Биогеоценотикалық зерттеу арқылы эндемиялық ауруларды анықтау туралы ақпарат

Кіріспе.
Негізгі бөлім.
Биогеоценотикалық зерттеу арқылы эндемиялық ауруларды анықтау.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.

Эндемиялық аурулар немесе жергілікті аурулар – шектеулі аумақта көп уақыт тұратын, сол жердің табиғи және әлеуметтік жағдайларына байланысты адамдарда байқалатын ауру түрі. Жергілікті ауру тұрақты жергілікті жұқпалы ауру көздерімен, яғни жергілікті табиғи ауру ошақтарымен (оба, т.б) немесе жұқпалы емес ауру көздерімен — эндемиялық зоб (ішетін суда, тамақта йодтың жетіспеуінен), флюороз (топырақта, суда фтордың артық болуы), тіс кариесі (суда, тамақта фтордың жетіспеуінен), т.б. байланысты.
Малдың эндемиялық ауруы-малдәрігерлік және экологиялық күрделі мәселе. Бүл геохимиялық энзоотияны мал шаруашылығымен айналысқан ата-бабаларымыз бұрыннан аңғарып білген, ал оның ғылыми тұжырымы кейінгі елу жылда айқындалып келеді. Олар сыртқы ортадағы агробиоценозбен ландшафтағы геохимиялық жағдайлардың тепе-теңдігінің бұзылуынан, химиялық элементтердің биотикалық айналымының бұзылуынан туады. Бұл құбылысын зерттейтін ғылымды биогеохимия деп атайды.
Эндемия (грек. endon – ішкі және demos – аумақ, ел) – тиісті әлеуметтік және табиғи жағдайларға байланысты белгілі бір аумақтағы адамдар арасында жұқпалы аурудың қалыптасқан тұрақты түрі. Эндемияиялық процестің ішкі реттелу заңдылықтары, яғни қоздырғыш (микроб) пен ие (адамдар мен жануарлар) арасындағы әрекеттестік көптеген сыртқы көріністермен сипатталады; процестің саны мен сапасының өзгеруіне ішкі реттелу механизмінің тікелей ықпалымен қатар, әлеуметтік-табиғи факторлар әсер етеді. Олар осы процестің білінуін, сандық тұрғыдан таралу ерекшеліктерін (аумақтық, маусымдық, жылдық, т.б.) сипаттау арқылы оның сыртқы реттелу механизмін түсінуге мүмкіндік береді. Сонымен Экологиялық – аумағы шектелген жердегі тұрғындар арасында ұзақ уақыт бойы тіркеліп отыратын, бірден бұрқ етіп көбеймейтін жұқпалы аурулардың таралуы болып табылады. Мұндай жағдай табиғи-ошақтық зооноздық (малдардан жұғатын) инфекцияларға тән. Дегенмен кейбір антропоноздардың (адамдардан жұғатын) таралуы белгілі бір аумақпен шектеледі (мыс., тырысқақ). Ал безгек індеті көбінесе осы аурудың қоздырғышын адамдарды шаққанда жұқтыратын маса түрлерінің өсіп-өнуіне қолайлы климаты бар жерлерде жиі кездесетіні белгілі. Эндемилық ауруларға қарсы тиісті шаралар дер кезінде жүргізілмесе, көптеген елді мекендерді қамтитын эпидемияға (қ. Індет) айналып кетуі мүмкін.

1. Молдағулов А.М., Ермаханов Н.А., Есқожаев К.Ө., А.З.Дюсембаева, Қамбарбеков Т.А., Көлдеев И.А., Айтжанов Д.Б., Қазиев І.Ж., СиябековТ.М. «Жануарлар ауруларының клиникалық диагностикасы». Алматы, 2007ж. 241 – 244 беттер.
2. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология және табиғат қорғау / Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдарламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002 жыл. – 456 бет.
3. Vetvo.ru