Тамақтану режимі, балалардың тамақтану рационын құру

1. Тамақтану режимі, балалардың тамақтану рационын құру.
2. Қазақтың ұлттық тағамдары және оның маңызы.
3. Қолданылған әдебиеттер тізімі:

Тамақтану тәртібі. Тамақтану режимі дегеніміз жақсылап реттелген ас жасайтын уақыт, олардың саны және олардың арасындағы уақыт. Мысал: таңғы ас – 7-4.40; түскі дәм алу (пикник, ланч) – 12-13, түстен кейінгі дәм алу (полдник) – 16-16.30; кешкі тамақ – 19-20. Бірақ әдетте үш рет қана тамақтанады.Тамақтану режимі мыналарды қамтиды:
• Тамақты қабылдау мезгілдігі;
• Тамақ қабылдау аралығындағы үзіліс;
• Тәуліктік рационға кіретін калорияны бөлу.

1. 3.Алиакбарова З.М. Мектеп гигиенасының негіздері. – Алматы, 1985.
2.Неменко Б.А. Оспанова Г.К Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы(Оқулық).- Алматы 2002.344б.
3.Хрипкова А.Г. Возрастная физиология. - М., Просвещение,1975.

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ
Тақырыбы:
Тамақтану режимі, балалардың тамақтану рационын құру.

Қазақтың ұлттық тағамдары және оның маңызы.

Орындаған: С.Сарсембаева,
КЯ-413 тобы
Тексерген: Қунанбаева Н.С.

Семей қаласы
2015 жыл

Жоспар:
1. Тамақтану режимі, балалардың тамақтану рационын құру.

2. Қазақтың ұлттық тағамдары және оның маңызы.

3. Қолданылған әдебиеттер тізімі:

Тамақтану тәртібі. Тамақтану режимі дегеніміз жақсылап реттелген ас
жасайтын уақыт, олардың саны және олардың арасындағы уақыт. Мысал: таңғы ас
– 7-4.40; түскі дәм алу (пикник, ланч) – 12-13, түстен кейінгі дәм алу
(полдник) – 16-16.30; кешкі тамақ – 19-20. Бірақ әдетте үш рет қана
тамақтанады.Тамақтану режимі мыналарды қамтиды:
• Тамақты қабылдау мезгілдігі;
• Тамақ қабылдау аралығындағы үзіліс;
• Тәуліктік рационға кіретін калорияны бөлу.
Төрт мезгіл тамақтану анағұрлым тиімді болып табылады, өйткені асқазанға
күш біркелкі түсіп, тамақ шырындарының тағамды толық өңдеп шығуын
қамтамасыз етеді. Тамақты күн сайын белгілі бір мезгілде қабылдау асқазан
сөлін неғұрлым шұғыл бөлу рефлексін қалыптастырады. Төрт мезгіл тамақтану
кезінде тәуліктік рационды бөлу күн тәртібіне және әдеттенуіне байланысты
істеледі. Салауатты тамақтанудың негізгі постулаты – бұл тағамдық заттар
мен калорияның көлемі қалыпты өсу мен дамуға, денсаулықты сақтауға қаншасы
керек болса, соншасын ғана қабылдау керек.

Тамақтануға байланысты өрбитін аурулардың дамуын тежеп алдын алады.
Рационды мынадай тәртіппен бөлу анағұрлым тиімді: таңертеңгі асқа 25%,
түстікке 15%, кешкі тамаққа 25%. Ақырғы тамақ қабылдау ұйқыға дейін 2 сағат
бұрын болуы тиіс. Тәуліктік ас мәзірі әртүрлі болуы керек. Тамақтану
кезінде адам өзінің ас қабылдау қабілеті, көңіл — күйіне баса назар
аударғаны жөн. Кей ретте тамақ жеңіл жүрсе, кей ретте ол керісінше бұл
процесті бәсеңдетеді.Мұны мамандар физиологиялық процесс деп те атайды.
Тәбет дегеніміз – аштыққа қарсы тұратын құбылыс. Ол мына бір
принциптермен дәлелденеді. Атап айтқанда, тамақ қабылдау мезгіліне,
тағамның түрі, дәмі немесе иісі, түрлі қоспалар, тіпті бұл ретте адам ойы
да өзіндік рөл атқарады. Адамның тәбеті шылымға, кофеге, шайға, апиын,
ішімдік, тағы басқаларына ашылатын көрінеді. Бірақ, мұндай физиологиялық
қажеттіліктен аулақ болған дұрыс.
Тәбет кей ретте асқазанның шұрылдап, маза бермеуі, бос, еш жұмыссыз
тұрғандығымен қиналады.
Ғылыми негізделген ұсыныстарға сәйкес 14-17 жастардағы жасөспірімдердің
тәуліктік тамақ рационының калориялығы 2900 килокалорияны , осы жастардағы
қыздарда -2600 килокалорияны,құрауы керек. Белгілі бір сағаттарда ғана
тамақ ішу маңызды. Бұл жағдайда ағзада уақытқа шартты рефлекс қалыптасады,
яғни тамақ ішу белгіленген уақытта асқазан сөлі көбірек бөлінеді, тәбет
ашылады, тамақты жақсы қорытуға жағдай жасалады.
Тамақ ішудің жекелеген уақыттарды мектептегі сабақтың басталуына, олардың
ұзақтығына, мектеп пен үй арасындағы жолға кететін уақытқа байланысты
біршама ауысуы мүмкін.Дегенменде бұл айырмашылық 30-40 минуттен аспауы
керек.
Сұлулық үшін ішіп-жеу мөлшерден артық тамақтану емес. Алайда, тамақты
аз ішіп, үнемі аш жүруге де болмайды. Бұның да қауіпті зардаптары бар.
Тамақтанудың ақылға қонымды жай-жапсары болуға тиіс. Адам денесінің
тканьдары (мысалы, салмағы 70 кг тартатын) 40-45 кг судан, 16-17 кг
белоктан, 7-10 кг химиялық элементтерден, 2,5-3 кг минерал тұздарынан және
0,5-0,8 кг көміртегінен тұрады.
Тамақты шамадан тыс көп ішіп-жеумен қатар, ауқаттануды тәулігіне 1-2
ретке дейін қысқарту, кешке жатарда қатты тоя тамақтану көптеген адамдардың
семіруіне апарып соғады. Себебі, ауқаттанудың арасын алшақтату мидың
тамақтану орталығын қатты қоздырып, адам ашқарақтанып, тамақты өзіне
қажетті мөлшерден көп жейді. Ұйықтар алдында көп жеген тағам да зиян.
Тамақтың қорытылуы, тағам заттарының қышқылдануы күндізге қарағанда түнде
азаяды. Сөйтіп, майлы тағам денеге толық сіңбей, етке айналады.
Тағамды өте ыстық немесе өте салқын күйінде жеу – зиян. Ыстық тағамның
температурасы – 50-60 градус, салқын тағамдыкі 10 градустан төмен болмауы
тиіс. Тағамды белгілі бір реттілікпен ішіп-жеу керек. Әдетке айналған
дәстүрді бұзудың қажеті жоқ. Мәселен, түскі асты көбінесе көкөністен
тұратын жеңіл тағамнан бастаған жөн.
Тамақты асықпай, майдалап шайнап жеу керек. Асқазанға әбден ұсақталып
түскен тағамға ас қорытатын шырындар оңай сіңеді, демек тағам жақсы
қорытылады, денеге жақсы тарайды.
Тамақ ішу тәртібін жүйелі түрде сақтамау асқазан ауруларының дамуының
негізін салады, ағзадағы зат алмасуының бұзылуын туындатады.Осындай ретсіз
тамақтану асты көп ішу дағдыларын қалыптастырады, яғни дене салмағының
артуына , ал кейде семіруге әкеп соқтырады. Әсіресе, организмі калыптасу
мен қарқынды өсу деңгейінде болатын жеткіншектер дұрыс тамақтану тәртібін
сақтағаны маңызды , ал мектептін немесе жоғары сыныптарындағы
(қурстарындағы) сабақтарда оларға қойылатын талаптар жеткілікті жоғары.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мəліметі бойынша əлемдегі өлім-жітім
себебінің 60 пайызы тікелей дұрыс тамақтанбауға байланысты . Адам тағамнан
өзінің бір тәулікте жұмсайтын энергиясының мөлшеріне сай қуат алуға тиіс.
Егер адам үнемі мөлшерден тыс ішіп-жесе, семіріп кетеді де, нәтижесінде
қант диабетіне, атеросклерозға ұшырайды, бауырдың қызметі бұзылады, басқа
да ауруларға шалдығады.
Бутерброд, бәліш, тәтті тағамдар ыстық асқа деген ағзаның қажеттілігін
өтей алмайды, құрғақтай тамақ жеу де зиянды. Мектептегі,басқа да оқу
мекемелеріндегі дұрыс ұйымдастырылған тамақтану оқушының үлгерімі мен жұмыс
қабілеттілігінің артуына жәрдемдеседі. Мектептегі тамақтың сауықтыру әсері
тәрбиелеуге мәнмен үйлестіріледі – болашақ өмірде режим сақтау әдетін
баянды етеді.
Балалар мен жасөспірімдердің дұрыс тамақтану жүйесін ұйымдастыру олардың
денсаулығын нығайтып, дене және ой қабілетінің дамуына мүмкіндік береді,
еңбек ету мен сабақ үлгеру қабілетін артырады. Егер тамақтану дұрыс
ұйымдастырылмаса, тиімсіз, яғни жеткіліксіз болса, организмде метаболизм,
зат алмасу бұзылып, оның айналадағы ортаның зиянды әсеріне және әртүрлі
жұқпалы ауруларға қарсы тұрарлық қабілеті төмендейді.
Балалардың тамақтануының үлкендерге қарағанда, едәуір айырмасы болады.
Үлкендерге тамақ организмдегі тіршілік процестерін қолдану үшін, әртүрлі
жұмыстарға жұмсалған күш қуатты қалпына келтіру үшін қажет болса, өсіп келе
жатқан жас организмге тек өмірлік процестерді ғана қолдану үшін емес,
сонымен бірге бүкіл организмнің өсу, даму, қалыптасу процесіне қажет.
Тамақтану сауаттылығының бес негізі бар:
1) Тамақ құрамында негізгі қоректік заттардың болуы (нәруыз, май,
көмірсу);
2) Тамақ рационында қосымша заттардың болуы (витаминдер, микроэлемент);
3) Тамақ нәрлігі адам жасына, денсаулық күйіне, табиғат климатына
байланысты;
4) Тәулік бойынша тамақтану тәртібінің мөлшерін сақтау;
5) Тамақтанудың санитарлық – гигиеналық нормаға сай болуы.
1.Тамақтануды дұрыс ұйымдастыру. Тамақтануды дұрыс ұйымдастыру дегеніміз
– адам ағзасының барлық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.