Мал қораларына санитарлық-гигиеналық баға
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. МАЛ ҚОРАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ САЛЫП.ТҰРҒЫЗУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ НОРМАТИВТІ ҚҰЖАТТАР.
2. ЖОБАНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ Қ¥РАМЫ.
3. ЖОБАДАҒЫ СЫЗБАЛАР. ОЛАРДЫ ҚҰРАУ ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ КӨРСЕТУ БЕЛПЛЕРІ
4. СМЕТАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ОНЫ ЖОБАМЕН БАЙЛАНЫСТЫРЫП БЕКІТУ.
5. ҚҰРЫЛЫС ЧЕРТЕЖДЕРІНІҢ МАСШТАБЫ БІЛІКТІ БӨЛГІШ СЫЗЫҚТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЧЕРТЕЖДЕП РАЗМЕРЛІК БЕЛГІЛЕРІ.
6. ГЕНЕРАЛДЫҚ (БАС) ПЛАН ЖӘНЕ ӨНДІРІСТІК АЙМАҒЫНА ӘРТҮРЛІ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ОРНАЛАСТЫРУ.
II. Негізгі бөлім
1. МАЛ ҚОРАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ САЛЫП.ТҰРҒЫЗУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ НОРМАТИВТІ ҚҰЖАТТАР.
2. ЖОБАНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ Қ¥РАМЫ.
3. ЖОБАДАҒЫ СЫЗБАЛАР. ОЛАРДЫ ҚҰРАУ ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ КӨРСЕТУ БЕЛПЛЕРІ
4. СМЕТАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ОНЫ ЖОБАМЕН БАЙЛАНЫСТЫРЫП БЕКІТУ.
5. ҚҰРЫЛЫС ЧЕРТЕЖДЕРІНІҢ МАСШТАБЫ БІЛІКТІ БӨЛГІШ СЫЗЫҚТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЧЕРТЕЖДЕП РАЗМЕРЛІК БЕЛГІЛЕРІ.
6. ГЕНЕРАЛДЫҚ (БАС) ПЛАН ЖӘНЕ ӨНДІРІСТІК АЙМАҒЫНА ӘРТҮРЛІ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ОРНАЛАСТЫРУ.
Мал қораларын жобалап және салу кезінде аса көңіл бөлетін жағдай, онда орналасатын малдарға қолайлы жәні мал азығын үнемдеуге, технологиялык, процесстерді (желдету, азықтандыру, көң шығару т.б.) механикаландыруға, мал дәрігерлік, архитектуралық және өрттен сақтандыру ережелеріне сәйкес келетіндігін бақылау. Сондықтан, мал қораларын жобалау және оны салып тұрғызу кезінде мал мамандарының қатысуы міндетті болып есептеледі. Себебі олар құрлысқа қолайлы жер тандау, оған да керекті жобаны таңдап алу, керек құрылыс материалдарының гигиеналык, қасиеттеріне қарап, алмастырмай пайдалануын, аяқталған объектілерді дер кезінде қабылдауды т.б. қадағалаулары қажет.
Яғни мал мамандары жобалаудың және құрылыс салудың негізгі нормативі құжаттарын білулері, құрылыс сызбаларын, олардың белгілерін ажыратып оқи алулары керек. Сондықтан болашақ мал мамандарына алғашқы бастан қораларды жобалап салудың негізгі нормативті құжаттармеі танысу болып есептеледі.
Яғни мал мамандары жобалаудың және құрылыс салудың негізгі нормативі құжаттарын білулері, құрылыс сызбаларын, олардың белгілерін ажыратып оқи алулары керек. Сондықтан болашақ мал мамандарына алғашқы бастан қораларды жобалап салудың негізгі нормативті құжаттармеі танысу болып есептеледі.
1) Гигиена сельскохозяйственных животных.Издание-3.М.1984 автор А.П. Онегов (Алексей Петрович) И.Ф Храбуситовский (Иван Францевич), В.И. Черных.
2) Гигиена сельскохозяйственных животных. Книга из двух книг. Книга 1 общая зоотехния, книга 2 частная зоотехния. Автор А.Ф. Кузнецов (Анатоли Федрович), М.В. Демчук (Михаил Василевич).
3) Лекция и лабораторная практика занятии
4) Ветеринарная гигиена. В.И. Чержук, Б.М. Муслимов. Алматы-1994г
2) Гигиена сельскохозяйственных животных. Книга из двух книг. Книга 1 общая зоотехния, книга 2 частная зоотехния. Автор А.Ф. Кузнецов (Анатоли Федрович), М.В. Демчук (Михаил Василевич).
3) Лекция и лабораторная практика занятии
4) Ветеринарная гигиена. В.И. Чержук, Б.М. Муслимов. Алматы-1994г
Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті
БӨЖ
Тақырыбы: МАЛ ҚОРАЛАРЫНА САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒА.
Орындаған:Көшербаев. Б
Тобы:ВМ-305
Тексерген : Сүлейменов. Ш.Қ.
Семей 2015 жыл
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. МАЛ ҚОРАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ САЛЫП-ТҰРҒЫЗУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ НОРМАТИВТІ ҚҰЖАТТАР.
2. ЖОБАНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚYenРАМЫ.
3. ЖОБАДАҒЫ СЫЗБАЛАР. ОЛАРДЫ ҚҰРАУ ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ КӨРСЕТУ БЕЛПЛЕРІ
4. СМЕТАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ОНЫ ЖОБАМЕН БАЙЛАНЫСТЫРЫП БЕКІТУ.
5. ҚҰРЫЛЫС ЧЕРТЕЖДЕРІНІҢ МАСШТАБЫ БІЛІКТІ БӨЛГІШ СЫЗЫҚТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЧЕРТЕЖДЕП РАЗМЕРЛІК БЕЛГІЛЕРІ.
6. ГЕНЕРАЛДЫҚ (БАС) ПЛАН ЖӘНЕ ӨНДІРІСТІК АЙМАҒЫНА ӘРТҮРЛІ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ОРНАЛАСТЫРУ.
III. Қолданылған әдебиеттер тізімі
МАЛ ҚОРАЛАРЫНА САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒА
Мал қораларын жобалап және салу кезінде аса көңіл бөлетін жағдай, онда орналасатын малдарға қолайлы жәні мал азығын үнемдеуге, технологиялык, процесстерді (желдету, азықтандыру, көң шығару т.б.) механикаландыруға, мал дәрігерлік, архитектуралық және өрттен сақтандыру ережелеріне сәйкес келетіндігін бақылау. Сондықтан, мал қораларын жобалау және оны салып тұрғызу кезінде мал мамандарының қатысуы міндетті болып есептеледі. Себебі олар құрлысқа қолайлы жер тандау, оған да керекті жобаны таңдап алу, керек құрылыс материалдарының гигиеналык, қасиеттеріне қарап, алмастырмай пайдалануын, аяқталған объектілерді дер кезінде қабылдауды т.б. қадағалаулары қажет.
Яғни мал мамандары жобалаудың және құрылыс салудың негізгі нормативі құжаттарын білулері, құрылыс сызбаларын, олардың белгілерін ажыратып оқи алулары керек. Сондықтан болашақ мал мамандарына алғашқы бастан қораларды жобалап салудың негізгі нормативті құжаттармеі танысу болып есептеледі.
1. МАЛ ҚОРАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ САЛЫП-ТҰРҒЫЗУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ НОРМАТИВТІ ҚҰЖАТТАР
Қажетті құралдар мен жабдықтар: жобалар, нормативтік құжаттар, кестелер, плакаттар, нұсқаулар мен оқулықтар.
Қаралатын сұрақтар:
1. Жоба деген не және оны құрудың мақсаты неде.
2. Құрылысты салудың негізгі типтері.
3. Құрылыс объектілерін жобалаудың негізгі құжаттары.
Жоба деп белгілі бір объектіні жаңадан немесе қайта салып тұрғызудан бұрын жасалатын, құрамында технологиялық есептері, сызбалары, анықтама хаты, бағалау жұмыстары, (смета) техникалық-экономикалық негізі көрсетілген құжаттардың жинагын айтады.
Барлық жобалар пайдалануына және мақсаттарына байланысты негізінен мына түрлерге бөлінеді:
1. Бағытына қарап (бордақылау, сүт өндіру, тұқым алу т.б.)
2. Өндірістік структурасы және бейімделуіне (специализациясына) қарап (бірнеше өнім түрлерін немесе жеке өнімнің біреуін өндіруге бейімделу т.б.).
3. Өнімнің мөлшеріне қарап (комплекстер, фермалар, шағын өндірістер, ұжымдар т.б.).
4. Меншіктену формасына қарап (мемлекеттік, жеке меншіктерге).
5. Салу-тұрғызу типіне қарап (павильонды - жекелеме, блокті- біріктірілген).
6. Территориясына (жер орайына) қарап (облыстық, аудандық т.б.)
Құрлыс объектілерін жобалап салу тәжірибесінде қазіргі кезде жиі кездесетін салып-тұрғызу типті павильонды түрі. Оның ішінде батареялық жеке-жеке тізбектелген, перимериялық (шеттілік) - өндірістік объектілер шетінде, басқалары ортада орналастырылған, үшінші - централды (орталық) - өндірістік объектілер ортада қалдырылған, ал басқасы шетте орналасады.
Онымен қоса біріктіріп (блокті) жасалған типті құрлыстардың павильондық түріне қарағанда көптеген ерекшеліктері мен артықшылықтары барлығын көрсеткен жөн құрлыстың өзіндік құнының төмендеуі, индустриализациялауға қолайлылығы, механикаландыру, автоматизациялауға жарамдылығы, құрлыс материалы, жер көлемі т.б. үнемділігі. Бірақ блокті типпен салынған объектілерде малдардың арасынан пайда болған, әсіресе жұқпалы аурулардың жылдам тарап кету қаупы өте жоғары екенін ескерту қажет.
Құрлысты жобалау және салу кезінде қолданатын негізгі қүжаттар (документациялар). Бүкілодақтық (мемлекеттік) технологиялық жобалау нормасымен (НТП), құрлыс нормасы және ережелері (СНиП) каталогтар, прейскуранттар т.б. болып саналады. Бұлардың ішіндегі гигиеналық және санитарлық-малдәрігерлік талаптар мен ережелерге сәйкес келетін және құрлыс жобасын жасағанда басты қүжат болып "Технологиялық құжат нормасы" (НТП) есептеледі. Өйткені бұл құжатқа мынандай негізгі сұрақтар енгізіледі:
1. Құрылыс салынатын жерге обьектілерді дұрыстап орналастырып, жақсы жабдықталуын қамтамасыз ету (қоршау, жасылдандыру, санитарлық малдәрігерлік өткелдер, дезбарьерлер (бөгеттер)) т.б. қарау.
2. Сыртқы қорғаныс құрлыс бөлшектерінің қалыпты жылу ұстағыш қасиеттерін қамтамасыз ету.
3. Қора ішінің малдарға деген қалыпты жағдайын микроклиматын туғызу (температура, ылғалдылық, жарықтану, желдету т.б.).
4. Қорадағы малдардың қалыпты орналасуын (жатыр орнының ауданы, көлемі, жайлылығы т.б.) қамтамасыз ету.
5.Ауыр жұмысты жеңілдету жолдары - әртүрлі технологиялық роцесстерді (механикалық желдету; жылыту; азық тарату, көң шығару, жасанды жарықтандырут.б.) енгізу.
6. Өндіру өніміне байланысты жоспарланған ішкі орналастыруын қалыптау (байлау жүйелері, қоршау бөлмелері, клеткалары, өнім өңдеу бөлмелері т.б).
Бұл нормативті қүжаттар ұдайы қаралып, керек етсе жаңартылып, түзетулер енгізіліп қайта басып шығаралып отырады. Оларды басып, қайта басып шығарумен айналысатын орталық жобалау институты мен олардың филиалдары (бөлімшелері) болып келеді.
Жобалау мекемелері және қажеттілік ететін адамдардың уақытында бұл нормативтік құжаттардағы өзгерістер жөніндехабарландыратын, баспаханадан мезгіл-мезгіл косымша пайдалынатын мемлекеттік құрлыс бойынша құжаттардың тізбегі, "Құрылыс техникасының бюллетені , Құрылыс экономикасы, "Ауыл шаруашылығының экономикасы", "Құрылыс газеті" тағы басқа өзгеріс - түзетулер кіргізілген I, П, Ш бөлімді "Құрылыс нормасы және жобасы" (СНиП) шығарылады.
2. ЖОБАНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚYenРАМЫ
Қаралатын сұрақтар:
1. Жобаның түрлері және оларға сипаттама.
2. Жобаның құрамы. Анықтама хат және оның негізгі бөлімі.
2.1. Мал қораларын салу үшін типті (біркелкі) және жекелеме (индивидуальды) жобалар пайдаланады. Бір объектіні тұрғызуға ғана арналған жобаны - жекелеме жоба деп атайды. Олар ерекше халықтық (музейлер, театрлар, спорт үйірмелері, өндіріс орындары т.б.) құрлыс объектілерін салуға арналады. Ал басқа объектілер (тұрғын үйлер, мектеп - бала бақшалары, мал қоралары т.б.) көп тараған типті жобалармен салынады.
Сондықтан типті жоба деп - конструктивті шешімдері жақсартылған, индустриализациялау және экономикалық талаптарға сәйкестірілген бір емес бірнеше рет қайталап салатын құрылыстарға пайдалануға болатын жобаны айтады.
Типтік жобаларды табиғат және климаты әртүрлі аймақтарға арнап дайындайды, бірақ олар құрылыс салынатын жерлерге байланыстырып жасалмайды. Сондықтан әрбір типтік жобаны, көбінесе салғызушы, мал мамандары салынатын жерге байлаулары қажет, яғни, ол объектіні жер бедеріне, жарық, жел бағытына, басқа өндіріс орындарына, электр, жылу жүйелеріне, жайылым, азық қоры, су көздеріне байла - ныстырып құрлыстың іргетасын құру.
Онымен қоса типтік жобаны құрылыс салуға пайдалану, оны жобалауға кететін уақытты үнемдеуге және құрылыстың сапасын жақсартуға мүмкіндік туғызады. Типтік жобалар объектілерді түрғызуға көбінесе зауаттарда дайындалған, размерлері мен типтік размерлері азайтылған бөлшектерді (конструкцияларды) пайдалануға қолайлы болады.
Кейбір жағдайларда (қораның құрылыс материалдарының қасиеттерінің қорада малдарды ұстау жүйелерінің- бос ұстау, байлау, клеткада ұстау т.б.) малдардың организміне және олардан алынатын өнімнің сапа-санына нендей әсер ететіндігін зерттеу үшін экспериментал (тәжірибе) жобалар жасалады.
Ондай жобалар белгілі бір уақытқа дейін (тәжірибе мезгіліне байланысты) пайдаланылады да, одан соң пайдалы, жарамды болса типтік жобаға айналдырып көптеп шығарады, ал пайдасыз, жарамсыз болса, айналымнан шығарып тасталады.
2.2. Әрбір жобаның өндірістік бағытына байланысты өз таңбасы - номері болады. Мысалы, ірі қара малдарына арналған қоралардың жоба номері 801, шошқаның - 802, щ - 803 т.б. етіп белгіленеді де, оған сызықша арқылы косымша реттік (сандық) номерлері қосылады.
Жоба күрделілігіне (объектінің) қарап бір немесе бірнеше альбомдардан тұрады. Неғұрлым күрделі болса, солғұрлым жоба көп альбомды болады, ал жобаның құрамы туралы түсінік әр альбомның алдыңғы бетіне үлкен әріппен жазылып көрсетіліп отырады.
Әр жобаның үш негізгі бөлігі болады.
1. Анықтама хат.
2. Жұмыстық сызбалар (құрлыс, архитектуралы сызба)жұмысшылар, мамандар, оларды оқытып,
3. Сметалык, документ (ағалық құжаттар).
Өте күрделі объектілердің жобаларының әр қүрлі архитектуралары сызбаларында да осындай үш бөлімдер болуы мүмкін.
Жобамен танысу барысында ең бірінші оның анықта хатын оқып талдау жасау қажет. Өйткені, жобаның анықта хаты оның негізгі түсінік беретін бөлімі болып есептеле Анықтама хаттың маңызы - ол жобаның барлық бөліг технологиялық процесстері мен конструктивті шешімдеріне толықтай түсінік береді.
Анықтама хат мынандай бөлімдерді қамтыйды:
1. Жалпы бөлім.
2. Архитектуралы - құрылыс бөлімі.
3. Техникалы - экономикалық бөлім.
4. Технологиялық процесстер бөлімі.
5. Құрылысты салу және ұйымдастыру бөлімі.
6. Электрлендіру, жылыту, желдету бөлімі.
Бұл бөлімде әрбіреуі жобада жеке бөлім боп, немесе бірігіп кездесулері мүмкін. Мысалы: жалпы бөлімде жоба бойынша салынатын құрылыстың қуаты, бағыты, сыйымдылығы, қай аймаққа негізделген, не өндіреді, сыртқы ауаның суық мезгілдегі орта температурасы, қар-жауын түсімі, жер асты суларының қашыктығы т.б. болса, құрылыс бөлімінде нтізгі жобаның шешімдері, әсіресе ондағы жарықтандыру, ауа алмастыру, құрылыс бөлшектерінің материалдарын шіруден ден, көгеру, тат басудан сақтандыру шаралары, қосымша құрылыс жабдықтары, бөлмелері т.б. көрсетіледі.
Қораны жылыту, желдету және ауа құрамын жақсарту шараларын, ондағы температура, ылғалдылық және зиянды газдардың артық мөлшерін қалыптастыру жолдары есептеп шығарылады. Ол қорадан әр сағатта қанша ауа шығарылып (немесе кіргізіліп) отыруға, жылдың қай мезгілінде қандай жылыту көздерін пайдалануға болатындығын көрсетеді.
Объектіні сумен қамтамасыз ету және көң тазалау, сақтау, заразсыздаңдыру қалай жүреді, оған тәулігіне қорада тұратын уақытына, мал басына байланысты қанша су керек және оның қоры қандай, қалай анықтайды т.б. қаралады.
Құрылысты салуды ұйымдастыру бөлімінде де оларда жүргізілетін жалпы жұмыстардың түрлері, оларға қажет жұмысшылар, мамандар, оларды оқытып, үйрету жолдары, қай бөлігін қай мезгілде салып, қай уақытта пайдалануға қосу керектігін т.б. көрсетіледі.
3. ЖОБАДАҒЫ СЫЗБАЛАР. ОЛАРДЫ ҚҰРАУ ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ КӨРСЕТУ БЕЛПЛЕРІ
Қаралатын сұрақтар:
1. Чертеж деген не және оны құру (жасау) ережесі.
2. Объектіні чертежге түсіру жэне оның кейбір бөліктерінің белгіленуі.
3.1. Чертеж (сызба) дегеніміз техникалық ойдың көрсетілген бейнесі. Ол арқылы объектінің формасын және оның құрамдарының өлшемдерін көруге болады. Бірде бір объекті, не оның бөлігі ішкі құрамы алдын ала чертеж жасалмай тұрғызылмайды.
Өйткені чертежде оның размері, құрам бөлшектері, нендей материалдан салынатындығы, формалары керсетіледі. Сондықтан чертежді өз мәнінде оқып білу қажет. Ал ол ушін оны қалай тұрғызғандығын және көрсету белгілерін, соған қарап формасы мен салатын объектінің размерін айыруға болады.
Чертежді проекция ережесімен жасайды, яғни бір заттың бейнесін, пішінін жазық бетке (қағазға, экранға) түсіру. Заттардың бейнесін проекциялаудың екі тәсілі болады: центральдық және параллелдік.
Егер проекция жасайтын сәуле бір нүктеден шығып, залың бейнесін сол арқылы қағазға немесе экранға түсірсе оны центральдық (орталық) проекциялау дейді. Бұл тәсілмен салынған бейне көзге көрінетін ауытқу өзгерістерімен бірге болады да, оны перспективті проекция деп те атайды. Себебі бұл тәсілмен проекцияланған заттың көрінісі өте жақсы болады да, ал өлшемдері (размерлік) дәлді болмайды. Сондықтан осы тәсілді проекциялауға кино-фото аппараттардың тусіруі негізделген. Мал қораларының арасында (сырт бейнелері) мен интерьерлері (ішкі көрінісі) осы тәсілмен орындалады.
Егер заттың бейнесін түсіретін проекциялау сәулесі нүктеден шықпай бір-біріне параллелді болса оны паралелдік тәсіл дейді. Бұл проекциялаудың екі түрі болады:
1. Егер проекциялау параллель сәулелері жазық беті қағаз, экран көлбеу бұрыштан түссе, олай түсірілген бейне көлбеу бұрышты проекция дейді.
2. Параллель сәулелер бейнелейтін заттың пішіні (суретін) жазық бетке тік (перпендикулярлы) түсірсе, ол тік бұрышты проекциялау болады.
Көлбеу бұрышты проекциялау кезінде түсіретін объектінің көріну бейнесі, орталық проекциядағы сияқты жақсы болып шығып, бірақ оның өлшемдерінен ауытқу жіберіледі. Сондықтан тік бұрышты проекциялау тәсілі негізгі болып есептеледі. Сол арқылы барлық қоралардың және оның бөлшектерінің чертеждары орындалады.
Тік бұрышты проекциялау тәсілі заттың тек бір ғана беттің дәл формасы мен өлшемін береді. Сондықтан мұндай тәсілмен түсіргенде әр затты екі немесе үш оданда көп жағынан (үстінен, алдынан, артынан, қырынан т.б.) бұрышты проекциямен бейнелеп, олардың дәлді өлшемдеі көрсетіледі.
3.2. Чертежде орындалған заттардың (қоралардың) күрделілігіне байланысты әртүрлі бейнелері болады. Мысалы: көрініс, тілігі, қыйығы.
КӨРІНІС - заттың көрініп тұрған бетінің чертежге түсірілген бейнесі болады. Қораның алдыңғы жағынан түсірілген чертеждегі көрінісін негізгі фасад, артқы жағынан көрінісі - сыртқы фасад, оң және сол бастарының көрінісі оң мен сол фасадтар - торецтер, ал үстіңгі жағынан көрінісі төбенің планы делінеді.
ТІЛІК - затты бір қыю бетімен ойша тіліп түсіру (бейнелеу). Тілік чертежде қыю бетіндегі және оның ар жағындағы да көріністер бейнеленеді.
Мал қораларының чертежде тілік бейнелерін түсіргенде оларды тігінен, көлденеңінен, не ұзынынан жарып көрсетіледі. Ал жалпағынан есік, терезе орталарынан ойша тілініп үстіңгі жағы алынып тасталып, тек астыңғы жағының тігіне түсірілген проекциясы қораның планы (жоспары) деп аталады.
Осы проекция арқылы әр қора (жек-жеке) және ірге тастың, жаппаның т.б тілігі арқылы планын жасайды (төбе планы, іргетас планы, 1-ші қабат қораның планы т.б.). Тігінен орындалған чертеждағы тіліктерде қораның өзінің және бөлшектерінің размерлері көрсетіледі.
ЧЕРТЕЖДЕГІ ҚЫЙЫҚ - затты ойша қыю беті мен тігінен не көлденеңінен кесілігі түсірілген бейнесі. Оның тіліктен айырмашылығы қыйықта тіліктегі сыяқты ойылған беттің аржағы бейнеленбей, тек кесіндіге түскен жері ғана чертеж - де керсетіледі. Сондықтан ойық заттың тілігінің бір бөлігі болып есептеледі. Қыйық екі түрмен орындалады: шығарылған көрініс тұтас сызықпен жасалады және қондырылған -контуры (айналасы) жіңішке сызықпен жүргізілген.
Барлық құрылыс салу жалпы және арнайы құрылыстық жұмыстарды қамтиды. Жалпы құрылыс жұмыстарына сол объектінің ішкі бөліктерімен өңдеу, оны салып-тұрғызу жататын болса, арнайы жұмыстарға ол құрылысқа керек жылыту, желдету жүйелері, көң шығару, азық тарату, су, газбен қамтамасыз ету, аймақты көгалдандыру, телефон жолдарын жүргізу т.б. жатады. Әрбір осындай жұмыстарды көрсету үшін чертежде олардың арнайы жұмыс түрлерінің бас әріптерінен тұратын белгілері - маркалар болады.
Мысалы, объектінің чертежінде оның планы, тілігі, қыйығы, фасады бейнеленген болса, оны жалпы - архитектурлы құрылыс чертежы деп алып, оның бас әрпінен тұратын маркасы АС болады.
Сол сияқты чертежді құру кезеңінде құрылыстың жобасын да, басқа бөліктерін де маркілейді:
а) Механикалық жабдықтау -"Т"
б) Жылыту және желдету - "ОВ"
в) Суландыру және канализациялау - "ВК"
г) Электрлеу және жарықтандыру - "ЭО"
д) Архитектуралы чертеждер - "АР"
е) Конструкциялар (бөлшектер): темірбетонды- "КЖ", ағашты-"КД", металды - "КМ" т.б.
4. СМЕТАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ОНЫ ЖОБАМЕН БАЙЛАНЫСТЫРЫП БЕКІТУ
Қаралатын сұрақтар:
1. Смета (баға) құжаттарының түрлері.
2. Сметадағы берілгендер қалай таратылады (жұмсалады).
4.1. Объектілерді тұрғызуға арналған жобалардың негізгі бір бөлігі болып сметалық құжаттар (смета) есептеледі. Сметаның бағасы жобалық тапсырмаға байланыстырылып бекітіледі. Смета - жоба тапсырмаларына негізделген ауыл шаруашылық комплекстері мен жеке фермалары, басқа объектілерді салу олардың бөлшектерін және жабдықтарын дайындау (немесе сатып алу) үшін кететін шығынды көрсететін нормативтік құжат болып саналады.
Смета - жоба жасауға тапсырма алу кезеңінде жасалып ол жұмыс чертежі бойынша бекітіледі де, құрылыс мекемелерінің өнімдерінің шығару бағасы, яғни әрбір істелген құрылыс жұмысына, әр объектіні жабдықтауға кеткен шығынның мөлшерін көрсетуге арналған болып саналады. Ерекше атап айтуға тура келетін мәселе - сметадағы дұрыс жасалмаған баға - шаруашылықтың зиян шегуіне апарып соғады.
Құрылыстың сметасын жоғарлату, салынатын өндірістің болашақтағы өнімінің өзіндік құнының бағасын арттырады. Пайдалануына және бағытына байланысты сметаның екі түрі болады: жинақты және жекелеме.
Жинақты смета (форма 1) - бірнеше объектілердің құрылыс жұмыстарына арналады.
Жекелеме смета (форма 2) - жеке бір объектінің құрылыс жұмысы. Ол объекті ірі комплекстердің құрамына да кіруі мүмкін. Ондай жағдайда жекелеме смета жинақ сметаның бір бөлшегі болып қалады.
Жалпы және арнайы құрлыс жұмыстарына жасалған смета форма N 3, ал смета жабдықтарға және оны құруға арналған болса - форма N 4 болады. Екі сметаның қосындысы (форма 3 және 4) жекелеме сметаға (форма) жатқызылады. Олардың барлығы қосылып - жинақ сметасын құрады.
Егер құрылыста жұмыстың бір ғана түрі болса жекелеме смета (форма N 2) жасалмайды.
4.2. Барлық сметалық құжаттарда көрсетілген құрылыс жұмыстарының шығын есебін 100 процентке бағалап, ондағы сметалық структураны анықтауға болады. Өйткені барлық сметада көрсетілген шығын өзінің экономикалық құрамы бойынша мына топтардан тұрады: а) тіке шығындар, б) накладнойлық шығын (жабдық алуға қолданылатын құжат), в) жоспарлы қор.
ТІКЕЛЕЙ шығындарға смета бойынша салушылардың жалақысын, құрылыс материалдарын, бөлшектерге, оларды орналастыруын, механикаландыру жұмыстарын тасымалдау және аймақты тазарту ... жалғасы
БӨЖ
Тақырыбы: МАЛ ҚОРАЛАРЫНА САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒА.
Орындаған:Көшербаев. Б
Тобы:ВМ-305
Тексерген : Сүлейменов. Ш.Қ.
Семей 2015 жыл
Жоспар:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. МАЛ ҚОРАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ САЛЫП-ТҰРҒЫЗУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ НОРМАТИВТІ ҚҰЖАТТАР.
2. ЖОБАНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚYenРАМЫ.
3. ЖОБАДАҒЫ СЫЗБАЛАР. ОЛАРДЫ ҚҰРАУ ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ КӨРСЕТУ БЕЛПЛЕРІ
4. СМЕТАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ОНЫ ЖОБАМЕН БАЙЛАНЫСТЫРЫП БЕКІТУ.
5. ҚҰРЫЛЫС ЧЕРТЕЖДЕРІНІҢ МАСШТАБЫ БІЛІКТІ БӨЛГІШ СЫЗЫҚТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЧЕРТЕЖДЕП РАЗМЕРЛІК БЕЛГІЛЕРІ.
6. ГЕНЕРАЛДЫҚ (БАС) ПЛАН ЖӘНЕ ӨНДІРІСТІК АЙМАҒЫНА ӘРТҮРЛІ ОБЪЕКТІЛЕРДІ ОРНАЛАСТЫРУ.
III. Қолданылған әдебиеттер тізімі
МАЛ ҚОРАЛАРЫНА САНИТАРЛЫҚ-ГИГИЕНАЛЫҚ БАҒА
Мал қораларын жобалап және салу кезінде аса көңіл бөлетін жағдай, онда орналасатын малдарға қолайлы жәні мал азығын үнемдеуге, технологиялык, процесстерді (желдету, азықтандыру, көң шығару т.б.) механикаландыруға, мал дәрігерлік, архитектуралық және өрттен сақтандыру ережелеріне сәйкес келетіндігін бақылау. Сондықтан, мал қораларын жобалау және оны салып тұрғызу кезінде мал мамандарының қатысуы міндетті болып есептеледі. Себебі олар құрлысқа қолайлы жер тандау, оған да керекті жобаны таңдап алу, керек құрылыс материалдарының гигиеналык, қасиеттеріне қарап, алмастырмай пайдалануын, аяқталған объектілерді дер кезінде қабылдауды т.б. қадағалаулары қажет.
Яғни мал мамандары жобалаудың және құрылыс салудың негізгі нормативі құжаттарын білулері, құрылыс сызбаларын, олардың белгілерін ажыратып оқи алулары керек. Сондықтан болашақ мал мамандарына алғашқы бастан қораларды жобалап салудың негізгі нормативті құжаттармеі танысу болып есептеледі.
1. МАЛ ҚОРАЛАРЫН ЖОБАЛАУ ЖӘНЕ САЛЫП-ТҰРҒЫЗУҒА АРНАЛҒАН НЕГІЗГІ НОРМАТИВТІ ҚҰЖАТТАР
Қажетті құралдар мен жабдықтар: жобалар, нормативтік құжаттар, кестелер, плакаттар, нұсқаулар мен оқулықтар.
Қаралатын сұрақтар:
1. Жоба деген не және оны құрудың мақсаты неде.
2. Құрылысты салудың негізгі типтері.
3. Құрылыс объектілерін жобалаудың негізгі құжаттары.
Жоба деп белгілі бір объектіні жаңадан немесе қайта салып тұрғызудан бұрын жасалатын, құрамында технологиялық есептері, сызбалары, анықтама хаты, бағалау жұмыстары, (смета) техникалық-экономикалық негізі көрсетілген құжаттардың жинагын айтады.
Барлық жобалар пайдалануына және мақсаттарына байланысты негізінен мына түрлерге бөлінеді:
1. Бағытына қарап (бордақылау, сүт өндіру, тұқым алу т.б.)
2. Өндірістік структурасы және бейімделуіне (специализациясына) қарап (бірнеше өнім түрлерін немесе жеке өнімнің біреуін өндіруге бейімделу т.б.).
3. Өнімнің мөлшеріне қарап (комплекстер, фермалар, шағын өндірістер, ұжымдар т.б.).
4. Меншіктену формасына қарап (мемлекеттік, жеке меншіктерге).
5. Салу-тұрғызу типіне қарап (павильонды - жекелеме, блокті- біріктірілген).
6. Территориясына (жер орайына) қарап (облыстық, аудандық т.б.)
Құрлыс объектілерін жобалап салу тәжірибесінде қазіргі кезде жиі кездесетін салып-тұрғызу типті павильонды түрі. Оның ішінде батареялық жеке-жеке тізбектелген, перимериялық (шеттілік) - өндірістік объектілер шетінде, басқалары ортада орналастырылған, үшінші - централды (орталық) - өндірістік объектілер ортада қалдырылған, ал басқасы шетте орналасады.
Онымен қоса біріктіріп (блокті) жасалған типті құрлыстардың павильондық түріне қарағанда көптеген ерекшеліктері мен артықшылықтары барлығын көрсеткен жөн құрлыстың өзіндік құнының төмендеуі, индустриализациялауға қолайлылығы, механикаландыру, автоматизациялауға жарамдылығы, құрлыс материалы, жер көлемі т.б. үнемділігі. Бірақ блокті типпен салынған объектілерде малдардың арасынан пайда болған, әсіресе жұқпалы аурулардың жылдам тарап кету қаупы өте жоғары екенін ескерту қажет.
Құрлысты жобалау және салу кезінде қолданатын негізгі қүжаттар (документациялар). Бүкілодақтық (мемлекеттік) технологиялық жобалау нормасымен (НТП), құрлыс нормасы және ережелері (СНиП) каталогтар, прейскуранттар т.б. болып саналады. Бұлардың ішіндегі гигиеналық және санитарлық-малдәрігерлік талаптар мен ережелерге сәйкес келетін және құрлыс жобасын жасағанда басты қүжат болып "Технологиялық құжат нормасы" (НТП) есептеледі. Өйткені бұл құжатқа мынандай негізгі сұрақтар енгізіледі:
1. Құрылыс салынатын жерге обьектілерді дұрыстап орналастырып, жақсы жабдықталуын қамтамасыз ету (қоршау, жасылдандыру, санитарлық малдәрігерлік өткелдер, дезбарьерлер (бөгеттер)) т.б. қарау.
2. Сыртқы қорғаныс құрлыс бөлшектерінің қалыпты жылу ұстағыш қасиеттерін қамтамасыз ету.
3. Қора ішінің малдарға деген қалыпты жағдайын микроклиматын туғызу (температура, ылғалдылық, жарықтану, желдету т.б.).
4. Қорадағы малдардың қалыпты орналасуын (жатыр орнының ауданы, көлемі, жайлылығы т.б.) қамтамасыз ету.
5.Ауыр жұмысты жеңілдету жолдары - әртүрлі технологиялық роцесстерді (механикалық желдету; жылыту; азық тарату, көң шығару, жасанды жарықтандырут.б.) енгізу.
6. Өндіру өніміне байланысты жоспарланған ішкі орналастыруын қалыптау (байлау жүйелері, қоршау бөлмелері, клеткалары, өнім өңдеу бөлмелері т.б).
Бұл нормативті қүжаттар ұдайы қаралып, керек етсе жаңартылып, түзетулер енгізіліп қайта басып шығаралып отырады. Оларды басып, қайта басып шығарумен айналысатын орталық жобалау институты мен олардың филиалдары (бөлімшелері) болып келеді.
Жобалау мекемелері және қажеттілік ететін адамдардың уақытында бұл нормативтік құжаттардағы өзгерістер жөніндехабарландыратын, баспаханадан мезгіл-мезгіл косымша пайдалынатын мемлекеттік құрлыс бойынша құжаттардың тізбегі, "Құрылыс техникасының бюллетені , Құрылыс экономикасы, "Ауыл шаруашылығының экономикасы", "Құрылыс газеті" тағы басқа өзгеріс - түзетулер кіргізілген I, П, Ш бөлімді "Құрылыс нормасы және жобасы" (СНиП) шығарылады.
2. ЖОБАНЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚYenРАМЫ
Қаралатын сұрақтар:
1. Жобаның түрлері және оларға сипаттама.
2. Жобаның құрамы. Анықтама хат және оның негізгі бөлімі.
2.1. Мал қораларын салу үшін типті (біркелкі) және жекелеме (индивидуальды) жобалар пайдаланады. Бір объектіні тұрғызуға ғана арналған жобаны - жекелеме жоба деп атайды. Олар ерекше халықтық (музейлер, театрлар, спорт үйірмелері, өндіріс орындары т.б.) құрлыс объектілерін салуға арналады. Ал басқа объектілер (тұрғын үйлер, мектеп - бала бақшалары, мал қоралары т.б.) көп тараған типті жобалармен салынады.
Сондықтан типті жоба деп - конструктивті шешімдері жақсартылған, индустриализациялау және экономикалық талаптарға сәйкестірілген бір емес бірнеше рет қайталап салатын құрылыстарға пайдалануға болатын жобаны айтады.
Типтік жобаларды табиғат және климаты әртүрлі аймақтарға арнап дайындайды, бірақ олар құрылыс салынатын жерлерге байланыстырып жасалмайды. Сондықтан әрбір типтік жобаны, көбінесе салғызушы, мал мамандары салынатын жерге байлаулары қажет, яғни, ол объектіні жер бедеріне, жарық, жел бағытына, басқа өндіріс орындарына, электр, жылу жүйелеріне, жайылым, азық қоры, су көздеріне байла - ныстырып құрлыстың іргетасын құру.
Онымен қоса типтік жобаны құрылыс салуға пайдалану, оны жобалауға кететін уақытты үнемдеуге және құрылыстың сапасын жақсартуға мүмкіндік туғызады. Типтік жобалар объектілерді түрғызуға көбінесе зауаттарда дайындалған, размерлері мен типтік размерлері азайтылған бөлшектерді (конструкцияларды) пайдалануға қолайлы болады.
Кейбір жағдайларда (қораның құрылыс материалдарының қасиеттерінің қорада малдарды ұстау жүйелерінің- бос ұстау, байлау, клеткада ұстау т.б.) малдардың организміне және олардан алынатын өнімнің сапа-санына нендей әсер ететіндігін зерттеу үшін экспериментал (тәжірибе) жобалар жасалады.
Ондай жобалар белгілі бір уақытқа дейін (тәжірибе мезгіліне байланысты) пайдаланылады да, одан соң пайдалы, жарамды болса типтік жобаға айналдырып көптеп шығарады, ал пайдасыз, жарамсыз болса, айналымнан шығарып тасталады.
2.2. Әрбір жобаның өндірістік бағытына байланысты өз таңбасы - номері болады. Мысалы, ірі қара малдарына арналған қоралардың жоба номері 801, шошқаның - 802, щ - 803 т.б. етіп белгіленеді де, оған сызықша арқылы косымша реттік (сандық) номерлері қосылады.
Жоба күрделілігіне (объектінің) қарап бір немесе бірнеше альбомдардан тұрады. Неғұрлым күрделі болса, солғұрлым жоба көп альбомды болады, ал жобаның құрамы туралы түсінік әр альбомның алдыңғы бетіне үлкен әріппен жазылып көрсетіліп отырады.
Әр жобаның үш негізгі бөлігі болады.
1. Анықтама хат.
2. Жұмыстық сызбалар (құрлыс, архитектуралы сызба)жұмысшылар, мамандар, оларды оқытып,
3. Сметалык, документ (ағалық құжаттар).
Өте күрделі объектілердің жобаларының әр қүрлі архитектуралары сызбаларында да осындай үш бөлімдер болуы мүмкін.
Жобамен танысу барысында ең бірінші оның анықта хатын оқып талдау жасау қажет. Өйткені, жобаның анықта хаты оның негізгі түсінік беретін бөлімі болып есептеле Анықтама хаттың маңызы - ол жобаның барлық бөліг технологиялық процесстері мен конструктивті шешімдеріне толықтай түсінік береді.
Анықтама хат мынандай бөлімдерді қамтыйды:
1. Жалпы бөлім.
2. Архитектуралы - құрылыс бөлімі.
3. Техникалы - экономикалық бөлім.
4. Технологиялық процесстер бөлімі.
5. Құрылысты салу және ұйымдастыру бөлімі.
6. Электрлендіру, жылыту, желдету бөлімі.
Бұл бөлімде әрбіреуі жобада жеке бөлім боп, немесе бірігіп кездесулері мүмкін. Мысалы: жалпы бөлімде жоба бойынша салынатын құрылыстың қуаты, бағыты, сыйымдылығы, қай аймаққа негізделген, не өндіреді, сыртқы ауаның суық мезгілдегі орта температурасы, қар-жауын түсімі, жер асты суларының қашыктығы т.б. болса, құрылыс бөлімінде нтізгі жобаның шешімдері, әсіресе ондағы жарықтандыру, ауа алмастыру, құрылыс бөлшектерінің материалдарын шіруден ден, көгеру, тат басудан сақтандыру шаралары, қосымша құрылыс жабдықтары, бөлмелері т.б. көрсетіледі.
Қораны жылыту, желдету және ауа құрамын жақсарту шараларын, ондағы температура, ылғалдылық және зиянды газдардың артық мөлшерін қалыптастыру жолдары есептеп шығарылады. Ол қорадан әр сағатта қанша ауа шығарылып (немесе кіргізіліп) отыруға, жылдың қай мезгілінде қандай жылыту көздерін пайдалануға болатындығын көрсетеді.
Объектіні сумен қамтамасыз ету және көң тазалау, сақтау, заразсыздаңдыру қалай жүреді, оған тәулігіне қорада тұратын уақытына, мал басына байланысты қанша су керек және оның қоры қандай, қалай анықтайды т.б. қаралады.
Құрылысты салуды ұйымдастыру бөлімінде де оларда жүргізілетін жалпы жұмыстардың түрлері, оларға қажет жұмысшылар, мамандар, оларды оқытып, үйрету жолдары, қай бөлігін қай мезгілде салып, қай уақытта пайдалануға қосу керектігін т.б. көрсетіледі.
3. ЖОБАДАҒЫ СЫЗБАЛАР. ОЛАРДЫ ҚҰРАУ ПРИНЦИПТЕРІ ЖӘНЕ КӨРСЕТУ БЕЛПЛЕРІ
Қаралатын сұрақтар:
1. Чертеж деген не және оны құру (жасау) ережесі.
2. Объектіні чертежге түсіру жэне оның кейбір бөліктерінің белгіленуі.
3.1. Чертеж (сызба) дегеніміз техникалық ойдың көрсетілген бейнесі. Ол арқылы объектінің формасын және оның құрамдарының өлшемдерін көруге болады. Бірде бір объекті, не оның бөлігі ішкі құрамы алдын ала чертеж жасалмай тұрғызылмайды.
Өйткені чертежде оның размері, құрам бөлшектері, нендей материалдан салынатындығы, формалары керсетіледі. Сондықтан чертежді өз мәнінде оқып білу қажет. Ал ол ушін оны қалай тұрғызғандығын және көрсету белгілерін, соған қарап формасы мен салатын объектінің размерін айыруға болады.
Чертежді проекция ережесімен жасайды, яғни бір заттың бейнесін, пішінін жазық бетке (қағазға, экранға) түсіру. Заттардың бейнесін проекциялаудың екі тәсілі болады: центральдық және параллелдік.
Егер проекция жасайтын сәуле бір нүктеден шығып, залың бейнесін сол арқылы қағазға немесе экранға түсірсе оны центральдық (орталық) проекциялау дейді. Бұл тәсілмен салынған бейне көзге көрінетін ауытқу өзгерістерімен бірге болады да, оны перспективті проекция деп те атайды. Себебі бұл тәсілмен проекцияланған заттың көрінісі өте жақсы болады да, ал өлшемдері (размерлік) дәлді болмайды. Сондықтан осы тәсілді проекциялауға кино-фото аппараттардың тусіруі негізделген. Мал қораларының арасында (сырт бейнелері) мен интерьерлері (ішкі көрінісі) осы тәсілмен орындалады.
Егер заттың бейнесін түсіретін проекциялау сәулесі нүктеден шықпай бір-біріне параллелді болса оны паралелдік тәсіл дейді. Бұл проекциялаудың екі түрі болады:
1. Егер проекциялау параллель сәулелері жазық беті қағаз, экран көлбеу бұрыштан түссе, олай түсірілген бейне көлбеу бұрышты проекция дейді.
2. Параллель сәулелер бейнелейтін заттың пішіні (суретін) жазық бетке тік (перпендикулярлы) түсірсе, ол тік бұрышты проекциялау болады.
Көлбеу бұрышты проекциялау кезінде түсіретін объектінің көріну бейнесі, орталық проекциядағы сияқты жақсы болып шығып, бірақ оның өлшемдерінен ауытқу жіберіледі. Сондықтан тік бұрышты проекциялау тәсілі негізгі болып есептеледі. Сол арқылы барлық қоралардың және оның бөлшектерінің чертеждары орындалады.
Тік бұрышты проекциялау тәсілі заттың тек бір ғана беттің дәл формасы мен өлшемін береді. Сондықтан мұндай тәсілмен түсіргенде әр затты екі немесе үш оданда көп жағынан (үстінен, алдынан, артынан, қырынан т.б.) бұрышты проекциямен бейнелеп, олардың дәлді өлшемдеі көрсетіледі.
3.2. Чертежде орындалған заттардың (қоралардың) күрделілігіне байланысты әртүрлі бейнелері болады. Мысалы: көрініс, тілігі, қыйығы.
КӨРІНІС - заттың көрініп тұрған бетінің чертежге түсірілген бейнесі болады. Қораның алдыңғы жағынан түсірілген чертеждегі көрінісін негізгі фасад, артқы жағынан көрінісі - сыртқы фасад, оң және сол бастарының көрінісі оң мен сол фасадтар - торецтер, ал үстіңгі жағынан көрінісі төбенің планы делінеді.
ТІЛІК - затты бір қыю бетімен ойша тіліп түсіру (бейнелеу). Тілік чертежде қыю бетіндегі және оның ар жағындағы да көріністер бейнеленеді.
Мал қораларының чертежде тілік бейнелерін түсіргенде оларды тігінен, көлденеңінен, не ұзынынан жарып көрсетіледі. Ал жалпағынан есік, терезе орталарынан ойша тілініп үстіңгі жағы алынып тасталып, тек астыңғы жағының тігіне түсірілген проекциясы қораның планы (жоспары) деп аталады.
Осы проекция арқылы әр қора (жек-жеке) және ірге тастың, жаппаның т.б тілігі арқылы планын жасайды (төбе планы, іргетас планы, 1-ші қабат қораның планы т.б.). Тігінен орындалған чертеждағы тіліктерде қораның өзінің және бөлшектерінің размерлері көрсетіледі.
ЧЕРТЕЖДЕГІ ҚЫЙЫҚ - затты ойша қыю беті мен тігінен не көлденеңінен кесілігі түсірілген бейнесі. Оның тіліктен айырмашылығы қыйықта тіліктегі сыяқты ойылған беттің аржағы бейнеленбей, тек кесіндіге түскен жері ғана чертеж - де керсетіледі. Сондықтан ойық заттың тілігінің бір бөлігі болып есептеледі. Қыйық екі түрмен орындалады: шығарылған көрініс тұтас сызықпен жасалады және қондырылған -контуры (айналасы) жіңішке сызықпен жүргізілген.
Барлық құрылыс салу жалпы және арнайы құрылыстық жұмыстарды қамтиды. Жалпы құрылыс жұмыстарына сол объектінің ішкі бөліктерімен өңдеу, оны салып-тұрғызу жататын болса, арнайы жұмыстарға ол құрылысқа керек жылыту, желдету жүйелері, көң шығару, азық тарату, су, газбен қамтамасыз ету, аймақты көгалдандыру, телефон жолдарын жүргізу т.б. жатады. Әрбір осындай жұмыстарды көрсету үшін чертежде олардың арнайы жұмыс түрлерінің бас әріптерінен тұратын белгілері - маркалар болады.
Мысалы, объектінің чертежінде оның планы, тілігі, қыйығы, фасады бейнеленген болса, оны жалпы - архитектурлы құрылыс чертежы деп алып, оның бас әрпінен тұратын маркасы АС болады.
Сол сияқты чертежді құру кезеңінде құрылыстың жобасын да, басқа бөліктерін де маркілейді:
а) Механикалық жабдықтау -"Т"
б) Жылыту және желдету - "ОВ"
в) Суландыру және канализациялау - "ВК"
г) Электрлеу және жарықтандыру - "ЭО"
д) Архитектуралы чертеждер - "АР"
е) Конструкциялар (бөлшектер): темірбетонды- "КЖ", ағашты-"КД", металды - "КМ" т.б.
4. СМЕТАЛЫҚ ҚҰЖАТТАР. ОНЫ ЖОБАМЕН БАЙЛАНЫСТЫРЫП БЕКІТУ
Қаралатын сұрақтар:
1. Смета (баға) құжаттарының түрлері.
2. Сметадағы берілгендер қалай таратылады (жұмсалады).
4.1. Объектілерді тұрғызуға арналған жобалардың негізгі бір бөлігі болып сметалық құжаттар (смета) есептеледі. Сметаның бағасы жобалық тапсырмаға байланыстырылып бекітіледі. Смета - жоба тапсырмаларына негізделген ауыл шаруашылық комплекстері мен жеке фермалары, басқа объектілерді салу олардың бөлшектерін және жабдықтарын дайындау (немесе сатып алу) үшін кететін шығынды көрсететін нормативтік құжат болып саналады.
Смета - жоба жасауға тапсырма алу кезеңінде жасалып ол жұмыс чертежі бойынша бекітіледі де, құрылыс мекемелерінің өнімдерінің шығару бағасы, яғни әрбір істелген құрылыс жұмысына, әр объектіні жабдықтауға кеткен шығынның мөлшерін көрсетуге арналған болып саналады. Ерекше атап айтуға тура келетін мәселе - сметадағы дұрыс жасалмаған баға - шаруашылықтың зиян шегуіне апарып соғады.
Құрылыстың сметасын жоғарлату, салынатын өндірістің болашақтағы өнімінің өзіндік құнының бағасын арттырады. Пайдалануына және бағытына байланысты сметаның екі түрі болады: жинақты және жекелеме.
Жинақты смета (форма 1) - бірнеше объектілердің құрылыс жұмыстарына арналады.
Жекелеме смета (форма 2) - жеке бір объектінің құрылыс жұмысы. Ол объекті ірі комплекстердің құрамына да кіруі мүмкін. Ондай жағдайда жекелеме смета жинақ сметаның бір бөлшегі болып қалады.
Жалпы және арнайы құрлыс жұмыстарына жасалған смета форма N 3, ал смета жабдықтарға және оны құруға арналған болса - форма N 4 болады. Екі сметаның қосындысы (форма 3 және 4) жекелеме сметаға (форма) жатқызылады. Олардың барлығы қосылып - жинақ сметасын құрады.
Егер құрылыста жұмыстың бір ғана түрі болса жекелеме смета (форма N 2) жасалмайды.
4.2. Барлық сметалық құжаттарда көрсетілген құрылыс жұмыстарының шығын есебін 100 процентке бағалап, ондағы сметалық структураны анықтауға болады. Өйткені барлық сметада көрсетілген шығын өзінің экономикалық құрамы бойынша мына топтардан тұрады: а) тіке шығындар, б) накладнойлық шығын (жабдық алуға қолданылатын құжат), в) жоспарлы қор.
ТІКЕЛЕЙ шығындарға смета бойынша салушылардың жалақысын, құрылыс материалдарын, бөлшектерге, оларды орналастыруын, механикаландыру жұмыстарын тасымалдау және аймақты тазарту ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz