Стабилизатордың жұмысы

1 Тұрақтандырғыштардың бөлінуі 2
2 Тұрақты токқа қолданылатын тұрақтандырғыштар 3
3 Айнымалы тоққа арналған тұрақтандырғыштар 7
Қорытынды 9
Пайдаланылған әдебиеттер 10

Стабизатор (тұрақтандырғыш) электронды құрылғыларды жаңып кетуден сақтайтын құрылғы болып табылады. Мысалы қазіргі кезде бір бөлмеде бірнеше компьютер жұмыс істей алады, ал бірнеше бөлемеде компьютерлердің саны өте көп болуы мүмкін. Ол өз кезегінде желіге өте үлкен жүктеме болып табылады. Сондықтан электр құрылғысы қысқа тұйықталу нәтижесінен істен шығуы мүмкін. Сондықтан кез-келген электр құрылғысын қорғау үшін стабилизаторлар өте кеңінен пайдаланылады

1. Мұхити И. М Электротехника. - Астана: Фолиант, 2012.
2. Стабилизатор напряжения // Википедия URL: https://ru.wikipedia.org (дата обращения: 07.10.2015).
3. Стабилизаторы переменного напряжения // Википедия URL: https://ru.wikipedia.org (дата обращения: 07.10.2015).

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министірлігі
Семей қаласындағы Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

СӨОЖ
Пән: Қолданбалы электроника
Тақырыбы: Стабилизатордың жұмысы

Орындаған : Қабдылқақов Ержан
Топ: ТФ-319
Тексерген: Секербаева А.Б

Семей 2015

Мазмұны
1 Тұрақтандырғыштардың бөлінуі 2
2 Тұрақты токқа қолданылатын тұрақтандырғыштар 3
3 Айнымалы тоққа арналған тұрақтандырғыштар 7
Қорытынды 9
Пайдаланылған әдебиеттер 10

1 Тұрақтандырғыштардың бөлінуі
Стабизатор (тұрақтандырғыш) электронды құрылғыларды жаңып кетуден сақтайтын құрылғы болып табылады. Мысалы қазіргі кезде бір бөлмеде бірнеше компьютер жұмыс істей алады, ал бірнеше бөлемеде компьютерлердің саны өте көп болуы мүмкін. Ол өз кезегінде желіге өте үлкен жүктеме болып табылады. Сондықтан электр құрылғысы қысқа тұйықталу нәтижесінен істен шығуы мүмкін. Сондықтан кез-келген электр құрылғысын қорғау үшін стабилизаторлар өте кеңінен пайдаланылады (сурет 2).

Сурет 1. Стабилизатордың сыртқы көріністерінің бірі

Стабилизатор кернеу бойынша шығыс және кіріс түйініне ие болатын электронды немесе электро механикалық құрылғы. Өзінің түрі бойынша олар тұрақты токты тұрақтандыратын және айнымалы токты тұрақтандыратын болып бөлінеді. Көбінесе шығыс және кіріс жерлерінде кернеу тұрақты болады, бірақ кейбір стабилизаторларда кернеу әр-түрлі болады

2 Тұрақты токқа қолданылатын тұрақтандырғыштар
Тұрақты токты тұрақтандыру үшін қолданылатын стабилизаторлар сызықты және импульсті болып бөлінеді.
Сызықты стабилизаторлар ол кернеу үлестіргіш болып табылады. Кірістегі кернеу стабилизатордың иіні арқылы бөлініп шығыстағы кернеу аз болады. Иіндегі кедергі белгілі бір шамада ұсталыну арқылы шығыс кернеу аз мәнге ие болады. Жұмыс кезінде иіннің кедергісін белгілі бір мәнде ұстап отыру арқылы, шығыс кернеуін белгілі бір мәнде ұстап отырады. Егер кіріс және шығы кернеулерінің мәндері үлкен мәндерге жетсе, онда стабилизатордың ПӘК-і өте төмен болады. Себебі қуаттың көп бөлігі иіндерге кетіп, ол жерде жылулық бөліну өте үлкен болады. Сондықтан иіндерде міндетті түрде радиатор болуы қажет.
Кедергісі өзгермелі элементің орналасуына байланысты сызықты стабилизаторлар екіге бөлінеді:
Тізбекті: реттейтін элемент жүктемемен тізбектей қосылған. Паралель:реттеуіш элемент жүктемеге паралель қосылған.
Стабилизацияның түріне байланысты:
Параметрлік және компенсациялық болып бөлінеді.
2-суретте кернеудің параметрлік тұрақтандырғышының сұлбасы келтірілген.

Сурет 2. Жартылай өткізгішті стабилитронда жасалған кернеудің параметрлік тұрақтандырғышының сұлбасы (а), оның жұмыс істеу принципін түсіндіретін сызба (б)

Параметрлік тұрақтандырғышта стабилитрон жүктемелік резисторға Rж параллель жалғанады. Қажетті жұмыс тәртібін туғызу үшін стабилитронмен жалғас балластық резисторды Rб жалғайды. Вольт-амперлік сипаттаманы суреттегідей бейнелеу тұрақтандырғыштың электрлік жағдайының теңдеуін: Uкір=Uт1+RбІт2 шешуге мүмкіндік береді. Uкір кернеуі (1-жағдай) ΔUкір-ге өскен кезде, мысалы, ток көзінің кернеуінің өсуінің салдарынан, Rб резисторының вольт-амперлік сипаттамасы өзіне-өзі параллель жылжып 2-жағдайға көшеді. Суретте көрсетілгендей, Uт2 кернеуі мен Uт1 кернеуі бір-біріне өте жақын, яғни іс жүзінде стабилитрондағы және жүктемелік резистордағы Rж кернеуі өзгеріссіз қалады. Жүктемелік резистордағы кернеу кіріс кернеуі төмендеген жағдайда және жүктемелік ток өзгерген жағдайда да өзгеріссіз қалады.
Параметрлік тұрақтандырғыштың бір қалыпты жұмыс істеуі үшін Rб резисторының кедергісі мынандай болуы керек, оның вольт-амперлік сипаттамасы стабилитронның вольт-амперлік сипаттамасын мәні стабилитронның паспорттық мәліметтерінде көрсетілетін стабилитронның қалыпты тогына сәйкес келетін А нүктесінде қиып өтетіндей болуы керек.
Барлық тұрақтандырғыштардың жұмыс сапасын сипаттайтын негізгі параметрі тұрақтандыру коэффициенті болып саналады. Тұрақтандырғыштардың шығыс шамалары тұрақсыздандырғыш факторлардың, негізінен тұрақтандырғыштың кіріс кернеуінің Uкір және жүктемелік токтың Іж әсерінен өзгереді. Осыны ескере отырып, тұрақтандыру коэффициенті тұрақтандырғыштың шығысындағы кернеудің салыстырмалық өсімшесі оның кірісіндегі кернеудің салыстырмалық өсімшесінен неше есеге кіші екенін көрсетеді (формула 1)
:

(1)

мұндағы ∆Uкір және ∆Uшығ - кіріс және шығыс кернеулерінің тұрақтандыру өсімшелері, ал Uкір және Uшығ - кіріс және шығыс қалыпты мәндері.
Тұрақтандырғыш бұдан басқа ішкі кедергі Rіт және пайдалы әсер коэффициенті ηт сияқты параметрлермен сипатталды. Тұрақтандырғыштың ішкі кедергісінің мәні тұрақтандырғыштағы кернеудің түсуін, демек, жүктемелік тоқ өзгергендегі жүктемелік кұрылғыдағы кернеуді де анықтауға мүмкіншілік береді.
Тұрақтандырғыштың негізгі энергетикалық көрсеткіші - пайдалы әсер коэффициенті, ол ондағы қуаттың жоғалуын көрсетеді,

ηт=Pп(Pп+Pж)

(2)

мұндағы Рп -жүктемелік кұрылғыдағы пайдалы қуат; Рж - жоғалған қуат.
Параметрлік тұрақтандырғыштың негізгі артықшылықтарына құрылымының қарапайымдылығы және жоғары сенімділігі жатады. Кемшіліктеріне пайдалы әсер коэффициентінің кішілігі, тұрақтандырғыштың ішкі кедергісінің үлкендігі, сонымен қоса тұрақтандырылатын кернеудің аралығының тарлығы және реттелмейтіндігі жатады.
Кернеудің және тоқтың компенсациялық тұрақтандырғыштарындағы теріс кері байланыстың арқасында жүктемелік құрылғыдағы кернеу мен тоқтың тұрақтылығы үлкен дәлдікпен қамтамасыз етіледі. Кернеудің компенсациялық тұрақтандырғыштың параметрлік тұрақтандырғыштармен салыстырғанда тұрақтандыру коэффициенті әлдеқайда үлкен және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.