Қабыну түсінігі
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1Этиологиясы
2.2 Патогенез
2.3Қабынуды емдеудің жалпы потолофизиологиялық негіздері.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
ІІ. Негізгі бөлім
2.1Этиологиясы
2.2 Патогенез
2.3Қабынуды емдеудің жалпы потолофизиологиялық негіздері.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қабыну – тканьдері әр түрлі агенттердің әсерінен зақымдалған организмнің тамырлары мен мезенхимиялық құрылымдары арқылы жергілікті, кешенді реакциясы. Бұл реакция зақымдаушы агентті жойып, зақымдалған тканьдерді қалпына келтіруге бағыталған. Қабыну – потологиялық және физиологиялық процестерге негізделіп, филогенезде қалыптасқан қорғану – бейімделу реакциясы. Қабыну реакциясының потологиялық және физиологиялық қос бағыты мәні – оның өзіндік мәні ерекшелігі болып табылады.
ХХ – ғасырдың соңында И.И.Мечников қабынуды эволюцияда қалыптасқан қорғану реакциясы, ал макрофагтар мен микрофактордың фотогендік агентерді болуын – фагоцитозды оның организмді айықтыруға бағыталған маңызды көрінісі деп қарайтын қағида ұсынды.
ХХ – ғасырдың соңында И.И.Мечников қабынуды эволюцияда қалыптасқан қорғану реакциясы, ал макрофагтар мен микрофактордың фотогендік агентерді болуын – фагоцитозды оның организмді айықтыруға бағыталған маңызды көрінісі деп қарайтын қағида ұсынды.
1. Пальцев М.А., Пауков В.С., Улумбеков Э.Г. Патология: Издательский дом: «ГЭОТАР-МЕД» 2002
2. Пальцев М.А., Аничков Н.Н. Патологическая анатомия: Учебник. В 2-х т. Т.1,2М.:Медицина,2001
3. Х.С. Жұмабеков К.Ю. Дербышев Жпнуарлардың патологиялық анатомиясы Алматы,2011ж
4. http://akparat.org/load/kazaksha_referattar_tegin/patologialy_fiziologija/abynu/4-1-0-128
5. Нұрмұхамбетов Э. Патофизиология. // Алматы. - 2000 ж.
2. Пальцев М.А., Аничков Н.Н. Патологическая анатомия: Учебник. В 2-х т. Т.1,2М.:Медицина,2001
3. Х.С. Жұмабеков К.Ю. Дербышев Жпнуарлардың патологиялық анатомиясы Алматы,2011ж
4. http://akparat.org/load/kazaksha_referattar_tegin/patologialy_fiziologija/abynu/4-1-0-128
5. Нұрмұхамбетов Э. Патофизиология. // Алматы. - 2000 ж.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
БӨЖ
Тақырыбы: Қабыну
Орындаған : Тәтіғали А.
Тексерген :Нуркенова М.К.
2015ж
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1Этиологиясы
2.2 Патогенез
2.3Қабынуды емдеудің жалпы потолофизиологиялық негіздері.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қабыну - тканьдері әр түрлі агенттердің әсерінен зақымдалған организмнің тамырлары мен мезенхимиялық құрылымдары арқылы жергілікті, кешенді реакциясы. Бұл реакция зақымдаушы агентті жойып, зақымдалған тканьдерді қалпына келтіруге бағыталған. Қабыну - потологиялық және физиологиялық процестерге негізделіп, филогенезде қалыптасқан қорғану - бейімделу реакциясы. Қабыну реакциясының потологиялық және физиологиялық қос бағыты мәні - оның өзіндік мәні ерекшелігі болып табылады.
ХХ - ғасырдың соңында И.И.Мечников қабынуды эволюцияда қалыптасқан қорғану реакциясы, ал макрофагтар мен микрофактордың фотогендік агентерді болуын - фагоцитозды оның организмді айықтыруға бағыталған маңызды көрінісі деп қарайтын қағида ұсынды.
2.1 Этиологиясы
Қабынудың себептері әртүрлі, көбінесе сыртқы ортаның факторлары әсер етеді, олар экзогенді себептер: микробтар, биологиялық, механикалық, физикалық, химиялық әсерлер. Ауа, су, топырақ ластанғанда әртүрлі инфекциялардан қабыну болуы мүмкін. Қабынудың эндогенді себептері: ұлпалардың өлуі (некроз), қан құйылу, тұздардың жиналуы, тастардың жиналуы (бүйректе, өт қабында) және т.б.
Қабыну барлық мүшелер мен тіндерде болуы мүмкін. Бірақ барлық қабынудың жалпы заңдылықтары бар, сондықтан да қабыну типтік деп аталады. Қабыну ауруларын атау үшін мүшелердің латынша атына ит деген жалғау қосады (лат. itis). Мысалы, дермотит - терінің қабынуы, гастрит - асқазан қабынуы және т.б. Кейбір аурулардың жеке аты болады: пневмония.
Қабынудың сыртқы көріністер:
+ қызару (rubor),
+ ісіну (tumor),
+ жергілікті температураның жоғарлауы (color),
+ ауырсыну (dolor),
+ қызметінің бұзылуы (functio laesa).
Бұл сыртқы белгілері ішкі мүшелерде онша білінбейді. Қабыну жергілікті процесс, бірақ бүкіл ағзаға әсерін тигізеді. Бұл өзгерітер неге байланысты?
1. Адамның жасына (кәрілерде - жәй, ал баларда - тез дамиды)
2. Дұрыс тамақтануына (ашығу кезінде жәй дамиды)
3. Иммундық жүйесіне (аллергия кезінде тез дамиды)
4. Эндокриндік жүйесіне (глюкокортикоидтар қабыну процесін күшейтеді, ал минералокортикоидтар қабыну процесін тежейді)
5. Нерв жүйесіне (тежелу жағдайында қабыну төменгі деңгейде жүреді, жануарлардың қысқы ұйқыға кетуі)
Қабыну туғызатын организмдегі жалпы өзгерістер: температураның жоғарлауы, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы. Қабыну дегеніміз өте күрделі, әртүрлі салалы реакция. үш кезеңнен тұрады:
1. Альтерация - зақымдану
2. Қан тамырларының өткізгіштігінің бұзылуы (экссудация, эмиграция)
3. Пролиферация (торшалардың көбеюі).
Негізгі бұл үш кезеңге бөлгеніміз, түсінікті болу үшін. Қабыну болғанда бұл үш процесте бірдей жүреді, бірақ бірі басымдылық көрсетіп отырады, мысалы альтерация қабынудың басында басым болса, ал пролиферация қабынудың соңында басымдық көрсетеді.
2.2 Патогенез
Жергілікті процестің басым болуына байланысты (альтерация, экссудация немесе пролиферация ) үшке бөлінеді.
+ Альтеративті қабыну - бұл қабыну кезінде дистрофия, некроз, закымдану басым болады. Көбінесе паренхиматозды мүшелердің инфекциялық ауруларында, интоксикация жағдайында кездеседі (өкпе туберкулезінде, бүйрек үсті безінің іріңді қабынуы ).
+ Эксудативті қабыну - бұл кезде қан тамыр өзгерістері басым болып, эксудация мен эмиграция айқын көрінеді. Эксудаттың түрлеріне байланысты серозды, катарды қабыну деп аталады.
+ Пролиферативті қабыну - альтерация мен экссудацияға қарағанда торшалардың көбеюі мен тіндердің жаңаруы басым болады. Мұндай қабыну барлық мүшелерде кездеседі, бірақ бұл кезде дәнекер ұлпалардың өсуі жоғары қарқында болып, мүшелерді басып көрсетеді. Соңғы кезеңдерде мұндай қабыну циррозға алып келеді.
Экссудаттың түрлері.
Қабынудың себептері мен даму ерекшеліктеріне байланнысты экссудаттардыңң бірнеше түрлерін бөлеміз.
1) ұйымалы ;
2) фибринді ;
3)ірінді ;
4) шіритін ;
5) геморрагиялық ;
6) катаральдық ;
7) аралас болып бөлінеді.
Альтеративтик қабыну
Альтеративтик қабыну тиканьдердің, әсіресе мүшелердің паренхимасы зақымдалуының (дистирофия, некрос) басымрақ дамуымен сипатталады (паренхималық қабыну). Тамырлар мен мезенхиманың реакциясы нашар дамып, зақымдалу некрозмен бенеленсе, қабынуды - никроздық қабыну деп атайды. Кейбір ғалымдар осы жағдайға сүйеніп, альтеративтик қабынуды қабыну процесінің жеке түрине жатқызбайды.
Даму орны. Альтеративтик қабыну көбінесе қүрамында паренхима басым мүшелерде. ми мен жұлынның тиканьдерінде, перифериялық (шеттік) нервтерде дамыды.
Морфологиялық көрінісіне паренхималық мүшелердің болжырап, түрі көмескіленіп, кесіндісінің беткейінің пісекн етке ұқсастануы тән.
Даму себептері. Альтеративтік қабыну турлі химиялық заттардың және бактериялардың уының әсерінен дамыды. Кейде ол оганизимның сезімталдығы артуының жедел типін бенелеуі мүмкін.
Ақыры тканьдердың зақымдалу дәрежесіне байланысты болады; некроздық өзгерістер склерозбен аяқталады.
Әсері. Альтеративтік қабынудың организімге әсері зақымдалған мүшенің маңызы мен оның зақымдалуы дәрежесіне байланысты болатыны белгілі. Миокард пен нерв жүйесінде дамыған альтеративтік қабынудың организмге қатері ерекше.
Экссудативтік қабыну
Экссудативтік ( жалқықты ) қабыну микроцикуляторлық арна ( МЦА ) тамырларының реакциясының басымдылығымен және экссудат (жалқық) түзілуімен сипатталады. Жалқықтың құрамында қарай экссудативтік қабыну : 1) ұйымалы ;
2) фибринді ;
3)ірінді ;
4) шіритін ;
5) геморрагиялық ;
6) катаральдық ;
7) аралас болып бөлінеді.
1. Ұйымалы қабыну құрамында 2 процентке жуық белок бар және аз мөлшерде клеткалар араласқан жалқық қалыптасуымен сипатталады. Қабынудың бұл түрі, әдетте жедел ағымды.
Даму орны. Ұйымалы қабыну сірі қабықшалы қуыстарда, кілегейлі қабықшаларда, ми қабықшаларында, кейде ішкі мүшелерде, теріде дамиды.
Морфологиялық көрінісі. Сірі қабықшалы қуыстар мен ми қабыұшаларының құрамында, жалқықтың басқа түрлеріне қарағанда, клеткалар мен белок аз, бірақ сірі қабықшаларынан сыдырылған мезотелий мен біренсаран нейтрофилдер қосылып ылайланған сұйықтық - ұйымалы жалқық жиналады. Кілегейлі қабықшалар қабынғанда жалқыққа олардан сыдырылған эпителий мен жалқаяқ (слиз) араласып, қан кернеп, еілегейлі қабақшаның ұйымалы қабынуы дамиды. Бауырда сұйықтық синусоидальдық кеңістіктердің төңірегіне жиналса, миокардта - бұлшық ет талшықтарының арасына, бүйректерде - Шумлянский - Боумен шумақтарының сыртқы қабықшасымен шектелген саңылауларына жиналады.Тері ұйымалы қабынуға шалдыққанда оның эпидермисінің астына ылайлау сұйықтық шоғырланып, күлдіреген жерлер пайда болады. Кейде эпидермистің астына тым иол жиналған жалқық, оны сыдыра көтеріп, ірі күлдіреу қуыстарын қалыптастырады.
Даму себептері. Ұйымалы қабыну ыстық пен суық температуралардың және химиялық факторлардың, организмнің өз уларының (мысалы, тиреотоксикозда, уремияда), туберкулез микобактериясы, Фрекельдің диплококкі, менингокок, шигеллалар сияқты инфекциялық агенттердің әсерінен дамиды.
Ақыры. Ұйымалы қабыну, әдетте зардапсыз, организмге жайлы өзгерістермен аяқталып, мол жиналған жалқықтың өзінен де із қалмайды. Ішкі мүшелерде (бауырда, жүректе, бүйректерде) дамыған ұйымалы қабынудың ақыр - салдары ретінде кейде склероз өрістейді.
Әсері мүшелер қызиетінің зақымдалу дәрежесіне сәйкес болады. Жалқық үлпершек қуысына жиналғанда жүректің жұмысын қиындатса, буын қуыстарында - буындағы қимылдарды шектейді; ал плевра қуысына жиналса, өкпені қысып, қабыстырып, оның коллапсін дамытады.
2.Фибринд қабыну қантамырларынан шығып, фибринге айналған фибриноген өте мол араласқан жалқақ қалыптасумен сипатталады.
Қабынудың альтеративтік фазасы кезінде клеткалар жойыларда бөлінетін тромбопластин фибриногенің фибрінге айналуын үдетіп, фибринді қабынудың дамуына жағдай туғызады.
Даму орны. Фибринді қабыну кілегейлі және сірі қабықшаларда дамиды; фибриноздық жалқақ мүшелердің ішкі қабаттарында сирек түзіледі.
Мофологиялық көрінісі. Кілегейлі немесе сірі қабықшалардың бетінде астындағы тканьдармен тығыз біріккен немесе бірікпеген ақшыл - сұр жұқа қабыршық - фибринді қабыршық пайда болады. Егер фибринді қабыршық астындағы тканьмен тығыз бірікпей, одан жеңіл сыдырылса - крупоздық қабыну деп (шотландша: croup - құс тіліндегі қабыршық); ал астындағы тканьмен тығыз жалғасып, күшпен сыдырылса - дифтериттік қабыну деп аталады (грекше: diphtera - көн қабық).
Крупоздық қабыну некроз терең қамтымай, фибрин соған ғана сіңгенде дамиды.Сондықтан, ол кілегейлі және сірі қабықшалардың беткейін ғана қамтып,олармен тығыз бірікпей, бос жатып, күңгірт - боз рең береді. Кейде қабыршықтың беті оған кебек немесе ағаш ұнтағын сеуіп қойғандай болады.Крупоздық қабынуға шалдыққан кілегейлі қабықша ісініп,қалыңдайды.Фибринді қабық сыдырылғанда оның үстіңгі қабатын ғана қамтитын ақау пайда болады.Сірі қабықша көмескіленіп ,бұдырланып ,фибрин түскендіктен биткейі түк өскендей кейіпте болады.Әсіресе бұндай көрініс эпикардтта айқын байқалады;жүректі сырт пішініне қарап-түкті жүрекдеп айтады.Тап осындай көрініс плеврадан да байқалады.Крупоздық қабыну өкпеде де дамиды(крупоздық пневмония).
Дифтериттік қабыну тереңді жайлаған некрозға фибрин сіңгенде дамиды.Ол көбінесе кілегейлі қабықшаларда дамып,оған және оның астындағы қабатқа фибрин сіңіп,некроздық өзгерістермен сипатталады. Қантамырларынан шыққан фибриноген өлі тканьнің өне бойына сіңіп,ұйып,фибринді қабыршық түзеді.Ол астындағы тканьмен тығыз бірігетіндіктен,сыдырғанда орнына терең ақаулар қалдырады.
Дифтериттік (жұқа қабыршықты)деген патологиялық анотомияның ұғымынан дифтириялықдеген дифтерия инфекциясымен байланысты этиологиялық ұғымды ажырата білген жөн.
Фибринді қабынудың қандай түрі дамитындығы (крупоздық па әлде дифтериттік пе) тканьнің зақымдалу тереңдігіне ғана емес,кілегейлі қабықшаның эпителинің түріне де байланысты.Кілегейлі қабаты көпқабатты жалпақ эпителиймен жабылған мүшелерде (ауызда,жұтқыншақта,бадамша бездерде,бөбешікте,өңеште,дыбыс сіңірлерінде,жатыр мойнында)микроз бен сіңген фибрин эпителидің қалындығымен ғана шектелгенімен,әдетте фибринді қабыршық эпителимен тығыс бірігеді.Өйткені,астындағы дәнекер тканьмен тығыс біріккен жалпақ эпителидың клеткалары фибринмен шырмалып, фибринді қабыршықты бекем ұстап тұрады.
Кілегейлі қабаты призма бітімді эпителимен жабылған мүшелердың (тыныс жолдарының жоғарғы бөлігінің,қарын-ішек жолдарының ж.б.) эпителийі астындағы тканьдерге берік бекімегендіктен,фибрин оларға терең сіңгеннін өзінде де фибриндік қабыршық эпителиймен бірге оңай сыдырылады.Осының салдарынан этиологияси ортақ жұтқыншақ пен көмейдің фибриноздық қабынуының клиникалық маңызы бірдей болмайды.Мысалы,дифтерияда бадамша бездердегі фибринді қабыршық астындағы тканьдермен тығыз бірігіп,өнің астында өніп көбейген микробтардың уы органызмда уландырса,кеңірдектегі фибриндік қабыршық эпителиймен,оның астындағы тканьдермен бірге оп-оңай сыдырылады.Соңғы жағдайда организм жеңіл дәрежеде уланғанмен,оған басқа қауп төнеді-сыдырылған фибринді қабыршақ тыныс жолдары бітеп,тұншығудың себебі болу мүмкін.
Даму себептері.Фибринді қабынудың даму себептері алуан түрлі.Оны Франкель диплококкі,стерептококктар мен стафилококктар,туберкулез микробактериясы,гриптің вирусы,дифтерия мен дизентерияны қоздырушы бактериялар дамыту мүмкін.Фибринді қабинуды инфекциялық агенттар ғана емес,эндогендік (мысалы,уремияда) немесе экзогендік (алмаспен уланғанда) улар да дамитады.
Ағымы.Фибринді қабинудың ағымы көбінесе жедел.Бірақ,сірі қабықшалардың туберкулезінде ол, әдетте созылмалы сипатта да өтуі мүмкін
Ақыры. Кілегейлі қабықша мен сірі қабықшада дамыған фибринді қабынуда айырмашылық бар. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
БӨЖ
Тақырыбы: Қабыну
Орындаған : Тәтіғали А.
Тексерген :Нуркенова М.К.
2015ж
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1Этиологиясы
2.2 Патогенез
2.3Қабынуды емдеудің жалпы потолофизиологиялық негіздері.
ІІІ. Қорытынды
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қабыну - тканьдері әр түрлі агенттердің әсерінен зақымдалған организмнің тамырлары мен мезенхимиялық құрылымдары арқылы жергілікті, кешенді реакциясы. Бұл реакция зақымдаушы агентті жойып, зақымдалған тканьдерді қалпына келтіруге бағыталған. Қабыну - потологиялық және физиологиялық процестерге негізделіп, филогенезде қалыптасқан қорғану - бейімделу реакциясы. Қабыну реакциясының потологиялық және физиологиялық қос бағыты мәні - оның өзіндік мәні ерекшелігі болып табылады.
ХХ - ғасырдың соңында И.И.Мечников қабынуды эволюцияда қалыптасқан қорғану реакциясы, ал макрофагтар мен микрофактордың фотогендік агентерді болуын - фагоцитозды оның организмді айықтыруға бағыталған маңызды көрінісі деп қарайтын қағида ұсынды.
2.1 Этиологиясы
Қабынудың себептері әртүрлі, көбінесе сыртқы ортаның факторлары әсер етеді, олар экзогенді себептер: микробтар, биологиялық, механикалық, физикалық, химиялық әсерлер. Ауа, су, топырақ ластанғанда әртүрлі инфекциялардан қабыну болуы мүмкін. Қабынудың эндогенді себептері: ұлпалардың өлуі (некроз), қан құйылу, тұздардың жиналуы, тастардың жиналуы (бүйректе, өт қабында) және т.б.
Қабыну барлық мүшелер мен тіндерде болуы мүмкін. Бірақ барлық қабынудың жалпы заңдылықтары бар, сондықтан да қабыну типтік деп аталады. Қабыну ауруларын атау үшін мүшелердің латынша атына ит деген жалғау қосады (лат. itis). Мысалы, дермотит - терінің қабынуы, гастрит - асқазан қабынуы және т.б. Кейбір аурулардың жеке аты болады: пневмония.
Қабынудың сыртқы көріністер:
+ қызару (rubor),
+ ісіну (tumor),
+ жергілікті температураның жоғарлауы (color),
+ ауырсыну (dolor),
+ қызметінің бұзылуы (functio laesa).
Бұл сыртқы белгілері ішкі мүшелерде онша білінбейді. Қабыну жергілікті процесс, бірақ бүкіл ағзаға әсерін тигізеді. Бұл өзгерітер неге байланысты?
1. Адамның жасына (кәрілерде - жәй, ал баларда - тез дамиды)
2. Дұрыс тамақтануына (ашығу кезінде жәй дамиды)
3. Иммундық жүйесіне (аллергия кезінде тез дамиды)
4. Эндокриндік жүйесіне (глюкокортикоидтар қабыну процесін күшейтеді, ал минералокортикоидтар қабыну процесін тежейді)
5. Нерв жүйесіне (тежелу жағдайында қабыну төменгі деңгейде жүреді, жануарлардың қысқы ұйқыға кетуі)
Қабыну туғызатын организмдегі жалпы өзгерістер: температураның жоғарлауы, лейкоцитоз, ЭТЖ жоғарлауы. Қабыну дегеніміз өте күрделі, әртүрлі салалы реакция. үш кезеңнен тұрады:
1. Альтерация - зақымдану
2. Қан тамырларының өткізгіштігінің бұзылуы (экссудация, эмиграция)
3. Пролиферация (торшалардың көбеюі).
Негізгі бұл үш кезеңге бөлгеніміз, түсінікті болу үшін. Қабыну болғанда бұл үш процесте бірдей жүреді, бірақ бірі басымдылық көрсетіп отырады, мысалы альтерация қабынудың басында басым болса, ал пролиферация қабынудың соңында басымдық көрсетеді.
2.2 Патогенез
Жергілікті процестің басым болуына байланысты (альтерация, экссудация немесе пролиферация ) үшке бөлінеді.
+ Альтеративті қабыну - бұл қабыну кезінде дистрофия, некроз, закымдану басым болады. Көбінесе паренхиматозды мүшелердің инфекциялық ауруларында, интоксикация жағдайында кездеседі (өкпе туберкулезінде, бүйрек үсті безінің іріңді қабынуы ).
+ Эксудативті қабыну - бұл кезде қан тамыр өзгерістері басым болып, эксудация мен эмиграция айқын көрінеді. Эксудаттың түрлеріне байланысты серозды, катарды қабыну деп аталады.
+ Пролиферативті қабыну - альтерация мен экссудацияға қарағанда торшалардың көбеюі мен тіндердің жаңаруы басым болады. Мұндай қабыну барлық мүшелерде кездеседі, бірақ бұл кезде дәнекер ұлпалардың өсуі жоғары қарқында болып, мүшелерді басып көрсетеді. Соңғы кезеңдерде мұндай қабыну циррозға алып келеді.
Экссудаттың түрлері.
Қабынудың себептері мен даму ерекшеліктеріне байланнысты экссудаттардыңң бірнеше түрлерін бөлеміз.
1) ұйымалы ;
2) фибринді ;
3)ірінді ;
4) шіритін ;
5) геморрагиялық ;
6) катаральдық ;
7) аралас болып бөлінеді.
Альтеративтик қабыну
Альтеративтик қабыну тиканьдердің, әсіресе мүшелердің паренхимасы зақымдалуының (дистирофия, некрос) басымрақ дамуымен сипатталады (паренхималық қабыну). Тамырлар мен мезенхиманың реакциясы нашар дамып, зақымдалу некрозмен бенеленсе, қабынуды - никроздық қабыну деп атайды. Кейбір ғалымдар осы жағдайға сүйеніп, альтеративтик қабынуды қабыну процесінің жеке түрине жатқызбайды.
Даму орны. Альтеративтик қабыну көбінесе қүрамында паренхима басым мүшелерде. ми мен жұлынның тиканьдерінде, перифериялық (шеттік) нервтерде дамыды.
Морфологиялық көрінісіне паренхималық мүшелердің болжырап, түрі көмескіленіп, кесіндісінің беткейінің пісекн етке ұқсастануы тән.
Даму себептері. Альтеративтік қабыну турлі химиялық заттардың және бактериялардың уының әсерінен дамыды. Кейде ол оганизимның сезімталдығы артуының жедел типін бенелеуі мүмкін.
Ақыры тканьдердың зақымдалу дәрежесіне байланысты болады; некроздық өзгерістер склерозбен аяқталады.
Әсері. Альтеративтік қабынудың организімге әсері зақымдалған мүшенің маңызы мен оның зақымдалуы дәрежесіне байланысты болатыны белгілі. Миокард пен нерв жүйесінде дамыған альтеративтік қабынудың организмге қатері ерекше.
Экссудативтік қабыну
Экссудативтік ( жалқықты ) қабыну микроцикуляторлық арна ( МЦА ) тамырларының реакциясының басымдылығымен және экссудат (жалқық) түзілуімен сипатталады. Жалқықтың құрамында қарай экссудативтік қабыну : 1) ұйымалы ;
2) фибринді ;
3)ірінді ;
4) шіритін ;
5) геморрагиялық ;
6) катаральдық ;
7) аралас болып бөлінеді.
1. Ұйымалы қабыну құрамында 2 процентке жуық белок бар және аз мөлшерде клеткалар араласқан жалқық қалыптасуымен сипатталады. Қабынудың бұл түрі, әдетте жедел ағымды.
Даму орны. Ұйымалы қабыну сірі қабықшалы қуыстарда, кілегейлі қабықшаларда, ми қабықшаларында, кейде ішкі мүшелерде, теріде дамиды.
Морфологиялық көрінісі. Сірі қабықшалы қуыстар мен ми қабыұшаларының құрамында, жалқықтың басқа түрлеріне қарағанда, клеткалар мен белок аз, бірақ сірі қабықшаларынан сыдырылған мезотелий мен біренсаран нейтрофилдер қосылып ылайланған сұйықтық - ұйымалы жалқық жиналады. Кілегейлі қабықшалар қабынғанда жалқыққа олардан сыдырылған эпителий мен жалқаяқ (слиз) араласып, қан кернеп, еілегейлі қабақшаның ұйымалы қабынуы дамиды. Бауырда сұйықтық синусоидальдық кеңістіктердің төңірегіне жиналса, миокардта - бұлшық ет талшықтарының арасына, бүйректерде - Шумлянский - Боумен шумақтарының сыртқы қабықшасымен шектелген саңылауларына жиналады.Тері ұйымалы қабынуға шалдыққанда оның эпидермисінің астына ылайлау сұйықтық шоғырланып, күлдіреген жерлер пайда болады. Кейде эпидермистің астына тым иол жиналған жалқық, оны сыдыра көтеріп, ірі күлдіреу қуыстарын қалыптастырады.
Даму себептері. Ұйымалы қабыну ыстық пен суық температуралардың және химиялық факторлардың, организмнің өз уларының (мысалы, тиреотоксикозда, уремияда), туберкулез микобактериясы, Фрекельдің диплококкі, менингокок, шигеллалар сияқты инфекциялық агенттердің әсерінен дамиды.
Ақыры. Ұйымалы қабыну, әдетте зардапсыз, организмге жайлы өзгерістермен аяқталып, мол жиналған жалқықтың өзінен де із қалмайды. Ішкі мүшелерде (бауырда, жүректе, бүйректерде) дамыған ұйымалы қабынудың ақыр - салдары ретінде кейде склероз өрістейді.
Әсері мүшелер қызиетінің зақымдалу дәрежесіне сәйкес болады. Жалқық үлпершек қуысына жиналғанда жүректің жұмысын қиындатса, буын қуыстарында - буындағы қимылдарды шектейді; ал плевра қуысына жиналса, өкпені қысып, қабыстырып, оның коллапсін дамытады.
2.Фибринд қабыну қантамырларынан шығып, фибринге айналған фибриноген өте мол араласқан жалқақ қалыптасумен сипатталады.
Қабынудың альтеративтік фазасы кезінде клеткалар жойыларда бөлінетін тромбопластин фибриногенің фибрінге айналуын үдетіп, фибринді қабынудың дамуына жағдай туғызады.
Даму орны. Фибринді қабыну кілегейлі және сірі қабықшаларда дамиды; фибриноздық жалқақ мүшелердің ішкі қабаттарында сирек түзіледі.
Мофологиялық көрінісі. Кілегейлі немесе сірі қабықшалардың бетінде астындағы тканьдармен тығыз біріккен немесе бірікпеген ақшыл - сұр жұқа қабыршық - фибринді қабыршық пайда болады. Егер фибринді қабыршық астындағы тканьмен тығыз бірікпей, одан жеңіл сыдырылса - крупоздық қабыну деп (шотландша: croup - құс тіліндегі қабыршық); ал астындағы тканьмен тығыз жалғасып, күшпен сыдырылса - дифтериттік қабыну деп аталады (грекше: diphtera - көн қабық).
Крупоздық қабыну некроз терең қамтымай, фибрин соған ғана сіңгенде дамиды.Сондықтан, ол кілегейлі және сірі қабықшалардың беткейін ғана қамтып,олармен тығыз бірікпей, бос жатып, күңгірт - боз рең береді. Кейде қабыршықтың беті оған кебек немесе ағаш ұнтағын сеуіп қойғандай болады.Крупоздық қабынуға шалдыққан кілегейлі қабықша ісініп,қалыңдайды.Фибринді қабық сыдырылғанда оның үстіңгі қабатын ғана қамтитын ақау пайда болады.Сірі қабықша көмескіленіп ,бұдырланып ,фибрин түскендіктен биткейі түк өскендей кейіпте болады.Әсіресе бұндай көрініс эпикардтта айқын байқалады;жүректі сырт пішініне қарап-түкті жүрекдеп айтады.Тап осындай көрініс плеврадан да байқалады.Крупоздық қабыну өкпеде де дамиды(крупоздық пневмония).
Дифтериттік қабыну тереңді жайлаған некрозға фибрин сіңгенде дамиды.Ол көбінесе кілегейлі қабықшаларда дамып,оған және оның астындағы қабатқа фибрин сіңіп,некроздық өзгерістермен сипатталады. Қантамырларынан шыққан фибриноген өлі тканьнің өне бойына сіңіп,ұйып,фибринді қабыршық түзеді.Ол астындағы тканьмен тығыз бірігетіндіктен,сыдырғанда орнына терең ақаулар қалдырады.
Дифтериттік (жұқа қабыршықты)деген патологиялық анотомияның ұғымынан дифтириялықдеген дифтерия инфекциясымен байланысты этиологиялық ұғымды ажырата білген жөн.
Фибринді қабынудың қандай түрі дамитындығы (крупоздық па әлде дифтериттік пе) тканьнің зақымдалу тереңдігіне ғана емес,кілегейлі қабықшаның эпителинің түріне де байланысты.Кілегейлі қабаты көпқабатты жалпақ эпителиймен жабылған мүшелерде (ауызда,жұтқыншақта,бадамша бездерде,бөбешікте,өңеште,дыбыс сіңірлерінде,жатыр мойнында)микроз бен сіңген фибрин эпителидің қалындығымен ғана шектелгенімен,әдетте фибринді қабыршық эпителимен тығыс бірігеді.Өйткені,астындағы дәнекер тканьмен тығыс біріккен жалпақ эпителидың клеткалары фибринмен шырмалып, фибринді қабыршықты бекем ұстап тұрады.
Кілегейлі қабаты призма бітімді эпителимен жабылған мүшелердың (тыныс жолдарының жоғарғы бөлігінің,қарын-ішек жолдарының ж.б.) эпителийі астындағы тканьдерге берік бекімегендіктен,фибрин оларға терең сіңгеннін өзінде де фибриндік қабыршық эпителиймен бірге оңай сыдырылады.Осының салдарынан этиологияси ортақ жұтқыншақ пен көмейдің фибриноздық қабынуының клиникалық маңызы бірдей болмайды.Мысалы,дифтерияда бадамша бездердегі фибринді қабыршық астындағы тканьдермен тығыз бірігіп,өнің астында өніп көбейген микробтардың уы органызмда уландырса,кеңірдектегі фибриндік қабыршық эпителиймен,оның астындағы тканьдермен бірге оп-оңай сыдырылады.Соңғы жағдайда организм жеңіл дәрежеде уланғанмен,оған басқа қауп төнеді-сыдырылған фибринді қабыршақ тыныс жолдары бітеп,тұншығудың себебі болу мүмкін.
Даму себептері.Фибринді қабынудың даму себептері алуан түрлі.Оны Франкель диплококкі,стерептококктар мен стафилококктар,туберкулез микробактериясы,гриптің вирусы,дифтерия мен дизентерияны қоздырушы бактериялар дамыту мүмкін.Фибринді қабинуды инфекциялық агенттар ғана емес,эндогендік (мысалы,уремияда) немесе экзогендік (алмаспен уланғанда) улар да дамитады.
Ағымы.Фибринді қабинудың ағымы көбінесе жедел.Бірақ,сірі қабықшалардың туберкулезінде ол, әдетте созылмалы сипатта да өтуі мүмкін
Ақыры. Кілегейлі қабықша мен сірі қабықшада дамыған фибринді қабынуда айырмашылық бар. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz