Қазақстандағы күнкөріс минимумы

Кіріспе

Күнкөріс минимумы дегеніміз – адамның өмір сүруін сақтау үшін қажетті өмірлік қажеттіліктердің минимум құны. Күнкөріс минимумы адам денсаулығын сақтау мен оның өмір сүруін қамтамасыз ететін тамақтану өнімдері, сатылмайтын тауарлар мен қызметтер, төлемдер мен салықтардың ең аз бағаларынан тұратын тұтыну себетінің бағасын құрайды. Бұл көрсеткіш еңбекақы, шәкіртақы, зейнетақы және басқа да әлеуметтік төлемдерді тағайындауда ескеру үшін есептелінеді. Қазақстанда 2010 жылдың қаңтар айындағы есеп бойынша күнкөріс минимумы 12 141 теңгені құрайды. Тұтыну себетінің құрылымы: ет және балыққа – 20,3%, сүт, май өнімдеріне және тұқымдарға – 17,1%, көкөніс және жемістерге – 10,1%, нан өнімдеріне – 9,6%, қант, шай және басқа заттарға – 2,9%. Ал студенттердің шәкіртақысы 9600 теңге, жоғары санаттағылар 10600 теңге алады.

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Күнкөріс минимумы дегеніміз - адамның өмір сүруін сақтау үшін қажетті өмірлік қажеттіліктердің минимум құны. Күнкөріс минимумы адам денсаулығын сақтау мен оның өмір сүруін қамтамасыз ететін тамақтану өнімдері, сатылмайтын тауарлар мен қызметтер, төлемдер мен салықтардың ең аз бағаларынан тұратын тұтыну себетінің бағасын құрайды. Бұл көрсеткіш еңбекақы, шәкіртақы, зейнетақы және басқа да әлеуметтік төлемдерді тағайындауда ескеру үшін есептелінеді. Қазақстанда 2010 жылдың қаңтар айындағы есеп бойынша күнкөріс минимумы 12 141 теңгені құрайды. Тұтыну себетінің құрылымы: ет және балыққа - 20,3%, сүт, май өнімдеріне және тұқымдарға - 17,1%, көкөніс және жемістерге - 10,1%, нан өнімдеріне - 9,6%, қант, шай және басқа заттарға - 2,9%. Ал студенттердің шәкіртақысы 9600 теңге, жоғары санаттағылар 10600 теңге алады. Статистикалық агенттіктен қазақстандықтар үшін бір жылға арналған негізгі азық-түлік тұтынудың төменгі нормалары туралы мәліметтерді алған біз, аштан өлмес үшін мемлекеттің пікірінше ай сайын қанша тамақ ішуге тиіс екендігімізді есептеп шығардық. Содан кейін қаладағы базарлар мен дүкендерді аралап, атыраулықтарға азық-түлік себеті нақты қаншаға шығатынын анықтадық. (Нормалар мен олардың бағалары бойынша барлық мәліметтер кестеде келтірілген). Мұның нәтижесі көңіл көншітерлік болмады. 10 295 теңгеден тұратын азық-түлік себетінен асырмау мүмкін емес. Іс жүзінде айлық норма 13 055,31 теңгеге шығады. 2 760 теңге айырмашылық көп емес сияқты көрінеді. Бірақ нан мен майдың әр граммы алтынға баланған азық-түлік себетінің күлкілі нормаларын ескерсек, бұл әжептәуір айырмашылық. Сондықтан минимумның шегімен өмір сүру өте қиын. Біз бұл жолы күнкөріс минимумының азық-түлік емес бөлігіне тиіскен жоқпыз. Оны да бекітілген лимитпен сәйкес келмейді деп жорамалдап отырмыз. Осылайша, іс жүзінде статистикалық есептемелерде кедейшілік шегінде деп белгіленген азаматтар анағұрлым көп мөлшерде болуы мүмкін. Ал зейнеткерге зейнетақымен күн көру қияли елес ғана. 2010-жылдың желтоқсанында Қазақстандағы күнкөріс минимумы 93 АҚШ долларын, Грузияда - 68,87, Әзірбайжанда - 109,15, Литвада - 310,43, Латвияда - 295,49, Украинада - 106,47, Ресейде - 179, АҚШ-та - 700, Ұлыбританияда - 1 100 АҚШ долларын құрады. Күнкөріс минимумы жоғары Ұлыбританияда жыл сайын төменгі жалақы мөлшері 507 баға мен тарифтерден тұратын тұтыну себетінің негізінде есептелетін баға индексіне байланысты шығарылады. Ағылшындардың күнкөріс минимумы - ел бойынша орташа жалақының 50 пайызынан аз мөлшерді құрайтын табыс боп саналады. Осылайша, мемлекет бір адамның неше картоп жейтінін санаудың орнына нақты бағаны зерттейді. Соның негізінде төменгі еңбекақы мен қалған төлемдер өзгереді. Содан соң ғана ағылшындардың қайсысы кедей деп есептелуі мүмкін екендігін анықтайды.
Ағылшындардың орнына қазақстандықтар деп жазғың-ақ келеді, бірақ олай болмайтыны өкінішті-ақ.
ҚР халқы үшін негізгі азық-түлікті тұтынудың төменгі мөлшері
(Азық-түлік себетінің құрылымы)
Азық-түлік
Тұтыну нормасы, жылына(кг)
Тұтыну нормасы, айына(кг)
Азық-түлік бағасыкг, л, дана
(тг)
Айлық норма бағасы
(тг)
Құнарланды-рылған бидай ұны,1-сұрып
13
1,08
135
145,80
Құнарланды-рылған бидай ұнынан пісірілген нан, 1-сұрып
70,7
5,89
80
471,20
Бидай-қара бидай наны
31
2,58
130
335,40
Қара бидай наны
4,8
0,40
140
56,00
Макаронөнімдері
4,4
0,37
150
55,50
Күріш
8,5
0,71
160
113,60
Қарақұмық
2
0,17
1 000
170
Сұлы жармасы
2
0,17
182
30,94
Крупа манная
2
0,17
157
26,69
Асбұршақ
2
0,17
130
22,10
Картоп
95
7,92
135
1 069,20
Ақбас орамжапырақ
25
2,08
200
416
Сәбіз
20
1,67
260
434,20
Жуа
20
1,67
130
217,10
Қызанақ
5
0,42
370
155,40
Қияр
5
0,42
370
155,40
Қызылша
5
0,42
180
75,60
Бақша дақылдары(қарбыз)
10
0,83
-
-
Жаңа піскен жемістер (алма)
25
2,08
350
728
Жидектер (жүзім)
4,5
0,38
800
304
Кептірілген жемістер(қақ өрік)
0,5
0,04
1 200
48
Қант
18
1,50
224
336

Азық-түліктер
Тұтыну нормасы, жылына (кг)
Тұтыну нормасы, айына (кг)
Азық-түлік бағасы кг, л, дана
(тг)
Айлық норма бағасы
(тг)
Сиыр еті
15
1,25
1 300
1625
Шошқа еті
9
0,75
1 100
825
Қой еті
6,3
0,53
1 300
689
Құс еті
5
0,42
910
382,20
Жылқы еті
3,2
0,27
1 300
351
Пісірілген шұжық
3
0,25
350
87,50
Қосалқы ет өнімдері, 1-санат (бауыр)
0,4
0,03
600
18
Мұздатылмаған жәненемесе мұздатылған көксерке
8,4
0,70
1 000
700
Сүт, литр
84,5
7,04
208
1464,32
Қаймақ, майлылығы 20%
3,2
0,27
1 000
270
Жартылай майлы сүзбе
4,9
0,41
500
205
Мәйектелген сүтсірне
2,3
0,19
1 500
285
Сары май
4,4
0,37
400
148
Жұмыртқа, дана
142
11,83
24
283,92
Күнбағыс майы (л)
7
0,58
350
203
Маргарин
1,5
0,13
335
43,55
Майонез
0,5
0,04
60
2,40
Шәй
0,67
0,06
1 567
94,02
Ас тұзы
2,19
0,18
30
5,40
Ашытқы
0,05
0,004
1 000
4,17
Дәмдеуіштер
0,02
0,002
1 600
2,7
БАРЛЫҒЫ
13 055,31

Жұмысшының айлық жалақысының мөлшері жұмысшының біліктілігіне, жұмыстың қиындығы, саны мен сапасына, сонымен қатар еңбек шартына байланысты дифференциялы түрде бекітіледі.Жұмыс уақытының нормасын нақты кезеңде атқарған және еңбек нормасын (еңбек міндеттемелері) толық орындаған жұмысшының айлық жалақысының мөлшері Қазақстан Республикасының заңымен бекітілген минималды айлық жалақы мөлшерінен кем болмауы тиіс.

Жалақының минималды мөлшерін бекіту:
1. келесі қаржы жылына сәйкес Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы жыл сайынғы заңында бекітілген айлық жалақының төмен мөлшері күн көріс азығынан төмен болмауы тиіс және оған үстеме төлем, қосымша ақы және әлеуметтік төлемдер, сыйақылар мен басқа да ынталандырушы төлемдер кірмейді және атқарылған уақытқа пропорциалы түрде төленеді.
2. жалақының минималды стандарты сәйкес жылға арналған Қазақстан Республикасының республикалық бюджет туралы заңында бекітілген айлық жалақының ең төменгі өлшемі есебінен және Қазақстан Республикасының Үкіметімен бекітілген салалық келісімдермен анықталатын көтеруші салалық коэффициентінен анықталады.
3. өзінің қызметтік міндеттерін (еңбек нормасын) атқарушы жұмысшының сағаттық жалақысының ең төменгі мөлшері сәйкес күнтізбелік күнге арналған жұмыс уақытының балансына сай орташа айлық жұмыс сағаттарына бөлінген ең төменгі айлық жалақы мөлшерінен кем болмауы тиіс.
4. еңбек, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.