Сорт ауыстыру және сорт жаңарту туралы түсінік

1.Жоғары сапалы сорттық тұқымдарды жаңартудың маңыздылығы
1.2 Элиталы тұқым сорттарын өсірудің селекциялық тиімділігі
1.3 Сорт ауыстыруға қойлатын негізгі шарттар
1.4 Сорттың бөлінуі
1.5 Сортқа қойылатын өндірістік талаптар
Қортынды
Пайдаланған Әдебиеттер

Селекцияда тұқым шаруашылығы жұмыстарын табыспен жүргізу үшін және ауыл шаруашылығы өндірісінде сорттарды дұрыс пайдалану үшін сорттың не екенін, сорт топтарының өзара ұқсастығы мен олардың бір – бірінен айырмашылығын білу аса маңызды.
Өсімдіктерді жүйелеуде « форма» және «сорт» бір ұғымды білдіреді. Алайда, сорттар мен ботаникалық формалар арасында түбірлі өзгерістер бар. Сорт адамның өндірістік қызметі арқасында шығарылады. Ол ауыл шаруашылығы өндірісінің құралы болып табылады.
Сорт деп, селекция тәсілімен алынған морфологиялық, биологиялық және тұқым қуалау ерекшеліктерімен шаруашылыққа құнды белгілері бар мәдени өсімдіктің жиынтығын айтады.
Сорт жаңартуда 5 және одан теменгі репродукциялык тұқым сол сортгың элитасымен немесе 1 репродукциясымен алмастырылады.

1. Бараев А.И. Теоретические основы и практические приемы почвозащитного земледелия. В кн.: Эффективность почвозащитной системы земледелия в степных районах СССР. Сб. научных трудов//ВНИИЗХ.- Целиноград, 1976, с. 5-23.
2. Бараев А. И., Госсен Э.Ф. Ветровая эрозия почв и борьба с ней. –М.: Колос, 1980, с.7-47.
3. Васько И.А., Лисенович Г.М., Рау Т.А. и др. Биоэнергетическая оценка технологий возделывания сельскохозяйственых культур. Методические рекомендации.- Шортанды, 1995. – 57 с.
4. Вильямс В.Р. Почвоведение. Земледелие с основами почвоведения.-М.: Сельхозгиз, 1939. – 447 с.
5. Вильямс В.Р. Собрание сочинений. Том VII. Травопольная система земледелия. – М.: Сельхозгиз, 1951. –508 с.
6. Докучаев В.В. Наши степи прежде и теперь. В кн.: Классики русской агрономии в борьбе с засухой.-М.: Изд.АН СССР, 1951, с. 13-109.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ
АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТ

Аграрлық факультеті

БАӨЖ

Тақырыбы: Сорт ауыстыру және сорт жаңарту туралы түсінік

Орындаған:Жырғау.А.
Тексерген:Сагандыкова:С.Н
АГ-213

Семей 2015ж
Жоспар
1. Жоғары сапалы сорттық тұқымдарды жаңартудың маңыздылығы
1.2 Элиталы тұқым сорттарын өсірудің селекциялық тиімділігі
1.3 Сорт ауыстыруға қойлатын негізгі шарттар
1.4 Сорттың бөлінуі
1.5 Сортқа қойылатын өндірістік талаптар
Қортынды
Пайдаланған Әдебиеттер

1.Сорт ауыстыру және сорт жаңарту туралы түсінік
Селекцияда тұқым шаруашылығы жұмыстарын табыспен жүргізу үшін және ауыл шаруашылығы өндірісінде сорттарды дұрыс пайдалану үшін сорттың не екенін, сорт топтарының өзара ұқсастығы мен олардың бір - бірінен айырмашылығын білу аса маңызды.
Өсімдіктерді жүйелеуде форма және сорт бір ұғымды білдіреді. Алайда, сорттар мен ботаникалық формалар арасында түбірлі өзгерістер бар. Сорт адамның өндірістік қызметі арқасында шығарылады. Ол ауыл шаруашылығы өндірісінің құралы болып табылады.
Сорт деп, селекция тәсілімен алынған морфологиялық, биологиялық және тұқым қуалау ерекшеліктерімен шаруашылыққа құнды белгілері бар мәдени өсімдіктің жиынтығын айтады.
Сорт жаңартуда 5 және одан теменгі репродукциялык тұқым сол сортгың элитасымен немесе 1 репродукциясымен алмастырылады.
Сорт сапасының төмендеу себептері - тұқымның механикалық ластануы, биологиялык, мутациялық және айқас тозаңдану салдарынан ажырау болып табылады.Механикалық қоспа басқа сорттардың тұқымдарының қоспасы. Себу кезінде, тасымалдау немесе қырмандағы жұмысты нашар ұйымдастырудың нәтижесінде болады.Мысалы: күздік бидайда - қара бидай, жұмсақ бидайда - қатты бидай, сұлыда - қара сұлы мен арпа, Биологиялық қоспа - егістіктегі сорттың басқа сортпен немесе түрмен тозаңдануының әсерінен болады.
Жіктеу мутацияның пайда болуы - көбінесе буданды сорттардың гетерозиготты болуынан байқалады. Өсімдіктердің аурулармен зақымдануының ұлғаюының салдарынан.Өніп-өсу жағдайдың тұқымның өнімдік сапасына тигізетін әсері айтарлықтай. Сондықтан тұқымдық егістікте жыл сайын егістік сапасын жоғарылататын агротехникалық шараларды қолданып отыру керек.Тұқым шаруашылығы жүйесі кез келген дақылдың жоғары сапалы тұқымын жеткілікті мөлшерде қажетті қамтамасыз етіп өндіретін бір-бірімен тығыз байланысты өндірістік бірлік.Ауылшаруашылық өндірісінің осы маңызды саласы қазіргі нарықтық қатынастағы жағдайға дайын емес.
1976 жылғы қабылданған тұқым шаруашылығының ақырғы жүйесі, осы саланы өндірістік негізде толық көшіруді қарастырған, бірақ ол өндіріске толық енгізілуге үлгермеді.Қалыптасқан тұқым шаруашылығы жүйесіндегі құрылым, бағаның және экономикалық ұйымдасқан қатынастар, материалдық, техникалық қорлардың қазіргі жағдайлары осы саланың басты міндеті - селекция жетістіктерін жедел және толық пайдалануға толық мүмкіндік бермейді.
Сондықтан тұқым шаруашылығының осы келесі мәселесі елдегі тұқым шаруашылығының жүйесін дамытуда тек қағидалы көзкарасты өзгерту арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.Тұқым шаруашылығы жүйесіндегі жұмыстарды ғылыми негізге сүйене отырып дұрыс ұйымдастыру керек.Қазақстанда тұқым шаруашылығын ұйымдастыруда бірінші ғылыми өндірістік түр, 1996 жылы қазақ егіншілік ғылыми-зерттеу институтында құрылған республикалық "Асыл-тұқым" ассоциациясы.
"Асыл-тұқым" ассоциациясының қызметінің арқасында ғылым мен өндірістің күштері бірігіп, нарықты жағдайға бейімделген, тұқым шаруашылығының мүлдем жаңа жүйесі іске аса бастады.
Оның айырмашылығы бұрынғы 7 - 8 жылмен салыстырғанға қарағанда, жаңа сортты 3 жылда өндіріске толық енгізуге болады.
Ассоциация құнды сорттардың тұқымын жедел көбейтуді келісім негізінде жүргізеді.
Жоғарғы репродукциялық тұқымның көлемі керек тұқым көлемінің сұраным санына байланысты.
Қазір ассоциация жүйесінде келісім бойынша 70-тен астам элита тұқым шаруашылығы және тәжірибе шаруашылықтары табысты жұмыс істеп жатыр.
Бірақ еліміздегі тұқымның сапасын бақылайтын жүйе құрылымдық және технологиялық өзгерістерді талап етеді.Тұқымнын сорттық және егістік сапасын бұрмалауға жол бермеу үшін, оригинал сорттың бірдейлігіне кепілдік беру үшін және Қазақстандық тұқым өндірушілерінің халықаралық нарыққа шығуы үшін, Қазақстан Республикасы үкіметі бекіткен: "Міндетті түрде сертификат толтыруға жататын өнімнің тізбесіне", тұқымды енгізіп, тұқымдық материалды сорттық сертификат толтыру жүйесіне кіргізу керек.Тұқымға сертификат толтыру әлемдегі барлық дамыған елде қабылданған.Осы елдердің тұқым бақылау әдістемелік жұмыстары халықаралық тұкым бақылау (ИСТА) ассоциациясында шоғырланған, әлемдік ғылымның нәтижелеріне сүйенеді.
1.2 Элиталы тұқым сорттарын өсірудің селекциялық тиімділігі
Тұқым жаңарту негізі-элита болып табылады.Элита дегенді француз тілінен аударғанда-өте жақсы деген мағананы білдіреді екен.Сорттың ең жақсы сұрыпталып алынған өсімдіктерінің ұрпағы болып саналады.Сорттың генетикалық тұрғыдан сақталуын қадағалау- жекелей және жаппай сұрыптаудың маңызы зор.Элиталы тұқым өсіру кестесі
1- Жекелей сұрыптауда
1) 1-ші жылғы тұқымды сынау питомнигі
2) 2-ші жылғы тұқымды сынау питомнигі
3) 1-4 жылғы көбейту питомнигі
4) Суперэлита
5) Элита
Жаппай сұрыптау
1) 1-2 жылғы көбейту питомнигі
2) Суперэлита
3) Элита
Өздігінен және айқас тозаңданатын элиталы тұқым өндіру жекелей сұрыптау әдісімен жүргізіледі.Осы әдіспен алынған сорттардың тұқымын өндіруде және болашағы бар, дефицитті (тапшы) элита тұқымдарын өндіру жаппай сұрыптау әдісімен жүргізіледі.Сорттың өнімділік сапасы егістікті тек қана жоғары сапалы тұқым мен сепкенде байқалады.
Егістік материалдың құндылығы тұқымның егістік және сорттық сапасымен бағаланады.
Тұқымның егістік сапасы - оның тазалығы , өскіндік қуаты, ылғалдылығы, 1000 тұқымның салмағы мен аурулар мен зиянкестермен зақымдану дәрежесімен сипатталады.Сорттың сапасы- сорттың тазалығы және сәйкестілігімен сипатталады.
Жоғары сапалы тұқымның, жоғары сорттық тазалығы және жақсы егістік сапасы болу керек, осыған байланысты тұқым егістік сапалығы бойынша үш класқа, ал сорттың тазалығына байланысты үш(санатқа) категорияға бөлінеді.
Бірінші класты және бірінші категориялы тұқымның егістік және сорттық тазалығы ең жоғары көрсеткіш береді.Егістік сапалығы жағынан мемлекеттік стандартқа сәйкес келетін тұқымды кондициұлы деп аитады.
Селекция тұқым өсіру қызметімен айналысатын мемлекеттік өндіріске беретін алғашқы тұқым элиталық немесе элита деп аталады.
Оның сорттық тазалығы 100%, егістік сапасы 1 кластан төмен болмауы керек, тұқым жақсы толықкан бірыңғай, сонымен қатар 1000 тұқымдық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.