Бақша, көкеніс дақылдары зиянкестері

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігіСемей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Бақша Көкеніс дақылдары зиянкестері

Орындаған: Гымңқазы Таңнұр

Тобы: АГ-413

Тексерген :Мұхамеджанова Орынгүл

Семей 2015 жыл

Жоспар:

I. Кіріспе

зиянкестері

II. Негізгі бөлім

1 Бақша Көкеніс дақылдары зиянкестері

III. Қорытынды

IV. Пайдаланған әдебиеттер

Зиянкестер - адам мен жануарлар организмінде әр түрлі ауру қоздырғышын таратып, өсімдіктерді зақымдайтын жәндіктер мен жануарлар тобы. Зиянкестер адамға, малға, орман және ауыл шаруашылықтарына үлкен зиян келтіреді. Адам мен жануарлар зиянкестеріне, негізінен, паразиттер, түрлі жәндіктер (улы жыландар, улы өрмекшілер, қансорғыш жәндіктер, т. б. ) жатады. Ауыл шаруашылығы зиянкестері - егістік пен табиғи өсімдіктерді зақымдап, түрлі аурулар таратады. Бұларға негізінен кемірушілер, бауыраяқты ұлулар, жұмыр құрттар (нематодтар), т. б. жатады. Мысалы, қырыққабатты - қырыққабат ақ көбелегі мен қырыққабат қара күйесі, асқабақты - ұсақ шыбындар, қызылшаны - қызылша бүргесі, баялды (баклажан) мен картопты - колорадо қоңызызақымдайды.

Жиі кездесетін түрлері: шаянтәрізділер, көп аяқтылар және өрмекшітәрізділер. Көптеген дақылдардың өнімдеріне үлкен зиян келтіретін көпқоректілер: шегірткелер, шілделіктер, күздік көбелек, шалғын көбелегі, шыртылдақ қоңыз, қара қоңыз, т. б. Зиянкестер - өздерінің биологиялық ерекшелігімен, түрлерінің көптігімен, өсімталдығының жоғарылығымен және өсіп-өну процесінің шапшаңдығымен ерекшеленеді. Зиянкестердің таралуы және олардың кешенді түрлерінің бірлестігі, бір егістікте қалыптасуы, қоршаған ортаның жағдайына және сол ортаға бейімделуіне байланысты.

Астық дақылдарының зиянкестері астық өнімдерін күзде тасығанда және қыста сақтау кезінде зақымдайды. Бұларға өрмекшітәрізділер (мысалы, астық кенесі, т. б. ), қоңыздар (мысалы, астық қоңызы, астық тескіші, астық сүлікшесі, бізтұмсық қоңыздар, т. б. ), көбелектер (мысалы, астық сұр көбелегі, дән қоңыр көбелегі, т. б. ), құстар (мыс., көгершін, үй торғайы, т. б. ) жатады. Кенелер, қоңыздар, көбелектер - арпа, бидай, сұлы, күріш, жүгері, т. б. дақылдардың жапырағын, сабағын зақымдап, дернәсілдері өсімдіктің дәнімен қоректенеді. Бұдан астық дақылдарының өнімі кемиді. Бал арасының Зиянкестері аралар мен олардың тіршілік өнімдерімен қоректенеді. Зиянкестердің ішіндегі ең қауіптісі - Varroa jacobson кенесі. Бұлар бал арасын жеп қояды. Бал арасының жыртқыштары (аражегіш, тағанақ, т. б. құстар) омартадағы жиналған балды ғана емес, бал арасымен де қоректенеді.

Өсімдік жемісі мен тұқымының зиянкестері - буынаяқтылардың үлкен бір тобы. Бұлар өсімдіктің гүл бүршігін, бүрін, тұқымын, дәнін жеп қоректенеді. Бұл топқа: жапырақ ширатқыш, қосқанаттылар (жапырақ шыбыны, галлицалар), жарғаққанаттылар, қоңыздар жатады. Зиянкестер жыл бойы жиналатын тұқымның жартысына жуығын жеп, шаруашылыққа 25 - 50%-ға дейін шығын келтіруі мүмкін.

Ақ көбелектер (қырыққабаттың және шалқанның)

Оңтүстік аймақта көбелектердің ұшуының басталуы наурыз айының басында тіркелді. Жаппай ұшуы, шағылысуы және жұмыртқа салуы наурыз айының бірінші онкүндігінен бастап байқалды. Қырыққабатта жұлдызқұрттарының тууы 25 сәуірден бастап 21 мамыр аралығында анықталды, 1 өсімдікке тығыздығы 0, 1 жұлдызқұртты құрады. Мамыр айының аяғында және шілде айының басында жаңа ұрпақ көбелектерінің ұшуы байқалды. Үшінші ұрпақ көбелектерінің ұшуы шілде айының аяғында - тамыз айының ортасында тіркелді, саны 0, 05-2 дана/өсімдікке болды. төртінші ұрпақ көбелектерінің ұшуы қыркүйек айының басында анықталды. Өсімдікті зақымдау 2, 5%-ға жетті. Қыркүйек айының екінші онкүндігінің соңында және үшінші онкүндікте зиянкес тегіс қыстауға кетті.

Солтүстік аймақта бірінші ұрпақ көбелегінің ұшуы созылмалы болды. көбелектер маусым айының бірінші онкүндігінде де кездесті. Қырыққабатта жұмыртқа салуы 6-12 маусымда, жұлдызқұрттарының тууы 12-15 маусым күндері тіркелді. Жұлдызқұрттарының саны 0, 1-2, 4 дана/өсімдікке құрады. Өсімдікті зақымдауы 0, 8-2, 0%-ды құрады. Қуыршақтануының басталуы 29 маусымнан бастап 10 шілде аралығында тіркелді. Үшінші ұрпақ көбелектерінің ұшуы 8-13 тамызда анықталды. Үшінші ұрпақ жұлдызқұрттарының тууы 13-23 тамыз күндері тіркелді. Қырыққабатта жұлдызқұрттарының саны 0, 3-тен 5, 0 дана/өсімдікке ауытқып отырды. Қуыршақтары 1-2 дана/м ² санымен өсімдік қалдықтарында қыстауға кетті.

Сәбіз шыбыны -Psila rosae L. (Diptera отряды, Psilidae тұқымдасы. ) Шыбынның түсі қара, жылтыр, басы қоңықай қызыл, төбесінде қара ұшбұрышты дағы бар, мұртшалаоы мен аяқтары күрең қара түсті . Денесінің ұзындығы 4-5мм. Дернәсілдері жұқа, жылтыр қоңыр сары түсті. Денесінің ұзындығы 7мм. Дернәсілдері топырақтың жоғарғы қабатында пупарийлерде кейде көкеніс қоймаларында тамыр жемістерінде қыстайды. Шыбындардың ұшу мезгілі шетен мен алма ағашының гүлдеуімен сәйкес келеді. Ересек шыбындар гүлдеп келе жатқан шатыргүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің шырынымен қоректенеді. Аналық шыбын ұшып шыққан соң көп кешікпей жұмыртқа салуға кіріседі. Жұмыртқаның 10данадан және одан да көп мөлшерде топыраққа қоректік өсімдіктердің түбіне жақын жерге салады. Арада 4-17күн өткенсоң дернәсілдер жұмыртқадан шығып тамыр жемістің ішкі етті бөлігімен қоректенеді. Зақымданған өсімдіктердің жапырақтары қызғылт түске боялады, ал дернәсілдер көп болғанда жапырақтар тез сарғайып қурап қалады. Дернәсілдің өсіп жетілу мерзімі 20-25күн. Бұдан кейін дернәсілдер торырақта қуыршанақтанады да, 15-20күннен кейін шыбынның екінші ұрпағы ұшып шығады. Олармен зақымданған сәбіз ащы, пайдалануға дарамсыз болып қалады. Сақтау кезінде тез бұзылады. Сәбіз шыбыны бір жылда 1-2ұрпақ береді.

Күресу шаралары: Ауыспалы егістікті пайдалану. Арамшөптерді уақытылы отау және сәбіз өскіндерін сирету Топыраққа сапалы түрде жүргізілген өңдеу жұмысттары көктемде шыбындардың ұшып шығуын қиындатады. Сәбіз жер бетіне көктеп шыққанан кейін 2-3апта өткен соң әрқайсысы 10өсімдіктен құрайтын 10-12үлгі алынады. Бір өсімдікте 3-4тен көп жұмыртқа табылған жағдайда химиялық күресу шаралары қолданылады. Инсектицидтерді «Тізім . . . »бойынша қолданылады.

Пияз шыбыны - Hylemyia antique Mg. (Dipteriaотряды, Muscidae тұқымдасы. ) Шыбынның ұзындығы 5-7мм, түсі сұрғылт, арқа жағы жасыл реңді. Ересек шыбынның құрсағында қара түсті, ұзынша келген жолағы болады. Дернәсілдерінің ұзындығы 10мм шамасында, ақ пішіні цилиндр тәрізді, бас жағы жіңішкерген. Топырақта 10-20см тереңдікте қуыршақтары қыстайды. Ұшып шыққанан кейін (мамырдың екінші жартысында) аналықтары жұмыртқаларын жапырақшаларға, бадананың қабықшасының астына және пияз бен сарымсақтың айналасындағы топырақ түйірлерінің астына салады. Жұмыртқадан 5-7күннен кейін дернәсілдері шығып, баданалар тез шириді, олардың жапырақтары сарғайып қурап қалады. пияз шыбыны 1-3ұрпақ береді.

Куресу шаралары: Дақылдарды кезек орналастыру, өсімдік қалдықтарын жою. Өткен жылы пияз егілген жерлермен ара қашықтықты сақтау. Пиязды ерте отырғызу. Пияз бен сәбізді қатар егу. Егер пияз жуасының өсуі кезінде зиякестер саны ЭЗШ-тен (1өсідікте 3 жұмыртқадан болса және пияз егістігнің 25%қоныстанса немесе аулағышты 100рет сілтегенде 50-80данадан астам шыбын түссе) асып кетсе, онда химиялық өңдеу жүргізу қажет.

Пияздың ызылдақ шыбыны - Eumerus strigatus Fall. (Dipteraотряды, Syrphdaeтұқымдасы. ) Шыбын қола түстес. Құрсағынының екі жағында үш үштен ашық жартылай ай тәріздес дақтары болады. Оның ұзындығы 5-9мм. Құттары сұрғылт сары ұзындығы 7-11мм. Денесінің артқы жағында қонырқай түтік тәріздес өскіні бар, екі жағында бір бірден ірі терісі болады. Құрттар егістік танаптағы жуашыққа немесе сақтау қоймаларында қыстайды. Шыбындардың ұшуы мамырдың ортасында байқалады. Аналықтары жұмыртқаларын жуашықтың үстіне, қабыршақтарының астына, жуашық мойны мен жуашықтың өзіне кіріп, ішкі бөліктерін түгел жеп қояды. Зақымданудың салдарынынан түтік тәріздес жапырақтар сарғаяды, ал пияз зақымдануы нәтижесінде қара шіріген массаға айналады. 18-25күннени кейін екінші ұрпақ шыбындары ұшып шығады. Көбінесе 2ұрпақ дамиды.

Кәдімгі өрмекші кене - Tetranychus uricae Koch. ( Arachnida класы, Аcariformes отряды, Tetranychidae тұқымдасы. ) Өрмекші кене өте ұсақ, ұзындығы 0, 4тен 0, 6мм дейін болады. Кененің денесі сопақша келген, оның түсі бозғылт сарыдан янтарь түске дейін немесе қызғылт реңкті жасыл түске айналады. Еесек дарақтарында 4 жұп аяқ, ал баланқұрттарда -3жұп аяқ болады. Ұрықтанған аналық кенелер өсімдік қалдықтарының астында топырақ кесектерінің астында немесе құрылыс саңылауларында қыстайды. ашық алаңда олар жыртылған жерлердеөліп қалады және кенелер жолдың жиегеінде сондай-ақ ағаштар мен бұталардың түбінде сақталады. Кене бәрінен де жаздық ыстық уақытында қарқынды түрде дамиды. Өрмекші кененің аналықтары өрмек астына жұмыртқа (140-600) салады. Жұмыртқалары дөңгелек шыны тәрізді мөлдір, анықтап қарамаса көрінбейді. Ұрықтың дамуына қарай жұмыртқалар көмескіленеді. Зақымдан жапырақтар түссізденеді де, қурап қалады. Орныққан жері мен температуралық жағдайға байланысты зиянкестер 6дан 18ге дейін ұрпақ бере алады, ал кененің бір ұрпағының дамуы 7ден 20күнге дейін уақыт алады.

Күресу шаралары: Кенемен аса көп зақымданатын дақылдары (қияр), аз зақымданатын (қызанақ) және зақымданбайтын дақылдармен араластырып отырғызу керек. Жабық алаңда қорғау шараларын бірлі жарымды дарақтар байқала бастағанда жүргізеді. Зиянкестің алғашқы ошағы біліне бастағанда, өсімдікке жыртқыш кенені фитосейуюсті, яғни жыртқыштың 15-60 дарағын бір өсімдікке шаққанда жібереді, бірақ жыртқыш пен оның құрбаның ара қатынасы 1:80кем болмауы тиіс. Өрмекші кене өсімдіктерді жаппай басым кетсе, фитосейуюсті есеппен 50-100дарағын 1м² алаңқа жібереді.