Спорттық психологиядағы мотивация

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе

1. Жетістікке жету мотивациясы және спорт саласындағы сәтсіздіктерден құтылу
1.1. Спорттық психологиядағы мотивация түсінігінің теоретикалық анализы.
1.2. Мотивацияның жетістікке жетуге және сәтсіздіктерден құтылуға деген әсері.
1.3. Спортшылардың жетістікке жету мотивациясының қалыптасу факторлары.

2. Спорттың командалық және жеке түрімен айналысатын спортшылардың сәтсіздіктерден құтылу және жетістікке жету мотивациясын зерттеу.
2.1. Зерттеу әдістері
2.2. Алынған нәтиженің түсінігі
2.3. Спорт психологына және бапкерге практикалық ұсыныстар

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Орта ғасырдан бері жетістікке жету мотивациясы зерттеле бастады. Д.С. Мак-Келанд зерттеу нәтижесінде жетістікке жету мотивациясының жеке түрлері бар екенін анықтады. Кейінірек мотивацияны Аткинсон Дж., Физер Н., Хекхаузен Х., және т.б. атақты ғалымдар зерттеді.
Көптеген қазіргі заман ғалымдары, спортпен шұғылдану барысында әрқашан жастардың қажеттіліктері мен қызығушылықтары ескеріле бермейді. Сонымен қатар, бапкердің өз оқушыларының мотивациялық ерекшеліктері жайлы жетік білуі, олардың кәсіби жетістіктеріне маңызды әсерін тигізеді. Мотивация - іске қосу тетігі, жаттығулар және жарыстар кезінде қажетті деңгейді сақтау, белсенділікті қадағалау, ойлаған нәтижеге жету үшін әртүрлі құралдарды пайдалану.
Жоғарғы кластағы спортшылардың жетістікке жету мотивациясын қалыптастыру өте маңызды. Өйткені қазіргі спорттағы жоғарғы жетістіктердің сапасы пен спортшылардың шеберлік деңгейі көтерілді. Осыдан 20 жыл бұрын рекорд бірнеше жыл сақталды және спортшылардың дайындық деңгейі бірталай ажыратылса, қазір бұл айырмашылық мүлдем жоқтың қасы. Қазір спортшылардың жарыстағы деңгейі дайындықтағы жоғарғы деңгейімен бірдей.

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1. Жетістікке жету мотивациясы және спорт саласындағы сәтсіздіктерден құтылу
1.1. Спорттық психологиядағы мотивация түсінігінің теоретикалық анализы.
1.2. Мотивацияның жетістікке жетуге және сәтсіздіктерден құтылуға деген әсері.
1.3. Спортшылардың жетістікке жету мотивациясының қалыптасу факторлары.

2. Спорттың командалық және жеке түрімен айналысатын спортшылардың сәтсіздіктерден құтылу және жетістікке жету мотивациясын зерттеу.
2.1. Зерттеу әдістері
2.2. Алынған нәтиженің түсінігі
2.3. Спорт психологына және бапкерге практикалық ұсыныстар

Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Орта ғасырдан бері жетістікке жету мотивациясы зерттеле бастады. Д.С. Мак-Келанд зерттеу нәтижесінде жетістікке жету мотивациясының жеке түрлері бар екенін анықтады. Кейінірек мотивацияны Аткинсон Дж., Физер Н., Хекхаузен Х., және т.б. атақты ғалымдар зерттеді.
Көптеген қазіргі заман ғалымдары, спортпен шұғылдану барысында әрқашан жастардың қажеттіліктері мен қызығушылықтары ескеріле бермейді. Сонымен қатар, бапкердің өз оқушыларының мотивациялық ерекшеліктері жайлы жетік білуі, олардың кәсіби жетістіктеріне маңызды әсерін тигізеді. Мотивация - іске қосу тетігі, жаттығулар және жарыстар кезінде қажетті деңгейді сақтау, белсенділікті қадағалау, ойлаған нәтижеге жету үшін әртүрлі құралдарды пайдалану.
Жоғарғы кластағы спортшылардың жетістікке жету мотивациясын қалыптастыру өте маңызды. Өйткені қазіргі спорттағы жоғарғы жетістіктердің сапасы пен спортшылардың шеберлік деңгейі көтерілді. Осыдан 20 жыл бұрын рекорд бірнеше жыл сақталды және спортшылардың дайындық деңгейі бірталай ажыратылса, қазір бұл айырмашылық мүлдем жоқтың қасы. Қазір спортшылардың жарыстағы деңгейі дайындықтағы жоғарғы деңгейімен бірдей.
Осылай, спортшы жоғарғы нәтижеге және жеңістерге жету үшін, дайындық кезінде жетістікке жету мотивациясын қалыптастыру өте маңызды.

1. Жетістікке жету мотивациясы және спорт саласындағы сәтсіздіктерден құтылу
1.1. Спорттық психологиядағы мотивация түсінігінің теоретикалық анализы.

Негізінен, Мотивация - жалпылай ұғым, тырысу қарқыны және бағытты бақылаудың күрделі процесі. Дене шынықтыру және спорт саласындағы психологтар мотивацияның әсерін ішкі және сыртқы мотивация, жарыс түріндегі жетістікке жету мотивациясы және т.б. жан-жақты қарастырады. Бұл құрауыштар мотивация ұғымының анықтамасы болып табылады.
Мотивация - бұл спорттық қабілеттіліктерді үйрену және пайдалануда негізгі рөл атқарады.
Мотивация - бұл, ең алдымен жетістікке, жоғары нәтижеге деген ұмтылыс. Егер адам, жоғары нәтижеге, жетістікке жетуге ұмтылысы болса, онда оның мотивациясы жеткілікті деңгейде.
Психологиялық мотивтың негізгі қыры, адамды спортпен айналысуға құштар етуі. Сонымен бірге, бұл мотивтер күрделі сипатымен ерекшеленеді. Сәйкесінше, спорттың қиындықтары мен әртүрлілігі келесідей:
1) Спорттық саланың тікелей мотиві:
а) спортшының бұлшық ет белсенділігінен өзіндік тұрғыда қанағаттандырылуы,
б) өз қимыл-қозғалысының ептілігіне, дәлдігіне, сұлулығына тамсануы,
в) қиын және қауіпті жаттығуларды жасау барысында батылдық танытуы,
г) спорт жағынан өте маңызды жарыстарға қатысудан ләззат алуы,
д) рекордтық нәтижеге жетуге, өзінің спорттық шеберлігін көрсетуге деген ұмтылыс.
2) Спорттық саладағы қорытынды мотивтер:
а) күшті, мықты және дені сау болуға деген ұмтылыс (денім сау және көңіл-күйім көтеріңкі болуы үшін, спортпен шұғылданамын),
б) спорт арқылы өзін практикалық тұрғыда дайындауға ұмтылыс (физикалық тұрғыда мықты болу үшін спортпен шұғылданамын),
в) спорттық саланың қоғамдық маңыздылығын түсіну (әлемдік рекордтарды бағындырамын, өз елімнің беделін арттырамын).
Қазіргі таңда, адамды іс-әрекетке итермелейтін 3 теория қалыптасқан:
1) жетістікке жету қажеттілігі теориясы,
2) атрибуция теориясы,
3) мақсатқа жету теориясы.
Жетістікке жету мотивациясының әрбір теориясын қарастырайық.
1) жетістікке жету қажеттілігі теориясы: жүріс-тұрыстың маңызды көрсеткіші ретінде жеке және ситуациялық факторларды ескере отырып, аралас модельді білдіреді. Бұл теорияны бес құрамнан құралған:
а) Жеке факторлар және мотивтер. Кез-келген адамға жетістік мотивының екі түрі сәйкес келеді: Жетістікке жету және сәтсіздіктен алшақтау. Жетістікке жету мотиві мақтаныш сезімін тудырса, ал сәтсіздіктен алшақтау - ұялу немесе сәтсіздіктерге қорқыныш сезімін тудырады. Осы теорияға сәйкес, біздің жүріс-тұрысымыз осы мотивтардың деңгейімен анықталады. Үлкен жетістіктерге жететін адамдардың жетістікке жету мотиві жоғары, ал сәтсіздіктен алшақтау мотиві төмен. Олар сәтсіздікті ойламайды, олар өздерінің қабілеттіліктерін бағалағанды ұнатады. Ал үлкен жетістіктерге жете бермейтін адамдардың жетістікке жету мотивациясы төмен және сәтсіздіктен алшақтау сезімі жоғары. Олар сәтсіздіктен қорқады, әрқашан соны ойлайды.
б) ситуациялық әсер. Тек қана жеке мінез ерекшеліктеріне ғана сүйеніп, дәл жүріс-тұрысын анықтау мүмкін емес. Жағдайды да еске алу керек. Қажеттілік теориясына екі жағдай кіреді: жағдайда жетістікке жету мүмкіндігі және жетістікке жетудің қажеттілігі. Жетістікке жету мүмкіндігі, сіздің кіммен жарысатыныңызға және тапсырманың қиындығына байланысты.
в) нәтижелік үрдістер. Жетістікке жету қажеттілігі теориясының үшінші құрамы нәтижелік немесе тәртіптік үрдісі - белгілі жағдайға байланысты адамның жетістік деңгейін қарастыру. Бұл теорияның жағдайды анықтау эффективтілігі 50 де 50. Үлкен жетістіктерге жететін адамдар бұндай жағдайларға қарсы тұра алады, өйткені олар, өздеріне тең қарсыластармен сайысқан ұнайды. Үлкен жетістіктерге жетпейтін адамдар бұндай жағдайлардан қашып, жеңілге қарай жүгіреді. Кейде олар өздерінің қолынан келмейтін тапсырмаға қарай жүгіреді. 50 де 50 болып тұрған кездерде шектен тыс уайымға салынады, бұл нашар көрсеткіштерге әкеледі. Егер олар мұндай жағдайлардан құтыла алмаса, сәтсіздіктен алшақтау қажеттілігі жоғарылап, ішкі күйзеліске алып келеді.
г) эмоциялық реакция ( мақтаныш пен ұят). Үлкен жетістікке жететіндер мен жетпейтіндер мақтаныш сезімін сезінгісі келеді, бірақ ситуациялық факторга байланысты, олар өздерін әртүрлі сезінеді: бірінде мақтаныш сезімі, бірінде ұят пен қорқыныш сезімі.
д) мінез-құлық жетістігі. Жетістіктің қажеттілігі теориясының бесінші құрамы алдындағы төрт құрамды қоса алғанда, адамның мінез-құлқына әсер етеді. Жетістікке жететін адамдар көбінесе сайысқанды ұнатады. Жетістікке жетпейтін адамдар бұндай жағдайлардан алшақ жүргісі келеді.
2) атрибутивті теория:
Атрибутив теориясы адамдардың жетістіктері мен сәтсіздіктерін түсіндіруге негізделген. Осы теорияға байланысты сәттілік пен сәтсіздікті бірнеше санатқа бөліп көрсетуге болады. Теорияның негізі тұрақтылық, себептері (ішкі және сыртқы фактор) және бақылау (қадағаланатын немесе қадағаланбайтын бақылау).
3) мақсатқа жету теориясы:
Мақсатқа жету теориясына сәйкес, адам мотивациясын анықтайтын үш фактор әсер етеді: жетістікке жету мақсаты, сезімталдық және жетістік мінезі. Адамның мотивациясын түсіну үшін, оған сәттілік пен сәтсіздік не білдіретінін білу керек.
Осылайша, мотивация - жалпы ұғым, тырысу қарқыны және бағытты бақылаудың күрделі процесі. Нақты мотивацияны түсіну үшін, мотивациялық емес әсерлерді анықтау керек және мотивациялық факторларды жылдам өзгерте алу керек.
Спорт саласындағы мотивация.
Спорт саласын психологиялық қамтамасыз ету жағынан адамды спортпен шұғылдануға итермелейтін мотивация маңызды.
Адамда қажеттіліктің туындауы немесе бірдеңе жетіспеушілігі, қоршаған ортаның әсері ішкі тепе-теңдікті бұзады. Психологиялық тұрғыдан, бұл әрқашан ішкі қысымның пайда болуына, өзін жайсыз сезінуіне байланысты. Қажеттілікті тек қанағаттандыру арқылы жоюға болады. Сондықтан, кез-келген қажеттілік, оны қанағаттандыру үшін, ізденушілік қабілеттілігін тудырады. Ғалымдардың айтуы бойынша кез-келген қажеттілікті әртүрлі жолмен қанағаттандыруға болады. Адам өзі білетін жолды таңдауы мүмкін, бірақ оның таңдау құқығы жағдайына байланысты шектелген. Кейде қоршаған ортамыз белгілі бір жолды таңдауымызға итермелейді. Сол кезде таңдау өзімен-өзі жасалғандай болады. Көбінесе, спорт саласында да аяқ асты шешімдер болады. Ең басында спорт саласы қанағаттандыру құралы болса, кейін ол қажеттілікке айналады.
Г.Д. Горбунов бұл кешенге келесі қажеттіліктерді қосты: спорт саласындағы, белсенділіктегі қажеттілік, қозғалыс қажеттілігі, мақсат қою, сайысу, жеңу қажеттілігі, қоршаған ортасымен араласу және жаңаны үйрену қажеттілігі.
Мотив - қажеттілікті белгілі-бір тәсілмен қанағаттандыруға белсенділік тудыруы. Егер, қажеттілік белсенділік көзі болса, онда мотив белгілі-бір бағыт беріп, сол жолдан шығып кетпеуіне әсер етеді. Мотив неге сол мақсатты таңдағанын түсіндіреді және жетістікке деген ұмтылысты шыңдайды. Спорт саласы үшін мотивтердің әртүрлілігі қажет. Бұл толықтай адамның физикалық және психикалық қысымын түсіндіреді.
Көптеген авторлар спортпен шұғылданудың әртүрлі мотивтерін критерийлерге сүйене отырып, бір жүйе құрды (Кесте 1).

Кесте 1. Спорт саласындағы мотивтер жүйесі.
Нәтижеге бағытталуы бойынша
Тұрақтылық деңгейі
бойынша
Мақсаттар бойынша
Басқалар Мен жүйесі бойынша
Басымдылық бойынша
Процесстік мотивтер (қызығушылық, қанағаттанушылық және т.б.)
Жағдайлық (қысқа мерзімді, аралық)
Тұрақты
(ұзақ мерзімді)
Ой тудырарлық (тікелей мақсатпен байланысты).
Стимул (материалдық)
Жеке (өзін-өзі қадағалау мотиві)
Топтық (патриоттық)
Жетістікке жету мотивациясы (тәуекелге бара, жеңіске жету мотиві)
Сәтсіздіктен алшақтау мотиві
Осы кезге дейін спорттық мансапта, спортшының белсенділігін тудыратын мотвтер әр деңгейде басымырақ мотвке алмастырылуы керек.
Е.П.Ильин спортқа келудің алғашқы себептері мында:
- өзін-өзі жетілдіру;
- өзін-өзі білдіру, таныту;
- әлеуметтік жағдай;
- рухани және материалдық қажеттіліктерді қанағаттандыру.
Осының барлығы спортшыға әртүрлі деңгейде әсер етеді.
И.Г.Келишев топішілік сезімді спортпен шұғылданудың бастапқы мотиві деп есептейді. үлкен жетістіктерге жеткен 900 спортшыдан сұхбат алғанда, осы мотив бастапқыда үлкен рөл атқарды деген. Балалар мен жасөспірімдердің спортпен шұғылдану ынтасы, ортадағы достарымен қарым-қатынасқа байланысты.
Американдық психолог Б.Дж. Кретти спортқа ынтаны тудыратын мотивтардың ішінде мыналарды бөліп көрсетті:
oo қиындықты жеңуге ынта, ол спортшыны шынықтырып, жеңіске жету жолында шыдамдылық танытуға үйретеді;
oo өзін-өзі дамыту;
oo әлеуметтік статусын көтеру;
oo топтың, спорттық клубтың мүшесі болуға ұмтылыс;
oo материалдық сыйлықтар.
Ю.Ю. Палайма спортшыларды екі топқа бөлді. Бірінші топта, топтық ой, оларда қоғам басым болып келеді. Екіншісінде, жеке ой, оларды өз-өзін дамыту басым болады. Біріншілер - командалық ойында жақсы көрсеткішке жетеді, ал екіншілері керісінше - жеке сайыстарда.
Қоғамдық мотив спорттың қоғамға деген маңыздылығын түсінуінде, олар алдына үлкен мақсаттар қойып, соған жете алады. Өзін-өзі дамыту мотивациясы спортшының спорттағы жеке жетістіктеріне алып келеді.
Спортта басқа да мотивтарды ескерген жөн. Спортшының жақсы тәрбие алуы және үлкен жетістіктерге жетуі, қоғамдық және жеке мотивтердің балансына байланысты. Бұлардың біреуін алып тастау, кері әсерге алып келеді.
Басым мотивтерді Е.Г. Знаменскаяның зерттеуі бойынша спортшылардың спорттық-іскерлік мотивациясы спортпен шұғылдану қызығушылығынан туады. Жеке-мансап мотивациясы басым спортшылар өзінің спорттағы нәтижесіне бағынышты болады, бұл эгоизмге алып келеді.
Көптеген авторлар спорттағы жетістіктер мен спортқа деген көзқарасты жетістікке жету мотивімен түсіндіреді. Мысалы, Л.П. Дмитриенкова өзінің зерттеулерінде жоғары мамандандырылған спортшылардың мотиві, орташа маманданған спортшылардың мотивінен төменірек екенін көрсетті.
Сонымен қатар спорт саласындағы психологтар түрлі спорт саласындағы нақты мотивтерді бөліп көрсетті: жиілікті қамтамасыз ету, қимыл-қозғалысты басқару, жағдайға қарсы тұру.
Спорттық қозғалыстардың: жүру, жүгіру, жүзу, велоспортта, сонымен қатар сайыстық жаттығулар, жеңіл атлетикадағы іс-қимылдардың жиілігін қамтамасыз ету, негізгі мотивтердің төрт тобы: іс-қимыл координациясын, энергия жұмсауын жетілдіру, синергизм, спринтерлік-стайерлік таңдау. Осы мотивтердің төрт тобы да жаттығу, сайыс барысында жетіледі.
Іс-қимылды басқару мотивацияның басқа қырын көрсетеді, қиын координациямен қамтамасыз ету, жылдамдық, күш, дәлдікпен қамтамасыз ету.
Ситуациялы себептердің ерекшеліктері әсер етуі сайыс сияқты қабылдаулардан әдіс-тәсілдер қолдануымен көп барлық кездесетіні, айнымалы қарқындар қамтамасыз етумен, апаратын орын команда бойынша бақталастың және әріптестердің келесі әсерлері ықтималдықтар лездік бағаға жататын стратегиялар және тактикалар игерумен, және болжаумен. Өткізілген әдеби талдаудан, осы топқа барлық жекпе-жектер және ойын түрлер тән спорт .
Спорт саласындағы психологтардың өткізілген жаттығу зерттеулердің нәтижелері, белгілі спорт түрінің маңыздылығы қарсыластарымен немесе әріптестермен бірге байланысуы екенін көрсетіп жатыр. Байланысулардың негізгі түрлері анықталды : тікелей (күресте, бокста, регбиде және т.б.), теннис аралас (волейбол, футбол, шахматтар және т.б.) және шартты (жүзу, спорт гимнастикасы және т.б.).
Егер себебі қозғалыс, бағыты таңдау екені анықталып, мақсатқа, - қаншалықты алыс екенін адам біле тұра, осы жол бойынша өту. Мақсатқа психологияда қызметтер шамаланған нәтиженің түрі сияқты анықталып жатыр, адам қызметке немесе нақты осы кезеңге келгісі келеді. Сондықтан мақсаттар - адамды өзінің спортттағы мансаптары бойынша тұрғызған өзіндік кезеңдер.
Спорт мотивациясын көптеген зерттеушілер : А. Пилоян, Б.Д. Кретти, Ю.Ю. Палайма, А.Ц. Пуни және т.б., үш құрауыштардың әртүрлі екенін көрсетті. Қажеттіліктер мен мотивтер білмей, жартылай біліп және білмейтін іс болуы мүмкін. Спорт саласында адамның нақты, анықталған мақсаты, оның нақты талаптары болады, екінші жағынан, осы талаптарға үйрену қабілеті. Сондықтан, мақсат - нақты жетістікке жетудегі белсенділік баптағышы.
Спортта мотивация келесідей фунцияларды атқарады:
oo қызметтің іске қосқыш тетігі болып табылады;
oo сайыстарда және дайындық кезінде қажетті белсенділік деңгейін ұстайды;
oo түрлі спорт саласында белсенділік құрамын баптайды.
Жоғарыда айтылғандардың барлығын қорытындылай келе, мотивация жүйесін: қажеттілік, мотив және спорттағы мақсат құрайды.
Мотив - бұл психологиялық күшті немесе факторды реттейтін сала. Ол адамның физикалық, рухани жағынан және жетістіктерге жетуімен анықталады.
Сондықтан, мектеп жасындағы балаларды спортқа берерде, олардың мотивтерін анықтайды.

1.2. Мотивацияның жетістікке жетуге және сәтсіздіктерден құтылуға деген әсері.

Спорт қызметтер себептер ғана емес спортпен шұғылдану адамға түрткі болып жатыр. Әртүрлі спортшылар, бірдей спорт түрмен шұғылданып, жүктеме күрделілік және қарқын бойынша бірдей жаттығу орындап, әртүрлі, кейде тікелей қарама-қарсы мотивтермен тұлдап жатыр, сондықтан олардың нәтижелеріне де баға әр түрлі. Қажетті есепке алу, спортшылардың мотивтері, тіпті динамикасының өзіндік мазмұны бар. Спорт әбден жетілдіру процесінде олар өзгеріп жатыр, меншікті әсерлердің және қылықтардың, жағдайлардың, басқа спортшылардың бағаларының ықпалынан өзгертіп жатыр, ал бастысы - тәрбиелік жұмысттар.
А.Ц. Пуни Арнайы зерттеулерге негізде спорт саласындағы мотивтердің динамикасын дамытудың келесідей түрлерін орнатты:
1) Спортпен шұғылдану бастапқы кезең. Бұл мерзімге спорттық қызметке енгізілу талпыныстар біріншілері орын алып жатыр. Осы түрткі болатын себептер:
а) Физикалық жаттығуларға мүдделердің диффузиялығы (жасөспірімдер әдетте спорттың бір емес бірнеше түрлерімен шұғылданып жатыр, олар көбінесе оларға сәйкес келмейді);
б) тікелей (спортты жақсы көргендіктен шұғылданамын);
в) спорт сабақтары үшін қолайлы қоршаған ортаның жағдайына байланысты (Мен, Балқашта тұрсам да, қалайша жүзу білмеймін? ерте жастан, қала шетінде өмір сүргендіктен, шаңғымен айналыстым);
г) жиі (Мен дене шынықтыру сабақтарына қатысуға келдім) міндеттемелердің элементтерін қамтиды.
Бастапқы кезеңі үшін бірыңғай себептері осындай қанағаттандыру үшін әртүрлі тәсілдермен негізгі, олардың тұрақсыздық, белгісіздік және өзара алмастырушылық қажеттіліктері туралы хабардар болмауы ерекшеліктері болып табылады.
2) Таңдаған спорт мамандығы сатысы. Бұл кезеңде, спорттық іс-шаралар мотиві мыналар болып табылады:
а) белгілі бір спортқа ерекше қызығушылық жаңғырту және дамыту;
б) спорт және олардың даму қабілеттілігін көрсетті;
в) эмоцияға бай спорттық табысқа жету, тәжірибесін және оны нығайтуға ұмтылу;
г) мамандандырылған білімді кеңейту, фитнес спорттық жабдықтар сатып алу, жоғары дәрежеге жетілдіру.
Мотив сапасына байланысты бұл жаңа мүмкіндіктермен сипатталады. Олар спорт мамандығы бойынша (спортшы гимнастшы, боксшы, шаңғышы және т.б.) және 3,2, 1-ші санаттағы спорттық біліктілікті алумен тығыз байланысты. Оның нәтижелері бойынша спорттық іс-ауыстырылды, олар көбінесе жанама болып отыр.
3) Спорттық кезең. Спортшы осы кезеңге жеткен соң, алдыңғы мотивтер артқа кетеді. Спортшының мінезін анықтау, басым табысқа жету үшін қозғаушы күшке айналады. Спортшы өз қарсыласын еңсеру мағынасында, ең жоғары психикалық шиеленіске келеді, физикалық күш-жігерін шектеу қажеттігін сезінеді, және ең бастысы, жоғары нәтижелерге қол жеткізу керек екенін түсінеді. Қазіргі заманғы спортта әлеуметтік мотивациясыз спорт түрлері бойынша жоғары жетістіктерге жету мүмкін емес.
Спорт саласындағы қызмет, бұл келіспеушілікті жоюға бағытталған үйлесімді емес спорттық іс-шаралар.Спортшы мен мүмкіндіктері жинақталатын жоғары психологиялық стресс байланысты. Басқа салаларға қарағанда, спортта психологиялық стрессты жою мүмкін емес, сол себепті олар алдыңғы рекордтарын бұза алмайды. Сондықтан, жоғары санаттағы спортшылар жеңу мотивінен бөлек, сәтсіздік мотиві де туындайды. Сол уақытта табысқа жету үшін спортшы мотивімен бірге, қорқыныш сезімі де туады. Қандай ниетпен туындайды - бәсекеге қабілетті және өмірлік тәжірибесі арқылы әсер мақсаттарға жету ықтималдығы субъективті бағалау тәуелді. Осылайша, мотивация қызметінің тұрақты басым түрін қалыптастыру қажеттігі туындайды.
Табысқа қол жеткізу мотиві басым спортшыларда, мазасыздық төмен, мақсаттарына қол жеткізу табандылығы, олардың іс-әрекеттерінің дұрыстығына сенім, тәуелсіздік және күрделі міндет және оларды шешу үшін үлкен ерік күш-жігерін мүмкіндігін қою, бәсекеге деген ниетімен сипатталады.
Сәтсіздікті болдырмау мотиві басым спортшыларға, өздері алаңдаушылық және сенімсіз, мақсатқа жету үшін олардың қызметін тежейді, әдетте, олардың мінез-құлық сипаты, ең алдымен, қорғаныс. Спорттық ойындарда, командалардың ойынға қарсы қалай жақсы дайындалғанын, түрлі шабуыл жасай алуына қарамастан, өте өршіл ойын жүргізетін командаларды көре аласыз.
Ең анық, бұл мінез-жекпе жекті жүргізу жеке түрде көрінеді. Табыс және мінез-құлық шабуыл ұнатады жету үшін сылтауы басым спортшылардың.
Жоғары білікті спортшылардың табысқа жету мотиві істен аулақ ниетпен қарағанда айтарлықтай күшті. Бұл олардың қызметінің жоғары өнімділігі мен тұрақтылығы ықпал етеді. Табысқа қатты білдірді қажеттілігі мақсаттарына қол жеткізу, жоғары белсенділігі мен табандылық жасайды. Мүмкін іркілістерін болдырмауға іс-шаралар спортшылардың орындамау себептерін болдырмау мотиві қалыпты болуы, мұқият ойлауға, техникалық жаттығуларын істеуге және ұсынылатын қарсыластар туралы ақпаратты жинау үшін, тактикасын және бәсекеге қабілетті мінез-құлық стратегиясын жоспарлауға шақырады.
Қоршаған ортамен жетістік бағытталған адам өзара іс-қимыл барысында сәттілік немесе сәтсіздік әрқашан кездейсоқ болып табылады және, осылайша, жетістік ынталандыру қатысты мерзімді болуға тек мемлекеттер болып табылады. Қарамастан табысты қалай дифференцияланған критерийлерін, бұл ауқымды екі бөлімнен тұрады: олардың біреуі табыс (ол оқылады қалай қарамастан,) және басқа да білдіреді - жеткіліксіздігі; және осы бөлшектер тар шекара арқылы бір-бірімен бөлінеді. Прогресс байланысты бұл шекара нөлдік нүктесі бар ығысуына, ауқымы мен төмен жылжытуға болады құрады. Сондықтан, оны белгілі бір тұлға табысты болады, бұл, бұл уақыт жеткілікті ұзақ уақыт объективті анықтау мүмкін емес, және бұл сәтсіздік. Қол жеткізу мотивация мен бәсекеге соңғы нәтижелері немесе жетілдіру суытпай ғана емес қатысты, олар сондай-ақ түпкілікті нәтиже немесе жетілдіру психологиялық саяхат байланысты. Біз тапсаңыз адамдар ынталандыру айырмашылықтарды байқалады, ал қандай факторлар жетістік уәждемесін қалыптастыру ықпал, неге біз оған оң әсер етуі мүмкін.

1.3. Спортшылардың жетістікке жету мотивациясының қалыптасу факторлары.

Сіз спортшылар табысқа жету үшін ынталандыру факторларды ескермес бұрын, оның әр түрлі жас кезеңдерінде оның қалыптасуына назар аударуы қажет.
- Ерте балалық рөлі:
Жеке спортшы мотивациялық құрылымы сипаттамасы құндылықтар жүйесінің үздік күрделілігін, сондай-ақ табыс, спорт, оның өткен тәжірибесі ықпал ету мүмкіндігін ғана емес, еңбек орындарына қарай қалыптастыруды қиындатады. Бала ересек болып, әр түрлі себептерге ұшырау дәрежесі, сондай-ақ оны өзгерте алу.
Салыстырмалы түрде табысты болған спортшылар және жоғары сыныпты спортшылар арнайы іріктеудің нәтижесі болып табылады.
Бала күш-жігерін ынталандыру (күш, оған қажетті құрал-жабдықтар мен оқытуға мүмкіндік болуы) физикалық деректер мен Конституция, және материалдық ресурстарға тәуелді. Қызметтің осы түрімен бала тәрбиеленіп, онда мәдениет немесе қоршаған ортаға құндылықтарын қабылдайды.
Сонымен қатар, баланың дене белсенділігіне әсер етеді, меніңше, себептері, жиі спортшы анықтау ниетпен әр түрлі болады.
- Отбасы құрылымының әсері:
Шағын топ ретінде отбасы, сондай-ақ күшті жетістік ынталандыру дамуына ықпал немесе баяулау факторы болуы мүмкін. Анықталғанындай балалардың туу тәртібі, отбасы мөлшері, үйдің тұтастығын, маңызды фактор ретінде болып табылады. Ата-аналар арасындағы отбасылар және әлсіз отбасылар жоғары жетістік уәждемесін қалыптастыруды тежейді. Психолог немесе жаттықтырушы жетістікке жету үшін уәждемесін қалыптастыру бойынша, онымен жұмыс дұрыс салынады, отбасында спортшының өсіп жатқанынан хабардар болуы тиіс.
- Әлеуметтік ортаның әсері:
Әлеуметтік класс, білім деңгейі, тіпті дін, күнделікті өмірде ахуалды қол жеткізу үшін бағдар анықтайды. Оның айналасында адамдар не істеп, әсіресе ол билікті кімге қарайды, жалған тәңірлерге болса, кез-келген спорт, бала өз кезегінде табысқа жету үшін уәждемесін қалыптастыру әсер ететін, сондай-ақ олармен бірге сақтауға ұмтылады.
Спортшының жетістігі үшін мотивация қалыптасуының негізгі факторлары болып табылады:
- Стресске ұмтылу немесе оны жеңу,
- Жағдайы,
- Өзін-өзі дамыту,
- Наградалар мен жазалардың оңтайлы қатынасы,
- Оң мақсаттары,
- Спорттық жету орнату,
- Қолайлы әлеуметтік-психологиялық климат,
- Эмоциялық тренингтер,
- Тұлға белгілері жаттықтырушысы,
- Жаттықтырушы және спортшының қарым-қатынасы,
- Командада дәстүрлерін дамыту,
- Оның пайдалылығынан спортшының хабардар болуы,
- Бірлескен шешім қабылдау.
Толығырақ қазір осы факторлардың әрқайсысын қарастырайық және спорт психологы және жаттықтырушы үшін өте пайдалы, кейбір практикалық ұсынымдар болады.
- Стресске ұмтылу немесе оны жеңу:
Шамасы, спорттық іс - ең қуатты мотивтың бірі көрінеді, кедергілерді еңсеруге стресстішығармаңыз, мән-жайлар өзгерту және табысқа жетуге күрес. Көптеген спортшылар қарсыласы кезде немесе олардың жолда кездесетін кедергілерді жеңу және жеңістен үлкен қанағат алады.
Психолог тікелей өзіне және бәсекелестерді жеңгені, тартымдылығы туралы спортшыларға жаңадан айтуға болады. Оң көшіру үшін басталу нүктесі спортшы мен спортпен оны талпындыру. Содан кейін салыстырмалы табысқа жету мүмкіндігі беріледі, бұл жай ғана өз мүмкіндіктерін зерттеу үшін. Спортшының физикалық және эмоциялық стресс организмнің физикалық және психикалық қабілетінен аспауы тиіс, бұл жайында хабардар болыңыз.
- Шеберлікке жету:
Спортқа қатысуда жастар белгілі бір биіктерге қол жеткізу үшін дене қабілеттерін пайдалана отырып, олардың кемелділігін көрсете алады, онда бірнеше тәсілдердің бірі болып табылады. Гольдштейн, осыған сәйкес өз қызметінде өз мүмкіндіктерін табысты тану және қол жеткізу үшін интеллектуалдық және физикалық қабілеттерін барынша кәдеге жарату жеткілікті күшті қозғаушы болып табылады мінез-құлық біріншілікте теориясын алға қойды.
- сыйақылар мен жазаларды оңтайлы қатынасы:
Марапаттар мен жазалау, әсіресе жиі барынша икемділігін жүзеге асыруға қажетті спорт, адамдарды жұмысқа ынталандыру ең қарапайым жолы болып табылады. Спортшыларды жаттықтырушылардың талпындыруы жиі қаржылық ынталандыру, наградаларды (хаттар, грамоталар, медальдар, сапарлар ...) пайдалану болып табылады.
Спортшыларға жаттықтырушы осындай жүйені әзірлеуге және қолдауға жұмсалған уақыт пен күшті бағалаймыз, өйткені жаттықтырушысы белгіленген жүйе емес, себебі кез-келген сыйлығының материал құнының, тиімді болуы мүмкін. Өзге де жағдайларда, марапаттау тапсыру, жалғыз ақша ештеңе білдірмейді, бірақ олар спортшы үлкен жұмыстар атқарғанын растау үшін, меніңше бапкер, оның жетістіктерін жоғары бағалайды.
Сыйақылар жүйесін жобалау кезінде оны спортшыларға түсіндіру және спортшылардың деңгейі мен жасына сәйкес жасауды жою, олардың құнының үшін жарамды болып табылатын наградалар қолдану маңызды болып табылады. Тең бөлінуі ынталандыру өте сақ болу үшін бұл жүйені пайдаланып, наградалар мен сыйлықтар спортшылардың жетістіктері деңгейіне сай беріледі.
- Дұрыс міндеттері:
Жетістік мотивациясына тән тұрақты тексеру үшін. Іс-шараларды ретпен қарайтын болсақ іс-тізбекті, тіпті сағат, күн, апта, ай немесе жыл үзілуі мүмкін, себебі ұзақ уақыт бойы мақсаттарға тұрақты шолу маңыздылығы айқын болып келеді.
Спорттың спортшы кез келген сатысында болсын, бұл ең жоғары тәртіп мақсаттарына дейін жетуі үшін әрқашан қажет.
Қандай да табысты спортшы , ол қол жеткізілген нәтиже алыс оның нақты мүмкіндіктерін екенін үнемі насихаттау қажет. Оқу үрдісіне аралық мақсаттарға сериясы арқылы алыс жоғары мақсатқа спорттық жетілдіру кез келген сатысында сапалы жұмысы туралы тұрақты орнату анықтайды. Осы міндеттерді кезең-кезеңмен тұрақты, тыныштық пен спортшының сенімділігіне әкеледі
Осылайша, әрбір дәйекті мақсаттары әр түрлі жұмыс істеу үшін келесі мәлімдеме өтті - оның мүмкіндіктерін сәйкес, келесі және болашаққа қол жеткізу.
- Спорттық нәтижеге жету:
Спортшы сарынын қалыптастыру міндетті спорт шеберлiгiн орнатумен байланысты. Спортшы нәтижеге қол жеткiзуге субъективті анықтама дәрежесін анықтау келесі нәтижелері проблема, сондай-ақ оның бағдар көзі талаптардың деңгейінде шынайы растау болып табылады. Осы спорттық қызмет мотивациялық факторы ретінде жетістіктері мағынасы болып табылады. Нәтижеге негізделген психолог арқылы тапсырмаларды спортшы көрсетеді, осылайша, ықпалын, оның спорттық ниетпен қалыптастыруға бағытталған. Тікелей спорттық орындау орнату жүзеге асыруға байланысты мотивті қалыптастырумен қатар, спортшыны оқыту жаттығулар көлемі мен қарқындылығын артып, соның ішінде жеткілікті күшті мотивация тренингтер, қамтамасыз ету үшін бірдей маңызды болып табылады. Нәтиже орнату, тіпті спортшы ең жоғарғы ұмтылу деңгейінде оқу жұмыс автоматты түрде аударылған жоқ. Психолог ең маңызды міндеттердің бірі - спорт еңбексүйгіштік, ол оған анық және ұмтылыстарын көтеру, даярлау үлесі мәнін қол жеткізу және өлшеу үшін спортшының арасындағы қарым-қатынастардың мәнін анықтауға мүмкіндік береді.
- Оның арманы:
Кейде сыртқы қызмет және оқыту тұтастығын сақтай отырып, спорттық жетістіктері белгілі (әдетте жоғары деңгейін) жеткен спортшы, осы нәтижелерін жеткіліктілігі туралы ойлай бастады. Мұндай ой сәтсіздік болдырмау мотивті қалыптастыруға алып келуі мүмкін. Спортшы осы мотивтен кейін нәтижелерін жақсарту үшін орнату жоғалып, өйткені нәтижелерін өсуі екіталай айналады. Табыс ниетпен қалыптастыру және техникалық қызмет көрсету белгілі бір тұлғалық ерекшеліктері негізінде жүзеге асырылады, әсіресе оң мағынада оның менмендіктен арналған. Оған спорттық менмендіктен және тірегі оқу процесін мотивациялық құрылымын нығайту. Менмендіктен оң аспектілерін дамыту табысты спортшы мақтана: оның сурет жазбалар, газеттер мақалалар, журналдар, радио, теледидар көмектеседі.
- Қолайлы әлеуметтік-психологиялық климат: Бұл оған қарым-қатынас негізінен, спортшы (отбасында ахуалды, достар шеңберін) қоршаған жалпы психологиялық климатты топтасқан команда спорттың болуын қамтиды. Спортшылардың, жаттықтырушылардың және спортшылар, спортшылар мен қолдау қызметкерлері арасында бизнес, достық, қарым-қатынас қолдау - өнімділігі жаттығу процесін үшін аса маңызды психологиялық жағдайы.
- Эмоционалдық тренингтер:
Күндерінен жалығу - денсаулықтың мәңгілік жаулары. Күндерінен қарсы күрес үшін ғана, тіпті арнайы әдістемелік ниетінсіз, оны әртараптандыруға, тапсырмаға қызығушылығын ояту үшін қажетті кез келген арқылы. Сезімдік тренингтер көтеру үшін музыка көмектеседі.
- Жаттықтырушының тұлғалық белгілері:
Әрине, оқу үрдісіне мықты қозғаушы қызмет және тұтастығын, спортта ұзақ мерзімді мүдделер қызмет көрсету жаттықтырушысы тұлға. Оның келесі ең маңызды ерекшелігі болып табылады.
Барлық оқыту және бәсекеге қабілетті жағдайларда барлық жағдайларда: оптимизм:
1) Тітіркену, әрқашан расшатаны жаттықтырушы үлкен ұзақ мерзімді операция ынталандыру мүмкін емес,
2) оның жұмысы үшін ынта, нақтылығы мен сүйіспеншілік, спортшылармен қарым-қатынас икемді және әр түрлі болуы
3) қабілеті - тәлімгері, аға ғылыми қызметкері, жұмсақ және қатты жағдайда болуы.
4) Спорт үлкен жетістікке жету үшін, оның қабілеті, ұзақ және ауыр еңбек, оның қабілетін шәкірті шынайы және терең сенім, спортшының осы сенім ұялата білу,
5) барлық студенттер үшін құрмет талап және бірдей студенттердің ешкімге олардың көзайымын жасыру мүмкіндігін.
- Жаттықтырушы және спортшының қарым-қатынасы:
Табысқа жету үшін спортшы уәждемесін қалыптастыру бойынша факторлардың бірі қарым-қатынас жаттықтырушы және спортшы болып табылады. Олардың арасында сенімді қарым-қатынастар қандай да болсын, олар түсінеді, бір-бірін құрметтеуге, жақсы, олардың бірлескен іс-шаралар өтеді. Спорт тән максимализм, және ерте ме, кеш пе жүзеге асыру процесі бірте-бірте қуанышын тоқтатқан және жаттықтырушы және жеңіл атлет жақсы қарым-қатынас болса, жаттықтырушы осы ойды түсіну және осы процесс әсерін реттеуге болады.
- Команданы құру:
Спорттық іс-шараларды ұйымдастыру, тарихи күндерге арналған команданы құру команданың жетістігі, қызықты әдет-ғұрыптар мен әлдеқайда іздеп - бұл барлық спорт қалуға ниет сақтау және мүмкіндігінше ұзақ прогреске жақсы себеп.
- Ақпараттық-түсіндірудің спортшыға пайдалылығы:
Мотивация - бұл ең алдымен жақсы нәтижелерге қол жеткізу үшін адамның мағынасын түсіну болып табылады. Спортшы, қоғам және ол жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады қандай оның отбасына қандай пайда іске асыруға тиіс. Бірақ, өкінішке орай, азайту үшін спорттық жеңістер жиі мағынасы жүлде алды. Сондықтан, бұл ең жақсы нәтижелерге қол жеткізу үшін тиісті ынталандыру, оның нәтижелері мен жетістіктерін сезіну спортшы пайдалылығы арқылы жинақталатын болады, деп атап көрсету керек.
- Ортақ шешім қабылдау:
Алдағы оқыту, демалыс қалпына келтіру және басқа да іс-шаралар спортшының белсенділігін арттырады, оның жауапкершілік, хабардар, спорттық дайындық мәселелерін түсінуді тереңдету талқылауға спортшысы қатысу. Сол немесе оқу жүктемені орындау үшін бұйрықтар жоқ, содан кейін жаттықтырушы, және спортшы өзі шешім қабылдады және қазір олар іске асыру керек деп есіне алады.
Мәселен, табысқа жету үшін ынталандыру осы факторлардың барлығы әр түрлі болып табылады. Олар барлық бірыңғай жүйесін ажырамас құрамдас ретінде, спорт психолог немесе жаттықтырушы қаралатын болады, егер, онда спортшы өзінің спорттық іс табысқа жоғары дәлелді болады.
Төмендегідей жетістікке жету және банкроттыққа жол бермеу дәлелді адамдардың мінез-құлық, ерекшеленеді. Адамдар табысқа жету үшін дәлелді болып табылады, әдетте анық табысты ретінде қарастыруға болады, кейбір оң мақсатқа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.