Глаукомамен ауыратын науқастардың миоцилин геніндегі мутацияларды зерттеу

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ - ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

БИОЛОГИЯ ЖӘНЕ БИОТЕХНОЛОГИЯ ФАКУЛЬТЕТІ МАГИСТРАТУРА

МОЛЕКУЛАЛЫҚ БИОЛОГИЯ ЖӘНЕ ГЕНЕТИКА КАФЕДРАСЫ

6М060700-Биология

МАГИСТРЛІК ДИССЕРТАЦИЯ

Глаукомамен ауыратын науқастардың миоцилин геніндегі мутацияларды зерттеу

Орындаған Амзеев Рауан «__» 2013 ж.

қолы

Ғылыми жетекшісі Бекманов Б. О. «__» 2013 ж.

б. ғ. к.,

ТҮЙІН

Магистрлік диссертация 60 беттен тұрады, оның ішінде 10 сурет, 15 кесте және 105 пайдаланылған әдебиеттер бар. Жұмыстың мақсаты глаукомамен ауыратын науқастардың MYOC генініндегі мутацияларды зерттеу болып табылады. Бұл зерттеу жұмысында глаукомамен ауыратын науқастардың MYOC геніндегі G367R, Q368X және G399V мутациялары зерттелді. Глаукома диагнозы қойылған 60 науқастын және бақылау тобындағы 20 адамның ДНҚ-на ПТР және рестрикциялық талдаудың нәтижесінде ашық бұрышты глаукомамен (АБГ) ауыратын бір науқаста G367R мутациясы табылды.

РЕЗЮМЕ

Магистерская диссертация изложена на 60 страницах, включая 10 рисунков, 15 таблиц, список из 105 использованных источников.

В этой работе были проведены исследования по выявлению мутаций G367R, Q368X и G399V гена MYOC у пациентов страдающих глаукомой. ПЦР-анализ образцов ДНК 60 пациентов с диагнозом глаукома и контрольной группы, включающий 20 здоровых человек показал наличие мутаций G367R у одного пациента с диагнозом первичная открытоугольная глаукома (ПОУГ) .

SUMMARY

Master dissertation consists of 60 pages, including 10 pictures, 15 tables and 105 references.

Research on identifying mutations G367R, Q368X and G399V of MYOC gene in patients with glaucoma were conducted. PCR analysis of DNA samples of 60 patients with glaucoma and control group consisting of 20 healthy people revealed G367R mutation in one patient with a diagnosis of primary open angle glaucoma (POAG) .

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 5

1. ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ 7

1. 1. Глаукома ауруының сипаттамасы 7

1. 2. БТГ, БЮГ, БАБГ дамуына тұқым қуалаушы факторлардың

рөлі туралы заманауи көзқарас 14

1. 3. Глаукоманың молекулалық генетикасы 17

1. 4. MYOС гені миоцилин белогының құрылысы 23

1. 5. Миоцилин белогының функциясы және глаукома

патогенезіндегі рөлі 26

1. 6. МYOС геніндегі мутациялар 30

1. 7. Глаукоманың дамуына жауапты CYP1B1 гені және Р450

цитохром белогының құрылысымен осы гендердегі зерттелген

мутациялар 32

2. ЗЕРТТЕУ МАТЕРИЯЛДАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ 35

2. 1. Зерттеу объектілері 35

2. 2. 1 Глаукомамен ауыратын науқастардың қан үлгісінен ДНҚ-н

фенольды әдіс арқылы бөліп алу 35

2. 2. 2 Полимеразалық тізбекті реакция әдісі 35

2. 2. 3. Агорозды гел электрофорез 38

2. 2. 4 Полиакриламидті гел электрофорез 38

2. 2. 5 Рестрикциялық талдау әдісі 39

3. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕР МЕН ТАЛҚЫЛАУЛАР 41

3. 1 Глаукоманың тұқымқуалаушы түріне шалдығуға күдікті

біріншілік науқастарды бөліп алужәне науқастарға клиникалық

тексеруден өткізу. 41

3. 2 Глаукомамен ауыратын науқастардан бөліп алынған 41

ДНҚ банк қорын жасау 42

3. 3 Болжамды тұқымқуалаушы глаукомамен ауыратын 60 науқасты

және бақылау тобындағы 21 адамды генетикалық тексеруден

өткізу. 43

ҚОРЫТЫНДЫ 52

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 54

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР

БАБГ -біріншілік ашық бұрышты глаукома

БТГ -біріншілік туа біткен глаукома

БЖӨГ -біріншілік жас өспірімдер глаукомасы

БДЖДҰ -бүкіл дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымы

ҚҚБ -қасаң қабақ бұрышы

КІҚ -көздің ішкі қысымы

БЮГ -біріншілік ювенильді глаукома

ГОН -глаукоманың оптикалық нейропатиясы

MYOC -миоцилин

OPTN -оптиневрин

кДНҚ -комплементарлық ДНҚ

ядДНК -ядролық ДНҚ

мРНҚ -матрицалық РНҚ

ПААГ -полиакриламид гел

ПТР -полимеразды тізбекті реакция

ТВЕ -трис-бораттық буфер

ТЕМЕД -тетраметилэтиленамид

SDS -додецилсульфат натрий

SNP -жалғыз нуклеотидтің алмасуы (single nucleotide polymorphism)

НПБ -нейроретинальдық белдеу

ЭТ -эндоплазмалық тор

OD -oculus dexter-оң көз

OS -oculus dexter-сол көз

ЭФЗ -электрофизиологиялық зерттеу

КІРІСПЕ

Өзектілігі: Қазіргі таңда біріншілік глаукома мәселелері медициналық-әлеуметтік мәнге ие болып, офтальмология саласында басымдылыққа ие бағыттардың бірі болып саналады. Дүние жүзінде соқыр науқастар арасында глаукомамен ауыратындардың саны 5 млн асады. Әртүрлі авторлардың мәліметтеріне жүгінсек 67-105 млн аса адам глаукомамен ауырады ал, Бүкіл дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымыныңпайымдауынша олардың саны 2030 жылға қарай екі есеге артады [1] . Глаукома кезінде көру функциясы өз қабілетін жояды, осыған байланысты дер кезінде емдеу және диагноз қою маңызды болып отыр. Глаукоманы диагностикалау және терапия шараларын қолданудың қажеттілігі соңғы 20 жыл ішінде глаукомамен ауыратын науқастардың 27%-дан жоғарысы бір көзінен соқыр болып қалатындығын, олардың 9%-да екі көзінің де соқыр болып қалуы, гипотензивті емдеу фонында 4, 4 %, ал емдеу шаралары жүргізілмеген жағдайда 9% соқырлыққа алып келетіндігі байқалды [2, 3] .

Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа жолдауында (2007) денсаулықты реформалау және мемлекеттік бағдарламалар басымдылыққа ие тапсырмаларында, адамдарды қоғамнан оқшаулайтын аурулардың түрлерін зерттеуге бағытталған ілгері ғылыми зерттеулердің қажеттілігін атап өтті. Осындай аурулардың ішінде ерекше орын алатын заманауи генетиканың медициналық генетиканың ірі саласының негізгі құралы болып саналатын тұқымқуалаушы патологиялар жатады. Осы салада жүргізілген зерттеулер арқасында адамның геномы шешілді, бұл генетиктер мен клиницистердің потенциялының, интеграциясының қажеттілігі болып қана қоймай, сонымен бірге XXI ғасырда медициналық молекулалық медицина ретінде дамуына негіз салынды. Кейбір мультифакторлы ауруларға бейім генетикалық факторды анықтау медициналық генетиканың өзекті мәселелерінің бірі болып отыр. Осыған байланысты біздің зерттеулеріміз көру мүшесінің кейбір тұқымқуалаушы ауруларының генетикалық табиғатын зерттеу болып табылады, атап айтқанда, Қазақстан емханаларында бақылауда тұратын глаукомамен ауыратын науқастарда сондай-ақ глаукоманың фенотипті белгілеріне маңызды патогенді гендерді анықтау.

Заманауи офтальмологиялық мәселелерінің бірі - глаукомаға ерте диагноз қою тәсілін құрастыруға және гентикалық негізделген талдауына байланысты болып отыр. Біріншілік глаукома соқырлық пен әлсіз көрудің негізгі себептерінің бірі [4] . Глаукома кезінде көру қабілетінің жоғалуына байланысты дер кезінде диагноз қою мен емдеу маңызды болып отыр.

Глаукома 21-50% жағдайда генетикалық негізделген, орта популяцияға қарағанда глаукомамен ауыратын науқастардың ұрпақтарында осы аурудың даму қаупі он есеге жоғары болатындығы анықталды [5] . Глаукомамен ассоцияланатын спецификалық гендердің барлығынан хабар беретін мәліметтер бар. Сондай-ақ, келтірілген мутациялар спектрі жеке популяция мен этникалық топтарға спецификалық болады. Бұл басқа елдерде жүргізілген мәліметтерді ерте диагноз қоюға болмайтынды деген сөз.

Бүгінгі таңда глаукоманың дамуына сәйкес бірнеше ген зерттеліп, талқыланды. Олар: миоцилин (MYOC), оптиневрин (OPTN), цитохром P450 1B1 (CYP1B1) және WDR36 гендері. Миоцилин гені (MYOC) бірінші хромосоманың ұзын иығында орналасқан және ол массасы 58 кДа белогын кодтайды. MYOC генінің өнімі трабекулярлы аппараттың секреторлық белогы болып табылады, оның аминоқышқыл тізбегіндегі өзгерісі оның трабекулярлы аппаратта жинақталуына алып келіп, көз ішілік сұйықтықтың циркуляциясына кедергі туғызады.

Жаңалығы: Біздің елде глаукомамен ауыратын науқастардың миоцилин генінде пайда болған мутацияларға зерттеу жұмыстары жүргізілмеген. Сондықтан да көз ауру институтындағы глаукомамен ауыратын науқастардыңжәне осы генде пайда болған мутацияларға молекулалық-генетикалық зерттеу жұмыстары жүргізілді. Жұмысты жүргізу барысында глаукомамен ауыратын науқастардың қанынан ДНҚ-ын бөліп алып, ПТР анализін жүргізіп, рестрикциялық талдаудың нәтижесінде миоцилин геніндегі G367R, Q368X және G399V мутациялардың кездесу жиілігі анықталды.

Зерттелетін об ъ екті: Алматы қаласының емханаларында әр түрлі офтальмологиялық патологиясымен қаралған сондай-ақ, глаукома диагнозы қойылған науқастардың қан үлгілері.

Жұмыста қолданылатын әдістер: Глаукома диагнозы қойылған науқастардың қанынан фенол-хлороформды әдіспен ДНҚ бөліп алу әдісі, арнайы праймерлерді қолдану арқылы полимеразды тізбекті реакция жүргізу әдісі, синтездеп алынған амплификат өніміне рестрикциялық талдау жүргізу әдісі жәнегенетикалық, биохимиялық және клиникалық зерттеу әдістері.

Жұмыстың мақсаты: Глаукома диагнозы қойылған науқастардың миоцилин геніндегі G367R, Q368X және G399V мутациялардың популяцияда кездесу жиілігін анықтау.

Зерттеудің міндетері:

1. Глаукомағакүдікті тұқымқуалаушы біріншілік науқастарды топтастырып, клиникалық тексеруден өткізу.

2. Глаукома диагнозы қойылған науқастарға сауалнама жүргізу.

3. Глаукома диагнозы қойылған және бақылау тобындағы дені сау адамдардың қанынан фенол-хлороформды әдіспен ДНҚ молекуласын бөліп алу.

4. Арайы праймерлерді қолдану арқылы полимеразды тізбекті реакция жүргізу арқылы синтездеп алынған амплификат өніміне рестрикциялық талдау жүргізіп, миоцилин геніндегі G367R, Q368X және G399V мутациялардың кездесу жиілігін анықтау.

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1. 1 Глаукома ауруының сипаттамасы

Глаукома - көздің ішкі қысымының жоғары көтерілуінен болатын созылмалы көз ауруы. Гиппократ “ glaukosіs ”, ал Аристотель “ glaukoma ” деп атауды ұсынған, аурудың осылай аталуы 19 ғ-дың 60 - 70-жылдарынан қолданысқа енді. «Глаукома» деген термин сөзі көздің ішкі қысымының тұрақты түрде немесе оқтын-оқтын көтерілуімен, кейінірек кеңістігінде өзіне тән мүкістіктердің пайда болуымен көру жітілігінің төмендеуімен және көру нерві дискісінде экскавациямен семудің пайда болуымен сипатталатын организмдегі көз ауруларының үлкен бір тобын қамтиды [6] . Көздің қан тамырлары мен оған келетін жүйкелер қызметінің бұзылуынан көз сұйықтығының циркуляциясы нашарлап, көзден жас шығу қиындайды. Соның нәтижесінде сұйықтық жиналып, көз ішілік қысымның жоғарылауына әкеледі. Бұл көздің қалыпты жағдайдағы жұмысын төмендетіп, көздің торлы қабығына келетін жүйкелердің жұмысы бұзылады. Көздің ішкі қысымын реттеу жүйесінің патологиясы бұл жинақталған ұғым. Бұл ұғымға көздің ішкі қысымының өзгеруі міндетті түрде болатын, басқада өзгерістерін қосады. Глаукома іштен туған, біріншілік және екіншілік деп негізгі үш түрге бөлінеді. Іштен туған глаукома көздің дренаж жүйесінің немесе алдыңғы камераның бұрышының жетілмеу немесе дұрыс дамымау салдары болады. Біріншілік глаукомада бұл өзгерістер өздігінен мән мағынаға ие бола алмайтын құбылыстардың салдары болады. Ауру тұқым қуалау сипатына ие болады, көбіне ер балаларда кездеседі. Бұл патологияның 90% перзентханада анықталып, диагноз қою мүмкін болады. Кеш анықталған және операциямен емделмеген іштен туған глаукома балалардың мектеп жасына дейін толық соқыр болуымен аяқталады [7, 8, 10, 11] .

Глаукомалық құбылысты екі түрге бөледі:

1) Aшықбұрышты

2) Жабық бұрышты

Біріншілік глаукоманың себебі дербес анатомиялық ерекшеліктерге, көз алмасының әртүрлі құбылысының, әсіресе дренаждық жүйесінің, жасқа байланысты. Глаукома көп факторлы ауруға жататын процес. Патогендік факторлардың әсерлері бір-бірімен қосылады. Егер олардың әсерлерінің нәтижесі белгілі шектен асса онда ауру пайда болады. Көпшілік жағдайда ашық бұрышты глаукома сырқат адамда белгісіз пайда болып, белгісіз үдеп дами береді [12] .

Жабық бұрышты глаукома қарашықтың фунциялық блогының нәтижесінде алдыңғы камераның бұрышының нұрлы қабықтың түбі-мен жабысып қалуы арқасында болады. Жабық бұрышты глаукома ерекше көп 90% құрайды. Глаукоманың бұл түрі көз қысымының көтеріліп ауырсыну сезімі пайда болады, бас ауырады, көз тұманданып, жарыққа қарағанда қызылды-жасылды кемпір қосақтанып көрінуіне шағымданады. Аурудың күшті ұстап жағдайында жүрек айну, лоқсу мен құсу пайда болуы мүмкін. Объективті зерттеп қарағанда көз алмасының тамырларының кеңейіп қызарғаны бірден көзге түседі. Глаукома диагнозы қойылған науқастарды «Д» бақылау тізіміне алып, көзі Сау көздің ішкі қысымы сынап бағанасы бойынша 18 миллиметрден 26 миллиметрге дейінгі шамада болады. Ал глаукома ауруы бар көзде оның ішкі қысымы 40-50-60 миллиметрге дейін көтеріледі. Егер дер кезінде емделмесе, адамның көру қабілеті нашарлап, тіпті соқырлыққа да әкелуі мүмкін [13] . Глаукома 40 - 50 жастағы адамдар арасында пайда болады, кей жағдайларда жас балаларда (іштен туа біткен) және жасөспірімдерде кездеседі. Аурудың бастапқы кезеңінде көздің алды тұманданып, жарыққа қарағанда, “кемпірқосақты” көргендей белгілер байқалады. Науқас көз алдындағы затты анық көре алмайды. Бұл белгілер әуелі бір көзде байқалады. Әсіресе, таңертеңгілікте 1 - 3 сағаттай көз, самай және маңдай тұсын бір нәрсе қысып тұрғандай әсер байқалады. Глаукома жұқпалы ауру емес, бірақ тұқым қуалауы мүмкін. Егер адам көзіндегі сұйықтың қалыпты айналу жағдайы бұзылса, көз ішінің қысымы жоғарылайды, глаукома ауруы пайда болады. Глаукома 40-50 жастaғы адамдар арасында пайда болады [13] .

Тұрғылықты көздің ішкіқысымы кездеспейді, мұндайда ол үздіксіз өзгеріп тұрады. Бірақ та деңгейін сақтауда қиындық жоқ, сондықтан ритмикалық және құбылмалы көз қысымы деп бөлінеді. Ритмикалық тербелуге тәулікті және маусымдағы өзгерістер жатады. Көбінесе көз қысымы кеш және түн мезгілінде төмендейді, ал таң азанғы уақытта максимальды мөлшерге жетеді. Құбылмалы тербелу көзді басқанда, қан қысымы артқанда пайда болады, бірақ та ол уақытша құбылыс және көзге қауіпсіз.

Көздің нақты шын қалыпты ішкі қысымы сынап бағанасы бойынша (с. б. б. ) орташа 14-16 мм. с. б. б. тең, минимальды- 8-9 мм с. б. б., максимальды-21-22 мм с. б. б.

Көздің ішкі қысымын аспаппен (тонометрмен) өлшегенде оның көтерілетінін, сондықтан тонометрлік қысымның нақты шын қысымынан барлық уақыт жоғары болатынын есте сақтау керек. Маклаковтың массасы 5 г тонометрін қолданғанда мм с. б. б. дейінгі аралықта болады [14] . Бұл нормативтік мөлшерлер клиникалық тәжірбиеде қолданылады.

Көздің көлемдік өзгерістер екі компоненттен: көздің ішкі тамырларының қанмен толуы және оның ішкі сұйықтығының көлемінің өзгеріне тәуелді. Көздің ішіндегі тамырларды қан азайса көз қысымы төмендейді. Сұйықтықтың азып шығу жылдамдығы да пропорциялды түрде азаяды. Сұйықтықтың ағып шығуы оның енуінен аз болады. Бұл бастапқы қысымды қалпына келтіреді.

Сөйтіп, көз қысымы көздің сұйықтығының айналасында, немесе көздің гидродинамикасына бағынышты болады. Көздің гемодинамикасы (көздің тамырларындағы қан айналысы) барлық қызмет механизміне, көздің ішкі сұйықтығының айналасын реттеуші механизге едәуір әсер ететін баса айтқан жөн.

Соңғы мезгілде көбірек тараған ғылыми атау «көздің толерантты ішкі қысымы». Бұл атау КІҚ диапазонын әр адамға нақты қауіпсіз мөлшерін көрсетеді. Толеранттық КІҚ жекелік түрлендіруін көрсете тұра, ол өмір бойы, жалпы және көз ауруларында өзгеріп тұрады. Толеранттық КІҚ-ның зонасының қалыпты КІҚ-ның зонасына қарағанда кеңдеу болып келеді [15, 16] .

Көздің ішкі қысымы сау көзде (Ро) әр кезде толеранттық КІҚ-ның (Ртл) жоғарғы шегінен төмен. Егер Ро жоғарыласа Ртл өзінің шегінен шығып кетсе глаукома дамиды. Демек, қалыпта Ро<Ртл, ал суқараңғыда тұрғылықты не болмаса кезең = Ро>Ртл. Толеранттық КІҚ-ның жоғарғы шегі әрбір айқын жағдайда анықталады. Бұл тәсіл уақытша КІҚ жалған көтерілгенде немесе төмендегенде көздің көру қызметін зерттеуге негізделген .

Нұрлы қабықтың артына орналасқан күрделі кесінді саңылау сияқты кеңістіктен сулы сұйықтық артқы ұңғылға өтеді. Көз бұршағының экваторы ұңғылды алдыңға және артқы бөлікке бөледі. Көздің қалыпты жағдайында экватор кірпікті дененің жиегі 0, 5 мм-ге ажырайды, бұл артқы ұңғылда сұйықтық айналасына арасы жеткілікті. Артқы ұңғыл алдымен қарашық арқылы жалғасады. Глаукоманың ашық бұрышты әр түрлі көріністерінің негізіне бөлу көздің алдыңғы бөлімінің дистрофиялық процесстерінің ерекшеліктеріне жатады. Псевдоэксфолиативті түрі нұрлы қабықта, бүршікті денеде және трабекулада болатын дистрофиялық процесстердің қарқынына байланысты, мұндай өзгерістерде жоғарыда көрсетілген құбылыстарда және бұршақтың сыртындағы қабығында ерекше сұр түсті заттар пайда болады. Оймышының тереңдігі оның маңызды белгісінің бірі болып саналады. Оны дәл өлшеуде едәуір қиыншылық кездеседі. Сондықтан белгілері бойынша оймышы мынадай болып бөлінеді: таяз, орташа, терең. Бөлу негізіне кереге пластинкасы элементінің бар болуы немесе жоқтығы жатады. Бір жағдайда оймышы таяз көрінеді, кереге пластинкасы анықталмайды. Екіншіде-оймышы терең көрінеді, бірақ кереге пластинкасы жетпейді. Үшінші жағдайда - оймышының түбінде кереге пластинкасы элементтері түгелдей көрінеді. Көру жүйке тамырының глаукомалық оймышы патогистологиялық түрі көрсетілген.

Көздің ішкі қысымы мен эписклералық көк тамырдағы қысымның айырмасы (Ро-Рv) ағыс қысымы деп аталады, өйткені дәл осы қысым сұйықтықты көздің дренаждық жүйесімен алға қарай жылжытып жүргізеді. Сұйықтықтың ағып шығу жылдамдығы, яғни бір минуттағы ағып шыққан көлемінің кубтық миллиметрмен көрсетілген мөлшерін сұйықтық минуттық көлемі (F) деп атайды. Егер де көздің ішкі қысымы тұрақты болса, онда F ағып шығу жылдамдығы ғана емес, ал сұйықтықтың пайда болу жылдамдығын сипаттайды. 1 мм сынап бағанасы бойынша қысымға сәйкес 1 минутта қанша көлемде сұйықтықтың ағып шыққанын көрсететін шама сұйықтықтың ағып шығуының жеңілдің коэффициенті (С) деп аталады [17] . Глаукоманы топтастырғанда төрт сатыға бөледі: алғашқы, дамыған, өршіген, әбден біткен. Диагнозды қысқа жазу үшін әрбір саты тиісті рим цифрымен белгіленген. Глаукоманың сатысы көру кеңістігімен көру жүйкесі үрпішінің (дискісі) жағдайына қарай анықталады. Глаукоманың алғашқы сатысында (І) көру жүйкесі үрпішесінің шеттік оймышы (экскавация) мен көру кеңістігінің шеткі жағында өзгерістер байқалмайды. Бірақ та нерв жүйкесі үрпішесінің физиологиялық оймышысның кеңеюі және көру кеңістігінің орталыққа жақын маңында шамасы білінген өзгерістері орын алуы мүмкін (кішкене қара дақтар көрінуі, соқыр дақтың мөлшерінің ұлғаюы, соқыр дақтың «жалаңаштану» белгісінің байқалуы) . Көру жүйкесі үрпішесі мен көру кеңістігінде суқараңғыға тән өзгерістер болмаған жағдайда суқараңғы диагнозын қою үшін көздің ішкі қысымын бірнеше рет өлшегенде жүйелі түрле көтерілген болуы және ішкі сұйықтықтың ағып-шығуының жеңілдік коэффициенті төмен мөлшерде сақталуы қажет болып саналады. Глаукоманың дамыған сатысы (ІІ) көру кеңістігінің мұрын жағынан 10 градустан артық кішіреюі немесе орталық маңындағы қара дақтардың (скотома) қосылып доға сияқты қара даққа айналуы тән болады (Бьеррум қара дағына) . Көру жүйкесі үрпішесінің шеттік оймышы пайда болады. Өршіген сатыда (ІІІ) көру кеңістігі айқын кішіреюі тән (мұрын жағынан көз тігу нүктесінен 15 градустан азаяды) . Бұл сатыға көру кеңістігінің центрлік кішіреюі жатады (радиустар бойынша көз тігу нүктесінен 15 градустан аз) немесе көру кеңістігі тек шет жағында сақталады, ал орталық аймақта байқалмайды. Әбден біткен сатысында (ІV) көздің заттарды көру қабілеті де жойылады (тек жарықты сезу сақталуы, не көру қызметі толық жоғалуы, немесе соқыр болуы мүмкін) .

А. П. Нестеровтың гипотезіне қарағанда глаукомада көздің дренаж жүйкесінің бұзылуы үш кезеңге бөлінеді: 1) трабекулада сұйықтық шығуына кедергі кезең; 2) Шлеммов каналының функционалды бөгет кезеңі; 3) Шлеммов каналының органикалық бөгет кезеңі.

Глаукома көздің гидростатикасы бөгеттерінің пайда болуын сипаттайды, олар көз алмасы қуысының қатынасын бұзады, не болмаса дренаж каналдарын жабады. Нақты себептерінің болмауы және көптеген факторлардың пайда болуы, қалай болғанда да, глаукоманың пайда болуына және дамуына ықпалын тигізуі ол жөнінде концепцияны ұсынуға мүмкіндік береді [19] .

1-кесте. Бөгеттердің топтасу схемасы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.