Эксперттік жүйелер мен қолдану аудандары

1. Эксперттік жүйе түсінігі
2. Эксперттік жүйе қолданылу облыстары
3. Пайдаланған әдебиеттер

Адам қызметінің әр түрлі салаларында нақты алгоритмі немесе әдісі жоқ міндеттер жиі кездеседі. Ол міндеттерді тек қана сол кәсіппен шұғылданатын білімді мамандар шеше алады. Ол аппаратураны диагностикалау, жұмыс аптасын жоспарлау, операцияны болжау, аппаратурада жұмыс жасап үйрену және т.б. жұмыс түрлері. Негізінен мұндай міндеттер болжау, оқыту, модельдеу сияқты салалармен қоса медицина, заң, ғылым мен техниканың алуан түрлі салалары, экономика, экология, әскери іс және т.б. кездеседі. Осындай міндеттерді шешу үшін арнайы бағдарламалар кешені – эксперттік жүйелер (ЭЖ) бар. Олар нақты емес қойылымы бар міндеттерді арнайы білім базасына (ББ) жолыға отырып шешеді, яғни ол базада пайда болған проблеманы шешуге арналған мәліметтер бар. Шешімді ЭЖ өз бетімен табады. Сонымен қатар, ЭЖ әдетте мамандардың өздеріне ББ-сын жасауына мүмкіндік беріп, оны өзгертуге немесе толықтыруға, басқаруға жол ашады. Нарықтағы бағдарламалық қамтамасыз ету (БҚЕ) әдетте өте қымбат тұрады. Соған байланысты, қазіргі кезде екінің бірі өз ортасына ЭЖ тарата алмайды, және де тиімді ЭЖ өзіне сондай қымбат аппараттық қамтамасыз етуді талап етеді.

1. Тельнов Ю.Ф. Интеллектуальные информационные системы в экономике.
М., 1998. — 174 с.
2 .Д. Джарратано, Г. Райли. Экспертные системы. Принципы разработки и
программирование. Изд. Вильямс, 2006. – 50 c.
3. Н. Убейко. Экспертные системы. – М.: МАИ, 2002.
4. Гаврилова Т.А., Червинская К.Р. . Извлечение и структурирование знаний
для экспертных систем. Москва, 1992.
5. Джозеф Джарратано, Гари Райли «Экспертные системы: принципы
разработки и программирование» : Пер. с англ. — М. : Издательский дом
«Вильямс», 2006. — 1152 стр. с ил.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
Автоматтандыру және электротехника кафедрасы

СӨЖ
Тақырыбы: Эксперттік жүйелер мен қолдану аудандары

Орындаған:Қайырбек А.С
Тобы: ВТ-211
Қабылдаған:Курушбаева Д.Т

СЕМЕЙ 2015
Жоспар:
1. Эксперттік жүйе түсінігі
2. Эксперттік жүйе қолданылу облыстары
3. Пайдаланған әдебиеттер

1. Адам қызметінің әр түрлі салаларында нақты алгоритмі немесе әдісі жоқ міндеттер жиі кездеседі. Ол міндеттерді тек қана сол кәсіппен шұғылданатын білімді мамандар шеше алады. Ол аппаратураны диагностикалау, жұмыс аптасын жоспарлау, операцияны болжау, аппаратурада жұмыс жасап үйрену және т.б. жұмыс түрлері. Негізінен мұндай міндеттер болжау, оқыту, модельдеу сияқты салалармен қоса медицина, заң, ғылым мен техниканың алуан түрлі салалары, экономика, экология, әскери іс және т.б. кездеседі. Осындай міндеттерді шешу үшін арнайы бағдарламалар кешені - эксперттік жүйелер (ЭЖ) бар. Олар нақты емес қойылымы бар міндеттерді арнайы білім базасына (ББ) жолыға отырып шешеді, яғни ол базада пайда болған проблеманы шешуге арналған мәліметтер бар. Шешімді ЭЖ өз бетімен табады. Сонымен қатар, ЭЖ әдетте мамандардың өздеріне ББ-сын жасауына мүмкіндік беріп, оны өзгертуге немесе толықтыруға, басқаруға жол ашады. Нарықтағы бағдарламалық қамтамасыз ету (БҚЕ) әдетте өте қымбат тұрады. Соған байланысты, қазіргі кезде екінің бірі өз ортасына ЭЖ тарата алмайды, және де тиімді ЭЖ өзіне сондай қымбат аппараттық қамтамасыз етуді талап етеді.
Экперттік жүйе дегеніміз бұл әдістер мен ұйымдастыру жолдарының жиынтығы, күрделі міндеттерді шешуге арналған білімдердің сақталуы мен қолданылуы. Эксперттік жүйе берілген шешімдердің арасынан ең үздігін таңдай отыра, жоғары сапалы мамандар тобының тәжірибесіне сүйену арқылы өзінің тиімділігін арттырады. Оларды стратегия құрылымы кезінде бағалай отыра, үлкен көлемдегі жаңа факторлардың әсерін талдайды, алдын ала болжау мүмкіндіктерін қалыптастырады. Заманауи ЭЖ - білім базасын қалыптастыратын, міндеттерді шешу кезінде жинақталған білім базасының көмегімен адам-маманның әрекетін модельдейтін мамандандырылған компьютерлік бағдарлама. ЭЖ-ні ойлап табу және пайдалану ақпараттық технологиялардың дамуының концептуалды кезеңі болып табылады. Проблеманы шешудің интеллектуалдық негізіне белгілі бір іс-әрекет саласындағы тәжірибелі сарапшы-мамандардың білімдерін жаңғырту алынады.

2. Қазіргі кезде эксперттік жүйелердің технологиясы ең алуан түрлі
мәселелі облыстарда, қаражат, мұнай және газ өнеркәсібі, энергетика,
транспорт, фармацевтикалық өндіріс, ғарыш, метуллургия, тау кен ісі, химия,
білім, целлюлозды - қағаз өнеркәсіп, телекоммуникация және байланыс және т.б сияқты әр түрлі түрдегі міндеттерді (интерпретация, болжау, диагностика, жоспарлау, құрылымдау, бақылау, ретке келтіру, инструктаж, басқару) шешу үшін қолданылады. Эксперттік жүйелерді орындаудағы үш негізгі түр өзгешілік белгілі.
Жеке бағдарлама түрінде орындалған экспертті жүйелер, бұл
бағдарламаның тікелей бөлігі болып келетін кейбір алгоритмдік тілдегі білім
базасы. Ережеге сай, мұндай жүйелер бір бекітілген пәндік облыста міндеттерді шешу үшін арналған. Мұндай жүйелерді құру кезінде дәстүрлі рәсімді PASCAL, C тілдерімен қатар, жасанды интеллектің мамандандырылған тілдері LISP, PROLOG қолданылады. Экспертті жүйелердің қабыршақтары - белгілі бір пәндік облыс үшін арналған көрсету тәсілдеріне иеленуші бағдарламалық өнім. Қолданушының міндеті тікелей бағдарламауға емес, ал ұсынылып отырған қабыршақтар мүмкіндіктерін қолданумен жұмыс жасау мен білімді енгізу жасалынады.
Бұл жүйелердің кемшілігі барлық бар пәндік облыстарды
бір жүйемен ұстап тұру мүмкін еместігінде. Мысал болып ИНТЕРЭКСПЕРТ,
РС+, VP-Expert қызмет етеді.
Көптеген қолдану облыстарының толық тізіміне тоқтамай ғана, тек қана
эксперттік жүйелер әдістемесі сәтті қолданылған дамыған мемлекеттердің
халықаралық шаруашылық салаларының кейбіреуін ғана атап кетуге болады:
химия, ауыл аруашылығы, электроника, білім, қаражат, геология, медицина,
әскери іс, бағдарламалық қамтамасыздандыру және т.б. Олар шешетін
есепулердің негізгі типтерінің тізімінен интерпретация, болжау, диагностика,
жобалау, жоспарлау, басқару, бақылау, ретке келтіру, жөндеу, оқуды атап
кетуге болады.
Қазіргі таңда шетелдерде кеңінен таралған эксперттік жүйелердің тізім
және олардың тізімін келесі түрде атап кетуге болады: : INSIGT, LOGIAN,
NEXPERT, RULE MASTER, KDS, PICON, KNOWLEDGE CRAFT, KESII, S1,
TIMM және т. б.
Заманауи эксперттік жүйелер тәжірибені және жетекші мамандардың
білімін тарату үшін тәжірибе жүзінде барлық сфераларда кеңінен қолданылады.
Дәстүрлі түрде білімнің екі түрі бар - ұжымдық білім және жеке білім. Егер де пәндік облыста білімнің көп бөлігі ұжымдық түрде көрсетілген болса, онда бұл пәндік облыс эксперттік жүйелерге мұқтаж емес.

Егер де пәндік облыста білімнің көп бөлігі жоғары деңгейдегі
мамандардың (эксперттердің) жеке тәжірибесі болса және де егер бұл білімдер қандай да бір себептердің салдарынан әлсіз құрылымдалған болса, мұндай пәндік облыс эксперттік жүйеге мұқтаж.
Білімге негізделген, жүйелердің қолдану облыстары бірнеше негізгі
класстарға топталынады: медициналық диагностика, басқару және бақылау,
механикалық және электрлік құрылғыларың аұаулықтарының диагностикасы, оқып үйрену.

а) Медициналық диагностика. Диагностикалық жүйелер ағза қызметінің
бұзылуы мен олардың мүмкін болатын себептерінің арасында байланыс орнату үшін қолданылады. Бактериалды инфекция және менинигит кезінде науқастың жағдайын бақылау мен диагностика жасауға арналған MYCIN ең танымал диагностикалық жүйе. Оның алғашқы нұскасы 70-жылдарда Стэнфорд университетінде өңделді. Қазіргі уақытта бұл жүйе дәрігер-маман деңгейінде диагноз қояды. Ол медицинаның басқа да салаларында қолданылуына мүмкіндік беретін кеңейтілген білім қорына ие.
ә) Болжам жасау. Болжам жасаушы жүйелер мүмкін болатын нәтижелерді
немесе объектінің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.