Егіздер психогенетикасының зерттеу объектісі жайлы

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Егіздер психогенетикасының зерттеу объектісі

Орындаған: Сатвалдинова Айым

Тексерген: Габдуллина Л. Б.

2015 жыл

Генетика ғылымы қарастыратын тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің барлық заңдылықтары адамға да тән болып есептеледі. Себебі ол да тіршіліктің бір түріне (Homo Sapіens) жатады. Тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі жағынан адамның басқа жануарлардан айтарлықтай өзгешелігі жоқ. Бәрінде де тұқым қуалайтын қасиет ұрпақтан-ұрпаққа хромосома құрамында болатын гендер арқылы беріліп отырады. Адамның жануарлардан айырмашылығы оның саналылығы мен екінші сигналдық жүйесінің (системасының) болатындығында, соған байланысты оның сыртқы ортаға бейімделу мүмкіндігі де мол болып келеді. Жалпы адамзат қоғамда өмір сүретіндіктен оның эволюциялық дамуында әлеуметтік факторлардың да рөлі бар.

Егіздер деп бір мезгілде екі немесе екіден көп туылған балаларды айтады. Егіздердің пайда болуына қарай екі топқа бөледі. Бір жұмыртқалы егіздер (БЕ) және әр түрлі жұмыртқалы егіздер (ӘЕ) . Бір жұмыртқалы егіздер бір сперматозоид ұрықтандырған жұмыртқа жасушасының (бластуланың) теңдей екі бөлікке бөлінуінен дамиды. Әр түрлі жұмыртқалы егіздер бір уакытта пісіп-жетілген екі жұмыртқа жасушасының екі сперматозоидтен ұрықтануынан пайда болады. Сондықтан бір жұмыртқалы егіздердің генотипі біркелкі, барлық белгілері ұқсас, міндетті түрде бір жынысты (не ұл, не қыз) болады.

Әр түрлі жүмыртқалы егіздердің генотипі әр түрлі, бір жынысты немесе екі жынысты болуы мүмкін.

Адамда егіз туудың жиілігі орташа есеппен алғанда, 1 % шамасында болады, олардың 1/3 бір жұмыртқалы егіздер. Әр түрлі жұмыртқалы егіздер бір қатар белгілері бойынша бір-біріне ұқсас болмайды. Мысалы, қан топтары, бетте секпілдің болуы. Алғаш рет бұл әдісті адам генетикасында қолданған ағылшын антропологі Ф. Гальтон болды. Қазір бұл әдісті көптеген генетикалық зерттеулерде кеңінен қолданады.

Егіздік әдісті адамның тұқым қуалаушылық касиеті мен сыртқы орта жағдайын, белгілердің дамуындағы айырмашылықтарды зерттеу үшін пайдаланады. Организмдердің барлық белгілері мен қасиеттері екі фактор генотип пен ортаның өзара әсерінен калыптасады. Мұны мына үлгіден көруге болады. Бір жұмыртқалы егіздер арасында пайда болған айырмашылықтарға генотиптің әртүрлілігі емес, ортаның физикалық және химияық факторларымен қатар әлеуметтік жағдайлардың да әсері болады. Осыған байланысты егіздер арасында өте сирек кездесетін "сиам егіздері" деген атпен кемтар егіздер туады, 65-85 мың жаңа туған нәрестеге біреуі кездеседі. Мұндай егіздер елімізде Қызылорда облысының Шиелі аймағында 1998-2000 жылдары үш анадан туылғаны белгілі.

1875 жылы Ф. Гальтон егіздік әдісті ұсынды. Егіздердің екі типі болады: монозиготалы және дизиготалы. Егіздік әдіс генотип ролін анықтауға көмектеседі және ортаға қатысты белгілердің пайда болуын анықтайды.

Егіздік әді бойынша тұқым қуалаушылық ауруларының көрсеткішін де көрсетуге болады. Егіз балалардың жеке ағза жүйелерінің құрылымы мен қалыптасуының ерекшеліктері әр түрлі болуы мүмкін. Егіздер кезіндегі жүктілік ауыр болады, токсикоз, қан қысымы көтеріледі. Егіздердің жүктілігі бір балаға жүктілік мерзімінен қысқа болады, егіздер көбіне толықтай жетілмей туылады. Босану жағдайы да қиын болады. Соның салдарынан егіздердің дамуы құрбыларымен салыстырғанда баяу болады. Басын ұстауы, отыруы, журе бастауы да баяу қалыптасады. Кішкентайларынан әлсіз болғандықтан, ауруға бейім болады. Ақыл-ойының дамуы да баяу қалыптасады. Олардың тілдері де жай шығады, интеллектуалды көрсеткіштері де төмен болады.

Егіздердің туғандағы салмағы да маңызды рөл атқарады, ең жеңіл егіздің интеллектісі төмен болады. Бала өскен сайын біртіндеп дамып отырады. Егіздердің жалғыз баладан айырмашылығы - екі бала психикалық және дене дамуы жағынан бір стадияда болады, бір-бірімен үнемі қарым-қатынаста, бірге дамиды. Бұл керемет әлеуметтік жағдай болып табылады.

Егіздердің психикасының дамуына олардың бір-бірімен қарым-қатынасы, қоршаған ортаның егіздерге қарым-қатынасы және ата-анасының қарым-қатынасы әсер етеді.

Шет елдерде егіз балалардың туылу жиілігі

Аналардың ұлттық тобы Егіз балалардың туылу жиілігі

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.