Көп қоректі зиянкестер шегірткелер және негізгі түрлері туралы

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министірлігі Семей қаласының Шәкәрім атындығы мемлекеттік университеті.

СӨЖ

«Көп қоректі зиянкестер шегірткелер және негізгі түрлері. ».

Тобы:АГ413

Орындаған:Қыдырқұлова Ә. Д.

Тексерген:. Каламов Б. К.

Семей 2015ж

Жоспары:

Ауыл щаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестер.
Олармен күресу шаралары.
Астық дақылдарының кеміргіш зиянды жәндіктері және олармен күресу шаралары.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Ауыл щаруашылығы дақылдарына зиян келтіретін көп қоректі зиянкестердің түрлері Brachiera- қысқа мұрттылар отряд тармағына, Acrididae- нағыз шегірткелер тұқымдасына, Dolichocera -ұзын мұртылар отряд тармағына, Gryllida-бұзаубас тұқымдасына, Tettigoniida-шешек тұқымдасына, Gryllidae -шілделік (қара шегіртке) тұқымдасына жатады.

Зиянды шегірткелер. Қазақстанның солтүстігінде таралғандары:итальяндық прус- Calliptamus italicus italicus L. ; кресті кішкене саяқ шегіртке Dociosturus drevicolis Ev. ; ақжолақты - Chortippus albomarginatus D. C. ; кресті- Pararcyptera F W .

Азиялық шегіртке Loocust amiqratoria miqratoria L . тұрақты қоныстары Қазақстанның оңтүстік жартысындағы қамыс пен құрғақ өсетін жерлер осы, стациялардан олар басқа алыс аймақтарға тарала алады.

Мароккалық шегіртке Dociostaurus maroccanus Thunb . Қазақстаның оңтүстіктігінде таралған (Оңтүстік Қазақстан, Жамбыл обылыстары) .

Азиялық, марокколық, итальяндық шегірткелер, ал анда санда тұрандық және шөл далалық шегірткелер кезеңдік өзгерістерге ұшырайды. Олардың үйірленуі кезінде бір шаршы метрде жүз және одан да көп дернәсілдері болады. Үйірлі шегірткелердің сандары көбейген кезде, алғашқыда дернәсіл жиынтығы (кулиги), кейін олардан шегіртке табындары пайда болады. Барлық шегірткелердің ұзынша денесі, секіруге қолайлы артқы аяқтары, кеміргіш ауыздары, қатты дамыған алдыңғы кеудесі, жіңішке үстіңгі қанаты жалпақ, желпуіш тәрізді артқы қанаттары болады. Жылына бір ұрпақ береді. Ол ұрғашы шегірткенің арнаулы бөліп шығаратын сұйық затымен қатайған топырақтан жасалған күбіршеде жұмыртқа күйінде қыстайды. Олар тың жерлерде, жайылымдарда, құмдардың әр шетінде және т. б. жерлерде орналасады. Дернәсілдер жұмыртқалардан әр мезгілде шығады. Дернәсіл ересек шегірткеге ұқсас келеді. Дернәсілдер және ересек шегірткелер әр түрлі өсімдіктерді :дәнді және майлы дақылдарды, көкеністерді, жайылымдар мен шабындықтарды зақымдайды. Олар құрғашылық кезінде табиғи өсімдіктер күйіп кеткенде өте қауіпті болады. Тым көп көбейген жағдайда егістіктер мен жайылымдарға қатты зиян келтіреді, олардың жер бетіндегі биомасса бөліктерін құртып жібереді. Шегірткелердің көп жылдық даму динамикасында жаппай көбеюлері мен депрессиялық фазалар кезектксіп отырады.

Бұзаубастар. Жердің астында тіршілік етеді. Орта жастағы дернәсілдері және ересектері жердің астында 1м дейінгі тереңдікте тіршілік етеді. Өмір сүру циклі 1жылдан көп уақытқа созылады. Мамырдың аяғында маусым айында аналықтары 10-20см тереңдікте, арнаулы ұяларға 150-300данадан жұмыртқасалады. Бұзаубастар алдыңғыаяқтарының көмегімен топырақтың үстіңгі қабатында жолдар салады, 50ден аса өсімдіктің тамырын, сабақтарының жер асты бөлігін, өскіндерін және тұқымдарын жеп зиян келтіреді. Олар ылғалды, суармалы жерлерді, негізінен көкеніс алқаптарын мекендейді. Жылы жайларда темекінің, көкеністердің және т. б. мәдени өсімдіктердің көшеттеріне өте көп зиян тигізеді. Көп тараған түрлері:кәдімгі және біртікенекті бұзаубастар.

Шешектер. Құрғақшылық жылдары сандары өте көп болғанда егінге, көкеніс дақылдарына, майлы дақылдарға және жеміс ағаштарына зиян келтіреді. Антенналары денесінен ұзын, үлкен зиянкестер. Жылына бір рет ұрпақ береді. Жұмыртқалары топырақта, өсімдіктерде және олардың ұлпаларында қыстайды. Аса зияндылары -жасыл және сұр шешекткр.

Шілделіктер. Орташа және үлкен, жалпақ денелі зиянкестер. Түнде тіршілік етеді. Топырақ түйірлерінің астында, жапырақтарда нимфалар (ақырғы жастағы дернәсілдер) қыстайды. Ылғалды, суармалы жерлерде көкеністердің майлы және дәнді дақылдардың бүлдіргеннің жапырақтары мен сабақтарының төменгі бөліктерін жейді. Өсімдіктерге зиян келтіретіндері-далалық және бордо шілделіктері.

Күресу шаралары :Ерте күзде сүдігер жырту және отамалы дақылдардың қатар аралықтарын өңдеу арқылы бұзаубастардың, шекшектердің және шілделіктердің көбеюіне жол бермеуге болады. Көкеніс өсірушілер бұзаубастар маен күресу үшін арнаулы жырашықтарды пайдаланады.

Күресу шаралары :Зиянды шегірткелердің дернәсілдеріне қарсы күресу шаралары олардың сандарына бақылау жасаудың нәтижесіне қарап жүргізіледі. Алдың алу шаралары маңыздысы ерте көктемде шегірткелер табылған егістік танаптарды біз тұмсықты, немесе дискілі тырмалармен өндеу. Сонымен бірге танап аралықтарын, танаппен шектесетін тың және егін егілмейтін жерлерді де өңдеу қажет. Егін алқаптарында жою шаралары инсектициттермен «Тізім» бойынша саяқ шегірткелердің дернәсілдер саны 8-10дана/м ² ал үйірлі шегірткелердің дернәсілдер саны 5және одан да көп дана/м ² болғанда жүргізіледі. Дернәсілді есепке алу жұмыстарын таңертеңгілікте немесе кешкілікте маршрутпен жүріп 100м сайын әрқайсысы 1 м ² алаңқайда көзбен шолып жүргізіледі немесе рамканың көмегімен әрбір секірген шегірткені есептеп, кейін 1 м ² қаншаболатындықтарын анықтайды. Егер бір станцияда мекендеген шегірткелердің түрі көп болса, жұмыртқалардан әр мезгілде шықса және жастары әр түрлі болған жағдайда ұзақ уақыт әсер ететін интектициттерді пайдаланған дұрыс.

Дәннің сұр көбелегі -Apamea anceps Schift(Noctuidae-түн көбелектер тұқымдасы, Lepidoptera-қабыршақ қанаттылар отряды) . Көбелектерінің алғы қанаттарының түсі қоңыр реңді аралас сұр не болмаса күңгірт сұр, ал артқы қанаттары сұр немесе ақшыл сұр болады. Жоғары жастагы жұлдызқұрттар күңгірт сұр, арқа жағынан бойлай жолақтар орналасады. Дене ұзындығы-25-35мм. Жұлдызқұрттар топырақта қыстайды. Көктемде олар қуыршақтанады. Жазда маусым айының ортасына қарай көбелекке айналады және олардың ұшуы байқалады. Жұмыртқаларын масақшыларындағы гүлді қабыршақтарының астына салады. Дәннің сұр көбелектің өсімталдығы өте жоғары, қолайлы жағдайлар болғанда 2000-3000-ға дейін жұмыртқа салады. Жылына 1 ұрпақ дамиды. Жұлдызқұрттар бидайды, қарабидайды, кей-кейде арпаны зақымдайды. Төменгі жастағы жұлдызқұрттар дәннің ішінде қоректеніп, қабығын ғана қалдырады. Төрт жастан бастап олар ашық қоректенеді. Ашық қоректену барысында дәндерді сыртынан кеміріп тастайды. Өнім жинағаннан кейін топыраққа түскен дәндермен қоректенеді. Бидайды қайталама себужәне ұсынылған оңтайлы мерзімінен ерте себу, жылы қыс және тіршілік кезеңінде ылғалды ауа райы дәннің сұр көбелегінің көбеюіне қолайлы жағдай туғызады.

Күресу шаралары . Күзгі және көктемгі зерттеу көрсеткіші бойынша қажетті шешімдер қабылданады. Жұлдызқұрттардың қыстап шыққан санын 8-16 үлгілі алаңдарда әр үлгі 0, 25м топырақ тереңдігі 15см дейін қазып, тығыздығын анықтайды. Тексеруде тіршілік қабілетін сақтаған 2-3 жұлдызқұрттар/м табылса, топырақты өңдну қажет. Кулътиватор не болмаса тегершік құралдармен 6-8см тереңдікке өңдейді.

Жаздық бйдайды оңтайлы-кеш уақытта сепсе, өсімдіктердің масақтануына көбелектердің жаппай ұшуының ілесетіндігін синхрондығын бұзады. Жұлдызқұрттардың 1-2 жас кезеңінде егістіктің 10 жерінен 20-25 масақтан алып барлығы 200-250 масақ, қапшыққа салады. Қапшықты буып, оны 1-2 тәулік кептіреді. Инсектицидтердің дән ішінде қалдық есебінде болмауын қамтамасыз ету үшін бүрку жұмыстарының санитарлық уақытын бұлжытпай сақтау керек.

Астық қоңыздары. Кресті -Anisoplif aqricola Poda., кузъка A. austriaca Hbst, . красун- A. seqetum Zoubkoui Kryn. Scarfbaeidea-тақтамұрттылар тұқымдасы, Coleprera-қоңыздар отряды.

Кузька қоңызының қанаттары қызыл күңгірт, кеудеге қарай төрт бұрышты дақ болады. Дене ұзындығы-12-15мм. Кресті қоңызда ашық сары, жирен крест немесе әкір тәріздес суреттері бар. Дене ұзындығы -11-13мм. Красун қоңыздың үстінгі қанаттары қоңыр сары түсті, бұйір жақтарында қылшықтар орналасады. Дене ұзындығы-11-13мм. Барлық қоңыздардың балан құрттары С тәрізді, қалың етті, үш жұп аяқтары бар, үзындығы-35мм.

Кузька мен кресті қоңыздар 2 жылда 1 ұрпақ беріп дамиды . Баланқұрттардың даму ұзақтығы 22 ай. Красун құрттарының баланқұрттары 10 айда дамиды.

Қоңыздар алғашқы уақытта күздік бидайды, кейін жаздық астықтарды, жатаған бидайықты зақымдайды. Олар бидайдың, арпаның, қарабидайдың жұмсақ, өнбеген дәндерімен қоректенеді. Масаққа көтерілгенде қоңыздар артқы аяқтары мен қатты дәнді ұшырып түсіреді.

Күресу шаралары. Астық дақылдарды қайта-қайта өндіруден олардың саны көбейеді. Бидайдан кейін отамалы дақылдарды орналастыру керек. Отамалы дақылдардың қатар аралықтарын өңдеу, тыңайтқыш енгізу, үстемелеп қоректендіру баланқұрттардың санын азайтады. Ерте сыдыра жырту, кеш сыдыра жыртуға қарағанда тиімдірек, себебі баланқұрттар топырақтың төменгі қабатына көшіп үлгермейді. Тексеру нәтижесінде гүлдену-дән қалыптасу кезеңінің басында 1 шаршы метрге қоңыздар саны3 данадан астам болса, егістіктерді инсектицидпен өңдеу керек(« Тізім бойынша») .

Астықтың жолақ бүргесі -Phyllotreta uittula Redt. (Coleptera-қатты қанаттылар отряды, Chrysomelidae-жапырақ жемірлері тұқымдасы ) .

Ұсақ қоңыздар, дене ұзындығы-2мм -дей, қара түсті, үстіңгі қанаттарында сары созылмалы жолақтары бар, артқы аяғы секіргіш. Дернәсілдері ақшыл сүр, кеуде және анальдық қақпандары ақ, ұзындығы-4-5мм.

Ересек жәндіктер жердің үстінгі бетіндегі топырақ астында ағаш шоқтарында, межелнрде, сайларда қыстайды. Топырақ жылысы мен кодрен жапырақтары, күздік дақылдар және жабай астық тұқымдастарымен қоректенеді. Жаздық бидайдың, арпаның, күздік қара бидайдың өскіндері шыға бастағаннан бастап, егістік жерлерге жаппай тарайды. Әсіресе мамыр айының 1-2 онкүндігінде астық дақылдарының өскіндерінде қыстап шыққан қоңыздар көп болады.

Қоңыздар жапырақ паренхимасымен кеміріп қоректенеді, осының нәтижесінде ол жапырақ кеуіп қалады. Жапырақ беті 25-30 проценттен артық зақымданса, өнім шығыны елеулі болады.

Күресу шаралары. Себу уақытын қолайлы мерзімде өткізудің маңызы зор. Құрғақ ыстық ауа райы жағдайында мамыр айының 1-2 онкүндігінде шыққан өскіндер үшін (үшінші жапыраққа дейін) қоңыздар өте қауіпті. Өсімдіктердегі қоңыздар санын 8-16 үлгілерде (әр үлгі 0, 25м) есептеп, жапырақ бетінің зақымдануын анықтайды немесе энтомологиялық аулағыш пен 10 жерде 10 рет сермеп қағып жүргізеді. Астықтың жолақ бүргесінің тығыздығы 300-400 қоңыз/м асса немесе жапырақ зақымдануы 25процент көп болса, өскіндерге нақты айқын қауіп туады. Инсектицидтерді(« Тізім ») тәртібі бойынша қолданады.

Сүлікше қоңыздар-қызыл кеуделі -Oulema melanopuz L . . . көк- Lema lichensis Voet. (Cjleoptera-қатты қанаттылар отряды, Chrysomelidae-жапырақ жемірлері тұқымдасы) . Біріншісі-түсі жасылдау көк қоңыз, алдыңғы арқасымен аяқтары сарғылт қызыл, жоғарғы қанаттарында параллелді орналасқан нүктелер болады. Дене ұзындығы-4-4, 8мм. Екіншісі-алдыңғы арқасы кеуденің басқа бөліктерінен айырмашылығы жоқ, дене ұзындығы-3-4мм. Дернәсілдің құрсақ жақ бөлігі көтеріңкі, қара қоңыр шырышпен қапталған, 3 жұп кеуде аяқтары бар. Дернәсілдің дене ұзындығы-5мм-ге дейін болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.