Невроздың клиникалық-патопсихологиялық сипаттамалары

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Невроздың клиникалық-патопсихологиялық сипаттамалары

Тексерген: Тезекбаева М. Ж.

Орындаған: Меңдіғалиева А.

ПХ-315

Семей-2015ж

Жоспар:

1. Невроз туралы жалпы түсінік

2. Невроздың клиникалық көріністері

Невроз (лат. neurosіs - жүйке тозуы) - адамда болатын психикалық-жүйке жүйесінің өтпелі психогенді, созылмалы аурулар тобы. Невроз шамадан тыс психикалық жағдайдың себепші болуынан дамитын, өте жиі таралған дерт. Негізінен жүйке жүйесі әлсіреген адамдарда байқалады. Жүйке жүйесінің іштен туа біткен әлсіздігі жүктілік кезіндегі жеріктіктен, ал жүре пайда болатын әлсіздік бала кезінде алған жарақаттар мен әр түрлі аурулардың салдарынан пайда болады. Кейде адамдардың өмірінде неврозға ұқсас жағдайлар байқалады. Мысалы, адам ерекше бір хабар күткенде, уайымға батып, сабырсыздық танытады, жүрегінің соғуы жиілеп, денесі дірілдейді, қатты тер басады. Психикалық жарақаттардан кейін болатын Невроздың белгілері: жабырқау, ренжу, үрей, титықтап қажу, тұйықтан шыға алмау. Кейде невроздың белгілері ішкі органдар қызметінің бұзылуынан да болады. Мұндай кезде науқаста жазылмайтын аурумын деген қорқыныш үрей пайда болады. Мысалы, жүрегі шаншыса - инфаркт, асқазаны ауырса - қатерлі ісік (рак) болдым деп, ауру бірнеше дәрігерге қаралумен болады. Клиникалық белгілеріне қарай невроздың: неврастения, истерия деген түрлері ажыратылады.

Невроз - өмірдегі жағымсыз жағдайларға тұлғаның реакциясы. Осы реакция нәтижесінде тұлға бұзылысы, сана және ес бұзылысы туындайды. Невроздардың келесі түрлері бар: неврастения, есіріктік невроз, жабыспалы қалып күй неврозы. Балалар неврозының этиологиясы: психикалық травма, биологиялық факторлар, психикалық факторлар, әлеуметтік факторлар. Невроз аурулары психогенияныд ең көп тараған түрі болып табылады. Невроздың ең бір елеулі ерекшелігі әдетте өзгеше дөрекі психозға, бейнелеуші, танымдық әрекеттің айқын бұзылуына соқтырмайтын, демек, мінез-кұлыктың айқын білінетін дұрыс емес күйлерін өзімен бірге тудырмайтын аурулы күйдің пайда болуы саналады. Дегенмен, бұл ауруда ағзаның үйреншікті қызметі едәуір қиындайды. Қоршаған ортаның өзгеруіне байланысты оның әдеттегі нәзік тепе-теңдігі қиындайды.

Невроздық симптомдардың клиникасы өте алуан түрлі, соған орай, невроздың сипатымен ғана емес, сондай-ақ оның даму сатысымен де сипатталады. Невроздар невроздық реакциялар: 1) неврастения; 2) истерия; 3) жабысқақ күйлердің неврозы болып бөлінеді. Невроздық күйлердің аралас көріністерінің де болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда белгілі бір невроздың диагнозы клиникалық жағынан басым жетекші синдромға қойылады. Неврастения адамға психикалық жарақаттық факторлар ықпал еткенде, бірақ үлкен күшпен емес, ұзаққа созылатын жағдайда, кейде бірнеше жыл бойына әсер еткенде болады. Үнемі психикалық зорлануды тудыратын мұндай жарақатты күй, мысалы, жанұядағы жиі болатын қолайсыздықтарға байланысты, сол сияқты жұмыстағы шиеленіскен қарым-қатынастан, жеке өмірдің сәтсіздігінен пайда болуы мүмкін. Неврастения ауруы негізінен 20-дан 40 жаска дейінгі адамдарда кездеседі. Әйелдерге карағанда еркектер жиі ауырады. Бұған тән симптом ашушаңдық болып табылады. Неврастениямен ауырған адам толқи бастап, бұрын өзі назар аудармаған ұсақ-түйектерді өз бойынан таба бастайды. Көшедегі шу, біреудің катты әңгімелескені, күлгені, кенет шыққан дыбыс, тіпті маңайдағылардың біреуінің түрі де - осының бәрі тітіркенуді туғызады. Ауру өзін ұстай алмайды, ашуланады, мақайындағыларға айқайлайды немесе жылапсықтайды. Бұл жағдайда әсерлену күші ете үлкен болмайды. Ашулану куйі сабасына тусу күйімен ауысады. Тітіркену әлсіздігі аталатын мұндай күй неврастениямен ауыратындарға өте тән болып келеді. Олардың ашулануы да, ашуларының басылуы да өте тез болады. Сол сияқты ұйқының бұзылуы да айрықша тән болып келеді. Ұйқы әдетте терең емес, үстіртін келеді, қымқиғаш түстер керіп, таяуда болған оқиғалар көрінісі пайда болады. Симптомдардың осындай бірыңғай болмауы неврастенияны екі түрге - ашуланғыштық және сарыуайымшылдық деген түрлерге бөлуге негіз береді. Жоғары дамыған жануарларда тәжірибе жасау жолымен алынған невроз тудыратын деректерді ескере отырып, И. П. Павлов неврастенияның осы аталған екі түріне алғаш рет патегенетикалық жағынан түсінік берді. Сонымен бірге мынадай да көзқарас бар: неврастения клиникасындағы айырмашылық дербес түрдің көріну; түріндегі емес, белгілі бір аурулық процестің әр түрлі сатыдағы көрінісі болып табылады. Истерия жедел, сондай-ақ азды-көпті әсер етуші әр түрлі психикалық тұрғыдан жарақаттаушы факторлардың ықпал етуімен пайда болады. Истериялық невроз патологиялық сипаттағы белгілері бар адамдарда тез пайда болады. Невроз түріндегі истерия белгілі бір жарақатты жағдайға реакция ретінде бұған дейін ешқандай истериялық белгісі болмаған адамда пайда болуы мүмкін. Истериялық невроз жастық шақта, бірақ көбінесе, әйелдерде жиі кездеседі. Бірақ бұл аурумен еркектер де аз ауырмайды. Истерияның негізгі белгілерінің бірі - үлкен сенгіштік пен аурудың өзін-өзі сендіруі. Осыдан келіп, симптоматикасындағы әдеттен тыс алуан түрліліктің болуы кеп шығады. Алуан түрлі истериялык, симптомдардың бәрін аурулардың мынадай топтары байқалатын схемаға бөлуге болады: 1) қимылдық кесел; 2) сенсорлық бұзылыстар мен сезімталдықтың бұзылуы; 3) вегетациялық бұзылыс-тар; 4) психикалық кеселдер. Ауру клиникасында бұл кеселдердің нағыз алуан түрде ұштасып келуі кездеседі. Қимылдық бұзылыстар. Истериялық талма, сол сияқты әр алуан түрдегі сал, парез, гиперкинез және басқалар түрінде көрінеді. Тірек-қимыл аппараты толық сақталғанның өзінде жүре алмауы мүмкін. Жүре алмайтын ауру тесекте жатып, аяғын қимылдата алады, аяғымен кез келген қозғалыс туғыза алады. Бірақ аяғынан тұруы мұң екен, босаңсып кетіп, адамның қолдарына сүйеніп қалады, сейтіп, өз аяғымен тұра алмайды. Кейде жүре алмайтын ауру мүлде тұрмастан төсекте бірнеше жыл өткізеді. Истериялық афонияның негізіне дауыс байланыстарының сал болуы жатады. Истерияға әр түрлі селкілдеген қимыл ретіндегі гиперкинездер тән болып келеді; Сенсорлық бұзылыстар немесе сезімталдықтың бұзылуы. Психикалық жарақат салдарынан истериялық соқырлық, меңіреулік, иіс, дәм сезімінің жоғалуы сияқты кез келген бұзылыстар пайда болуы мүмкін. Истериялық, ауырсынулар дененің әр түрлі бөліктерінде бас ауруы, ішкі ағзалардағы әр түрлі аурулар түрінде тұрақты орын алады да қарқындылығы жағынан да, сондай-ақ ұзақтығы жағынан да әр түрлі болып келеді. Вегетативтік бұзылыстар. Истерия кезінде тамақтың қысылып қалуы, өңештен астың журмеуі, ауа жетіспеушілікті сезіну, зәр жіберудің тежелуі, тегіс бұлшық еттің түйілуіне байланысты іс жүрмеу мен басқа да кеселдер кездеседі. Асқазан жолдарының қандай бір болмасын ауруына ішкі бас суйек қысымының жоғарылауына байланыссыз, бірақ қақпаның түйілуіне қатысты болатын истериялық құсу да байқалады. Мұндай құсу ас қабылдаған кез келген сәтте басталуы мүмкін, кейде асты көрген кезде де құсады, бірақ соған қарамастан әдетте шаршау сезімі мен жүдеуді туғызбайды.

Невроздар - ол психикалық жарақаттың әсерінен пайда болатын аурулар тобы, жалпы күйдің және әртүрлі соматовегетативті функциялардың бұзылуымен, эмоциональды тұрақсыздықпен, қоршаған ортаға дұрыс баға берудің жеткілікті сақталуымен және өзінің дертті күйін түсінумен жүреді. Психикалық жарақат жедел эмоциональды стресспен немесе айқын емес, бірақ ұзақ мерзімдік жағымсыз күйзелістермен, және де эмоциональды ажырау ситуациясымен байланысты болуы мүмкін.

Невроздардың клиникалық көріністері

Невроздардың клиникалық көрінісі психикалық бұзылыстарға ұқсас түрде, және де невроз формасына тәуелді бұзылыстар түрінде көрініс береді. Жалпы психопатологиялық көріністер өзін дұрыс сезінудің бұзылыстарын бейнелейді, және оларға сандырақтық идеялар, галлюцинациялар, интеллектуальды-мнестикалық бұзылыстар және т. б. тәрізді психикалық бұзылыстар тән емес.

Невроздың клиникалық көрінісіне және мәніне оларды жеке аурулар тобына бөлу уақытынан бастап үлкен эволюциядан өтті. Алғаш «невроз» терминін 1776 жылы Шотландия психиатры В. Куллен ұсынды. Осы атаумен ол қызба жағдайы болмайтын сезім және қозғалыс бұзылыстарын және осы функциялардың жергілікті немесе жалпы бұзылыстарымен байланыссыз ауруларды суреттеп жазды. Ары қарай невроздардың клиникасы және оларға ықпал ететін факторлар анықтала түсті. Невроздардың клиникалық суретін және оның пайда болуындағы әртүрлі факторлардың рөлін бағалауда жарақаттық және әскери невроздар және т. б. себепші болды. Невроздардың пайда болу себептері әртүрлі факторлардың комплексті әсерімен қарастырылды: әскери жағдайдың психогенді стрессі, жарылыс толқынының әсері және т. б. Бірақ ары қарай бақылау нәтижелері невроздардың дамуы тек психогенді факторлардың әсерімен байланысты деп көрсетті.

Бірқатар жағдайларда невроздардың этиологиясын невроз бен психопатияның арасындағы ерекше қатынаспен байланыстырады. Психопатиялық тұлғалар невроздар дамуына аса сезімталдық көрсетеді. Әрине, дисгармониялық қасиеттердің болуы невроз туындауына бейімдейді, дегенмен дисгармония белгілері жоқ адам қолайсыз, психожарақаттық жағдайлар әсерінен неврозға шалдығуы мүмкін.

Невроздың жалпы клиникалық белгілерінен науқастардың мынадай шағымдарын атап өтуге болады: негізсіз үреймен бірге өзін нашар сезіну, жоғары шаршағыштық, тұрақсыз, көп жағдайда жабырқаулы көңіл-күй. өзін сезіну және көңіл-күй таңертеңгі уақытта көңілтоларлық, ал кешке нашарлайды. Мұндай өзгерістерді науқас еңбекке қабілетті жағдайда да сезінеді. Олар физикалық және интеллектуальды жүктемеден тез шаршайды. Бірақ демалғаннан кейін олар жұмыстарын жалғастыра алады. Барлық науқастарға ұйқы бұзылысы тән. Олар жиі денесіндегі жағымсыз сезімге, ішкі мүшелерінің функцияларының бұзылуына шағымдар айтады. Бұл сезімдер мен ауырсынулар сипаты соматикалық аурулардың белгілеріне ұқсауы мүмкін.

Вегетативті бұзылыстар вегетативті дистониялар және криздер түрінде көрінеді, бұл жағдайда процеске вегетативті жүйке жүйесінің симпатикалық және қара бөлімдері араласады. Әдетте дистония фонында қысқа уытты симпатоадреналдық, вагоинсулярлық немесе аралас криздер пайда болуы мүмкін. Вегетативті бұзылыстар қорқыныш, үрей, ипохондриялық және фобиялық бұзылыстармен бірге жүріп отырады. Жиі жүрек қызметінің бұзылуы байқалады: кардиологиялық синдром және жүрек ритмінің өзгіруі, тыныс бұзылыстары: дем тарту толымсыздығы, тыныс алу ритмінің бұзылуы және ларингоспазм; асқазан-ішектік бұзылыстар: өңештің тарылуы, анорексия, аэрофагия (ауаны жұтып, кекіру) құсу, гастралгия (ауырлық, керілу сезімі) . Жыныстық бұзылыстар кездеседі: ерлерде - эрекция, эакуляция бұзылысы және жыныстық әуестіктің төмендеуі, әйелдерде- жыныстық әуестіктің төмендеуі, аноргазмия, вагинизм. Жиі қозғалыстық бұзылыстар байқалады: оғаш позамен өтетін ұстамалар, астазия-абазия (жүріп-тұруы мүмкін емес), гиперкинездер (бүкіл дененің немесе бір бөліктерінің дірілдеуі) ; бет бұлшық еттерінің тиктары; дауыс байламаларының салы (афония, кейде мутизм) ; профессиональды дискинезиялар (жоғарғы координациялық қозғалыстың бүзылуы, шиқылды спазм синдромы) . Сенсорлы бұзылыстар және сезімталдық бұзылыстары, көру аймағының тарылуы, соқырлық және көрудің басқа да бұзылыстары байқалады (диплопия, фотопсия және т. б. ), есту бұзылысы (саңыраулық және сурдомутизм), қатты дыбыстарды көтере алмау; жағымсыз сезімдер (жансыздану, құмырсқалар жорғалағандай, ине шаншығандай және т. б. ) . Жүйке-бұлшық еттік және жүйкелік-қантамырлық сипаттағы бас аурулары, психалгиялар («каска», «сақина» тәріздес қысқан ауру сезімдері) болуы мүмкін,

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.