Сұйықтар,қатты денелер

1.Сұйықтар
2.Қатты денелер
3.Қорытынды
4.Пайдаланылған әдебиеттер

Заттардың үш агрегаттық күйі белгілі: қатты, сұйық және газ күйлері. Қатты дене өзінің көлемі мен пішінін тұрақты өзгеріссіз етіп сақтайды. Газдарда белгілі көлем де, белгілі пішін де болмайды. Қатты дене мен газдың ортасынан орын алатын заттың агрегаттық күйі сұйық деп аталады.Сұйықтың кейбір қасиеттері қатты денеге,ал енді бір қасиеттері газға ұқсайды.Алайда сұйық газдан да , қатты денеден де өзгеше. Сұйықтар өзінің пішінін жеңіл өзгерте алады. Олар өздері тұрған ыдыстың пішінін қабылдайды. Қатты денелер тәрізді сұйықтардың көлемін өзгерту қиын. Белгілі пішіндері болмайтын сұйықтар мен газдар жеңіл ағады. Аққыштық олардың ортақ қасиеті болып табылады. Газ молекулалары бір-бірімен молекулааралық күшпен байланыспаған болса,ал сұйық молекулалары бір-бірімен молекулааралық күшпен мықтап байланысқан.Сұйық молекулалары бір-бірінен молекула мөлшеріндей қашықтықта орналасады.Олай болса сұйық молекулалары еркін қозғала алмайды.Сұйық молекулаларының қозғалысын алғаш Я.И.Френкель зерттеген. Оның пайымдауынша , сұйық молекуласы біраз уақыт тепе-теңдік маңайында бір орында 10-10 ÷10-12 с тербеліп тұрады да , айналасындағы басқа бөлшектердің әсерінен өз орнынан ыршып кетіп ,басқа бір орынға барып тербеледі.Сөйтіп сұйық молекулары бір орыннан екінші орынға барып тербеледі және көшіп жүреді.

1.С.Э.Фриш,А.В.Тиморева-Жалпы Физика курсы ІІ,Алматы-1971.
2.Физика –Ж.Абдулла,Т.Аязбаев-Алматы-2012
3.Займан Дж., Принципы теорий твердого тела, пер. с англ., М., 1974
4.Каганов М. И., Френкель В. Я., Вехи истории физики твердого тела, М., 1981.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті

АГРАРЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТ

Физика пәнінен

СӨЖ

Тақырыбы:Сұйықтар,Қатты денелер

Орындаған: ғылыми биология мамандығының
2 курс студенті Еркінов.М.Е.
БЛ-409
Тексерген: Рахимбердина.А.Т.

Семей қаласы, 2015 жыл

Жоспар
1.Сұйықтар
2.Қатты денелер
3.Қорытынды
4.Пайдаланылған әдебиеттер

Сұйықтар
Заттардың үш агрегаттық күйі белгілі: қатты, сұйық және газ күйлері. Қатты дене өзінің көлемі мен пішінін тұрақты өзгеріссіз етіп сақтайды. Газдарда белгілі көлем де, белгілі пішін де болмайды. Қатты дене мен газдың ортасынан орын алатын заттың агрегаттық күйі сұйық деп аталады.Сұйықтың кейбір қасиеттері қатты денеге,ал енді бір қасиеттері газға ұқсайды.Алайда сұйық газдан да , қатты денеден де өзгеше. Сұйықтар өзінің пішінін жеңіл өзгерте алады. Олар өздері тұрған ыдыстың пішінін қабылдайды. Қатты денелер тәрізді сұйықтардың көлемін өзгерту қиын. Белгілі пішіндері болмайтын сұйықтар мен газдар жеңіл ағады. Аққыштық олардың ортақ қасиеті болып табылады. Газ молекулалары бір-бірімен молекулааралық күшпен байланыспаған болса,ал сұйық молекулалары бір-бірімен молекулааралық күшпен мықтап байланысқан.Сұйық молекулалары бір-бірінен молекула мөлшеріндей қашықтықта орналасады.Олай болса сұйық молекулалары еркін қозғала алмайды.Сұйық молекулаларының қозғалысын алғаш Я.И.Френкель зерттеген. Оның пайымдауынша , сұйық молекуласы біраз уақыт тепе-теңдік маңайында бір орында 10-10 10-12 с тербеліп тұрады да , айналасындағы басқа бөлшектердің әсерінен өз орнынан ыршып кетіп ,басқа бір орынға барып тербеледі.Сөйтіп сұйық молекулары бір орыннан екінші орынға барып тербеледі және көшіп жүреді.
Газдарға қарағанда сұйық нашар сығылады.Сұйықтардың бұл қасиеті олардың молекулаларының өте тығыз орналасуымен түсіндіріледі.Сұйықтың сығылу коэффициенті мынаған тең:
α=1V∆V∆P
Мұндағы V- сұйықтың бастапқы көлемі,∆P-ға өскенде көлем ,∆V-ға кішірейеді.
Қысым тұрақты болғанда сұйықтың көлемдік ұлғаю коэффициенті мына формуламен анықталады:β=1V∆V∆T
Сұйықтар қатты денелер тәрізді беріктік қасиетке ие. Сұйық бағаның бірлік көлденең қимасына түсірілген күштің әсерінен сұйық бағаның үзілуін сұйық беріктігі деп атайды. Ол Нм2-пен өлшенеді.
Температура аса жоғары болмаған жағдайда сұйықтардың молекулалық көлемі газдардың молекулалық көлеміне қарағанда әлдеқайда аз болады.Сұйық бетіндегі барлық молекулалар күші сұйыққа қысым түсіреді. Осы қысымды ішкі немесе молекулалық қысым деп атайды.Молекулалардың сұйыққа түсіретін күштерінің қосындысы сұйықтардың беттік керілуі деп аталып беттік керілу коэффициентімен(σ) сипатталады.
Сұйықтар табиғатына, құрамына байланысты сұйық беті дөңес немесе ойыс болуы мүмкін. Ойыс немесе дөңес бетте беттік керілу күші нәтижесінде қосымша қысым пайда болады.Дөңес бет астында пайда болған қосымша қысы төмен бағытталса,ойыс бет астындағы қысым жоғары бағытталады. 1805 жылы Лаппас осы қосымша қысымды анықтайтын формуланы тұжырымдады:∆p=∓σ1R1+1R2
Мұндағы: р - қосымша қысым,σ-беттік керілу коэффициенті,R1,R2-қисықтық радиустары.Егер бет сфералық болса, онда R1=R2=R болады да,∆p=∓σ{(1R1+1R2)} бойынша былай өрнектеледі:∆ρ=∓2σR
Дөңес бет үшін + таңбасы,ойыс бет үшін - таңбасы қойылады.Қосымша қысымды кейде Лаплас қысымы немесе капидярлық қысым деп атайды.
Жұғатын және жұқпайтын сұйықтар.
Егер қатты дененің (мысалы үстелдің) үстіне судың бір тамшысын және сынаптың бір тамшысын тамызсақ , онда олар әртүрлі формаға ие болатындығын байқар едік.Су тамшысы үстел бетіне жайылып кетеді де,ал сынап тамшысы жиырылып шар формасына енеді.Бірінші сұйықты(суды) жұғатын,ал екінші сұйықты(сынап) жұқпайтын сұйық деп атайды.
Үш денеден: газ (ауа), сұйық (су, сынап), және қатты дене (үстелдің беті) тұратын жүйені қарастырамыз. Газ (ауа) бен сұйықтың (су, сынап) шекарасындағы беттік керілуін 12, сұйық пен қатты дене (үстелдің беті) шекарасындағы беттік керілуді 23, газ бен қатты дене шекарасындағы беттік керілуді 13 деп белгілесек, онда жүйенің, шекаралары арасындағы тепе-тендік төмендегі жағдай орындалғанда ғана іске асады:
13= 23 + 12 cos,
мүндағы -- жиектік бұрыш деп аталады. Жиектік бұрыш -- сұйыққа жүргізілген жанама мен қатты денеге жүргізілген жанамалардың арасындағы бұрыш.

Жұғатын сұйық үшін 90°, ал жұқпайтын сұйық үшіи 90° болады. Егер = 0° болса, онда сұйық қатты дене бетіне түгел жайылып кетеді (толық жұғу деп аталады). Ал = 180° болса, онда толық жұқпайтын кезең, басталады.
Біз қарастырған мысалда су үшін = 0°, ал сынап үшін = 180° болады. Айта кететін бір жайт сұйықтың жұғуы немесе жұқпауы, оның қандай қатты денемен әсерлесуіне де байланысты. Мысалы, су көптеген денелерге жұғатын болғанмен, майлы немесе шайырлы денелерге жұқпайды. Ал сынап көптеген қатты денелерге жұқпағанмен, мырышқа, қалайыға жұғады Диаметрі өте кішкене түтікшені капилляр деп атайды.
Осы капиллярды жұғатын сұйықтың ішіне салсақ, оның ішіндегі сұйықтың қисық беті ойыс болып келеді. Сұйық капиллярмен жоғары көтеріледі (а-сурет). Ал капиллярды жұқпайтын сұйыққа батырсақ, онда сұйық капиллярмен төмен түседі (б-сурет).Жұғатын сұйық капиллярмен қанша биіктікке көтеріледі, оны қалай табуға болады деген сұраққа жауапты Жюрен формуласы береді.
Радиусы r- ге тең капилляр жұғатын сұйыққа батырылған делік. Лаплас қысымының әсерінен сұйық капиллярмен h биіктікке көтерілсін. Капиллярдың ішіндегі сұйықтың салмағы (Р) Лаплас қысымының күшімен ( F ) теңелгенде сұйықтың көтеріліуі тоқталады, яғни :

Р = F,
бұдан . Мұндағы R - қисықтық радиусы.
Бұл формалаға енетін физикалық шамалардың тек R-ден басқалары белгілі.Атаптайтқанда, - сұйықтың беттік керілу коэффициенті, g - дененің еркін түсу үдеуі, - сұйық тығыздығы.
R -ді капиллярдың радиусы арқылы өрнектеу үшін АОК үшбұрышын қарастырамыз:

немесе , осыдан . Осы мәнді формулаға қойсақ, шығатыны

, осы өрнек Жюрен формуласы деп аталады.Бұдан. Басқаша айтқанда капилляр жіңішке болған сайын, h - тың мәні көп болады.Капиллярлық құбылыс биологияда кеңінен пайдаланылады. Мысалы, ағаштың жоғарғы бөлігіне су мен басқа да ерітінділер осы капилллярлық құбылыс бойынша көтеріледі.

Қатты денелер
Қатты денелер - заттың агрегаттық күйі; пішінінің орнықтылығымен және атомдарының жылулық қозғалыс әсерінен тепе-теңдік қалпының маңында мардымсыз аз тербелістер жасайтындығымен сипатталады. Атомдарының орналасу сипатына қарай қатты денелер кристалдар және аморфты денелерге бөлінеді. Кристалдар атомдары кеңістікте белгілі бір тәртіппен орналасады. Сондықтан оның қасиеттерінде кеңістіктік периодтылық байқалады. Аморфтық денелерде атомдар бей-берекет орналасқан нүктелердің төңірегінде тербеліп тұрады. Қатты денелердің орнықты күйі (минималь ішкі энергиясы бар) кристалдық күй болып табылады. Ал аморф денелер, термодинамика тұрғысынан, әрқашан белгілі бір метастабильді күйде (уақытша тепе-тең) тұрады. Ол уақыт өткен сайын кристалдана бастайды. Табиғаттағы барлық заттар (сұйық гелийден басқасы) атмосф. қысым кезінде Т0 К температурада қатаяды. Қатты денелердің құрылымы қатаю процесінің өту ерекшелігіне, балқыманың құрылымы мен табиғатына байланысты анықталады. Қатты дене қасиеттерінің табиғатын кванттық теория негізінде ғана толық түсінуге болады. Кристалдардың кванттық теориясы аморф денелердің кванттық теориясына қарағанда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.