Жабық радионуклидтер көздердің классификациясы


Пән: Химия
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:   

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

Инженерлік-технологиялық факультеті

Техникалық физика және жылуэнергетика кафедрасы

СОӨЖ

Тақырыбы: Жабық радионуклидтер көздердің классификациясы

Орындаған: Даулетханов Е. Д.

Топ: ТФ-205

Тексерген: Нургалиев Д. Н.

Семей2015

Мазмұны

Кіріспе3

ЯОЦ-да пайда болатын негізгі радионуклидтер4

Иондаушы сәулеленудің адамға әсер ететін жасанды көздері8

Қорытынды15

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі16

Кіріспе

Мен осы өздік жұмыста жабық радионуклидтер көздерінің классификациясы туралы қарастыратын боламын. Қысқаша айтар болсам, 300-ге тарта радионуклид өнімдерінің ішінде ядролық жарылыс кезінде радиоэкология үшін маңызды радионуклидтер - синтез реакциясының өнімі мен бөлінуі - 3 H, 84, 90 Si, 95 Zr, 95 Nb, 103, 106 Ru, 131 J, 137 Cs, 140 Ba, 141, 144 Ce, 144 Pr, 147 Pm, активация реакциясының өнімдері 14 C, 54 Mn, 55 Fe, 65 Zn, 238-241 Pu и 241 Am. Осылардың барлығы тұрғындар мен қоршаған ортаға пайда болған жерінен әртүрлі жолдар арқылы (атмосфера, океан, почво-грунты) жетіп сәулелендіреді. 1990 жылға қарай дозаның үлкен бөлігі аз өмір сүретін радионуклидтерге қарағанда ( 95 Zr, 106 Ru, 131 J, 144 Ce и др. ) олар жинақталды, ал дозаның маңызды бөлігі 90 Sn и 131 Cs 2000 жылы жинақталды.

ЯОЦ-да пайда болатын негізгі радионуклидтер

Жер текті радионуклидтердің ішінде сыртқы сәулеленуден алатын дозаға негізгі үлес қосатындар К-40 және жер қыртысы пайда болғаннан бері оның құрамында кездесетін уран-238 және торий-232 белсенді тұқымдастарының радионуклидтері. Ашық жергілікті жерлерде бұл көздерінен алатын жылдық эффективті доза 0, 5 мЗв дейін құрайды(АРӘҒК, 2000 ж. ), оның ішінде, бұл дозаның ішіндегі 40 К, уран-238 және торий-232 қосқан үлестері, әрқайсысына сәйкес, 35 %, 25% және 40 % құрайды. Табиғи көздерден шығатын сыртқы сәулелену дозасын бағалау кезінде, жер шарында жер текті радионуклидтер үйлерден тыс жерлерде қалыпты диапазоннан едәуір жоғары (3, 6·10-8-нен 9, 1·10-8Гр/сағ. дейін) болатын аумақтар бар екенін ескеру керек. Радиоактивтілік фоны жоғары аймақтар көптеген елдерде бар. Дозиметрлік тұрғыдан Үндістандағы және Бразилиядағы мұндай аймақтар өте жақсы зерттелген. Үндістанда моноцитті жыныстар басым болатын жер телімдері (250·0, 5 км) көп қызығушылық танытады. Бұл жерде, ауадағы сіңірілген дозаның орташа қуаты 4, 3·10-7 Гр/сағ. Бұл ауданда 70 мыңға жуық адам тұрады. Тұрғындардың шамамен 24 % -ның сәулеленуге ұшыраудан алатын жылдық дозасы 5·10-3 Гр жоғары.

Космогенді радионуклидтер ( 3 Н, 7 Ве, 14 С, 22 Nа және басқа), ғарыштық сәулеленудің жер текті элементтердің ядроларымен өзара әрекеттесуінен түзілетін өнім, олар жер бетіндегі сыртқы гамма-сәулелену дозасына айтарлықтай үлес қоспайды. Үй ішінде адамның сәулеленуге шалдығудан алатын дозасын бағалау кезінде, ғимараттың құрылыс материалына көңіл бөлінеді. Ол бір жағынан, сыртқы радиациялық фоннан қорғаса, екінші жағынан, кейбір құрылыс материалдарының өздері қосымша иондаушы сәулелену көзі болып табылады. Мысалы, кірпіштен және граниттен қаланған тас ғимараттардың ішіндегі дозаның қуаты, олардыңқұрамында табиғи радионуклидтердің көп болуына байланысты, ғимарат сыртындағыға қарағанда, 30-50 % жоғары. Егер, жер бетіндегі ағаштан жасалған үйлердің үлесі 20 %, ал тастан қаланған үйлер 80 % екенін ескерсек, онда барлық жер шары бойынша ғимарат ішіндегі ауаға сіңірілген дозаның орташа қуаты, жергілікті ашық жерлерге қарағанда, 20 % жоғары болады. Жалпы алғанда, ғимарат ішіндегі және сыртындағы адамның сәулеге шалдығуын есепке ала отырып, жер текті табиғи радионуклидтер есебінен алатын орташа жиынтық эквивалентті доза, шамамен 0, 35 мЗв құрайды.

Адамның табиғи көздері есебінен ішкі сәулеленуге ұшырауының, сыртқы сәулеленуге ұшыраумен салыстырғанда, бірқатар ерекшеліктері бар: а) егер сыртқы сәулеленуге ұшырау кезінде, тек гамма-сәулесінің әсері ғана есепке алынса, ішкі сәулеленуге ұшырағанда, негізгі әсерді, тіңдер мен мүшелерге тікелей әсер ететін альфа- және бета-сәулеленулер тигізеді.

б) радионуклидтердің көбі белгілі бір мүшелер мен тіндерде жиналады, бұл ағзаның жеке бөліктерінде сәуле әсерінің біркелкі болмауына әкеледі;

в) радионуклидтер ағзаның ішінде болған уақыттың бәрінде де, ағзаның ішкі сәулеленуге ұшырау жүріп жатады, себебі, олардың ыдырау үрдісі жалғаса береді, ал ыдыраудың ұзақтығы элементтің жартылай ыдырау кезеңіне және басқа да сипаттамаларына байланысты.

Биосфераның радионуклидтері адам ағзасына тыныс мүшелері немесе АІЖ арқылы түседі.

Табиғи радионуклидтердің ағзаға түсу мөлшері, демек түрлі мүшелер мен тіндердің ішкі сәулеленуге ұшыраудан алатын дозасы да, олардың ауадағы, судағы, тағам өнімдеріндегі және қоршаған ортаның басқа да нысандарындағы мөлшерімен, сонымен қатар берілген жергілікті жердегі адамның іс- әрекетінің құрылымымен, халықтың тағам рационының сипатымен және басқа да факторлармен анықталады. Көптеген космогенді радионуклидтердің ішінен ішкі сәулеленуге ұшыраудан алатын дозаға, көп болмаса да, тек 3 Н, 7 Ве, 14 С және 22 Nа ғана үлес қосады. Космогенді радионуклидтер есебінен ішкі сәулеленуге ұшыраудан алатын жылдық эффективті доза, шамамен 15 мк3в құрайды. Ағзаға түсетін жылдық эффективті доза жүктемесіне тыныс алу жолдары арқылы енетін радионуклидтер (негізінен, радонның ыдырау өнімдерімен тыныс алу кезінде) ең көп үлес қосады - 55 %. Яғни, белсенді инертті газдармен тыныс алған кезде, ең жоғары әсеріне өкпе шалдығады. Адамның ішкі сәулеленуге ұшыраудан алатын дозасына радонның ұзақ өмір сүретін ыдырау өнімдері де ( 210 Po және 210 Pb) елеулі үлес қосады. Атмосфералық ауамен адам ағзасына орта есеппен, жылына 4, 0 Бк 210 Pb және 0, 9 Бк 210 Po түседі. Тағаммен және сумен ағзаға түсетін радинуклидтерден ішкі сәулеленуге ұшырау дозасы орта есеппен, жылына 0, 3 мЗв (АРӘҒК, 2000 ж. ) құрайды, ал кейбір зерттеушілердің мәліметтері бойынша, жылына 0, 4 мЗв-дейін жетеді (Василенко О. И., 2004) . Бұл жағдайда адам ағзасына түсетін табиғи радионуклидтердің жалпы мөлшерінің 85 % аз емес бөлігі тағам өнімдерімен, ал ауыз сумен - 15 % дейін түседі деп саналады. Көптеген жер текті радионуклидтердің ішінен адам ағзасына түскен кездегі тін дозасына, тек ең үлкен үлес қосатын радионуклидтерді қарастырумен ғана шектелеміз.

Калий-40. Калий маңызды биологиялық элемент болып табылады, сондықтан оның ағзадағы концентрациясы жоғары тұрақтылығымен ерекшеленеді. Калийдің ағзадағы массасының орташа концентрациясы 2 г/кг құрайды. 40 К белсенді изотопы тұрақты калий пайызының мыңдаған бөліктерін құрайды. Осы мәндеріне сәйкес, жылдық эффективті доза 180 мкЗв тең болады.

Рубидий-87 . Бұл изотоптың қоршаған ортадағы қасиеттері және оның адам ағзасындағы метаболизмі туралы мәліметтер аз. Ағзада ол калий сияқты таралады деп санайды. Рубидийдің-87 адам ағзасындағы концентрациясы 6 мкЗв тен бүкіл денеге әсер ететін жылдық эффективті дозаны қалыптастырады.

Уран мен торийдің белсенді тұқымдастары. Бұл тұқымдастың әрқайсысы 10 аса радионуклидтерден тұрады. Әрбір тұқымдастағы өнімдердің біреуі, эманация деп аталатын, белсенді инертті газ болып табылады. Уран тұқымдасында бұл радийдің эманациясы - радон (Rn), торий тұқымдасында торийдің эманациясы - торон (Tn) . Барлық табиғи көздерінің ішінде адамның сәулеленуге ұшыраудан алатын жиынтық дозасына негізгі үлесті радон мен торон және олардың ыдырау өнімдері қосады. Радон мен торон табиғатта кең таралған. Бұл радионуклидтердің және олардың туынды өнімдерінің (ТӨ) адам ағзасына түсуі, негізінен, адам бөлмелердің ішінде болған кезде байқалады. Бұл бөлменің ішіндегі радон мен торонның туынды өнімдерінің концентрациясы, атмосфералық ауаға қарағанда, әрдайым жоғары болуымен және адам өз уақытының көп бөлігін бөлмеде өткізуімен байланысты. Ауадағы радонның әсерінен тұрғындардың сәулеленуге ұшырау дозасы жылына 1, 3 мЗв құрайды (Василенко О. И., 2004) . Бөлмелер ауасының белсенді газдармен ластануы туралы төменде толығырақ тоқталамыз.

Технологияға байланысты өзгерген табиғи радиациялық фон (ТБӨТРФ) .

Табиғи жағдайда радиация көздерінен жаһандық масштабта қосымша сәулелену әсеріне ұшырау әзірше жоғары емес, ол ТРФ байланысты ұжымдық дозаның шамамен 1% құрайды. Бірақ, адамдардың іс-әрекеттерінің кейбір түрлері кезінде, олардың жеке топтары үшін бұл үлес едәуір болуы мүмкін.

Қазіргі кезде адамның радиациялық фоннан сәулеленуге ұшырауы радиацияның жоғарыда аталған көздерімен шектелмейді. Бұл немесе басқа технология үрдісі кезінде адам радиацияның табиғи көздерінің таралуын шектелген жерде өзгертуі мүмкін. Мұндай іс-әрекет нәтижесінде, табиғи фонмен салыстырғанда, сәулелену деңгейі одан жоғары, технологияға байланысты өзгерген табиғи радиациялық фон (ТБӨТРФ) деп аталатын, сәулелену деңгейлері пайда болады. Яғни, ТБӨТРФ - бұл, сәулемен әсер етуге арналмаған, техника мен технологияны қолдануымен байланысты адамның белгілі бір іс-әрекеті түрлерінің нәтижесінде пайда болған немесе соның есебінен күшейгениондаушы сәулеленудің табиғи көздерінен шығатын сәулелену. Арнайы әдебиеттерде ТБӨТРФ - технологияға байланысты жоғарылаған ТБЖ, технологияға байланысты күшейтілген ТБК, техногенді радиациялық фон деп те атайды. Сәулеленуге ұшыраудың жоғарыда аталған көптеген компоненттерінің ерекшелігі, жеке адамның сәулеленуден алатын дозалары салыстырмалы түрде аз болғанның өзінде, адамдардың үлкен контингенттеріне әсер ететіндігі және соның есебінен тұрғындардың сәулеленуге ұшыраудан алатын ұжымдық дозасына едәуір үлес қосатындығы болып табылады. Қазіргі көзқарас бойынша, сәулеленуге ұшыраудың салдары ұжымдық дозаның шамасына байланысты бағаланатындықтан, бұл компоненттердің маңыздылығын олардың ұжымдық дозаға қосатын үлесіне қарай бағалау қажет. Адамның іс-әрекеті қандай шамада табиғи радиациялық фонды жоғарылататынын және бұл тұрғындарға қандай да бір қауіп тудыруы мүмкін бе, соны толығырақ қарастыру қызықты болып табылады. Мысалы, құрамында табиғи радионуклидтері бар, құрылыс материалдарының есебінен сәулеленуге ұшыраудың орташа дозасы адамдардың ИС барлық көздерінен (жасанды көздерін де қоса алғанда), сәулеленуге ұшырауының шамамен 1/3 дозасын құрайды, ал кейбір нақты жағдайларда одан да жоғары болады. Қазіргі кезде әлемнің дамыған елдерінің көпшілігінде тұрғын үйлердегі ауаның белсенділігін зерттеу жөнінде мемлекеттік бағдарламалар жүзеге асырылуда. Бірқатар елдерде (АҚШ, Канада, Швеция) үй ғимараттарындағы радонның ТӨ концентрацияларына шектеу енгізілген. ҚР санитарлық нормаларына сәйкес, бөлмелердегі радонның рұқсат етілген концентрациясы - 200 Бк/м 3 . Алайда, Қазақстанның аумағында радон есебінен қауіпті бірқатар аймақтардың (уран кені бар және сирек металдар провинциялары, таулы және тау етегіндегі аудандар, тектоникалық жарықтар) болуына байланысты, оның грунттан көп мөлшерде бөлініп, ғимарат бөлмелеріне түсуі байқалады. Аз мөлшерде ол бөлмеге атмосфералық ауадан, су құбыры торабынан және табиғи газды жаққанда түседі. Бөлме ауасындағы радонның және оның ТӨ концентрациясы топырақтың бетінен радонның ағынының түсуіне (эксхаляция) және ауаның алмасу жылдамдығына байланысты. Қолайсыз жағдайларда тұрғын үйлердің ауасындағы радонның концентрациясы рұқсат етілген мәннен жоғары болуы мүмкін. Мысалы, В. Н. Севостьяновтың (2004 ж. ) мәліметтері бойынша, Көкшетау, Жезқазған облыстарындағы кейбір елді-мекендердің тұрғын үй бөлмелеріндегі радонның концентрациясы 510 Бк/м3 - 4500 Бк/м 3 құрайды. Тектоникалық жарықтардың көлемді аймақтары бар, Алматы қаласының территориясындағы ғимараттарда радон изотоптарының эквивалентті тепе-теңдік күйдегі көлемдік белсенділігінің (ЭТТКБ) ең жоғары мөлшері 1000 Бк/м 3 жоғары, ал орташа мөлшері - 130 Бк/м 3 құрайды. Қазақстандаүйлердегі радонның көлемдік белсенділігінің мәні170 Бк/ м3құрайды, бұл 40 Бк/ м 3 тең, орташа жалпы дүниежүзілік деңгейден 4 еседен де жоғары. Радонның және оның ТӨ ( 214 Pb, 214 Po, 218 Ро, 214 Bi) көздеріне топырақтан басқа, радиобелсенділігі жоғары жыныстардан жасалған құрылыс материалдары мен құрамында радоны бар су көздерінің сулары жатады. Әдебиетте 1984 ж АҚШ-та болған таң қаларлықжағдай жазылған. АЭС-тің бір жұмысшысының отбасы тұрғын үйінің қабырғасынан радийдің эманациясы есебінен, көп жылдар бойы қатарынан жылына кәсіби мамандарға рұқсат етілетін жылдық дозасынан 50 есе артық дозаны алып отырған. Зерттеу кезінде, құрылыс материалдарының уранмен ластанғаны белгілі болды. Қазақстанды қоса есептегенде, ТМД елдерінде, гигиеналық түсінікке сүйеніп, құрамындағы табиғи радионуклидтердің мөлшеріне (меншікті эффективті белсенділігіне -А эфф. ) байланысты барлық құрылыс материалдары жіктеледі. Радиациялық қауіпсіздік нормаларына (РҚН -99) сәйкес, 1-ші класқа жаңадан салынып жатқан тұрғын үйлер мен қоғамдық ғимараттарға арналған, А эфф. 370 Бк/кг аспайтын, құрылыс материалдары жатады. 2-ші класқа елді-мекен ішіндегіжол құрылысына пайдаланылатын, А эфф. 740 Бк/кг аспайтын, материалдар жатады. 3 класқа елді-мекендерден тыс жатқан, жол құрылысына пайдаланылатын (А эфф. 2, 8 кБк/кг аспайтын) материалдар жатады. Халықты жоғары дәрежеде сәулеленуге шалдықтыратын факторлардың бірі, сондай-ақ, құрамында радонның мөлшері жоғары сумен қамтамасыз ететін су көздері болуы мүмкін. РҚН -99 сәйкес, оның судағы мөлшерінің нормасы 60 Бк/кг құрайды.

Мысалы, Алматы қаласының су жүргізетін құбыр суында радонның концентрациясы нормаланған шегінен аспайтын - 20-40 Бк/кг аралығында ауытқиды, ал «Алмаарасан» шипажайының су көзінде, В. Н. Севастьяновтың (2004 г. ) деректері бойынша - 70 Бк/кг, Жамбыл облысындағы «Мерке» шипажайы ұңғысынан алған суда - 5000 Бк/кг шамасында.

Табиғи радиациялық фон, фосфатты тыңайтқыштарды өңдіру және қолдану, құрамында табиғи радионуклидтері бар, органикалық отынды (тас көмір, торф, мұнай, газ және басқалар) жағу кезінде шығатын газды-аэрозольды өнімдердің есебінен де жоғарылауы мүмкін.

Иондаушы сәулеленудің адамға әсер ететін жасанды көздері

Адамдардың сәулеленуге шалдығудан алатын ұжымдық дозасына радиацияның

  1. медицинада қолданылатын;
  2. өнеркәсіптің түрлі салаларында қолданылатын;
  3. ядролық сынақтармен байланысты техногенді көздер;
  4. атом энергетикасы кәсіпорындарының (ядролық-отын циклінің кәсіпорны - ЯОЦ) жұмыс істеумен және ондағы апаттармен (мысалы, Чернобыль АЭС) байланысты жасанды көздері де өз үлесін қосады:

Өнеркәсіп пен медицинаның түрлі салаларында қолданылатын иондаушы сәулелену көздерінің сипаттамасына тереңірек тоқталамыз. Бұл, ең алдымен, иондаушы сәулеленудің жабық көздері, олар әсер ету сипаты бойынша шартты түрде 2 топқа:

а) үздіксіз әсер ететін сәулелену көздеріне;

б) сәулеленуді оқтын-оқтын(кезеңді) шығаратын көздеріне бөлінуі мүмкін.

Бірінші топқа, қолданылуы әр түрлі γ-қондырғылар, нейтронды, β- және γ-сәулелерін сәулелендіргіштер, екінші топқа - рентген аппараттары мен зарядталған бөлшектерді үдеткіштер (соңғысында, бөлшектерді 10 МэВ-тан артық энергияға дейін үдеткен кезде, жасанды белсенді заттар түзілуі мүмкін, бұл кезде белсенді изотоптардың ағзаға түсуінің потенциалды қауіпі пайда болады) . Жабық көздері, қолданылатын салалар және қолдыналатын түрлері 1-ші кестеде берілген.

1 - кесте. Иондаушы сәулеленудің жабық көздерінің қолданылуы

Қолдану саласы
Қолданылатын жабық көздерінің түрі
Қолдану саласы: Металлургия
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Зарядталған бөлшектердің үдеткіштері, рентген аппараттары, γ-дефектоскопияға арналған аппараттар, радиоизотопты аспаптар (деңгей өлшегіштер)
Қолдану саласы: Құрылыс индустриясы
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Зарядталған бөлшектердің үдеткіштері, рентген аппараттары, γ-дефектоскопияға арналған аппараттар
Қолдану саласы: Химия өнеркәсібі
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Қуатты γ-қондырғылар, радиоизотопты аспаптар (деңгей өлшегіштер, қалыңдық өлшегіштер, электростатикалық зарядтарды жоюға арналған аспаптар)
Қолдану саласы: Жеңіл өнеркәсіп
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: радиоизотопты аспаптар (деңгей өлшегіштер, қалыңдық өлшегіштер, электростатикалық зарядтарды жоюға арналған аспаптар)
Қолдану саласы: Тамақ өнеркәсібі
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Қуатты γ-қондырғылар, радиоизотопты аспаптар (деңгей өлшегіштер)
Қолдану саласы: Геология
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Нейтронды және γ-көздері, радиоизотопты аспаптар (деңгей өлшегіштер)
Қолдану саласы: Медицина және биология
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Зарядталған бөлшектердің үдеткіштері, рентген жәнеγ-аппараттары, γ- и β-көздері
Қолдану саласы: Ауылшаруашылық
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Қуаттыγқондырғылар
Қолдану саласы: Ғылыми зерттеулер
Қолданылатын жабық көздерінің түрі: Зарядталған бөлшектердің үдеткіштері, рентген аппараттары, қуатты γ-қондырғылар, нейтрондық, γ- жәнеβ-көздері

γ-сәулелендіргіштер ретінде, көбінесе, негізінен ұнтақ түрінде немесе қатты күйінде герметикалық болат ампулаларға салынған, жасанды белсенді элементтер қолданылады. γ-сәулелендіргіштер ретінде ең жиі - 60 Со, 127 Те, 134 Cs, 137 Cs және басқалар. Нейтрондық көздерін, әдетте, радийді, полонийді немесе плутонийді бериллиймен немесе бормен араластыру арқылы дайындайды (қоспа герметикалық болат ампулаларға салынады) . β-көздері ретінде 32 Р, 90 Sr, 198 Au және басқалар сияқты β-сәулесін сәулелендіретін жасанды белсенді изотоптарқолданылады. Әр түрлі мақсатта қолданылатын иондаушы сәулеленудің жабық көздерінің белсенділігі кең аралықта ауытқиды. Мысалы, қазіргі кезде, біздің елімізде де, шет елдерде де, өнеркәсіпке арналған (полимерлік материалдар алу, медицина практикасында бір рет қолданылатын заттарды стерильдеу, резеңкенің сапасын жақсарту және т. б. үшін) қуатты γ-қондырғыларды салу практикасы жүзеге асырылуда. Арналуына және қолдану жағдайына байланысты сәулелендіргіштің жалпы заряды (көбінесе, бұл қондырғыларда 60 Со қолданылады) 5, 5 ПБк (15 Ки) дейін жетуі және одан да артық болуы мүмкін. Жоғарыда көрсетілгендей, халықтың қалыпты өмір сүру жағдайындағы жалпы сәулеленуге ұшырауының жиынтығында медициналық мақсатта сәулеленуге шалдығуы екінші орын (29 %) алады. Әр түрлі зерттеушілердің мәліметтері бойынша, иондаушы сәулелену көздерін қолданумен жүргізілетін медициналық тексерулер мен емдеу кезінде, халықтың алатын дозаларының деңгейі, жылына 0, 4 мЗв-ден 1, 4 мЗв дейін (О. И. Василенко, 2004; Л. А. Ильин және басқалар, 1999) құрайды. Қазіргі кезде медицинада бірқатар аурулардың диагнозын анықтау және оларды емдеу мақсатында иондаушы сәулеленудің әр түрлі (ашық та және жабық та) көздерін қолданады. Диагноз қою мақсатында қолданылған және әлі де қолданылып жүрген 80-нен астам ( 60 Со, 75 Se, 170 Tu, 192 Ir және басқалар) - және -сәулелендіргіш радионуклидтер белгілі, алайда қазіргі кезде тек 99m Tc (технеций), 123 I (иод), индий (In) және таллийдің (TI) радиоизотоптары өзінің практикалық маңызын жоғалтқан жоқ. Барлық мүшелер мен жүйелердің қызметін бағалауға, қатерлі ісіктерді және олардың метастазаларын, қабыну үрдістерін анықтауға мүмкіндік беретін, (РФП) құрамына кіретін, химиялық қосылыстар синтезделген (Труфанов Г. Е. және басқалар, 2004) . Әр түрлі мақсатта рентген аппараттары мен сызықтық және циклдік үдеткіштер қолданылады. Аталған иондаушы сәулелену көздерінің көмегімен орындалатын емдеу және диагностикалық шаралардың тізімі өте кең және алуан түрлі. Шараларды орындау технологиясына, оларды техникалық қамтамасыз ету әдістеріне және қорғану жүйесінің ұйымдастырылуына байланысты радиацияның қызметкер үшін потенциалды қауіптілік дәрежесін бағалау кезінде, барлық қолданылатын әдістерді гигиеналық көзқарас тұрғысынан шартты түрде келесі топтарға бөлуге болады:

  1. рентгендиагностика;
  2. дистанциялық рентген- және γ-терапия;
  3. жоғары энергиялы сәулеленулердің көмегімен жүргізілетін терапия;
  4. жабық түріндегі белсенді заттардың көмегімен жүргізілетін қуыс ішілік, тін ішілік және аппликациялық (жапсыру) терапия;
  5. ашық түріндегі белсенді заттардың көмегімен жүргізілетін сәулелік терапия және диагностикалық зерттеулер.

Рентген сәулелері ғасырдан астам уақыт бойы әр түрлі салаларда, олардың ішінде, ең алдымен, медицинада кеңінен қолданылып келеді. XX ғасырдың басында Кронштадт госпиталында жұмыс істеген бірінші рентген аппаратын ресейдің радио жасампазы - А. С. Попов жасап шығарды. Қазіргі уақытта медицинада және өнеркәсіпте қолданылатын рентген аппараттары энергиясы 25-60 кэВ-тен (рентгенмен құрылымдық талдауда қолданылады ) 60-250 кэВ - ке (аурулардың диагнозын анықтаумен емдеуде қолданылады) және 200 кэВ - 35 МэВ-ке дейін (дефектоскопияда қолданылады) рентген сәулелерін генерациялауға мүмкіндік береді. Дамыған елдерде, тістерді тексеру мен жаппай жүргізілетін флюрографияны қоспағанда, әрбір 1000 адамға 300-ден 900-ге дейін рентгенологиялық тексерулер келеді (Ушаков И. Б., 2004) . Кейбір медициналық процедураларды жүргізу кезінде халықтың шамамен алатын дозалары 2-ші кестеде берілген.

2-кесте. Кейбір медициналық процедуралар кезінде халық алатын шамамен алынған сіңірілген дозалары (Ушаков И. Б мәліметтері бойынша, 2004) .

Медициналық процедура

Доза, сЗв/жыл

Медициналық процедура: Өкпеге
Доза, сЗв/жыл: 2
Медициналық процедура: Тістердің рентгенограммасы (ортопантография)
Доза, сЗв/жыл: 5
Медициналық процедура: Кеуде қуысы мүшелерінің рентгеноскопиясы
Доза, сЗв/жыл: 10
Медициналық процедура: Іш қуысы мүшелерінің рентгеноскопиясы
Доза, сЗв/жыл: 15
Медициналық процедура: Қатерлі ісіктерді емдеу
Доза, сЗв/жыл: 5000 дейін
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Климаттық мониторинг
Қоршаған ортаның радиоактивті ластануы көздері
Радиоактивтілік түрлері және радиоактивті ластану туралы қазіргі жағдай
Радиоактивті қалдықтарды көмуді әлемдік тәжірибеде талдау
Лайды радиациялық өңдеу
Судағы және құрлықтағы жануарлар ағзаларына радионуклидтердің түсуінің негізгі жолдары
Радиоактивті қалдықтар
Химиялық элементтермен ластану
Мөлшерлі саты. Бақыланатын саты
Радиоэкология туралы түсінік. Қазақстандағы радиоэкологиялық жағдай
Пәндер



Реферат Курстық жұмыс Диплом Материал Диссертация Практика Презентация Сабақ жоспары Мақал-мәтелдер 1‑10 бет 11‑20 бет 21‑30 бет 31‑60 бет 61+ бет Негізгі Бет саны Қосымша Іздеу Ештеңе табылмады :( Соңғы қаралған жұмыстар Қаралған жұмыстар табылмады Тапсырыс Антиплагиат Қаралған жұмыстар kz