Тозуға төзімді және коррозияға төзімді қаптамалар
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Коррозиялық процестің термодинамикалық жағдайы
2.2. Металлдың химиялық коррозиясы
2.3. Металдар мен қорытпаларды газ коррозиясынан қорғау
2.4. Қызуға берік болаттар мен қорытпалар
2.5. Қызуға төзімді қаптамалар
3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер тізімі
2. Негізгі бөлім
2.1. Коррозиялық процестің термодинамикалық жағдайы
2.2. Металлдың химиялық коррозиясы
2.3. Металдар мен қорытпаларды газ коррозиясынан қорғау
2.4. Қызуға берік болаттар мен қорытпалар
2.5. Қызуға төзімді қаптамалар
3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Металл коррозиясы – металл немесе қорытпаның қоршаған ортамен физика-химиялық жəне химиялық өзара əсер ету салдарынан, əрекеттескен металл (қорытпа) мен ортаның немесе оның техникалық жүйесінің функционалдық қасиет- терінің төмен болуына əкеледі.
Коррозия – латынның «corrodo» – «жемірілу» немесе «corrosio» – бұзылу не мүжілу деген сөзінен шыққан. Өзара əсерлесу негізі – химиялық жəне электрохимиялық реакциялардың жүруі болып табылады. Кейде ол механикалық əсердің де салдарынан болады. Сондықтан, материалдың түрлі ортаның əсеріне қарсылық көрсету қабілеттілігі, коррозияға төзімділік немесе материалдың химиялық кедергісі деп аталады. Коррозияға ұшырайтын металды – коррозияланатын металл, ал коррозиялық процесс жүретін ортаны – коррозиялық орта деп атайды.
Коррозиялық процесс салдарынан металл толығымен немесе жартылай бұзылуы мүмкін. Металл мен коррозиялық ортаның өзара əсерлесуі нəтижесінде пайда болған химиялық қосылыс – коррозия өнімі болып табылады. Коррозия өнімі – металдың беткі қабатында тотықты қабыршық, кеуекті қабаттар немесе тат түрінде кездеседі. Металл бетінің адгезиялық дəрежесіне байланысты əр түрлі жағдайлар байқалады. Мысалы, темір қорытпаларының беткі қабатындағы таты металға тереңірек еніп, кеуектелуіне əкеледі. Ал оның əрі қарай дамуы салдарынан, тесікті бұзылыс береді. Керісінше, алюминийдің тотықтануы, оның беткі қабатында тығыз, əрі бірқалыпты тотықты қабыршық пайда болуын металды бұзылудан қорғайды.
Сонымен, корррозия – физика-химиялық процесс, ал оның коррозиялық жүру заңдылығы, гетерогендік жүйедегі термодинамика мен кинетиканың жалпы заңдылықтарымен анықталады. Ол сыртқы (температура, қысым, т.б.) жəне ішкі (құрамы, құрылымы, т.б.) коррозиялық себептерге байланысты.
Еліміздің кəсіптік потенциалының дамуына жəне қайсыбір белсенді орталарда металды құрылғыларды қолданатын салаларда металдың қажеттілігінің өсуіне, металл қорын сақтауға, сонымен қатар құрылғылық материалдарға қойылатын талаптар, тек механикалық жəне технологиялық қасиеттеріне ғана емес, бұйымның коррозиялық төзімділігіне, сенімділігіне жəне ұзақ уақыт жұмыс жасауына да байланысты. Осы мəселелерге жауап беру үшін, коррозиялық процестердің жүру механизмдерін қарастырамыз.
Коррозия – латынның «corrodo» – «жемірілу» немесе «corrosio» – бұзылу не мүжілу деген сөзінен шыққан. Өзара əсерлесу негізі – химиялық жəне электрохимиялық реакциялардың жүруі болып табылады. Кейде ол механикалық əсердің де салдарынан болады. Сондықтан, материалдың түрлі ортаның əсеріне қарсылық көрсету қабілеттілігі, коррозияға төзімділік немесе материалдың химиялық кедергісі деп аталады. Коррозияға ұшырайтын металды – коррозияланатын металл, ал коррозиялық процесс жүретін ортаны – коррозиялық орта деп атайды.
Коррозиялық процесс салдарынан металл толығымен немесе жартылай бұзылуы мүмкін. Металл мен коррозиялық ортаның өзара əсерлесуі нəтижесінде пайда болған химиялық қосылыс – коррозия өнімі болып табылады. Коррозия өнімі – металдың беткі қабатында тотықты қабыршық, кеуекті қабаттар немесе тат түрінде кездеседі. Металл бетінің адгезиялық дəрежесіне байланысты əр түрлі жағдайлар байқалады. Мысалы, темір қорытпаларының беткі қабатындағы таты металға тереңірек еніп, кеуектелуіне əкеледі. Ал оның əрі қарай дамуы салдарынан, тесікті бұзылыс береді. Керісінше, алюминийдің тотықтануы, оның беткі қабатында тығыз, əрі бірқалыпты тотықты қабыршық пайда болуын металды бұзылудан қорғайды.
Сонымен, корррозия – физика-химиялық процесс, ал оның коррозиялық жүру заңдылығы, гетерогендік жүйедегі термодинамика мен кинетиканың жалпы заңдылықтарымен анықталады. Ол сыртқы (температура, қысым, т.б.) жəне ішкі (құрамы, құрылымы, т.б.) коррозиялық себептерге байланысты.
Еліміздің кəсіптік потенциалының дамуына жəне қайсыбір белсенді орталарда металды құрылғыларды қолданатын салаларда металдың қажеттілігінің өсуіне, металл қорын сақтауға, сонымен қатар құрылғылық материалдарға қойылатын талаптар, тек механикалық жəне технологиялық қасиеттеріне ғана емес, бұйымның коррозиялық төзімділігіне, сенімділігіне жəне ұзақ уақыт жұмыс жасауына да байланысты. Осы мəселелерге жауап беру үшін, коррозиялық процестердің жүру механизмдерін қарастырамыз.
1. Ұ.А. Мурзахметова Коррозия жә»не м еталлдарды қорғау. Алматы 2011, 3 – 68 бет
2. Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.
3. Попов К.Н. Строительные материалы и изделия: Учебник/ К.Н.Попов, М.Б.Каддо – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк. , 2005-438с.
4. Комар А.Г. материалы и изделия: Учеб. для инст. экон. спец. строит. вузов – 5-е изд., перераб. и доп. – М.: Высш. шк. , 1988-527с.
2. Үдербаев С.Н Құрылыс материалдары мен бұйымдары. Алматы: 2006, 169 б.
3. Попов К.Н. Строительные материалы и изделия: Учебник/ К.Н.Попов, М.Б.Каддо – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк. , 2005-438с.
4. Комар А.Г. материалы и изделия: Учеб. для инст. экон. спец. строит. вузов – 5-е изд., перераб. и доп. – М.: Высш. шк. , 1988-527с.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар факультеті
Машина жасау технологиясы және механика кафедрасы
Металл технологиясы пәні
СРО
Тақырыбы: Тозуға төзімді және коррозияға төзімді қаптамалар.
Орындаған: Темірханова Р.
ПСМ-219
Тексерген: Тілеуғали Е.
Семей
2015 ж.
Мазмұны:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Коррозиялық процестің термодинамикалық жағдайы
2.2. Металлдың химиялық коррозиясы
2.3. Металдар мен қорытпаларды газ коррозиясынан қорғау
2.4. Қызуға берік болаттар мен қорытпалар
2.5. Қызуға төзімді қаптамалар
3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Металл коррозиясы - металл немесе қорытпаның қоршаған ортамен физика-химиялық жəне химиялық өзара əсер ету салдарынан, əрекеттескен металл (қорытпа) мен ортаның немесе оның техникалық жүйесінің функционалдық қасиет- терінің төмен болуына əкеледі.
Коррозия - латынның corrodo - жемірілу немесе corrosio - бұзылу не мүжілу деген сөзінен шыққан. Өзара əсерлесу негізі - химиялық жəне электрохимиялық реакциялардың жүруі болып табылады. Кейде ол механикалық əсердің де салдарынан болады. Сондықтан, материалдың түрлі ортаның əсеріне қарсылық көрсету қабілеттілігі, коррозияға төзімділік немесе материалдың химиялық кедергісі деп аталады. Коррозияға ұшырайтын металды - коррозияланатын металл, ал коррозиялық процесс жүретін ортаны - коррозиялық орта деп атайды.
Коррозиялық процесс салдарынан металл толығымен немесе жартылай бұзылуы мүмкін. Металл мен коррозиялық ортаның өзара əсерлесуі нəтижесінде пайда болған химиялық қосылыс - коррозия өнімі болып табылады. Коррозия өнімі - металдың беткі қабатында тотықты қабыршық, кеуекті қабаттар немесе тат түрінде кездеседі. Металл бетінің адгезиялық дəрежесіне байланысты əр түрлі жағдайлар байқалады. Мысалы, темір қорытпаларының беткі қабатындағы таты металға тереңірек еніп, кеуектелуіне əкеледі. Ал оның əрі қарай дамуы салдарынан, тесікті бұзылыс береді. Керісінше, алюминийдің тотықтануы, оның беткі қабатында тығыз, əрі бірқалыпты тотықты қабыршық пайда болуын металды бұзылудан қорғайды.
Сонымен, корррозия - физика-химиялық процесс, ал оның коррозиялық жүру заңдылығы, гетерогендік жүйедегі термодинамика мен кинетиканың жалпы заңдылықтарымен анықталады. Ол сыртқы (температура, қысым, т.б.) жəне ішкі (құрамы, құрылымы, т.б.) коррозиялық себептерге байланысты.
Еліміздің кəсіптік потенциалының дамуына жəне қайсыбір белсенді орталарда металды құрылғыларды қолданатын салаларда металдың қажеттілігінің өсуіне, металл қорын сақтауға, сонымен қатар құрылғылық материалдарға қойылатын талаптар, тек механикалық жəне технологиялық қасиеттеріне ғана емес, бұйымның коррозиялық төзімділігіне, сенімділігіне жəне ұзақ уақыт жұмыс жасауына да байланысты. Осы мəселелерге жауап беру үшін, коррозиялық процестердің жүру механизмдерін қарастырамыз.
Көптеген металдар (алтын, күміс, платина, мыстан басқа) табиғатта иондық күйде: оксидтер, сульфидтер, карбонаттар түрінде кездеседі. Бұл күйдегі кендер өте тиімді, өйткені олар ішкі энергиясының аздығымен сипатталады. Оны металды кеннен бөліп алуда жəне оның коррозия кезінде байқауға болады. Қосылыстан металл алуда жұтылған энергия мен еркін металдың энергиясы, металды қосылыстың энергиясына қарағанда жоғары екенін көруге болады. Осының салдарынан коррозиялық белсенді ортамен байланыста болатын металл, энергияның аз мəнімен тиімді энергетикалық күйге өтуге тырысады. Демек, коррозияның пайда болуының ең негізгі себебі - берілген ортада металдың термодинамикалық тұрақсыздығы.
Металл коррозиясының себебі - сыртқы ортамен химиялық немесе электрохимиялық өзара əрекеттесуі, ол металдар мен қорытпалардың радиоактивті ыдырау процесі мен эрозиядан (металдардың үйкелу, шлифтелу салдарынан механикалық бұзылу), коррозиялық процестерді шектейді. Коррозиялық процесс - металл мен қоршаған орта сияқты екі фазалардың шекараларында жүреді. Яғни, сұйық немесе газды ортаның металмен өзара əрекеттесуінің гетерогендік процесі болып есептеледі. Металдар коррозиясы көп не аз дəрежеде болса да, барлық жерде кездессе, демек металдарды өңдегенде не металл бұйымдар Коррозия жəне материалдарды қорғау 5 мен конструкцияларды қолдану кезінде де коррозиялық процесс жүреді.
0.1. Коррозиялық процестің термодинамикалық жағдайы
Өндірісте қолданылатын техникалық металдар үшін атмосфералық жағдайда, металдық күй термодинамикалық жағынан тұрақсыз болады. Металдардың металдық күйден - иондық күйге өтуі, металдар үшін əр түрлі. Бұл берілген ортада сəйкес реакциялардың жүруі кезінде еркін энергияның кемуімен анық сипатталуы мүмкін. Коррозия жəне материалдарды қорғау.
Изобарлы-изотермиялық потенциал немесе Гиббс энергиясы - коррозиялық процестің жүру мүмкіншілігінің критерийі болып, ол мына формуламен беріледі:
∆G = ∆Н - Т∆S.
Мұндағы: ∆Н - коррозиялық процестің жылулық əсерін анықтайтын, энтальпия;
∆S - жүйенің энтропиясының өзгерісі.
Коррозиялық процестің өзіндік жүру шарты ∆Gт 0 болып табылады.
∆Gт мəні оң мəнді болса, металл коррозиясының өнімі түзіледі де, өзіндік процесс қорғаушы бола алады. Егер G1 заттың бастапқы Гиббс энергиясы, ал G2 - реакция өнімінің Гиббс энергиясы болса, онда энергия өзгерісі мынанған тең: ∆G = G2 - G1.
Өзіндік процестер тек Гиббс энергиясы кем болған жағдайда ғана жүреді, демек G1 G2 немесе ∆GТ 0 болады.
Көптеген жағдайда металды қосылыстар үшін DGT мəні теріс болады. Онымен сəйкес қосылыстардың түзілуімен, металдың тотығу реакциялары өзіндік процесс болып жүретіндігін көреміз. Мысалы: 0 DG298 = - 318,19 кДжмоль мəні Zn + 12O2 -- ZnO реакциясына тиісті, мырыш өзіндік тотығады. DGT мəні аз болған сайын, солғырлым металл коррозиясына ұмтылады. Сонымен, сілтілі ортада алюминий ( 0 DG298 = - 1141,3 кДжмоль) тұзды ортадағы темірге қарағанда ( 0 DG298 = - 304,2 кДжмоль) белсенді коррозияланады.
Н.Д. Томашов барлық металдардың термодинамикалық тұрақсыздығын дəрежесіне байланысты бес топқа бөледі.
1. Өте тұрақсыз металдар (асыл емес металдар): Li, Rb, Cs, Ba, Sr, Ca, Na, Mg, Al, Ti, Zr, Mn, Cr, Zn, Fe. Бұл элементтер тіпті бейтарап сулы орталарда да коррозиялануы мүмкін.
2. Термодинамикалық тұрақсыз металдар (асыл емес метал- дар): Cd, In, Co, Ni, Mo, Pb, W. Оттегісі жоқ кезінде бейтарап орталарда тұрақты болады.
3. Жартылай термодинамикалық тұрақты металдар (жарты- лай асыл металдар): Bi, Sb, Re, Cu, Tc, Ag, Rh. Тұзды жəне бейтарап орталарда оттегісі жоқ кезінде тұрақты.
4. Термодинамикалық тұрақтылығы жоғары металдар (асыл металдар): Hg, Pd, Ir, Pt.
5. Өте тұрақты металдар: Au.
Төртінші жəне бесінші топтың кейбір металдарын ылғалды атмосферада тұрақты деп қарастыруға болады. Мұндай болатын болса, онда біз неге темір мен оның қорытпаларын, тіптен алюминий, магний, титан жəне олардың қорытпаларын техникада кеңінен қолданамыз? Оның себебі мынанда: термодинамика коррозиялық процестің принципиальды жүру ықтималдылығын бақылағанмен, нақты жағдайдағы оның жылдамдығы туралы ешқандай мəлімет бермейді.
Коррозияның нақты жүру жылдамдығын көптеген себептермен анықтауға болады. Мысалы, металдың беткі қабатының күйі жəне оның құрылымының ерекшелігімен, температурамен, коррозиялық ортаның құрамы жəне жүру жылдамдығымен, механикалық кернеулігі, т.б. анықталады.
0.2. Металлдың химиялық коррозиясы
Химиялық коррозия - құрғақ атмосферада электр тогы жоқ жерде, металдың беткі қабатынының фазалар шекараларының сыртқы ортамен өзара əрекеттесуі арқылы жүретін процесс. Демек, химиялық коррозия деп - металдың беткі қабатының сыртқы ортамен химиялық өзара əрекеттесуімен жүретін өзіндік бұзылуды айтады. Ол металл мен белсенді реагенттер арасындағы реакцияларға негізделген. Химиялық коррозия металдың беткі қабатында біркелкі жүретіндіктен, коррозияның түрі электрхимиялық коррозияға қарағанда қауіпсіз болып келеді. Мысалы, темірдің тот басуы жəне қоланың беткі қабатының қоңыр қара түске боялуы.
Химиялық коррозия - химиялық реакциялар заңдылықтары бойынша металдың құрғақ газдар немесе сұйық электролит еместермен өзара əрекеттесуімен жүреді. Мұндай процестер электр тогынсыз жүреді. Жоғарғы температурада құрғақ газдармен (ауамен, отынның газ тəрізді жану өнімімен) металдың əрекеттесуі салдарынан болатын коррозия - газ коррозиясы деп аталады. Мысалы, іштен жану - қозғалтқыштың, жану камерасының, жану отынының газ өнімінің əсерінен болған реактивті тілке материалдарының коррозиясы. Коррозияның бұл түрі төменгі температурада, электрлік токқа əкелмейтін металл бетінде сұйық конденсацияланбаса да жүруі мүмкін. Көптеген технологиялық процестер жүргізу кезінде жоғары температурада металды өңдеудің (соғу, прокаттау, штампталу алдында қыздыру, термиялық өңдеуге - шынықтыруда, қыздырып өңдеуде, пісіруде) металлургиялық жəне құбырды прокаттау зауыттарында да газ коррозиясы болуы мүмкін. Металдың ауада оттегімен немесе басқа да газдары бар оттегімен өзара əсерлесуі кезінде коррозия - тотық қабыршығының пайда болуымен жүреді. Кейбір жағдайда, мысалы металл буына күкірт немесе оның қосылыстары əрекеттесетін болса, металл бетінде күкіртті қосылыстар пайда болады.
Электр тогы жүрмейтін ортада металдың сұйықпен өзара əрекеттесуі кезінде (мұнай, мұнай өнімі, ерітілген күкірт, т.б.), электролит еместерде химиялық коррозия жүреді. Коррозияның бұл түрі мұнай жəне газ тасымалдайтын көліктер мен оның шикізаттарын сақтайтын орындарда өте жиі кездеседі. Əсіресе, оның құрамында күкірті болса, осы коррозия түріне ұшырайды. Күкірт темірде FeS сульфидтер, т.б. түрде кездеседі. Коррозиялық процесте сульфидтер H2S күкірт сутегі бөліп ыдырайды. Ол темірдің катализаторы болып есептелінеді. Химиялық коррозияның механизмі, металл атомдары мен оның иондары, оттегінің атомдары мен иондарының реактивті диффузиялануына əкеледі. Онымен коррозия салдарынан пайда болатын қабыршақ біртіндеп қалыңдайды. Қазіргі көзқараспен қарағанда, бұл механизм - ионды-электрондық механизм болып есептеледі.
0.3. Металдар мен қорытпаларды газ коррозиясынан қорғау
Металдарды газ коррозиясынан қорғаудың бірнеше маңызды əдістері бар. Соның ішінде кеңінен қолданылатындары: қызуға төзімді етіп легірлеу əдісі, қорғаушы атмосфераларды қолдану, арнайы қызуға төзімді қаптамалармен металдың беткі қабатын қаптау.
Қызуға төзімді етіп легірлеуді орындауда қорғаушы, материалды балқыту процесі кезінде арнайы легірлеуші элементтермен легірлеу қажет.
Қазіргі кезде қызуға төзімді қорытпалар алудың көптеген теориялық негіздері бар. Соның ішіндегі ең маңызды үш жағдайды атап кетуге болады:
Легірлеуші элементтердің иондары негізгі металл оксидінің торына енуде оның ақаулығын кемітіп, оның масса алмасу жылдамдығын да азайтады;
Қорғалатын материалдың беткі қабатында легірлеуші элементтер арнаулы қорғаушы оксидтер түзіп, ол негізгі металдың тотығуына кедергі бола алады;
Негізгі металл мен легірлеуші элемент, шпинель типті қос оксидті қабаттар түзеді, де оның қорғаушы қасиеті өте жоғары болады. Қызуға төзімді етіп легірлеу əдісі газ коррозиясымен күресудің өте маңызды жəне радикалды əдісі болып есептелінеді.
Қызуға төзімді қорытпаларды алуда, легірлеуші элементтерді таңдау маңыздылығын анықтайтын əр түрлі теориялар бар. Атап айтқанда, неміс ғалымдары Вагнер мен Хауффе теориясы. Легірлеу кезінде негізгі металл атомдарымен пайда болған тотық қабыршығында ақаулар (вакансия, түйінаралық қоспа) концентрациясы аз болуына ұмтылу қажет. Өйткені, тотықтағы диффузия - ақауы бар орындармен жүреді. Ақаудың санын, негізгі металл атомдарына қарағанда, легірлеуші элементтер атомдарының валенттілігі басқа болған жағдайда кемітуге болады. Бірақ, металл атомдарының артықтығымен оксидтер пайда болса (мысалы, ZnO), легірлеуді жоғары валенттілігі бар металдармен іске асырған жөн; металл атомдарының жетіспеушілігімен оксидтер (NiO) түзілетін жағдайда - металдың валенттілігі кемиді. Легірлеуші элементтің оксидтері негізгі металдың оксидтерінде еритін болуы керек.
Келесі маңызды теориялардың авторлары - А.А Смирнов пен Н.Д. Томашов. Олар негізгі металды тотығудан сақтандыру мүмкіншілігі мен материалдың беткі қабатында легірлеуші элементтердің - оксидті алу қажеттілігін ұсынған. Соған қарамастан, легірлеуші элементтердің оксиді - тұтастық шартын қанағаттандырып, металл иондары мен оттегі иондарының кездесу диффузиясына кедергі бола алатындай, жоғары электр кедергісі болуы керек. Бұдан басқа, легірлеуші элемент, берілген пайыздық легірленуде негізгі металмен қатты ерітінді түзуі керек. Ол легірленудің металда біртегіс таралуы мен қорытпаның барлық беткі қабатында тотық қабыршығының пайда болуы үшін қажет. Сонымен, Cu - Zn жүйесінде қорытпа құрамында мырыш 14%-ға дейін болғанда, тотығу кезінде қор- ғаушы қасиеттері жоқ аралас тотықтар CuО · ZnО пайда болады. Ал жездерде мырыштың мөлшері 14%-дан артық болғанда, тек ZnО тұратын тотықтар пайда болады жəне оның қорғаушы қасиеттері өте жоғары.
Үшінші теория - В.И. Архаров, П.Д. Данков, И.И. Корниловтардың теориясы. Темір негізіндегі қорытпалар үшін қызуға төзімділіктің жоғары болуын тек мына жағдайда, яғни легірлеуші элемент негізгі металмен шпинель типтес қос оксидтер Ме'О· Ме2"О3 (Ме' Ме2"О4) түзгенде ғана алуға болатынын айтқан. Бұл оксидтердің қорғаушы қабілеттіліктері, əрбір металл оксидтерін бөлек алғанға қарағанда, айрықша жоғары. Бұл теория бойынша, темір иондарының диффузиясы кезінде темірдің өткізгіштігі жоғары болғандықтан, легірлеуші элементтер негізі темір болатын қорытпалардың беткі қабатында вюститті фазаның (ҒеО) пайда болуын тудырмайтындай болуы тиіс. Жоғары қорғаушы қасиеттері бар оксидтер мыналар: FeCr2O4, NiFe2O4, NiCr2O4, FeAl2O4. Легірлеуші элементтерді таңдауға берілген əр түрлі теориялық негіздемелер, қызуға төзімді қорытпаларды алу бойынша тəжірибелік шараларды кешенді негіздеуге мүмкіндік береді.
0.4. Қызуға берік болаттар мен қорытпалар
Қызуға беріктік деп - жоғары температурада материалдық деформацияға жəне бұзылуға қарсылық көрсету қабілеттілігін айтады. Қызуға беріктіктің материалдарға қажеттілігі өте зор. Қазіргі заманғы машиналардың көптеген бөлшектері үлкен кернеуге ұшырайды да, жоғары температураға дейін қызады. Бұл - іштен жанатын қозғалтқыштардың, реактивтік қозғалт- қыштардың, бу мен газ құбырларының, бу қазандарының, металлургия пештерінің т.с.с. бөлшектері. Жоғары температурада жұмыс атқаратын бөлшектерге қойылатын талаптар - температуралық режим мен жұмыс атқаратын уақыты бойынша ерекше ажыратылады. Егер бу күші қондырғысының бөлшектері жүз, мың сағат, ал турбореактивтік қозғалтқыштарының бөлшектері жүздеген сағат жұмыс атқаруға тиісті болса, онда ракета бөлшектері бірнеше минут-ақ жұмыс атқарады. Сондықтан тек оның пайдаланылу температурасының тигізетін əсерін қарастырып қана қоймай, оның металл қасиеттеріне түсетін күш ұзақтығының тигізетін əсерін де қарастырған дұрыс.
Қызуға берік қорытпалардың механикалық қасиеттерін бағалау үшін, температура мен уақыт факторларын еске алатын сынақтардың арнаулы түрлері жетілдірілген. Əдетте қызуға берік қорытпаларды сынағанда, олардың пластикалық деформация мен бұзылуға ұзақ беріктік шегі қарсылық жасайтын қабілеттілігі анықталады. Көптеген қызуға берік қорытпаларда Mo, W, Nb, Ni, Ti, т.б. элементтер болады. Олар қатты ерітіндінің қайта кристалдану температурасын күшейте жоғарылап, карбидтік немесе аралық металды бекемдеуші фазаларды түзеді. Түйіршік шекаралары- ның қасиеттерін өзгерту үшін, қызуға төзімді қорытпаларға олардың бетіне əсер ететін активті элементтердің (B, Y) шамалы мөлшері енгізіледі. Ал олар түйір шекаралары бойындағы диффузияны едəуір баяулатады.
Аустениттік класс болаттарында əрқашан никель немесе марганец болады. Өйткені бұл элементтер өте жоғары қызуға берік, тұрақты аустениттік құрылым шығарып алуға мүмкіндік туғызады.
Қызуға берік болаттар легірлеуші элементтердің (аз, орташа, жоғары легірленген) сандық мөлшеріне байланысты классификациялануы мүмкін. Легірлеу дəрежесі мен сипаттамасы - болаттың құрылымы бойынша оның (перлиттік, мартенситтік, аустениттік) кластарына сөзсіз əсер етеді. Болаттар сонымен бірге, атқаратын міндеті бойынша да классификацияланады. Қызуға берік болаттардың жұмыс температурасы 500 - 750°С. 600°С-ға дейін жұмыс жасайтын болаттарда α - қатты ерітінді негізіндегі болаттарды қолданады. Ал жоғары температурада жұмыс жасайтын болаттарда - аустенитті құрылымды қызуға берік болаттарды қолданады.
Перлитті болаттар. 500 - 580°С-тан жоғары емес температура да жұмыс жасайтын энергетикалық қондығылардың түйіндері мен бөлшектерін дайындауда, перлитті кластағы төменгі көміртекті болаттарды қолданады. Олардың құрамында əрбірі =1,0% хром, молибден жəне ванадийден тұрады. Бұл элементтер, ферриттің қайта кристалдану температурасын жоғарылатумен, диффузиялық процестерді қиындата түсіп, Коррозия жəне материалдарды қорғау болаттардың қызуға беріктігін арттырады. Төменгі көміртекті болаттарды нормальдаудан кейін, оның құрылымы - легірленген ферриттен жəне перлиттен (16М, 15ХМ) немесе феррит пен бейниттен, ал шынықтырудан кейін, мартенсит не бейниті бар мартенситтен тұрады. Перлитті болаттар көбіне 950 - 1050°С нормальдауға жəне 600 - 750°С-та жоғары температуралы жұмсартуға ұшыратады. Мұнан кейін оның құрылымы жұқа пластиналы перлиттен (сорбиттен) тұрады жəне оның қызуға беріктігі жоғары болады.
0.5. Қызуға төзімді қаптамалар
Қазіргі кезде көптеген қорғаушы қаптама түрлері бар. Олар - металды жəне металл емес қаптамалар болып бөлінеді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар факультеті
Машина жасау технологиясы және механика кафедрасы
Металл технологиясы пәні
СРО
Тақырыбы: Тозуға төзімді және коррозияға төзімді қаптамалар.
Орындаған: Темірханова Р.
ПСМ-219
Тексерген: Тілеуғали Е.
Семей
2015 ж.
Мазмұны:
1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
2.1. Коррозиялық процестің термодинамикалық жағдайы
2.2. Металлдың химиялық коррозиясы
2.3. Металдар мен қорытпаларды газ коррозиясынан қорғау
2.4. Қызуға берік болаттар мен қорытпалар
2.5. Қызуға төзімді қаптамалар
3. Қорытынды
4. Пайдаланған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Металл коррозиясы - металл немесе қорытпаның қоршаған ортамен физика-химиялық жəне химиялық өзара əсер ету салдарынан, əрекеттескен металл (қорытпа) мен ортаның немесе оның техникалық жүйесінің функционалдық қасиет- терінің төмен болуына əкеледі.
Коррозия - латынның corrodo - жемірілу немесе corrosio - бұзылу не мүжілу деген сөзінен шыққан. Өзара əсерлесу негізі - химиялық жəне электрохимиялық реакциялардың жүруі болып табылады. Кейде ол механикалық əсердің де салдарынан болады. Сондықтан, материалдың түрлі ортаның əсеріне қарсылық көрсету қабілеттілігі, коррозияға төзімділік немесе материалдың химиялық кедергісі деп аталады. Коррозияға ұшырайтын металды - коррозияланатын металл, ал коррозиялық процесс жүретін ортаны - коррозиялық орта деп атайды.
Коррозиялық процесс салдарынан металл толығымен немесе жартылай бұзылуы мүмкін. Металл мен коррозиялық ортаның өзара əсерлесуі нəтижесінде пайда болған химиялық қосылыс - коррозия өнімі болып табылады. Коррозия өнімі - металдың беткі қабатында тотықты қабыршық, кеуекті қабаттар немесе тат түрінде кездеседі. Металл бетінің адгезиялық дəрежесіне байланысты əр түрлі жағдайлар байқалады. Мысалы, темір қорытпаларының беткі қабатындағы таты металға тереңірек еніп, кеуектелуіне əкеледі. Ал оның əрі қарай дамуы салдарынан, тесікті бұзылыс береді. Керісінше, алюминийдің тотықтануы, оның беткі қабатында тығыз, əрі бірқалыпты тотықты қабыршық пайда болуын металды бұзылудан қорғайды.
Сонымен, корррозия - физика-химиялық процесс, ал оның коррозиялық жүру заңдылығы, гетерогендік жүйедегі термодинамика мен кинетиканың жалпы заңдылықтарымен анықталады. Ол сыртқы (температура, қысым, т.б.) жəне ішкі (құрамы, құрылымы, т.б.) коррозиялық себептерге байланысты.
Еліміздің кəсіптік потенциалының дамуына жəне қайсыбір белсенді орталарда металды құрылғыларды қолданатын салаларда металдың қажеттілігінің өсуіне, металл қорын сақтауға, сонымен қатар құрылғылық материалдарға қойылатын талаптар, тек механикалық жəне технологиялық қасиеттеріне ғана емес, бұйымның коррозиялық төзімділігіне, сенімділігіне жəне ұзақ уақыт жұмыс жасауына да байланысты. Осы мəселелерге жауап беру үшін, коррозиялық процестердің жүру механизмдерін қарастырамыз.
Көптеген металдар (алтын, күміс, платина, мыстан басқа) табиғатта иондық күйде: оксидтер, сульфидтер, карбонаттар түрінде кездеседі. Бұл күйдегі кендер өте тиімді, өйткені олар ішкі энергиясының аздығымен сипатталады. Оны металды кеннен бөліп алуда жəне оның коррозия кезінде байқауға болады. Қосылыстан металл алуда жұтылған энергия мен еркін металдың энергиясы, металды қосылыстың энергиясына қарағанда жоғары екенін көруге болады. Осының салдарынан коррозиялық белсенді ортамен байланыста болатын металл, энергияның аз мəнімен тиімді энергетикалық күйге өтуге тырысады. Демек, коррозияның пайда болуының ең негізгі себебі - берілген ортада металдың термодинамикалық тұрақсыздығы.
Металл коррозиясының себебі - сыртқы ортамен химиялық немесе электрохимиялық өзара əрекеттесуі, ол металдар мен қорытпалардың радиоактивті ыдырау процесі мен эрозиядан (металдардың үйкелу, шлифтелу салдарынан механикалық бұзылу), коррозиялық процестерді шектейді. Коррозиялық процесс - металл мен қоршаған орта сияқты екі фазалардың шекараларында жүреді. Яғни, сұйық немесе газды ортаның металмен өзара əрекеттесуінің гетерогендік процесі болып есептеледі. Металдар коррозиясы көп не аз дəрежеде болса да, барлық жерде кездессе, демек металдарды өңдегенде не металл бұйымдар Коррозия жəне материалдарды қорғау 5 мен конструкцияларды қолдану кезінде де коррозиялық процесс жүреді.
0.1. Коррозиялық процестің термодинамикалық жағдайы
Өндірісте қолданылатын техникалық металдар үшін атмосфералық жағдайда, металдық күй термодинамикалық жағынан тұрақсыз болады. Металдардың металдық күйден - иондық күйге өтуі, металдар үшін əр түрлі. Бұл берілген ортада сəйкес реакциялардың жүруі кезінде еркін энергияның кемуімен анық сипатталуы мүмкін. Коррозия жəне материалдарды қорғау.
Изобарлы-изотермиялық потенциал немесе Гиббс энергиясы - коррозиялық процестің жүру мүмкіншілігінің критерийі болып, ол мына формуламен беріледі:
∆G = ∆Н - Т∆S.
Мұндағы: ∆Н - коррозиялық процестің жылулық əсерін анықтайтын, энтальпия;
∆S - жүйенің энтропиясының өзгерісі.
Коррозиялық процестің өзіндік жүру шарты ∆Gт 0 болып табылады.
∆Gт мəні оң мəнді болса, металл коррозиясының өнімі түзіледі де, өзіндік процесс қорғаушы бола алады. Егер G1 заттың бастапқы Гиббс энергиясы, ал G2 - реакция өнімінің Гиббс энергиясы болса, онда энергия өзгерісі мынанған тең: ∆G = G2 - G1.
Өзіндік процестер тек Гиббс энергиясы кем болған жағдайда ғана жүреді, демек G1 G2 немесе ∆GТ 0 болады.
Көптеген жағдайда металды қосылыстар үшін DGT мəні теріс болады. Онымен сəйкес қосылыстардың түзілуімен, металдың тотығу реакциялары өзіндік процесс болып жүретіндігін көреміз. Мысалы: 0 DG298 = - 318,19 кДжмоль мəні Zn + 12O2 -- ZnO реакциясына тиісті, мырыш өзіндік тотығады. DGT мəні аз болған сайын, солғырлым металл коррозиясына ұмтылады. Сонымен, сілтілі ортада алюминий ( 0 DG298 = - 1141,3 кДжмоль) тұзды ортадағы темірге қарағанда ( 0 DG298 = - 304,2 кДжмоль) белсенді коррозияланады.
Н.Д. Томашов барлық металдардың термодинамикалық тұрақсыздығын дəрежесіне байланысты бес топқа бөледі.
1. Өте тұрақсыз металдар (асыл емес металдар): Li, Rb, Cs, Ba, Sr, Ca, Na, Mg, Al, Ti, Zr, Mn, Cr, Zn, Fe. Бұл элементтер тіпті бейтарап сулы орталарда да коррозиялануы мүмкін.
2. Термодинамикалық тұрақсыз металдар (асыл емес метал- дар): Cd, In, Co, Ni, Mo, Pb, W. Оттегісі жоқ кезінде бейтарап орталарда тұрақты болады.
3. Жартылай термодинамикалық тұрақты металдар (жарты- лай асыл металдар): Bi, Sb, Re, Cu, Tc, Ag, Rh. Тұзды жəне бейтарап орталарда оттегісі жоқ кезінде тұрақты.
4. Термодинамикалық тұрақтылығы жоғары металдар (асыл металдар): Hg, Pd, Ir, Pt.
5. Өте тұрақты металдар: Au.
Төртінші жəне бесінші топтың кейбір металдарын ылғалды атмосферада тұрақты деп қарастыруға болады. Мұндай болатын болса, онда біз неге темір мен оның қорытпаларын, тіптен алюминий, магний, титан жəне олардың қорытпаларын техникада кеңінен қолданамыз? Оның себебі мынанда: термодинамика коррозиялық процестің принципиальды жүру ықтималдылығын бақылағанмен, нақты жағдайдағы оның жылдамдығы туралы ешқандай мəлімет бермейді.
Коррозияның нақты жүру жылдамдығын көптеген себептермен анықтауға болады. Мысалы, металдың беткі қабатының күйі жəне оның құрылымының ерекшелігімен, температурамен, коррозиялық ортаның құрамы жəне жүру жылдамдығымен, механикалық кернеулігі, т.б. анықталады.
0.2. Металлдың химиялық коррозиясы
Химиялық коррозия - құрғақ атмосферада электр тогы жоқ жерде, металдың беткі қабатынының фазалар шекараларының сыртқы ортамен өзара əрекеттесуі арқылы жүретін процесс. Демек, химиялық коррозия деп - металдың беткі қабатының сыртқы ортамен химиялық өзара əрекеттесуімен жүретін өзіндік бұзылуды айтады. Ол металл мен белсенді реагенттер арасындағы реакцияларға негізделген. Химиялық коррозия металдың беткі қабатында біркелкі жүретіндіктен, коррозияның түрі электрхимиялық коррозияға қарағанда қауіпсіз болып келеді. Мысалы, темірдің тот басуы жəне қоланың беткі қабатының қоңыр қара түске боялуы.
Химиялық коррозия - химиялық реакциялар заңдылықтары бойынша металдың құрғақ газдар немесе сұйық электролит еместермен өзара əрекеттесуімен жүреді. Мұндай процестер электр тогынсыз жүреді. Жоғарғы температурада құрғақ газдармен (ауамен, отынның газ тəрізді жану өнімімен) металдың əрекеттесуі салдарынан болатын коррозия - газ коррозиясы деп аталады. Мысалы, іштен жану - қозғалтқыштың, жану камерасының, жану отынының газ өнімінің əсерінен болған реактивті тілке материалдарының коррозиясы. Коррозияның бұл түрі төменгі температурада, электрлік токқа əкелмейтін металл бетінде сұйық конденсацияланбаса да жүруі мүмкін. Көптеген технологиялық процестер жүргізу кезінде жоғары температурада металды өңдеудің (соғу, прокаттау, штампталу алдында қыздыру, термиялық өңдеуге - шынықтыруда, қыздырып өңдеуде, пісіруде) металлургиялық жəне құбырды прокаттау зауыттарында да газ коррозиясы болуы мүмкін. Металдың ауада оттегімен немесе басқа да газдары бар оттегімен өзара əсерлесуі кезінде коррозия - тотық қабыршығының пайда болуымен жүреді. Кейбір жағдайда, мысалы металл буына күкірт немесе оның қосылыстары əрекеттесетін болса, металл бетінде күкіртті қосылыстар пайда болады.
Электр тогы жүрмейтін ортада металдың сұйықпен өзара əрекеттесуі кезінде (мұнай, мұнай өнімі, ерітілген күкірт, т.б.), электролит еместерде химиялық коррозия жүреді. Коррозияның бұл түрі мұнай жəне газ тасымалдайтын көліктер мен оның шикізаттарын сақтайтын орындарда өте жиі кездеседі. Əсіресе, оның құрамында күкірті болса, осы коррозия түріне ұшырайды. Күкірт темірде FeS сульфидтер, т.б. түрде кездеседі. Коррозиялық процесте сульфидтер H2S күкірт сутегі бөліп ыдырайды. Ол темірдің катализаторы болып есептелінеді. Химиялық коррозияның механизмі, металл атомдары мен оның иондары, оттегінің атомдары мен иондарының реактивті диффузиялануына əкеледі. Онымен коррозия салдарынан пайда болатын қабыршақ біртіндеп қалыңдайды. Қазіргі көзқараспен қарағанда, бұл механизм - ионды-электрондық механизм болып есептеледі.
0.3. Металдар мен қорытпаларды газ коррозиясынан қорғау
Металдарды газ коррозиясынан қорғаудың бірнеше маңызды əдістері бар. Соның ішінде кеңінен қолданылатындары: қызуға төзімді етіп легірлеу əдісі, қорғаушы атмосфераларды қолдану, арнайы қызуға төзімді қаптамалармен металдың беткі қабатын қаптау.
Қызуға төзімді етіп легірлеуді орындауда қорғаушы, материалды балқыту процесі кезінде арнайы легірлеуші элементтермен легірлеу қажет.
Қазіргі кезде қызуға төзімді қорытпалар алудың көптеген теориялық негіздері бар. Соның ішіндегі ең маңызды үш жағдайды атап кетуге болады:
Легірлеуші элементтердің иондары негізгі металл оксидінің торына енуде оның ақаулығын кемітіп, оның масса алмасу жылдамдығын да азайтады;
Қорғалатын материалдың беткі қабатында легірлеуші элементтер арнаулы қорғаушы оксидтер түзіп, ол негізгі металдың тотығуына кедергі бола алады;
Негізгі металл мен легірлеуші элемент, шпинель типті қос оксидті қабаттар түзеді, де оның қорғаушы қасиеті өте жоғары болады. Қызуға төзімді етіп легірлеу əдісі газ коррозиясымен күресудің өте маңызды жəне радикалды əдісі болып есептелінеді.
Қызуға төзімді қорытпаларды алуда, легірлеуші элементтерді таңдау маңыздылығын анықтайтын əр түрлі теориялар бар. Атап айтқанда, неміс ғалымдары Вагнер мен Хауффе теориясы. Легірлеу кезінде негізгі металл атомдарымен пайда болған тотық қабыршығында ақаулар (вакансия, түйінаралық қоспа) концентрациясы аз болуына ұмтылу қажет. Өйткені, тотықтағы диффузия - ақауы бар орындармен жүреді. Ақаудың санын, негізгі металл атомдарына қарағанда, легірлеуші элементтер атомдарының валенттілігі басқа болған жағдайда кемітуге болады. Бірақ, металл атомдарының артықтығымен оксидтер пайда болса (мысалы, ZnO), легірлеуді жоғары валенттілігі бар металдармен іске асырған жөн; металл атомдарының жетіспеушілігімен оксидтер (NiO) түзілетін жағдайда - металдың валенттілігі кемиді. Легірлеуші элементтің оксидтері негізгі металдың оксидтерінде еритін болуы керек.
Келесі маңызды теориялардың авторлары - А.А Смирнов пен Н.Д. Томашов. Олар негізгі металды тотығудан сақтандыру мүмкіншілігі мен материалдың беткі қабатында легірлеуші элементтердің - оксидті алу қажеттілігін ұсынған. Соған қарамастан, легірлеуші элементтердің оксиді - тұтастық шартын қанағаттандырып, металл иондары мен оттегі иондарының кездесу диффузиясына кедергі бола алатындай, жоғары электр кедергісі болуы керек. Бұдан басқа, легірлеуші элемент, берілген пайыздық легірленуде негізгі металмен қатты ерітінді түзуі керек. Ол легірленудің металда біртегіс таралуы мен қорытпаның барлық беткі қабатында тотық қабыршығының пайда болуы үшін қажет. Сонымен, Cu - Zn жүйесінде қорытпа құрамында мырыш 14%-ға дейін болғанда, тотығу кезінде қор- ғаушы қасиеттері жоқ аралас тотықтар CuО · ZnО пайда болады. Ал жездерде мырыштың мөлшері 14%-дан артық болғанда, тек ZnО тұратын тотықтар пайда болады жəне оның қорғаушы қасиеттері өте жоғары.
Үшінші теория - В.И. Архаров, П.Д. Данков, И.И. Корниловтардың теориясы. Темір негізіндегі қорытпалар үшін қызуға төзімділіктің жоғары болуын тек мына жағдайда, яғни легірлеуші элемент негізгі металмен шпинель типтес қос оксидтер Ме'О· Ме2"О3 (Ме' Ме2"О4) түзгенде ғана алуға болатынын айтқан. Бұл оксидтердің қорғаушы қабілеттіліктері, əрбір металл оксидтерін бөлек алғанға қарағанда, айрықша жоғары. Бұл теория бойынша, темір иондарының диффузиясы кезінде темірдің өткізгіштігі жоғары болғандықтан, легірлеуші элементтер негізі темір болатын қорытпалардың беткі қабатында вюститті фазаның (ҒеО) пайда болуын тудырмайтындай болуы тиіс. Жоғары қорғаушы қасиеттері бар оксидтер мыналар: FeCr2O4, NiFe2O4, NiCr2O4, FeAl2O4. Легірлеуші элементтерді таңдауға берілген əр түрлі теориялық негіздемелер, қызуға төзімді қорытпаларды алу бойынша тəжірибелік шараларды кешенді негіздеуге мүмкіндік береді.
0.4. Қызуға берік болаттар мен қорытпалар
Қызуға беріктік деп - жоғары температурада материалдық деформацияға жəне бұзылуға қарсылық көрсету қабілеттілігін айтады. Қызуға беріктіктің материалдарға қажеттілігі өте зор. Қазіргі заманғы машиналардың көптеген бөлшектері үлкен кернеуге ұшырайды да, жоғары температураға дейін қызады. Бұл - іштен жанатын қозғалтқыштардың, реактивтік қозғалт- қыштардың, бу мен газ құбырларының, бу қазандарының, металлургия пештерінің т.с.с. бөлшектері. Жоғары температурада жұмыс атқаратын бөлшектерге қойылатын талаптар - температуралық режим мен жұмыс атқаратын уақыты бойынша ерекше ажыратылады. Егер бу күші қондырғысының бөлшектері жүз, мың сағат, ал турбореактивтік қозғалтқыштарының бөлшектері жүздеген сағат жұмыс атқаруға тиісті болса, онда ракета бөлшектері бірнеше минут-ақ жұмыс атқарады. Сондықтан тек оның пайдаланылу температурасының тигізетін əсерін қарастырып қана қоймай, оның металл қасиеттеріне түсетін күш ұзақтығының тигізетін əсерін де қарастырған дұрыс.
Қызуға берік қорытпалардың механикалық қасиеттерін бағалау үшін, температура мен уақыт факторларын еске алатын сынақтардың арнаулы түрлері жетілдірілген. Əдетте қызуға берік қорытпаларды сынағанда, олардың пластикалық деформация мен бұзылуға ұзақ беріктік шегі қарсылық жасайтын қабілеттілігі анықталады. Көптеген қызуға берік қорытпаларда Mo, W, Nb, Ni, Ti, т.б. элементтер болады. Олар қатты ерітіндінің қайта кристалдану температурасын күшейте жоғарылап, карбидтік немесе аралық металды бекемдеуші фазаларды түзеді. Түйіршік шекаралары- ның қасиеттерін өзгерту үшін, қызуға төзімді қорытпаларға олардың бетіне əсер ететін активті элементтердің (B, Y) шамалы мөлшері енгізіледі. Ал олар түйір шекаралары бойындағы диффузияны едəуір баяулатады.
Аустениттік класс болаттарында əрқашан никель немесе марганец болады. Өйткені бұл элементтер өте жоғары қызуға берік, тұрақты аустениттік құрылым шығарып алуға мүмкіндік туғызады.
Қызуға берік болаттар легірлеуші элементтердің (аз, орташа, жоғары легірленген) сандық мөлшеріне байланысты классификациялануы мүмкін. Легірлеу дəрежесі мен сипаттамасы - болаттың құрылымы бойынша оның (перлиттік, мартенситтік, аустениттік) кластарына сөзсіз əсер етеді. Болаттар сонымен бірге, атқаратын міндеті бойынша да классификацияланады. Қызуға берік болаттардың жұмыс температурасы 500 - 750°С. 600°С-ға дейін жұмыс жасайтын болаттарда α - қатты ерітінді негізіндегі болаттарды қолданады. Ал жоғары температурада жұмыс жасайтын болаттарда - аустенитті құрылымды қызуға берік болаттарды қолданады.
Перлитті болаттар. 500 - 580°С-тан жоғары емес температура да жұмыс жасайтын энергетикалық қондығылардың түйіндері мен бөлшектерін дайындауда, перлитті кластағы төменгі көміртекті болаттарды қолданады. Олардың құрамында əрбірі =1,0% хром, молибден жəне ванадийден тұрады. Бұл элементтер, ферриттің қайта кристалдану температурасын жоғарылатумен, диффузиялық процестерді қиындата түсіп, Коррозия жəне материалдарды қорғау болаттардың қызуға беріктігін арттырады. Төменгі көміртекті болаттарды нормальдаудан кейін, оның құрылымы - легірленген ферриттен жəне перлиттен (16М, 15ХМ) немесе феррит пен бейниттен, ал шынықтырудан кейін, мартенсит не бейниті бар мартенситтен тұрады. Перлитті болаттар көбіне 950 - 1050°С нормальдауға жəне 600 - 750°С-та жоғары температуралы жұмсартуға ұшыратады. Мұнан кейін оның құрылымы жұқа пластиналы перлиттен (сорбиттен) тұрады жəне оның қызуға беріктігі жоғары болады.
0.5. Қызуға төзімді қаптамалар
Қазіргі кезде көптеген қорғаушы қаптама түрлері бар. Олар - металды жəне металл емес қаптамалар болып бөлінеді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz