Кафедраның тәрбие жұмысына бағытталған мобильді қосымшаның сервері
КІРІСПЕ 6
1 КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ 8
1.1 Кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы 8
1.2 Мобильді құрылғылар үшін push.технология ұғымының сипаттамасы 9
1.3 Google Inc. корпорациясының push.технологиясы 11
1.4 Есеп қойылымы 15
2 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУ ЕСЕБІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ 18
2.1 Серверге қойылатын талаптар 18
2.2 Есеп шешімін UML тілінде модельдеу 19
2.3 Сервердің мәліметтер қорын жобалау 26
3 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 31
3.1 Сервердің жұмыс істеу схемасы және жалпы архитектурасы 31
3.2 Сервердің бизнес.логикасы 36
3.3 Сервердің веб.интерфейсі 43
3.4 Сервердің мәліметтер қоры 52
3.5 Сервердің Google Cloud Messaging қызметімен және мобильді қосымшамен әрекеттесуі 55
3.6 Сервердің жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік негіздері 63
ҚОРЫТЫНДЫ 69
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70
Қосымша A 72
Қосымша B 81
1 КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ 8
1.1 Кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы 8
1.2 Мобильді құрылғылар үшін push.технология ұғымының сипаттамасы 9
1.3 Google Inc. корпорациясының push.технологиясы 11
1.4 Есеп қойылымы 15
2 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУ ЕСЕБІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ 18
2.1 Серверге қойылатын талаптар 18
2.2 Есеп шешімін UML тілінде модельдеу 19
2.3 Сервердің мәліметтер қорын жобалау 26
3 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 31
3.1 Сервердің жұмыс істеу схемасы және жалпы архитектурасы 31
3.2 Сервердің бизнес.логикасы 36
3.3 Сервердің веб.интерфейсі 43
3.4 Сервердің мәліметтер қоры 52
3.5 Сервердің Google Cloud Messaging қызметімен және мобильді қосымшамен әрекеттесуі 55
3.6 Сервердің жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік негіздері 63
ҚОРЫТЫНДЫ 69
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70
Қосымша A 72
Қосымша B 81
Соңғы кездері бүкіләлемдік ғаламтор желісінің адам өміріндегі рөлі артып келеді. Ғаламтордың көп пайдаланылуы соңғы жылдары дамып кеткен тасымалы құрылғылар мен сымсыз желілік технологиялар есебінен болып отыр. Ғаламтор желісіне үзіліссіз қосулы болу мобильді құрылғыларды қолданушыларға өздеріне қажетті ақпараттарды тез арада алуға мүмкіндік береді. Мобильді құрылғылардың операциялық жүйелерінің деңгейі мәліметтерді алу үшін көп жағдайда телекоммуникациялық қызметтер провайдерлерінен тәуелсіз шешімдерді пайдалануға мүмкіндік береді. Осыған байланысты соңғы жылдары СМС және ММС арқылы хабарлама алмасу азайды. Тасымалы құрылғылардың энергия тұтынушылығының жоғары болуына және жұмыс істеу ұзақтығының шектеулілігіне байланысты классикалық клиент-серверлік технология көп шығынды талап етеді. Классикалық клиент-серверлік технологияда белгілі бір мәлімет алу үшін клиент серверге сұраныс жасауы керек еді.
1 Бағдарлама құрушыларға арналған ақпараттық сайт [Электрондық ресурс]. – URL:https://developer.android.com (байланысу күні: 01.01.2015)
2 БучГ., Рамбо Д., Якобсон И. Язык UML. Руководство пользователя, 2-е изд.: Пер. с англ. Мухин Н. – М.: ДМК Пресс, 2006. – 496 с.: ил.– С. 28-444.
3 Кузин А.В. Базы данных : учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / А.В.Кузин, С.В.Левонисова. – 5-е изд., испр. – М.: Издательский центр «Академия», 2012. – 320 с. – С.25-27.
4Веллинг Л., Томсон Л. Разработка Web-приложении с помощью PHPи MySQL, 3-е изд.: Пер. с англ. – М.: Издательский дом «Вильямс», 2008. – 880 с.: ил. – Парал.тит.англ.– С. 27-43.
5Конверс Т., Парк Д., Морган К. PHP 5 и MySQL. Библия пользователя.: Пер с англ. – М.: Издательский дом «Вильямс», 2006. – 1216 с.: ил. – Парал.тит.англ.– С. 43-55.
6Ломов А.Ю. HTML, CSS, скрипты: практика создания сайтов. – СПб.: БХВ-Петербург, 2006. -416 с.: ил.– С. 71-72.
7Хольцшлаг М. Языки HTMLи CSS: для создания Web-сайтов : [учеб. пособие].: Пер. с англ. А.Климович. – М.: ТРИУМФ, 2007. – 304 с.: ил. – (Официальный учебный курс). – Доп. тит. л. англ. – С. 17-29.
8 Росс В. С. Создание сайтов: HTML, CSS, PHP, MySQL. Учебное пособие, ч. 1 — МГДД(Ю)Т, М.:2010 – 107 с. – С. 93-103.
9 Shafer D., Andrew R. HTML Utopia: Designing Without Tables Using CSS. Second Edition, 2006. Published by SitePoint Pty. Ltd. – P. 111-120.
10Ollson T., O’Brien P.. The Ultimate CSS Reference. FirstEdition, 2008. Published by SitePoint Pty. Ltd. – P. 1-3.
11Джамса К., Кинг К., Андерсон Э. Эффективный самоучитель по креативному Web-дизайну. HTML, XHTML, CSS, JavaScript, PHP, ASP, ActiveX. Текст, графика, звук и анимация.: Пер. с англ.– М.: ООО «ДиаСофтЮП», 2005. – 672 с. – С. 181-187.
12Suehring S. JavaScript Step by Step. Second Edition. – 2010. – P. 10-12.
13 Ташков П.А. Веб-мастеринг на 100% : HTML, CSS, JavaScript, PHP, CMS, Ajax, раскрутка. – СПб.: Питер, 2010. – 512 с.: ил. – С. 141-170.
14 Easttom C. Advanced JavaScript. 2008. Published by WordWare Publishing, Inc. – P. 91-117.
2 БучГ., Рамбо Д., Якобсон И. Язык UML. Руководство пользователя, 2-е изд.: Пер. с англ. Мухин Н. – М.: ДМК Пресс, 2006. – 496 с.: ил.– С. 28-444.
3 Кузин А.В. Базы данных : учеб. пособие для студ. высш. учеб. заведений / А.В.Кузин, С.В.Левонисова. – 5-е изд., испр. – М.: Издательский центр «Академия», 2012. – 320 с. – С.25-27.
4Веллинг Л., Томсон Л. Разработка Web-приложении с помощью PHPи MySQL, 3-е изд.: Пер. с англ. – М.: Издательский дом «Вильямс», 2008. – 880 с.: ил. – Парал.тит.англ.– С. 27-43.
5Конверс Т., Парк Д., Морган К. PHP 5 и MySQL. Библия пользователя.: Пер с англ. – М.: Издательский дом «Вильямс», 2006. – 1216 с.: ил. – Парал.тит.англ.– С. 43-55.
6Ломов А.Ю. HTML, CSS, скрипты: практика создания сайтов. – СПб.: БХВ-Петербург, 2006. -416 с.: ил.– С. 71-72.
7Хольцшлаг М. Языки HTMLи CSS: для создания Web-сайтов : [учеб. пособие].: Пер. с англ. А.Климович. – М.: ТРИУМФ, 2007. – 304 с.: ил. – (Официальный учебный курс). – Доп. тит. л. англ. – С. 17-29.
8 Росс В. С. Создание сайтов: HTML, CSS, PHP, MySQL. Учебное пособие, ч. 1 — МГДД(Ю)Т, М.:2010 – 107 с. – С. 93-103.
9 Shafer D., Andrew R. HTML Utopia: Designing Without Tables Using CSS. Second Edition, 2006. Published by SitePoint Pty. Ltd. – P. 111-120.
10Ollson T., O’Brien P.. The Ultimate CSS Reference. FirstEdition, 2008. Published by SitePoint Pty. Ltd. – P. 1-3.
11Джамса К., Кинг К., Андерсон Э. Эффективный самоучитель по креативному Web-дизайну. HTML, XHTML, CSS, JavaScript, PHP, ASP, ActiveX. Текст, графика, звук и анимация.: Пер. с англ.– М.: ООО «ДиаСофтЮП», 2005. – 672 с. – С. 181-187.
12Suehring S. JavaScript Step by Step. Second Edition. – 2010. – P. 10-12.
13 Ташков П.А. Веб-мастеринг на 100% : HTML, CSS, JavaScript, PHP, CMS, Ajax, раскрутка. – СПб.: Питер, 2010. – 512 с.: ил. – С. 141-170.
14 Easttom C. Advanced JavaScript. 2008. Published by WordWare Publishing, Inc. – P. 91-117.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 81 бет
Таңдаулыға:
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
МЕХАНИКА-МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ
АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР КАФЕДРАСЫ
Кафедраның тәрбие жұмысына бағытталған мобильді қосымшаның сервері тақырыбына жазылған
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Орындаған
____________________
(қолы)
Бекболатов Е.А.
Ғылыми жетекші,
PhD доктор
____________________
(қолы)
Кумалаков Б.А.
Норма бақылаушы
____________________
(қолы)
Кумалаков Б.А.
Қорғауға жіберілді:
Кафедра меңг.қ.а, PhD доктор
____________________
(қолы)
Есенгалиева Ж.С.
Алматы 2015
Реферат
Дипломдық жұмыс 84 беттен, 20 суреттен, 3 кестеден, 26 пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және 2 қосымшадан тұрады.
Кілт сөздер: МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІ, МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША, PUSH-ТЕХНОЛОГИЯ, GOOGLE CLOUD MESSAGING, КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ, ХАБАРЛАМА ЖІБЕРУ ЖҮЙЕСІ.
Зерттеу объектісі: Кафедраның тәрбие жұмысы.
Жұмыс мақсаты: Кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттермен және оқытушылармен тұрақты байланысты қамтамасыз етуге бағытталған, олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу үшін пайдаланылатын мобильді қосымша серверін құру.
Жасалған жұмыстар: Соңғы жылдары push-технология және ол технологияны мобильді құрылғылар үшін пайдалану дамып келеді. Мобильді құрылғылар адамдар арасында көп пайдаланылатындықтан қолданушыларға қажетті ақпаратты жеткізудің ең тиімді әрі тез жолдарының бірі олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу болып табылады. Дипломдық жұмыста push-технологияны кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттер мен оқытушыларға хабарламалар жіберу үшін пайдалану қарастырылды. Кафедраның тәрбие жұмысын жан-жақты зерттеп, мақсаттар мен талаптарды анықтау арқылы студенттер мен оқытушылардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберуге мүмкіндік беретін мобильді қосымша сервері құрылды.
Жасалған жұмыс нәтижелері: Мобильді қосымша сервері Google Cloud Messaging GCM) қызметімен бірге жұмыс істеу арқылы Android операциялық жүйесі орнатылған мобильді құрылғыдағы арнайы мобильді қосымшаға мәтіндік хабарлама жібере алады. Хабарламаны жіберу барысында қолданушыларды топтарға бөлу, барлық қолданушыларға бір мезгілде және әрбір қолданушыға жекелей хабарламалар жіберу мүмкіндіктері жүзеге асырылды.
Қолдану аясы: Дипломдық жұмыстың тақырыбына байланысты хабарламалар жіберу жүйесі тек кафедра аумағында жұмыс істейді. Хабарламалар жіберу жүйесінің жұмыс істеу аумағы негізінен мобильді қосымша серверінің мәліметтер қорының көлеміне және қолданушылар туралы сақталған мәліметтерге байланысты. Сонымен бірге бұл жүйені кез келген ұйымға ондағы қызметкерлерге хабарламалар жіберу үшін қолданысқа енгізуге болады.
Зерттеу объектісі бойынша келешекке жасалатын жұмыстарға болжам: Хабарламалар жіберу жүйесі қазір Android операциялық жүйесі орнатылған мобильді құрылғылармен жұмыс істейді. Бұл жүйені басқа платформаларда жұмыс істейтін мобильді құрылғылармен байланыстыру үшін кроссплатформалық әмбебап мобильді қосымша серверін құру жоспарлануда.
Реферат
Дипломная работа состоит из 84 страниц, 20 рисунков, 3 таблиц, 26 источников и 2 приложений.
Ключевые слова: СЕРВЕР МОБИЛЬНОГО ПРИЛОЖЕНИЯ, МОБИЛЬНОЕ ПРИЛОЖЕНИЕ, PUSH-ТЕХНОЛОГИЯ, GOOGLE CLOUD MESSAGING, ВОСПИТАТЕЛЬНАЯ РАБОТА КАФЕДРЫ, СИСТЕМА ОТПРАВКИ УВЕДОМЛЕНИЙ.
Объект исследования: Воспитательная работа кафедры.
Цель работы: Разработать сервер мобильного приложения, обеспечивающий постоянную связь со студентами и преподавателями, использующийся для отправки уведомлений на их мобильные устройства при проведении воспитательной работы кафедры.
Сделанные работы: В связи с активным развитием push-технологий в последние годы и его использованием в мобильных устройствах, одним из эффективных и быстрых способов обеспечения пользователей необходимой информацией является отправка уведомлений на их мобильные устройства. В дипломной работе рассмотрено использование push-технологии для отправки уведомлений студентам и преподавателям при проведении воспитательной работы кафедры. Глубоко исследовав воспитательную работу кафедры, определив цели и требования был разработан сервер мобильного приложения, позволяющий отправлять уведомления на мобильные устройства.
Результаты: Работая совместно с сервисом Google Cloud Messaging (GCM), сервер мобильного приложения может отправлять текстовое сообщение на специальное мобильное приложение, установленное на мобильное устройство, который работает под управлением операционной системы Android. При отправке сообщений реализована возможность разделения получателей на группы, отправлять сообщение всем пользователям одновременно и отправлять сообщение каждому пользователю индивидуально.
Область применения: Согласно теме дипломной работы, система отправки уведомлений разработан для работы только в пределах кафедры. Область использования системы отправки уведомлений зависит от объема базы данных сервера мобильного приложения и сохраненных в нем данных пользователей. А также можно внедрить эту систему в любую организацию для отправки уведомлений сотрудникам организации.
Дальнейшее развитие исследований: Система отправки уведомлений в настоящее время работает с мобильными устройствами, работающими под управлением операционной системы Android. Планируется разработка кроссплатформенного универсального сервера для работы с мобильными устройствами работающих на разных платформах.
Abstract
Diploma work consists of 84 pages, 20 illustrations, 3 tables, 26 references and 2 appendixes.
Keywords: SERVER OF MOBILE APPLICATION, MOBILE APPLICATION, PUSH-TECHNOLOGY, GOOGLE CLOUD MESSAGING, EDUCATIONAL WORK OF THE DEPARTMENT, SYSTEM OF SENDING NOTIFICATIONS.
Research object: Educational work of the department.
Purpose of work: To develop a mobile application server, which will be directed at ensuring constant communication with students and teachers, will be used to send notifications on their mobile devices during the educational work of the department.
The done work: Push-technology and its use for mobile devices is actively developing in recent years. As mobile devices are widely used, one of the most effective and fastest ways to provide the users with necessary informationr is sending a notification on their mobile devices. The using of push-technology for sending notifications to students and teachers during the educational work of the department examined in this diploma work. The educational work of the department was deeply investigated, goals and requirements was set and mobile application server that allows you to send notifications to mobile devices of students and teachers was developed.
Results: Working in conjunction with the service Google Cloud Messaging (GCM), a mobile application server can send a text message to a special mobile application installed on a mobile device that is running an operating system Android. The ability to divide the recipients into groups, to send a message to all users at the same time and to send a message to each user individually was implemented during the sending messages.
Scope of use: According to the topic of the diploma work, the system will work only within the department. The scope of use of the notifications system depends on the database of the mobile application's server and users' data stored. And you can implement this system in any organization to notify employees of the organization.
Further development of research: Notification system is currently working with mobile devices running the operating system Android. To develop cross-platform universal server to work with mobile devices on different platforms is being planned.
Мазмұны
КІРІСПЕ 6
1 КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ 8
1.1 Кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы 8
1.2 Мобильді құрылғылар үшін push-технология ұғымының сипаттамасы 9
1.3 Google Inc. корпорациясының push-технологиясы 11
1.4 Есеп қойылымы 15
2 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУ ЕСЕБІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ 18
2.1 Серверге қойылатын талаптар 18
2.2 Есеп шешімін UML тілінде модельдеу 19
2.3 Сервердің мәліметтер қорын жобалау 26
3 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 31
3.1 Сервердің жұмыс істеу схемасы және жалпы архитектурасы 31
3.2 Сервердің бизнес-логикасы 36
3.3 Сервердің веб-интерфейсі 43
3.4 Сервердің мәліметтер қоры 52
3.5 Сервердің Google Cloud Messaging қызметімен және мобильді қосымшамен әрекеттесуі 55
3.6 Сервердің жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік негіздері 63
ҚОРЫТЫНДЫ 69
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70
Қосымша A 72
Қосымша B 81
КІРІСПЕ
Соңғы кездері бүкіләлемдік ғаламтор желісінің адам өміріндегі рөлі артып келеді. Ғаламтордың көп пайдаланылуы соңғы жылдары дамып кеткен тасымалы құрылғылар мен сымсыз желілік технологиялар есебінен болып отыр. Ғаламтор желісіне үзіліссіз қосулы болу мобильді құрылғыларды қолданушыларға өздеріне қажетті ақпараттарды тез арада алуға мүмкіндік береді. Мобильді құрылғылардың операциялық жүйелерінің деңгейі мәліметтерді алу үшін көп жағдайда телекоммуникациялық қызметтер провайдерлерінен тәуелсіз шешімдерді пайдалануға мүмкіндік береді. Осыған байланысты соңғы жылдары СМС және ММС арқылы хабарлама алмасу азайды. Тасымалы құрылғылардың энергия тұтынушылығының жоғары болуына және жұмыс істеу ұзақтығының шектеулілігіне байланысты классикалық клиент-серверлік технология көп шығынды талап етеді. Классикалық клиент-серверлік технологияда белгілі бір мәлімет алу үшін клиент серверге сұраныс жасауы керек еді. Бірақ соңғы жылдары ақпараттық технологиялар әлемінде push-технология ұғымы пайда болды. Push-технологияда клиент серверге ешқандай сұраныс жасамайды, барлық әрекеттер сервер тарапынан жүзеге асырылады. Бұл технологияны жүзеге асырудың ең кең тараған мысалы, бір мезгілде бірнеше мобильді құрылғыларға мәлімет жіберу болып табылады. Push-технологияның көмегімен мобильді құрылығыларды қолданушыларға тек қарапайым мәтін ғана емес, графикалық және мультимедиалық мәліметтерді де жіберуге болады.
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі соңғы жылдары дамып келе жатқан push-технологиямен және қолданушыларға ақпарат жеткізу үшін мобильді құрылғылардың көптеп пайдаланылуымен байланысты. Қазіргі кезде мобильді құрылғыларды адамдардың көпшілігі пайдаланады. Осыған байланысты қолданушыларға қажетті мәліметтерді жеткізудің ең тиімді әрі тез жолдарының бірі олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу болып табылады. Себебі мобильді құрылғы қолданушысы келген хабарламаны оқымауы көп жағдайда мүмкін емес. Дипломдық жұмыста аталған технологияны кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттер мен оқытушыларға хабарламалар жіберу үшін пайдалану қарастырылды. Пәндік аймақты жан-жақты зерттеу нәтижесінде мобильді қосымша сервері құрылды. Бұл сервер кафедрадан немесе оқытушылардың үстел компьютерлерінен студенттерге және басқа оқытушыларға хабарлама жіберу үшін пайдаланылады. Аталған технологияны толығымен жүзеге асыру үшін мобильді қосымшаны да құру қажет. Бірақ бұл мәселе дипломдық жұмыстың тақырыбына байланысты бұл дипломдық жұмыста сипатталмайды.
Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны - кафедраның тәрбие жұмысы.
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні - кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттермен және оқытушылармен хабарламалар алмасу.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттермен және оқытушылармен тұрақты байланысты қамтамасыз етуге бағытталған, олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу үшін пайдаланылатын және мобильді қосымшадан келген сұраныстарға жауап беретін мобильді қосымша серверін құру. Қойылған мақсатқа жету үшін мынадай есептер қойылды:
- Пәндік аймақты зерттеу.
- Push-технологияны зерттеу және оны жүзеге асыру жолдарын қарастыру.
- Мобильді қосымша серверін модельдеу.
- Мобильді қосымша серверін құруды жүзеге асыру.
Дипломдық жұмыс тақырыбының жаңашылдығы - кафедрада студенттерге және оқытушыларға хабарлама жіберу үшін мобильді құрылғылар мен push-технология бұрын соңды пайдаланылмады. Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы - кафедраның тәрбие жұмысын жүргізуді жеңілдету үшін ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалану.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады.
Кіріспеде дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі, зерттеу объектісі, зерттеу пәні, мақсаты, мақсатқа жету үшін қойылған есептер, тақырыптың жаңашылдығы және тәжірибелік маңыздылығы сипатталды.
Бірінші бөлімде кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы, мобильді құрылғылар үшін push-технология ұғымы қарастырылды және дипломдық жұмыс мақсатына жету үшін есеп қойылымы анықталды. Екінші бөлімде мобильді қосымша серверіне қойылатын талаптар анықталды, UML тілінде оның моделі жасалды және мәліметтер қорын жобалау қарастырылды. Үшінші бөлімде дипломдық жұмыстың тәжірибелік жүзеге асырылуы, мобильді қосымша серверінің жұмыс істеу ерекшеліктері, оның мобильді құрылғылармен әрекеттесу негіздері қарастырылды.
Қорытындыда қойылған есептердің нәтижелері көрсетіліп, кафедраның тәрбие жұмысында хабарламалар жіберу жүйесін әрі қарай дамытуға ұсыныстар жасалды.
1 КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ
1.1 Кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы
Университеттегі әрбір кафедраның тәрбие жұмысы факультеттің және универсиететтің қойған жоспарларына сәйкес жүргізіліп отырады. Тәрбие жұмыстарының жоспары алдын ала бекітіледі. Кафедраның тәрбие жұмысы және оқудан тыс жұмыстар білікті мамандар даярлау үрдісінің ажырамас бөлігі болып табылады. Кафедраның тәрбие жұмысының мақсаты жоғары кәсіби білімі бар, жоғары дәрежедегі мәдениетке ие, қоғамдық жұмыстарға белсене қатысатын, оқу үлгерімі жақсы және жан-жақты дамыған болашақ мамандарды даярлау және студенттердің жеке тұлғалық қасиеттерін арттыру болып табылады. Кафедраның тәрбие жұмысына қойылатын тапсырма осы аталған мақсаттарға жету үшін жағдайлар жасауға бағытталады.
Кафедраның тәрбие жұмысының негізгілері:
- Студенттердің жеке тұлғалық және мәдени қасиеттерін арттыруға бағытталған орта қалыптастыру.
- Оқудан тыс уақытта студенттердің ғылыми зерттеу жұмыстарымен айналысуына жағдай жасау.
- Студенттердің оқудан тыс жұмыстармен айналысуына бағытталған студенттік өзін-өзі басқару ұйымдарымен бірігіп жұмыс жасау.
- Студенттердің кәсіби білімдерін арттыру және оларды ынталандыруға бағытталған түрлі сайыстар, олимпиадалар ұйымдастыру.
- Әйгілі тұлғалармен кездесіп, пікір алмасу үшін кездесу кештерін ұйымдастыру.
- Студенттердің мұражай, театр сияқты әр түрлі мәдениет ошақтарына баруын ұйымдастыру.
- Студенттерді қоғамдық еңбекке баулу үшін түрлі деңгейдегі сенбіліктерге қатыстыру.
- Университет, факультет немесе кафедра деңгейінде өтетін мерекелік немесе басқа да іс-шараларға студенттердің қатысуын ұйымдастыру.
- Топтардың эдвайзерлерінің түрлі тақырыптарға байланысты кураторлық сағаттар өткізулерін қадағалау.
- Студенттердің студенттік емханадан толық медициналық тексерістен өтуін қадағалау.
- Студенттердің салауатты өмір салтын ұстануына бағытталған түрлі пікірталастар, ашық сабақтар, іс-шаралар ұйымдастыру.
- Студенттердің оқу үлгерімін бақылау.
- Кафедра немесе факультет деңгейінде жұмыс істейтін үйірмелерге студенттердің тіркелуіне және белсенді түрде қатысуына мүмкіндіктер жасау, т.б.
Осы аталған және басқа да тәрбие жұмысын жүргізу үшін студенттермен және оқытушылармен үнемі байланыста болып отыру маңызды болып табылады. Бұл мәселені заманауи ақпараттық технологияларды пайдалана отырып жүзеге асыруға болады. Дипломдық жұмыста осы мәселені шешудің бір жолы ретінде студенттермен және оқытушылармен мобильді құрылғы арқылы хабарлама алмасу жүйесі қарастырылды. Мысалы, қандай да бір іс-шараның өтетітіндігі туралы студенттерге хабарлау керек болсын. Бұл жағдайда кафедра әрбір топтың старосталарына немесе топтың эдвайзеріне тез арада телефон арқылы немесе жиналыстар ұйымдастыру арқылы хабарлауы керек. Осы әрекеттерді заманауи ақпараттық технологиялар көмегімен тек бір ғана батырманы басу арқылы орындауға болады.
Кез келген кафедрада студенттердің кәсіби білімдерін арттыру үшін, әр түрлі конференцияларға дайындау үшін және т.б. мақсаттарға жетуге бағытталған үйірмелер жұмыс жасайды. Бұл үйірмелерге жетекшілік ететін оқытушылардың бастауымен студенттер ғылыми зерттеулер жүргізуге, сынақтардан алынған нәтижелерді талдауға және халық алдында баяндама жасауға дағдыланады. Студенттердің осы үйірмелерге тіркелуін жүзеге асыру үшін де заманауи технологияларды пайдалануға болады. Студенттер мобильді құрылғы көмегімен кафедрада жұмыс істеп тұрған кез келген үйірме туралы ақпарат алып, қажет болса онда тіркелуіне болады.
Оқу үдерісінде студенттердің медициналық тексерістен өту мәселесі үнемі ұзаққа созылатын және өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Себебі емтихан кезінде белгілі бір мерзімге дейін барлық студенттер медициналық тексерістен өтіп бітуі міндетті. Осы туралы студенттерге және олардың эдвайзерлеріне хабарлама жіберу және студенттердің медициналық тексерістен өткендігі туралы мәліметтерді тіркеп отыру керек. Бұл мақсаттарға жету үшін де заманауи ақпараттық технологияларды қолдануға болады. Студенттер өздерінің медициналық тексерістен соңғы рет өткен мерзімі туралы ақпаратты мобильді құрылғысы арқылы біле алатындай жүйелерді құруға болады.
Сонымен бірге студенттер мен олардың эдвайзерлері арасында кез келген мәселе төңірегінде хабарлама алмасуға мүмкіндік беретін жүйе құруға болады. Дипломдық жұмыста осы аталған мәселелерді шешу үшін мобильді қосымша сервері құрылды.
1.2 Мобильді құрылғылар үшін push-технология ұғымының сипаттамасы
Push-технология - клиент-сервер архитектурасы бойынша жұмыс істейтін интернетке негізделген технология. Бұл технология pull-технологияға керісінше жұмыс істейді. Pull-технологияда клиент серверге қандай да бір транзакция үшін сұраныс жасайды да, серверден белгілі бір жауап алады. Pull-технологияны жүзеге асыру қиын емес. Ал push-технологияда клиент тарапынан ешқандай сұраныс жасалмайды, барлық операциялар сервердің бастауымен жүзеге асырылады. Сәйкесінше бұл технологияны жүзеге асырудың өз қиындықтары бар. Ол үшін белгілі бір клиентке мәліметтерді жеткізе алатындай функциялары бар сервер қажет.
Көптеген мобильді құрылғыларда пайдаланылып жүрген қас қағым сәттегі хабарламалар жүйесі - push-технологияның бір мысалы. Қазіргі таңда бұл технология қолданушыға ақпарат жеткізудің кең тараған нұсқаларының бірі болып отыр. Технологияны іс жүзінде пайдалану үшін қолданушының мобильді құрылғысы және онда орнатылған белгілі бір мобильді қосымшасы болуы керек. Мысал ретінде интернеттегі жиі өзгеріп отыратын ауа-райы болжамы, жаңалықтар сияқты ақпараттарды көрсетуге арналған мобильді қосымшаларды айтуға болады. Онда мобильді қосымша тарапынан ешқандай сұраныс жасалмайды.
1 суретке сәйкес мобильді құрылғылар үшін push-технологияны жүзеге асыру үшін 3 негізгі компонент қажет:
- хабарламаларды жіберетін мобильді қосымша сервері
- хабарламаларды мобильді қосымша серверінен қабылдап, белгілі бір мобильді құрылғыға жеткізетін қызмет көрсетуші сервер (push-server)
- хабарламаларды қабылдай алатын белгілі бір мобильді қосымша орнатылған мобильді құрылғы
Сурет 1 - Push-технология
Push-хабарламалар ұғымы алғаш рет Google компаниясы 2008 жылы Cloud to Device Messaging (C2DM) тегін қызметін іске қосқаннан кейін белгілі бола бастады. Одан кейін барлық белгілі мобильді платформалардың өз қызметтері іске қосылды. 2009 жылы Apple компаниясы iOS 3.0 операциялық жүйесінен бастап Apple Push Notification Service (APNS) қызметін іске қосты. Кейіннен Microsoft компаниясы да Windows Phone 7 операциялық жүйесінен бастап Microsoft Push Notification Service (MPNS) және BlackBerry компаниясы өз қызметтерін іске қосты.
Push-технология және push-хабарлама ұғымдарының айырмашылықтары бар. Push-технология - хабарламаны түпкі қолданушыға жеткізудің барлық сатыларын қамтитын технология. Ал push-хабарлама - мобильді қосымшаға push-технологияның көмегімен жеткізілетін мәлімет. Оны әрі қарай өңдеу мобильді құрылғы операциялық жүйесінің ішінде жүргізіледі. Сонымен бірге әр операциялық жүйенің push-хабарламаны өңдеуде өз ерекшеліктері бар.
iOS операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді құрылғыларда push-хабарламалардың 3 түрі бар:
1) Audio - қолданушыға push-хабарламаның келгені дыбыстық белгілер арқылы хабарланады.
2) Badges - мобильді қосымша белгішесінің үстінде пайда болатын кішкентай цифр түріндегі хабарламалар.
3) Custom text alerts - қалқымалы мәтін түріндегі хабарламалар.
Windows Phone 8 операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді құрылғыларда да push-хабарламалардың 3 нұсқасы бар:
1) Tile - хабарлама мобильді қосымша белгішесінің үстінде кішкентай цифр түрінде пайда болады.
2) Raw - хабарлама мобильді қосымшаның ішінде көрсетіледі.
3) Toast - хабарлама экранның жоғарғы жағында 10 секунд бойы көрсетіліп тұрады.
Ал Android операциялық жүйесінде бағдарлама құрушыға еркіндік берілген, яғни келіп түскен push-хабарламаны бағдарлама құрушы өз қалауынша қалқымалы мәтін түрінде немесе дыбыстық хабарлама түрінде шығатындай етіп өңдей алады.
Мобильді құрылғыларға push-технологияны пайдаланудың бірнеше артықшылықтары бар:
- Мобильді құрылғыны қолданушының серверге сұраныс жасауының қажеті жоқ. Барлық хабарламалар тек сервердің бастауымен жеткізіліп отырады.
- Мобильді құрылғының энергия тұтынуын үнемдеуге көмектеседі. Себебі мобильді құрылғының серверге сұраныс жасап, одан жауап алуы үшін белгілі бір мөлшерде энергия шығындалады.
- Мобильді құрылғының интернет-трафигін үнемдеуге көмектеседі. Құрылғыда интернеттің қосулы болуы жеткілікті.
- Мобильді құрылғыдағы қосымшаның үнемі ашық тұруы және қолданушының ол қосымшамен әрекеттесіп отыруы міндетті емес. Мобильді қосымша фондық режимде де хабарламаларды қабылдай алады.Ол мүмкіндікті операциялық жүйенің қызметтері қамтамасыз етеді.
- Мобильді құрылғының жедел жадысын дұрыс әрі үнемді пайдалануға көмектеседі. Себебі қолданушы бірнеше қосымшамен бір уақытта жұмыс істейтін болса, ол мобильді құрылғының жұмыс істеу жылдамдығына кері әсер етеді.
- Мобильді құрылғыларға жіберілетін хабарламаларды бір орталықтан басқару мүмкіндігінің болуы. Ол үшін қызмет көрсетуші серверден басқа мобильді қосымша серверін құру керек.
1.3 Google Inc. корпорациясының push-технологиясы
Google Cloud Messaging (GCM) - бағдарлама құрушыларға өз серверлерінен Android операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді құрылғыларына және бір құрылғыдан екінші құрылғыға мәлімет жіберуге мүмкіндік беретін Google Inc. корпорациясының тегін қызмет түрі. [1]
Google Inc. корпорациясы алдымен 2008 жылы Android 2.2 операциялық жүйесінде жұмыс істейтін Cloud to Device Messaging (C2DM) қызметін ұсынды. Кейіннен 2012 жылы аздаған өзгерістер енгізіп,оны Google Cloud Messaging (GCM) қызметіне ауыстырды.
GCM қызметінің C2DM қызметінен мынадай айырмашылықтары бар:
- GCM қызметін пайдалану үшін Google APIs консолінде API кілт алу керек.
- GCM үшін Sender ID алу керек. Ол C2DM қызметіндегі электронды почта сияқты қызмет атқарады.
- GCM хабарламалары жай мәтін түрінде немесе JSON форматында бола алады.
- GCM қызметі бірден бірнеше құрылғыларға хабарлама жібере алады.
- Бір құрылғы бірнеше серверден келген хабарламаларды қабылдай алады.
- Хабарламалар GCM серверлерінде 4 аптаға дейін сақталады.
- Хабарламалар көлемі 4 Кб-қа дейін болатын мәліметті қамти алады.
- Егер мобильді қосымшаның идентификаторы өзгеріп кетсе, GCM ол туралы мобильді қосымшаның серверіне хабарлай алады.
GCM қызметі хабарламаларды кезекке қоюды және белгілі бір хабарламаны белгілі бір құрылғыға жеткізуді басқарады. Хабарламалар серверде жаңа мәлімет пайда болғаны туралы хабарлайтын жеңіл хабарлама немесе өлшемі 4Кб-қа дейін болатын пайдалы мәліметі бар (сурет, дыбыстық файлдар, т.б.) үлкен хабарламалар болуы мүмкін.
GCM қызметімен байланысты басты ұғымдар мен терминдер: [1]
1) Компоненттер. 2 суретке сәйкес GCM қызметінде басты рөлдерді атқаратын объектілер:
- GCM байланыс серверлері - мобильді қосымшаның сервері мен мобильді қосымшаның арасында хабарлама жіберуге қатысатын Google ұсынған серверлер.
- Қолданушы қосымшасы - мобильді қосымшаның серверімен байланысатын GCM қызметі қосылған мобильді қосымша.
- Мобильді қосымшаның сервері - GCM қызметін жүзеге асыру барысында бағдарлама құрушы жазатын сервер. Сервер GCM қызметі арқылы қолданушы қосымшасына мәлімет жібереді.
2) Кілттер. Қолданушының мобильді құрылғысы мен сервердің дұрыс әрекеттесуі және жіберілген хабарламалардың мобильді қосымшаға дұрыс жетуі үшін GCM қызметінде қолданылатын идентификаторлар және токендер:
- Sender ID - Google қызметінен бағдарлама құрушыға берілетін жоба номері. Бұл идентификатор мобильді қосымшаның GCM қызметіне тіркелуі барысында қажет болады. Идентификатор хабарламалардың қандай серверден келетіндігін анықтау үшін қажет.
- Sender Auth Token - мобильді қосымшаның сервері Google қызметтерін пайдалана алу үшін қажет болатын API кілт. Ол да Google қызметінен алынады. API кілт мобильді қосымша серверінің деректер қорында сақталуы керек. API кілт мобильді қосымша сервері Google қызметіне HTTP сұраныс жасаған кезде сұраныстың header бөлігіне орналастырылуы қажет.
- Application ID - хабарламаларды қабылдап алушы мобильді қосымшаның идентификаторы. Ол қосымшаны құру барысындағы бума (package) атауымен сәйкес келуі керек және ол мобильді қосымшаның AndroidManifest.xml файлынан алынады. Бұл идентификатор мобильді құрылғыда үнемі жұмыс істеп тұратын Push Notification Service қызметіне келіп түскен хабарламаны қай қосымшаға жіберу керектігін анықтау үшін қажет.
- Registration ID - мобильді қосымшаның хабарламаларды қабылдай алуы үшін GCM серверлерінен берілетін идентификатор. Бұл идентификатор құпия сақталуы керек. Ол мобильді қосымша серверінің деректер қорында сақталады.
Сурет 2 - GCM архитектурасы
GCM қызметін жүзеге асыру үшін төменде көрсетілген әрекеттер орындалуы керек: [1]
1) Google API жобасын құру.
Браузерде https:console.developers.google.c omproject адресін теріп, Google Developers Console деп аталатын сайтқа кіру керек. Сайтқа кіргеннен кейін басты бетте Create Project батырмасын басу керек. 3 суретке сәйкес жобаның атауын енгізіп, Create батырмасын басу керек. Жоба құрылғаннан кейін 4 суретке сәйкес Project Number көрсетілген жаңа бет пайда болады.Project Number кейіннен Sender ID идентификаторы ретінде қолданылатын болады. Сондықтан оны сақтап қою керек.
2) GCM қызметін іске қосу.
Сол жақтағы тізімнен APIs & auth пунктін таңдап, көрсетілген API-лер ішінен Google Cloud Messaging for Android API іске қосатын батырманы жылжыту керек.
3) Мобильді қосымша серверінде қолдануға қажет API кілт алу.
Сол жақтағы тізімнен APIs & auth Credentials пунктін таңдап, Public API access астында Create new Key батырмасын басып, Server key таңдау керек. Пайда болған терезеде мобильді қосымша серверінің IP-адресін жазу керек. Бұдан кейін бағдарлама құрушыға API кілт беріледі.
4) Мобильді қосымшаның серверін жазу.
5) Android операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді қосымшаны жазу.
Сурет 3 - Google API жобасын құру
Сурет 4 - Project Number
5 суретке сәйкес GCM қызметіне тіркелу реті және хабарлама жіберу үдерісінің сатылары төменде көрсетілген:
1) Мобильді қосымша құрылғыға орнатылғаннан кейін GCM қызметіне Sender ID және Application ID жіберілу керек. Sender ID хабарламалар қандай серверден келетіндігін анықтау үшін қажет. Ал Application ID хабарламаны қандай қосымшаға бағыттау керек екендігін анықтауға қажет болады.
2) Егер мобильді қосымша GCM қызметіне сәтті тіркелсе, GCM қызметі тек сол қосымшаға арналған Registration ID идентификаторын береді.
3) Мобильді қосымша GCM қызметінен алған Registration ID идентификаторын мобильді қосымша серверіне жібереді. Жіберу үдерісі HTTP хаттамасы негізіндегі сұраныс арқылы іске асып, сервер алынған идентификаторды өз мәліметтер қорына сақтап қояды.
4) Хабарлама жіберу үшін мобильді қосымшаның сервері мәліметтер қорында сақтаулы тұрған белгілі бір мобильді қосымшаның идентификаторын алып, оған хабарламаны және API кілт қосып, GCM қызметіне жібереді.
5) GCM қызметі алынған сұранысты өңдеп, алдымен API кілтті тексереді. Тексеру сәтті аяқталса, GCM қызметі хабарлама қабылдаушының идентификаторы бойынша оның интернетке қосылған немесе қосылмағандығын тексереді. Егер қабылдаушы қосымша хабарламаны қабылдауға дайын болса, GCM қызметі хабарламаны мобильді қосымшаға жібереді. Егер қолданушы интернетке қосылмаған болса, GCM қызметі хабарламаны өзіне сақтап, қолданушы интернетке қосылғанға дейін хабарламаны сақтай тұрады. Мобильді қосымшадағы Push Notification Service қызметі push-хабарламаны қабылдап, мобильді қосымшаның атауы бойынша оны қажетті қосымшаға өңдеуге береді.
Сурет 5 - GCM қызметін жүзеге асыру
1.4 Есеп қойылымы
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсатына сәйкес кафедраның тәрбие жұмысына бағытталған мобильді қосымшаның серверін құру керек. Сервердің жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек. Егер студент флюорографиядан өткен болса, сол туралы ақпаратты сақтап қою мүмкіндігінің болуы керек.
Кафедра қолданушылары үшін:
- Кафедра шеңберінде жұмыс істейтін үйірмелер туралы барлық мағлұматты көре алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Барлық топтар тізімін көре алу және жаңадан топтар ашу мүмкіндігінің болуы керек.
- Әрбір топқа белгілі бір семестр, пән, оқытушы, кредит саны бойынша оқытылуы тиіс пәндерді тағайындау мүмкіндігінің болуы керек.
- Белгілі бір оқу жылының қорытындысы бойынша келесі курсқа өте алмайтын студенттер тізімін көре алу, оларға жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Белгілі бір семестр қорытындысы бойынша 50 балдан төмен пәндері бар студенттер туралы барлық мағлұматты көре алу, оларға жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Қосымша семестрге тіркелген студенттер тізімін көре алу, оларға жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Кафедра шеңберінде оқытылатын пәндер тізімін көре алу және жаңадан пәндер қосу мүмкіндігінің болуы керек.
Оқытушылар үшін:
- Тобы және ондағы студенттер жайлы барлық мағлұматты көре алу мүмкіндігінің болуы керек. Топ студенттеріне жалпылай және жекелей хабарламалар жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Тобындағы флюорографиядан өтпеген студенттер туралы барлық мағлұматты көре алу мүмкіндігінің болуы, оларға жекелей және жалпылай хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Тобына өтілетін пәндерінің тізімін көре алу мүмкіндігінің болуы керек. Семестр соңында әрбір пән бойынша студенттердің қорытынды бағаларын енгізу мүмкіндігінің болуы керек.
- Өзі жетекшілік ететін үйірмелер туралы барлық мағлұматты көре алу және жаңадан үйірме ашу мүмкіндігінің болуы керек. Үйірмеге тіркелген студенттер тізімін көре алу, оларға жекелей және жалпылай хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
Admin үшін:
- Студенттер туралы барлық мағлұматты көре алу және мәліметтерді өзгерте алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Оқытушылар туралы барлық мағлұматты көре алу және мәліметтерді өзгерте алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Жіберілген хабарламалар туралы барлық мағлұматтарды көре алу мүмкіндігінің болуы керек.
Оқытушылар сервермен веб-интерфейс арқылы да, мобильді қосымша арқылы да әрекеттесе алады. Ал студенттер тек мобильді қосымша арқылы ғана әрекеттесе алады. Сондықтан сервер сыртқы бағдарламаларға өз ресурстарын пайдалануға рұқсат беру үшін ашық API ұсына алуы керек.
Жоғарыда көрсетілген мақсатқа жету үшін төмендегідей есептер орындалады:
- Мобильді қосымшаның серверіне қойылатын талаптарды анықтау.
- Серверді құру үшін пәндік аймақты зерттеу және жобалау.
- Сервердің мәліметтер қорын жобалау.
- Қойылған талаптар және жобалауға сәйкес серверді құру. Сервердің жұмыс істеу схемасы және жалпы архитектурасын көрсету.
- Сервердің Google Cloud Messaging қызметімен және мобильді қосымшамен әрекеттесу ерекшеліктерін көрсету.
- Сервердің веб-интерфейсінің ерекшеліктерін көрсету.
- Сервердің мәліметтер қорының ерекшеліктерін көрсету.
- Серверде қарастырылған қауіпсіздік негіздерін көрсету.
2 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУ ЕСЕБІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ
2.1 Серверге қойылатын талаптар
Мобильді қосымша серверін құруды жүзеге асырмас бұрын мынадай талаптар анықталды:
1) Сервер GCM қызметімен дұрыс байланыс орната алуы керек. Ол үшін мобильді қосымша сервері GCM серверіне HTTP хаттамасы арқылы дұрыс форматтағы POST-сұраныстар жасай алуы керек. GCM қызметі серверге хабарлама жіберуге рұқсат беру үшін POST-сұраныстың тақырыбына Sender ID идентификаторы қосылып жіберілуі керек.
2) Жүйеге қажетті барлық мәліметтерді сақтау үшін сервердің мәліметтер қоры болуы тиіс.
3) Мобильді қосымша сервері қолданушылар үшін үнемі қолжетімді, яғни 24 сағат бойы аптаның 7 күнінде жұмыс істеп тұруы керек. Қолданушылар, яғни кафедра немесе оқытушылар жүйеге кіріп, кез келген уақытта студенттерге немесе оқытушыларға хабарлама жібере алуы керек. Жүйенің үнемі қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін ток көзіне тұрақты қосылған және интернетке шығу мүмкіндігі бар компьютер, яғни сервер қажет. Сонымен бірге ғаламторда кейбір хостинг-провайдерлер өз серверлеріндегі дисктерден тегін кеңістік ұсынады. Олар сервердің үзіліссіз жұмыс істеуіне кепілдік береді. Жазылған бағдарламалық кодтарды сондай тегін серверлерге орналастырып, шағын баптаулар жасау арқылы мобильді қосымша серверінің тұрақты қолжетімділігін қамтамасыз етуге болады.
4) Серверді қолданушылар үшін аутентификация және авторизация жасау мүмкіндіктерінің болуы керек. Мәліметтердің тұтастығы мен қауіпсіздігі үшін оларды жүзеге асыру міндетті болып табылады. Себебі серверде оқытушылар, студенттер туралы және т.б. маңызды мәліметтер сақталады. Ол мәліметтердің қандай да бір өзгерістерге ұшырауы жүйенің дұрыс жұмыс істемеуіне әкеліп соқтыруы мүмкін. Кез келген қолданушының жүйеге кіре бермеуін ұйымдастыру қажет, тек қана арнайы логин және құпиясөз сияқты мәліметтері бар қолданушылар ғана жүйеге кіруге құқылы болуы керек.
5) Сервердің веб-интерфейсі қолданушыға түсінікті әрі ыңғайлы болуы керек. Белгілі бір нәтижені алу үшін қолданушылар жасайтын қадамдар саны барынша аз болғаны жөн.
6) Серверден мобильді құрылғыларға хабарлама жіберу барысында хабарлама қабылдаушыларды топтарға бөлу мүмкіндігінің болуы керек. Мысалы, хабарламаны тек студенттер қабылдау керек, 1 курс студенттері ғана қабылдау керек, т.б. Бұл мүмкіндікті қамтамасыз ету үшін веб-интерфейсте түсінікті әрі ыңғайлы басқару элементтері орналастырылуы тиіс.
7) Серверде сақталған мәліметтерді пайдалана алу үшін және белгілі бір нәтиже беретін әрекеттерді орындау үшін мобильді қосымшаларға сервер тарапынан API, яғни қолданбалы бағдарлама интерфейсін пайдалану мүмкіндігі қарастырылу керек. Мысалы, мобильді құрылғылар бір-біріне хабарлама жіберу үшін, қолданушы туралы ақпарат алу үшін, т.б. әрекеттерді орындау барысында сервермен байланысқа түседі. HTTP хаттамасы арқылы жүретін осы сұраныстарды өңдеу үшін серверде арнайы скрипттер орналастырылуы керек.
2.2 Есеп шешімін UML тілінде модельдеу
Унификацияланған модельдеу тілі (Unified Modeling Language - UML) - бұл бағдарламалық қамсыздандырудың сызбасын құруға арналған стандартты құрал. UML тілі бағдарламалық жүйенің элементтерін көрсетуге, құрастыруға, спецификациялауға және құжаттандыруға арналған графикалық тіл. [2] Бұл тілді әр түрлі жүйелерді модельдеу үшін пайдаланады.
Модель дегеніміз - жүйені жақсырақ түсіну үшін құрылатын нақтылықтың қарапайымдандырылған түрі, абстракция. Жүйе дегеніміз - қандай да бір мақсатқа жету үшін ұйымдасқан элементтер жиыны. Жүйе бірнеше ішкі жүйелерден тұруы мүмкін. Жүйе оны мүмкіндігінше әр түрлі жағынан қарастыратын модельдердің көмегімен сипатталады. Модельдің құрастырушы бөліктері болып кластар, интерфейстер, компоненттер және түйіндер сияқты болмыстар саналады. UML тіліндегі модельдер осындай жүйелерді абстрактілі түрде сипаттауға қолданылады. Модельдер бізге құрылатын жүйенің құрылымын анық көрсетуге, жүйенің қалай жұмыс істейтінін жақсы түсінуге және оны UML тіліндегі диаграммалар көмегімен көрсетуге көмектеседі.
UML тілінде модель әр түрлі диаграммалар көмегімен құрылады. Диаграмма - бұл бір-бірімен байланысқан төбелер (болмыстар) және қабырғалар (байланыстар) жиынтығынан тұратын граф түріндегі графикалық көрініс. Жүйені модельдеу барысында әр түрлі диаграммалар сызылады. Әрбір жеке алынған диаграмма жүйенің белгілі бір бөлігін ғана көрсететін проекциясы болып табылады.
Жақсы құрастырылған модельдер жүйені өзара байланысқан әр түрлі жақтардан көрсетуге, құрастыруға, спецификациялауға және құжаттандыруға көмектеседі. Жақсы құрастырылған модельдер функционалды, логикалық және физикалық жағынан тығыз байланысқан, бірақ сонымен бірге бір-біріне қатты тәуелді емес ішкі модельдерден тұрады.
Дипломдық жұмыста хабарлама алмасу жүйесін модельдеу үшін IBM компаниясының Rational Rose Enterprise CASE-құралы пайдаланылды.
Дипломдық жұмыста құрылатын жүйенің моделі 3 түрлі жағынан қарастырылды: [2]
1) Жүйенің мінез-құлқын модельдеу. Мұнда жүйенің моделі пайдалану нұсқаларының диаграммасы (Use Case Diagram) және қызмет диаграммасы (Activity Diagram) арқылы көрсетілді.
2) Жүйенің құрылымын модельдеу. Мұнда жүйенің моделі кластар диаграммасының (Class Diagram) көмегімен көрсетілді.
3) Жүйенің архитектурасын модельдеу. Мұнда жүйенің моделі компоненттер диаграммасы (Component Diagram) және орналастыру диаграммасы (Deployment Diagram) арқылы көрсетілді.
Жүйенің мінез-құлқын модельдеу. Модельдеудің бұл түрі жүйенің динамикалық аспектілерін сипаттау үшін көбінесе пайдалану нұсқаларының диаграммасы көмегімен көрсетіледі. Ол диаграмма бағдарламалық жүйе жалпы алғанда не істейді? деген сұраққа жауап береді. [2] Пайдалану нұсқаларының диаграммасы - жүйенің динамикалық аспектілерін модельдеуге арналған UML тіліндегі диаграммалардың бір түрі және жүйенің мінез-құлқын модельдеудегі диаграммалардың негізгі түрі. Диаграммада актерлер және пайдалану нұсқалары бейнеленеді. Актер дегеніміз - жүйемен қарым-қатынасқа түсетін сыртқы объектілер. Актер адам немесе сыртқы бағдарлама, яғни жүйеге әсер ете алатын кез келген болмыс бола алады. Ал пайдалану нұсқалары дегеніміз - актерлерлердің жүйемен қарым-қатынасқа түсу барысында істейтін әрекеттері. Ол әрекеттерді орындау барысында қандай да бір нәтиже алыну керек немесе жүйеде қандай да бір өзгеріс пайда болуы керек. Хабарлама алмасу жүйесінде мобильді қосымша серверімен қарым-қатынасқа түсетін актерлер:
- Кафедрадағы қолданушылар.
- Студенттер.
- Оқытушылар.
- Админ.
- GCM байланыс серверлері.
Төмендегі 6 суретке сәйкес пайдалану нұсқаларының диаграммасында Кафедра актері және оның пайдалану нұсқалары көрсетілген. Диаграммада пайдалану нұсқалары дөңгелек фигура түрінде, актерлер адам бейнесі түрінде көрсетілген. Тұтас сызықтар арқылы актердің негізгі пайдалану нұсқалары, ал үзік сызық арқылы қосымша пайдалану нұсқалары көрсетілген.
7 суретке сәйкес Оқытушы актері және оның пайдалану нұсқалары көрсетілген. Диаграммада Кафедра және Оқытушы актерлері үшін Қолданушы актері жалпылау ретінде көрсетілген. Себебі екеуі де Хабарлама жіберу пайдалану нұсқасын қолданады.
Төмендегі 8 суретке сәйкес Студент және Админ актерлері және олардың пайдалану нұсқалары көрсетілген. Студент мобильді қосымша серверімен тек мобильді қосымша арқылы ғана әрекеттеседі. Сервер мобильді қосымшаға өз ресурстарын пайдалану үшін API ұсынады. Студенттің сервермен жасайтын операцияларын сипаттау дипломдық жұмыстың аясына кірмейді. Сол себепті Студент актері үшін Серверден мәліметтер алу деп аталатын жалпы түрдегі пайдалану нұсқасы көрсетілген. Пайдалану нұсқаларының диаграммасында Жүйеге логинқұпиясөз арқылы кіру пайдалану нұсқасы барлық актерлер үшін ортақ болып көрсетілген.
Сурет 6 - Кафедра актері және оның пайдалану нұсқалары
Сурет 7 - Оқытушы актері және оның пайдалану нұсқалары
Сурет 8 - Студент және Админ актерлері және олардың пайдалану нұсқалары
Жүйенің динамикалық аспектілерін модельдеуге пайдаланылатын тағы бір диаграмма түрі - қызмет диаграммасы. Негізінде қызмет диаграммасы басқару ағынының бір қызмет түрінен екіншісіне қалай өтетіндігін көрсететін блок-схема болып табылады.
Қарапайым блок-схемадан айырмашылығы, қызмет диаграммасында басқару ағынының параллельдігін және тармақталуын жақсы көрсетуге болады. Қызмет (activity) дегеніміз - бұл қазіргі сәтте қалып-күй машинасының (автоматтың) ішінде орындалып жатқан іс-әрекеттер жиынтығы. Қызметті орындау нәтижесінде жекелеген операциялардың орындалуы жүзеге асады немесе жүйеге қандай да бір өзгеріс еніп, оның күйі өзгереді.
Қызмет диаграммасын кез келген модельденіп отырған элементтің динамикалық аспектілерін модельдеуге пайдалануға болады. Қызмет диаграммасы көбінесе орындалатын іс-әрекеттердің сценарийін модельдеу үшін пайдалану нұсқаларына және объектілер жиынтығының динамикалық аспектілерін модельдеу үшін операцияларға қолданылады. [2] Қызмет диаграммасын пайдалану нұсқаларына қолданған кезде пайдалану нұсқасының ішіндегі жұмыстар ағынының орындалу ретіне мән беріледі. 9 және 10 суреттерге сәйкес Кафедра актерінің Хабарлама жіберу пайдалану нұсқасын ашып көрсету үшін қолданылған қызмет диаграммасы көрсетілген. Диаграммада Хабарлама жіберу операциясын орындауға қатысатын объектілер жолақтар ретінде бөлініп көрсетілген. Қызмет диаграммасының басты мағынасы - жұмыстардың уақытқа қатысты орындалу ретін көрсету. Диаграммада сопақ фигуралар арқылы қызметтер, ал төртбұрыштар арқылы жүйенің күйлері көрсетілген. Параллель орындалатын жұмыстар қалың көлденең және тік сызықтар арқылы көрсетілген. Тармақталу белгілері ромб түрінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МЕХАНИКА-МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ
АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР КАФЕДРАСЫ
Кафедраның тәрбие жұмысына бағытталған мобильді қосымшаның сервері тақырыбына жазылған
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Орындаған
____________________
(қолы)
Бекболатов Е.А.
Ғылыми жетекші,
PhD доктор
____________________
(қолы)
Кумалаков Б.А.
Норма бақылаушы
____________________
(қолы)
Кумалаков Б.А.
Қорғауға жіберілді:
Кафедра меңг.қ.а, PhD доктор
____________________
(қолы)
Есенгалиева Ж.С.
Алматы 2015
Реферат
Дипломдық жұмыс 84 беттен, 20 суреттен, 3 кестеден, 26 пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және 2 қосымшадан тұрады.
Кілт сөздер: МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІ, МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША, PUSH-ТЕХНОЛОГИЯ, GOOGLE CLOUD MESSAGING, КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ, ХАБАРЛАМА ЖІБЕРУ ЖҮЙЕСІ.
Зерттеу объектісі: Кафедраның тәрбие жұмысы.
Жұмыс мақсаты: Кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттермен және оқытушылармен тұрақты байланысты қамтамасыз етуге бағытталған, олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу үшін пайдаланылатын мобильді қосымша серверін құру.
Жасалған жұмыстар: Соңғы жылдары push-технология және ол технологияны мобильді құрылғылар үшін пайдалану дамып келеді. Мобильді құрылғылар адамдар арасында көп пайдаланылатындықтан қолданушыларға қажетті ақпаратты жеткізудің ең тиімді әрі тез жолдарының бірі олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу болып табылады. Дипломдық жұмыста push-технологияны кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттер мен оқытушыларға хабарламалар жіберу үшін пайдалану қарастырылды. Кафедраның тәрбие жұмысын жан-жақты зерттеп, мақсаттар мен талаптарды анықтау арқылы студенттер мен оқытушылардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберуге мүмкіндік беретін мобильді қосымша сервері құрылды.
Жасалған жұмыс нәтижелері: Мобильді қосымша сервері Google Cloud Messaging GCM) қызметімен бірге жұмыс істеу арқылы Android операциялық жүйесі орнатылған мобильді құрылғыдағы арнайы мобильді қосымшаға мәтіндік хабарлама жібере алады. Хабарламаны жіберу барысында қолданушыларды топтарға бөлу, барлық қолданушыларға бір мезгілде және әрбір қолданушыға жекелей хабарламалар жіберу мүмкіндіктері жүзеге асырылды.
Қолдану аясы: Дипломдық жұмыстың тақырыбына байланысты хабарламалар жіберу жүйесі тек кафедра аумағында жұмыс істейді. Хабарламалар жіберу жүйесінің жұмыс істеу аумағы негізінен мобильді қосымша серверінің мәліметтер қорының көлеміне және қолданушылар туралы сақталған мәліметтерге байланысты. Сонымен бірге бұл жүйені кез келген ұйымға ондағы қызметкерлерге хабарламалар жіберу үшін қолданысқа енгізуге болады.
Зерттеу объектісі бойынша келешекке жасалатын жұмыстарға болжам: Хабарламалар жіберу жүйесі қазір Android операциялық жүйесі орнатылған мобильді құрылғылармен жұмыс істейді. Бұл жүйені басқа платформаларда жұмыс істейтін мобильді құрылғылармен байланыстыру үшін кроссплатформалық әмбебап мобильді қосымша серверін құру жоспарлануда.
Реферат
Дипломная работа состоит из 84 страниц, 20 рисунков, 3 таблиц, 26 источников и 2 приложений.
Ключевые слова: СЕРВЕР МОБИЛЬНОГО ПРИЛОЖЕНИЯ, МОБИЛЬНОЕ ПРИЛОЖЕНИЕ, PUSH-ТЕХНОЛОГИЯ, GOOGLE CLOUD MESSAGING, ВОСПИТАТЕЛЬНАЯ РАБОТА КАФЕДРЫ, СИСТЕМА ОТПРАВКИ УВЕДОМЛЕНИЙ.
Объект исследования: Воспитательная работа кафедры.
Цель работы: Разработать сервер мобильного приложения, обеспечивающий постоянную связь со студентами и преподавателями, использующийся для отправки уведомлений на их мобильные устройства при проведении воспитательной работы кафедры.
Сделанные работы: В связи с активным развитием push-технологий в последние годы и его использованием в мобильных устройствах, одним из эффективных и быстрых способов обеспечения пользователей необходимой информацией является отправка уведомлений на их мобильные устройства. В дипломной работе рассмотрено использование push-технологии для отправки уведомлений студентам и преподавателям при проведении воспитательной работы кафедры. Глубоко исследовав воспитательную работу кафедры, определив цели и требования был разработан сервер мобильного приложения, позволяющий отправлять уведомления на мобильные устройства.
Результаты: Работая совместно с сервисом Google Cloud Messaging (GCM), сервер мобильного приложения может отправлять текстовое сообщение на специальное мобильное приложение, установленное на мобильное устройство, который работает под управлением операционной системы Android. При отправке сообщений реализована возможность разделения получателей на группы, отправлять сообщение всем пользователям одновременно и отправлять сообщение каждому пользователю индивидуально.
Область применения: Согласно теме дипломной работы, система отправки уведомлений разработан для работы только в пределах кафедры. Область использования системы отправки уведомлений зависит от объема базы данных сервера мобильного приложения и сохраненных в нем данных пользователей. А также можно внедрить эту систему в любую организацию для отправки уведомлений сотрудникам организации.
Дальнейшее развитие исследований: Система отправки уведомлений в настоящее время работает с мобильными устройствами, работающими под управлением операционной системы Android. Планируется разработка кроссплатформенного универсального сервера для работы с мобильными устройствами работающих на разных платформах.
Abstract
Diploma work consists of 84 pages, 20 illustrations, 3 tables, 26 references and 2 appendixes.
Keywords: SERVER OF MOBILE APPLICATION, MOBILE APPLICATION, PUSH-TECHNOLOGY, GOOGLE CLOUD MESSAGING, EDUCATIONAL WORK OF THE DEPARTMENT, SYSTEM OF SENDING NOTIFICATIONS.
Research object: Educational work of the department.
Purpose of work: To develop a mobile application server, which will be directed at ensuring constant communication with students and teachers, will be used to send notifications on their mobile devices during the educational work of the department.
The done work: Push-technology and its use for mobile devices is actively developing in recent years. As mobile devices are widely used, one of the most effective and fastest ways to provide the users with necessary informationr is sending a notification on their mobile devices. The using of push-technology for sending notifications to students and teachers during the educational work of the department examined in this diploma work. The educational work of the department was deeply investigated, goals and requirements was set and mobile application server that allows you to send notifications to mobile devices of students and teachers was developed.
Results: Working in conjunction with the service Google Cloud Messaging (GCM), a mobile application server can send a text message to a special mobile application installed on a mobile device that is running an operating system Android. The ability to divide the recipients into groups, to send a message to all users at the same time and to send a message to each user individually was implemented during the sending messages.
Scope of use: According to the topic of the diploma work, the system will work only within the department. The scope of use of the notifications system depends on the database of the mobile application's server and users' data stored. And you can implement this system in any organization to notify employees of the organization.
Further development of research: Notification system is currently working with mobile devices running the operating system Android. To develop cross-platform universal server to work with mobile devices on different platforms is being planned.
Мазмұны
КІРІСПЕ 6
1 КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ 8
1.1 Кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы 8
1.2 Мобильді құрылғылар үшін push-технология ұғымының сипаттамасы 9
1.3 Google Inc. корпорациясының push-технологиясы 11
1.4 Есеп қойылымы 15
2 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУ ЕСЕБІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ 18
2.1 Серверге қойылатын талаптар 18
2.2 Есеп шешімін UML тілінде модельдеу 19
2.3 Сервердің мәліметтер қорын жобалау 26
3 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУДЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ 31
3.1 Сервердің жұмыс істеу схемасы және жалпы архитектурасы 31
3.2 Сервердің бизнес-логикасы 36
3.3 Сервердің веб-интерфейсі 43
3.4 Сервердің мәліметтер қоры 52
3.5 Сервердің Google Cloud Messaging қызметімен және мобильді қосымшамен әрекеттесуі 55
3.6 Сервердің жұмыс істеу барысындағы қауіпсіздік негіздері 63
ҚОРЫТЫНДЫ 69
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 70
Қосымша A 72
Қосымша B 81
КІРІСПЕ
Соңғы кездері бүкіләлемдік ғаламтор желісінің адам өміріндегі рөлі артып келеді. Ғаламтордың көп пайдаланылуы соңғы жылдары дамып кеткен тасымалы құрылғылар мен сымсыз желілік технологиялар есебінен болып отыр. Ғаламтор желісіне үзіліссіз қосулы болу мобильді құрылғыларды қолданушыларға өздеріне қажетті ақпараттарды тез арада алуға мүмкіндік береді. Мобильді құрылғылардың операциялық жүйелерінің деңгейі мәліметтерді алу үшін көп жағдайда телекоммуникациялық қызметтер провайдерлерінен тәуелсіз шешімдерді пайдалануға мүмкіндік береді. Осыған байланысты соңғы жылдары СМС және ММС арқылы хабарлама алмасу азайды. Тасымалы құрылғылардың энергия тұтынушылығының жоғары болуына және жұмыс істеу ұзақтығының шектеулілігіне байланысты классикалық клиент-серверлік технология көп шығынды талап етеді. Классикалық клиент-серверлік технологияда белгілі бір мәлімет алу үшін клиент серверге сұраныс жасауы керек еді. Бірақ соңғы жылдары ақпараттық технологиялар әлемінде push-технология ұғымы пайда болды. Push-технологияда клиент серверге ешқандай сұраныс жасамайды, барлық әрекеттер сервер тарапынан жүзеге асырылады. Бұл технологияны жүзеге асырудың ең кең тараған мысалы, бір мезгілде бірнеше мобильді құрылғыларға мәлімет жіберу болып табылады. Push-технологияның көмегімен мобильді құрылығыларды қолданушыларға тек қарапайым мәтін ғана емес, графикалық және мультимедиалық мәліметтерді де жіберуге болады.
Дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі соңғы жылдары дамып келе жатқан push-технологиямен және қолданушыларға ақпарат жеткізу үшін мобильді құрылғылардың көптеп пайдаланылуымен байланысты. Қазіргі кезде мобильді құрылғыларды адамдардың көпшілігі пайдаланады. Осыған байланысты қолданушыларға қажетті мәліметтерді жеткізудің ең тиімді әрі тез жолдарының бірі олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу болып табылады. Себебі мобильді құрылғы қолданушысы келген хабарламаны оқымауы көп жағдайда мүмкін емес. Дипломдық жұмыста аталған технологияны кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттер мен оқытушыларға хабарламалар жіберу үшін пайдалану қарастырылды. Пәндік аймақты жан-жақты зерттеу нәтижесінде мобильді қосымша сервері құрылды. Бұл сервер кафедрадан немесе оқытушылардың үстел компьютерлерінен студенттерге және басқа оқытушыларға хабарлама жіберу үшін пайдаланылады. Аталған технологияны толығымен жүзеге асыру үшін мобильді қосымшаны да құру қажет. Бірақ бұл мәселе дипломдық жұмыстың тақырыбына байланысты бұл дипломдық жұмыста сипатталмайды.
Дипломдық жұмыстың зерттеу нысаны - кафедраның тәрбие жұмысы.
Дипломдық жұмыстың зерттеу пәні - кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттермен және оқытушылармен хабарламалар алмасу.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - кафедраның тәрбие жұмысын жүргізу барысында студенттермен және оқытушылармен тұрақты байланысты қамтамасыз етуге бағытталған, олардың мобильді құрылғыларына хабарлама жіберу үшін пайдаланылатын және мобильді қосымшадан келген сұраныстарға жауап беретін мобильді қосымша серверін құру. Қойылған мақсатқа жету үшін мынадай есептер қойылды:
- Пәндік аймақты зерттеу.
- Push-технологияны зерттеу және оны жүзеге асыру жолдарын қарастыру.
- Мобильді қосымша серверін модельдеу.
- Мобильді қосымша серверін құруды жүзеге асыру.
Дипломдық жұмыс тақырыбының жаңашылдығы - кафедрада студенттерге және оқытушыларға хабарлама жіберу үшін мобильді құрылғылар мен push-технология бұрын соңды пайдаланылмады. Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы - кафедраның тәрбие жұмысын жүргізуді жеңілдету үшін ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктерін пайдалану.
Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен және қорытындыдан тұрады.
Кіріспеде дипломдық жұмыс тақырыбының өзектілігі, зерттеу объектісі, зерттеу пәні, мақсаты, мақсатқа жету үшін қойылған есептер, тақырыптың жаңашылдығы және тәжірибелік маңыздылығы сипатталды.
Бірінші бөлімде кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы, мобильді құрылғылар үшін push-технология ұғымы қарастырылды және дипломдық жұмыс мақсатына жету үшін есеп қойылымы анықталды. Екінші бөлімде мобильді қосымша серверіне қойылатын талаптар анықталды, UML тілінде оның моделі жасалды және мәліметтер қорын жобалау қарастырылды. Үшінші бөлімде дипломдық жұмыстың тәжірибелік жүзеге асырылуы, мобильді қосымша серверінің жұмыс істеу ерекшеліктері, оның мобильді құрылғылармен әрекеттесу негіздері қарастырылды.
Қорытындыда қойылған есептердің нәтижелері көрсетіліп, кафедраның тәрбие жұмысында хабарламалар жіберу жүйесін әрі қарай дамытуға ұсыныстар жасалды.
1 КАФЕДРАНЫҢ ТӘРБИЕ ЖҰМЫСЫ ЖӘНЕ ОНЫ АВТОМАТТАНДЫРУ
1.1 Кафедраның тәрбие жұмысының мәні мен маңызы
Университеттегі әрбір кафедраның тәрбие жұмысы факультеттің және универсиететтің қойған жоспарларына сәйкес жүргізіліп отырады. Тәрбие жұмыстарының жоспары алдын ала бекітіледі. Кафедраның тәрбие жұмысы және оқудан тыс жұмыстар білікті мамандар даярлау үрдісінің ажырамас бөлігі болып табылады. Кафедраның тәрбие жұмысының мақсаты жоғары кәсіби білімі бар, жоғары дәрежедегі мәдениетке ие, қоғамдық жұмыстарға белсене қатысатын, оқу үлгерімі жақсы және жан-жақты дамыған болашақ мамандарды даярлау және студенттердің жеке тұлғалық қасиеттерін арттыру болып табылады. Кафедраның тәрбие жұмысына қойылатын тапсырма осы аталған мақсаттарға жету үшін жағдайлар жасауға бағытталады.
Кафедраның тәрбие жұмысының негізгілері:
- Студенттердің жеке тұлғалық және мәдени қасиеттерін арттыруға бағытталған орта қалыптастыру.
- Оқудан тыс уақытта студенттердің ғылыми зерттеу жұмыстарымен айналысуына жағдай жасау.
- Студенттердің оқудан тыс жұмыстармен айналысуына бағытталған студенттік өзін-өзі басқару ұйымдарымен бірігіп жұмыс жасау.
- Студенттердің кәсіби білімдерін арттыру және оларды ынталандыруға бағытталған түрлі сайыстар, олимпиадалар ұйымдастыру.
- Әйгілі тұлғалармен кездесіп, пікір алмасу үшін кездесу кештерін ұйымдастыру.
- Студенттердің мұражай, театр сияқты әр түрлі мәдениет ошақтарына баруын ұйымдастыру.
- Студенттерді қоғамдық еңбекке баулу үшін түрлі деңгейдегі сенбіліктерге қатыстыру.
- Университет, факультет немесе кафедра деңгейінде өтетін мерекелік немесе басқа да іс-шараларға студенттердің қатысуын ұйымдастыру.
- Топтардың эдвайзерлерінің түрлі тақырыптарға байланысты кураторлық сағаттар өткізулерін қадағалау.
- Студенттердің студенттік емханадан толық медициналық тексерістен өтуін қадағалау.
- Студенттердің салауатты өмір салтын ұстануына бағытталған түрлі пікірталастар, ашық сабақтар, іс-шаралар ұйымдастыру.
- Студенттердің оқу үлгерімін бақылау.
- Кафедра немесе факультет деңгейінде жұмыс істейтін үйірмелерге студенттердің тіркелуіне және белсенді түрде қатысуына мүмкіндіктер жасау, т.б.
Осы аталған және басқа да тәрбие жұмысын жүргізу үшін студенттермен және оқытушылармен үнемі байланыста болып отыру маңызды болып табылады. Бұл мәселені заманауи ақпараттық технологияларды пайдалана отырып жүзеге асыруға болады. Дипломдық жұмыста осы мәселені шешудің бір жолы ретінде студенттермен және оқытушылармен мобильді құрылғы арқылы хабарлама алмасу жүйесі қарастырылды. Мысалы, қандай да бір іс-шараның өтетітіндігі туралы студенттерге хабарлау керек болсын. Бұл жағдайда кафедра әрбір топтың старосталарына немесе топтың эдвайзеріне тез арада телефон арқылы немесе жиналыстар ұйымдастыру арқылы хабарлауы керек. Осы әрекеттерді заманауи ақпараттық технологиялар көмегімен тек бір ғана батырманы басу арқылы орындауға болады.
Кез келген кафедрада студенттердің кәсіби білімдерін арттыру үшін, әр түрлі конференцияларға дайындау үшін және т.б. мақсаттарға жетуге бағытталған үйірмелер жұмыс жасайды. Бұл үйірмелерге жетекшілік ететін оқытушылардың бастауымен студенттер ғылыми зерттеулер жүргізуге, сынақтардан алынған нәтижелерді талдауға және халық алдында баяндама жасауға дағдыланады. Студенттердің осы үйірмелерге тіркелуін жүзеге асыру үшін де заманауи технологияларды пайдалануға болады. Студенттер мобильді құрылғы көмегімен кафедрада жұмыс істеп тұрған кез келген үйірме туралы ақпарат алып, қажет болса онда тіркелуіне болады.
Оқу үдерісінде студенттердің медициналық тексерістен өту мәселесі үнемі ұзаққа созылатын және өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Себебі емтихан кезінде белгілі бір мерзімге дейін барлық студенттер медициналық тексерістен өтіп бітуі міндетті. Осы туралы студенттерге және олардың эдвайзерлеріне хабарлама жіберу және студенттердің медициналық тексерістен өткендігі туралы мәліметтерді тіркеп отыру керек. Бұл мақсаттарға жету үшін де заманауи ақпараттық технологияларды қолдануға болады. Студенттер өздерінің медициналық тексерістен соңғы рет өткен мерзімі туралы ақпаратты мобильді құрылғысы арқылы біле алатындай жүйелерді құруға болады.
Сонымен бірге студенттер мен олардың эдвайзерлері арасында кез келген мәселе төңірегінде хабарлама алмасуға мүмкіндік беретін жүйе құруға болады. Дипломдық жұмыста осы аталған мәселелерді шешу үшін мобильді қосымша сервері құрылды.
1.2 Мобильді құрылғылар үшін push-технология ұғымының сипаттамасы
Push-технология - клиент-сервер архитектурасы бойынша жұмыс істейтін интернетке негізделген технология. Бұл технология pull-технологияға керісінше жұмыс істейді. Pull-технологияда клиент серверге қандай да бір транзакция үшін сұраныс жасайды да, серверден белгілі бір жауап алады. Pull-технологияны жүзеге асыру қиын емес. Ал push-технологияда клиент тарапынан ешқандай сұраныс жасалмайды, барлық операциялар сервердің бастауымен жүзеге асырылады. Сәйкесінше бұл технологияны жүзеге асырудың өз қиындықтары бар. Ол үшін белгілі бір клиентке мәліметтерді жеткізе алатындай функциялары бар сервер қажет.
Көптеген мобильді құрылғыларда пайдаланылып жүрген қас қағым сәттегі хабарламалар жүйесі - push-технологияның бір мысалы. Қазіргі таңда бұл технология қолданушыға ақпарат жеткізудің кең тараған нұсқаларының бірі болып отыр. Технологияны іс жүзінде пайдалану үшін қолданушының мобильді құрылғысы және онда орнатылған белгілі бір мобильді қосымшасы болуы керек. Мысал ретінде интернеттегі жиі өзгеріп отыратын ауа-райы болжамы, жаңалықтар сияқты ақпараттарды көрсетуге арналған мобильді қосымшаларды айтуға болады. Онда мобильді қосымша тарапынан ешқандай сұраныс жасалмайды.
1 суретке сәйкес мобильді құрылғылар үшін push-технологияны жүзеге асыру үшін 3 негізгі компонент қажет:
- хабарламаларды жіберетін мобильді қосымша сервері
- хабарламаларды мобильді қосымша серверінен қабылдап, белгілі бір мобильді құрылғыға жеткізетін қызмет көрсетуші сервер (push-server)
- хабарламаларды қабылдай алатын белгілі бір мобильді қосымша орнатылған мобильді құрылғы
Сурет 1 - Push-технология
Push-хабарламалар ұғымы алғаш рет Google компаниясы 2008 жылы Cloud to Device Messaging (C2DM) тегін қызметін іске қосқаннан кейін белгілі бола бастады. Одан кейін барлық белгілі мобильді платформалардың өз қызметтері іске қосылды. 2009 жылы Apple компаниясы iOS 3.0 операциялық жүйесінен бастап Apple Push Notification Service (APNS) қызметін іске қосты. Кейіннен Microsoft компаниясы да Windows Phone 7 операциялық жүйесінен бастап Microsoft Push Notification Service (MPNS) және BlackBerry компаниясы өз қызметтерін іске қосты.
Push-технология және push-хабарлама ұғымдарының айырмашылықтары бар. Push-технология - хабарламаны түпкі қолданушыға жеткізудің барлық сатыларын қамтитын технология. Ал push-хабарлама - мобильді қосымшаға push-технологияның көмегімен жеткізілетін мәлімет. Оны әрі қарай өңдеу мобильді құрылғы операциялық жүйесінің ішінде жүргізіледі. Сонымен бірге әр операциялық жүйенің push-хабарламаны өңдеуде өз ерекшеліктері бар.
iOS операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді құрылғыларда push-хабарламалардың 3 түрі бар:
1) Audio - қолданушыға push-хабарламаның келгені дыбыстық белгілер арқылы хабарланады.
2) Badges - мобильді қосымша белгішесінің үстінде пайда болатын кішкентай цифр түріндегі хабарламалар.
3) Custom text alerts - қалқымалы мәтін түріндегі хабарламалар.
Windows Phone 8 операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді құрылғыларда да push-хабарламалардың 3 нұсқасы бар:
1) Tile - хабарлама мобильді қосымша белгішесінің үстінде кішкентай цифр түрінде пайда болады.
2) Raw - хабарлама мобильді қосымшаның ішінде көрсетіледі.
3) Toast - хабарлама экранның жоғарғы жағында 10 секунд бойы көрсетіліп тұрады.
Ал Android операциялық жүйесінде бағдарлама құрушыға еркіндік берілген, яғни келіп түскен push-хабарламаны бағдарлама құрушы өз қалауынша қалқымалы мәтін түрінде немесе дыбыстық хабарлама түрінде шығатындай етіп өңдей алады.
Мобильді құрылғыларға push-технологияны пайдаланудың бірнеше артықшылықтары бар:
- Мобильді құрылғыны қолданушының серверге сұраныс жасауының қажеті жоқ. Барлық хабарламалар тек сервердің бастауымен жеткізіліп отырады.
- Мобильді құрылғының энергия тұтынуын үнемдеуге көмектеседі. Себебі мобильді құрылғының серверге сұраныс жасап, одан жауап алуы үшін белгілі бір мөлшерде энергия шығындалады.
- Мобильді құрылғының интернет-трафигін үнемдеуге көмектеседі. Құрылғыда интернеттің қосулы болуы жеткілікті.
- Мобильді құрылғыдағы қосымшаның үнемі ашық тұруы және қолданушының ол қосымшамен әрекеттесіп отыруы міндетті емес. Мобильді қосымша фондық режимде де хабарламаларды қабылдай алады.Ол мүмкіндікті операциялық жүйенің қызметтері қамтамасыз етеді.
- Мобильді құрылғының жедел жадысын дұрыс әрі үнемді пайдалануға көмектеседі. Себебі қолданушы бірнеше қосымшамен бір уақытта жұмыс істейтін болса, ол мобильді құрылғының жұмыс істеу жылдамдығына кері әсер етеді.
- Мобильді құрылғыларға жіберілетін хабарламаларды бір орталықтан басқару мүмкіндігінің болуы. Ол үшін қызмет көрсетуші серверден басқа мобильді қосымша серверін құру керек.
1.3 Google Inc. корпорациясының push-технологиясы
Google Cloud Messaging (GCM) - бағдарлама құрушыларға өз серверлерінен Android операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді құрылғыларына және бір құрылғыдан екінші құрылғыға мәлімет жіберуге мүмкіндік беретін Google Inc. корпорациясының тегін қызмет түрі. [1]
Google Inc. корпорациясы алдымен 2008 жылы Android 2.2 операциялық жүйесінде жұмыс істейтін Cloud to Device Messaging (C2DM) қызметін ұсынды. Кейіннен 2012 жылы аздаған өзгерістер енгізіп,оны Google Cloud Messaging (GCM) қызметіне ауыстырды.
GCM қызметінің C2DM қызметінен мынадай айырмашылықтары бар:
- GCM қызметін пайдалану үшін Google APIs консолінде API кілт алу керек.
- GCM үшін Sender ID алу керек. Ол C2DM қызметіндегі электронды почта сияқты қызмет атқарады.
- GCM хабарламалары жай мәтін түрінде немесе JSON форматында бола алады.
- GCM қызметі бірден бірнеше құрылғыларға хабарлама жібере алады.
- Бір құрылғы бірнеше серверден келген хабарламаларды қабылдай алады.
- Хабарламалар GCM серверлерінде 4 аптаға дейін сақталады.
- Хабарламалар көлемі 4 Кб-қа дейін болатын мәліметті қамти алады.
- Егер мобильді қосымшаның идентификаторы өзгеріп кетсе, GCM ол туралы мобильді қосымшаның серверіне хабарлай алады.
GCM қызметі хабарламаларды кезекке қоюды және белгілі бір хабарламаны белгілі бір құрылғыға жеткізуді басқарады. Хабарламалар серверде жаңа мәлімет пайда болғаны туралы хабарлайтын жеңіл хабарлама немесе өлшемі 4Кб-қа дейін болатын пайдалы мәліметі бар (сурет, дыбыстық файлдар, т.б.) үлкен хабарламалар болуы мүмкін.
GCM қызметімен байланысты басты ұғымдар мен терминдер: [1]
1) Компоненттер. 2 суретке сәйкес GCM қызметінде басты рөлдерді атқаратын объектілер:
- GCM байланыс серверлері - мобильді қосымшаның сервері мен мобильді қосымшаның арасында хабарлама жіберуге қатысатын Google ұсынған серверлер.
- Қолданушы қосымшасы - мобильді қосымшаның серверімен байланысатын GCM қызметі қосылған мобильді қосымша.
- Мобильді қосымшаның сервері - GCM қызметін жүзеге асыру барысында бағдарлама құрушы жазатын сервер. Сервер GCM қызметі арқылы қолданушы қосымшасына мәлімет жібереді.
2) Кілттер. Қолданушының мобильді құрылғысы мен сервердің дұрыс әрекеттесуі және жіберілген хабарламалардың мобильді қосымшаға дұрыс жетуі үшін GCM қызметінде қолданылатын идентификаторлар және токендер:
- Sender ID - Google қызметінен бағдарлама құрушыға берілетін жоба номері. Бұл идентификатор мобильді қосымшаның GCM қызметіне тіркелуі барысында қажет болады. Идентификатор хабарламалардың қандай серверден келетіндігін анықтау үшін қажет.
- Sender Auth Token - мобильді қосымшаның сервері Google қызметтерін пайдалана алу үшін қажет болатын API кілт. Ол да Google қызметінен алынады. API кілт мобильді қосымша серверінің деректер қорында сақталуы керек. API кілт мобильді қосымша сервері Google қызметіне HTTP сұраныс жасаған кезде сұраныстың header бөлігіне орналастырылуы қажет.
- Application ID - хабарламаларды қабылдап алушы мобильді қосымшаның идентификаторы. Ол қосымшаны құру барысындағы бума (package) атауымен сәйкес келуі керек және ол мобильді қосымшаның AndroidManifest.xml файлынан алынады. Бұл идентификатор мобильді құрылғыда үнемі жұмыс істеп тұратын Push Notification Service қызметіне келіп түскен хабарламаны қай қосымшаға жіберу керектігін анықтау үшін қажет.
- Registration ID - мобильді қосымшаның хабарламаларды қабылдай алуы үшін GCM серверлерінен берілетін идентификатор. Бұл идентификатор құпия сақталуы керек. Ол мобильді қосымша серверінің деректер қорында сақталады.
Сурет 2 - GCM архитектурасы
GCM қызметін жүзеге асыру үшін төменде көрсетілген әрекеттер орындалуы керек: [1]
1) Google API жобасын құру.
Браузерде https:console.developers.google.c omproject адресін теріп, Google Developers Console деп аталатын сайтқа кіру керек. Сайтқа кіргеннен кейін басты бетте Create Project батырмасын басу керек. 3 суретке сәйкес жобаның атауын енгізіп, Create батырмасын басу керек. Жоба құрылғаннан кейін 4 суретке сәйкес Project Number көрсетілген жаңа бет пайда болады.Project Number кейіннен Sender ID идентификаторы ретінде қолданылатын болады. Сондықтан оны сақтап қою керек.
2) GCM қызметін іске қосу.
Сол жақтағы тізімнен APIs & auth пунктін таңдап, көрсетілген API-лер ішінен Google Cloud Messaging for Android API іске қосатын батырманы жылжыту керек.
3) Мобильді қосымша серверінде қолдануға қажет API кілт алу.
Сол жақтағы тізімнен APIs & auth Credentials пунктін таңдап, Public API access астында Create new Key батырмасын басып, Server key таңдау керек. Пайда болған терезеде мобильді қосымша серверінің IP-адресін жазу керек. Бұдан кейін бағдарлама құрушыға API кілт беріледі.
4) Мобильді қосымшаның серверін жазу.
5) Android операциялық жүйесінде жұмыс істейтін мобильді қосымшаны жазу.
Сурет 3 - Google API жобасын құру
Сурет 4 - Project Number
5 суретке сәйкес GCM қызметіне тіркелу реті және хабарлама жіберу үдерісінің сатылары төменде көрсетілген:
1) Мобильді қосымша құрылғыға орнатылғаннан кейін GCM қызметіне Sender ID және Application ID жіберілу керек. Sender ID хабарламалар қандай серверден келетіндігін анықтау үшін қажет. Ал Application ID хабарламаны қандай қосымшаға бағыттау керек екендігін анықтауға қажет болады.
2) Егер мобильді қосымша GCM қызметіне сәтті тіркелсе, GCM қызметі тек сол қосымшаға арналған Registration ID идентификаторын береді.
3) Мобильді қосымша GCM қызметінен алған Registration ID идентификаторын мобильді қосымша серверіне жібереді. Жіберу үдерісі HTTP хаттамасы негізіндегі сұраныс арқылы іске асып, сервер алынған идентификаторды өз мәліметтер қорына сақтап қояды.
4) Хабарлама жіберу үшін мобильді қосымшаның сервері мәліметтер қорында сақтаулы тұрған белгілі бір мобильді қосымшаның идентификаторын алып, оған хабарламаны және API кілт қосып, GCM қызметіне жібереді.
5) GCM қызметі алынған сұранысты өңдеп, алдымен API кілтті тексереді. Тексеру сәтті аяқталса, GCM қызметі хабарлама қабылдаушының идентификаторы бойынша оның интернетке қосылған немесе қосылмағандығын тексереді. Егер қабылдаушы қосымша хабарламаны қабылдауға дайын болса, GCM қызметі хабарламаны мобильді қосымшаға жібереді. Егер қолданушы интернетке қосылмаған болса, GCM қызметі хабарламаны өзіне сақтап, қолданушы интернетке қосылғанға дейін хабарламаны сақтай тұрады. Мобильді қосымшадағы Push Notification Service қызметі push-хабарламаны қабылдап, мобильді қосымшаның атауы бойынша оны қажетті қосымшаға өңдеуге береді.
Сурет 5 - GCM қызметін жүзеге асыру
1.4 Есеп қойылымы
Дипломдық жұмыстың негізгі мақсатына сәйкес кафедраның тәрбие жұмысына бағытталған мобильді қосымшаның серверін құру керек. Сервердің жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек. Егер студент флюорографиядан өткен болса, сол туралы ақпаратты сақтап қою мүмкіндігінің болуы керек.
Кафедра қолданушылары үшін:
- Кафедра шеңберінде жұмыс істейтін үйірмелер туралы барлық мағлұматты көре алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Барлық топтар тізімін көре алу және жаңадан топтар ашу мүмкіндігінің болуы керек.
- Әрбір топқа белгілі бір семестр, пән, оқытушы, кредит саны бойынша оқытылуы тиіс пәндерді тағайындау мүмкіндігінің болуы керек.
- Белгілі бір оқу жылының қорытындысы бойынша келесі курсқа өте алмайтын студенттер тізімін көре алу, оларға жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Белгілі бір семестр қорытындысы бойынша 50 балдан төмен пәндері бар студенттер туралы барлық мағлұматты көре алу, оларға жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Қосымша семестрге тіркелген студенттер тізімін көре алу, оларға жалпылай және жекелей хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Кафедра шеңберінде оқытылатын пәндер тізімін көре алу және жаңадан пәндер қосу мүмкіндігінің болуы керек.
Оқытушылар үшін:
- Тобы және ондағы студенттер жайлы барлық мағлұматты көре алу мүмкіндігінің болуы керек. Топ студенттеріне жалпылай және жекелей хабарламалар жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Тобындағы флюорографиядан өтпеген студенттер туралы барлық мағлұматты көре алу мүмкіндігінің болуы, оларға жекелей және жалпылай хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Тобына өтілетін пәндерінің тізімін көре алу мүмкіндігінің болуы керек. Семестр соңында әрбір пән бойынша студенттердің қорытынды бағаларын енгізу мүмкіндігінің болуы керек.
- Өзі жетекшілік ететін үйірмелер туралы барлық мағлұматты көре алу және жаңадан үйірме ашу мүмкіндігінің болуы керек. Үйірмеге тіркелген студенттер тізімін көре алу, оларға жекелей және жалпылай хабарлама жібере алу мүмкіндігінің болуы керек.
Admin үшін:
- Студенттер туралы барлық мағлұматты көре алу және мәліметтерді өзгерте алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Оқытушылар туралы барлық мағлұматты көре алу және мәліметтерді өзгерте алу мүмкіндігінің болуы керек.
- Жіберілген хабарламалар туралы барлық мағлұматтарды көре алу мүмкіндігінің болуы керек.
Оқытушылар сервермен веб-интерфейс арқылы да, мобильді қосымша арқылы да әрекеттесе алады. Ал студенттер тек мобильді қосымша арқылы ғана әрекеттесе алады. Сондықтан сервер сыртқы бағдарламаларға өз ресурстарын пайдалануға рұқсат беру үшін ашық API ұсына алуы керек.
Жоғарыда көрсетілген мақсатқа жету үшін төмендегідей есептер орындалады:
- Мобильді қосымшаның серверіне қойылатын талаптарды анықтау.
- Серверді құру үшін пәндік аймақты зерттеу және жобалау.
- Сервердің мәліметтер қорын жобалау.
- Қойылған талаптар және жобалауға сәйкес серверді құру. Сервердің жұмыс істеу схемасы және жалпы архитектурасын көрсету.
- Сервердің Google Cloud Messaging қызметімен және мобильді қосымшамен әрекеттесу ерекшеліктерін көрсету.
- Сервердің веб-интерфейсінің ерекшеліктерін көрсету.
- Сервердің мәліметтер қорының ерекшеліктерін көрсету.
- Серверде қарастырылған қауіпсіздік негіздерін көрсету.
2 МОБИЛЬДІ ҚОСЫМША СЕРВЕРІН ҚҰРУ ЕСЕБІН ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ЖОБАЛАУ
2.1 Серверге қойылатын талаптар
Мобильді қосымша серверін құруды жүзеге асырмас бұрын мынадай талаптар анықталды:
1) Сервер GCM қызметімен дұрыс байланыс орната алуы керек. Ол үшін мобильді қосымша сервері GCM серверіне HTTP хаттамасы арқылы дұрыс форматтағы POST-сұраныстар жасай алуы керек. GCM қызметі серверге хабарлама жіберуге рұқсат беру үшін POST-сұраныстың тақырыбына Sender ID идентификаторы қосылып жіберілуі керек.
2) Жүйеге қажетті барлық мәліметтерді сақтау үшін сервердің мәліметтер қоры болуы тиіс.
3) Мобильді қосымша сервері қолданушылар үшін үнемі қолжетімді, яғни 24 сағат бойы аптаның 7 күнінде жұмыс істеп тұруы керек. Қолданушылар, яғни кафедра немесе оқытушылар жүйеге кіріп, кез келген уақытта студенттерге немесе оқытушыларға хабарлама жібере алуы керек. Жүйенің үнемі қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін ток көзіне тұрақты қосылған және интернетке шығу мүмкіндігі бар компьютер, яғни сервер қажет. Сонымен бірге ғаламторда кейбір хостинг-провайдерлер өз серверлеріндегі дисктерден тегін кеңістік ұсынады. Олар сервердің үзіліссіз жұмыс істеуіне кепілдік береді. Жазылған бағдарламалық кодтарды сондай тегін серверлерге орналастырып, шағын баптаулар жасау арқылы мобильді қосымша серверінің тұрақты қолжетімділігін қамтамасыз етуге болады.
4) Серверді қолданушылар үшін аутентификация және авторизация жасау мүмкіндіктерінің болуы керек. Мәліметтердің тұтастығы мен қауіпсіздігі үшін оларды жүзеге асыру міндетті болып табылады. Себебі серверде оқытушылар, студенттер туралы және т.б. маңызды мәліметтер сақталады. Ол мәліметтердің қандай да бір өзгерістерге ұшырауы жүйенің дұрыс жұмыс істемеуіне әкеліп соқтыруы мүмкін. Кез келген қолданушының жүйеге кіре бермеуін ұйымдастыру қажет, тек қана арнайы логин және құпиясөз сияқты мәліметтері бар қолданушылар ғана жүйеге кіруге құқылы болуы керек.
5) Сервердің веб-интерфейсі қолданушыға түсінікті әрі ыңғайлы болуы керек. Белгілі бір нәтижені алу үшін қолданушылар жасайтын қадамдар саны барынша аз болғаны жөн.
6) Серверден мобильді құрылғыларға хабарлама жіберу барысында хабарлама қабылдаушыларды топтарға бөлу мүмкіндігінің болуы керек. Мысалы, хабарламаны тек студенттер қабылдау керек, 1 курс студенттері ғана қабылдау керек, т.б. Бұл мүмкіндікті қамтамасыз ету үшін веб-интерфейсте түсінікті әрі ыңғайлы басқару элементтері орналастырылуы тиіс.
7) Серверде сақталған мәліметтерді пайдалана алу үшін және белгілі бір нәтиже беретін әрекеттерді орындау үшін мобильді қосымшаларға сервер тарапынан API, яғни қолданбалы бағдарлама интерфейсін пайдалану мүмкіндігі қарастырылу керек. Мысалы, мобильді құрылғылар бір-біріне хабарлама жіберу үшін, қолданушы туралы ақпарат алу үшін, т.б. әрекеттерді орындау барысында сервермен байланысқа түседі. HTTP хаттамасы арқылы жүретін осы сұраныстарды өңдеу үшін серверде арнайы скрипттер орналастырылуы керек.
2.2 Есеп шешімін UML тілінде модельдеу
Унификацияланған модельдеу тілі (Unified Modeling Language - UML) - бұл бағдарламалық қамсыздандырудың сызбасын құруға арналған стандартты құрал. UML тілі бағдарламалық жүйенің элементтерін көрсетуге, құрастыруға, спецификациялауға және құжаттандыруға арналған графикалық тіл. [2] Бұл тілді әр түрлі жүйелерді модельдеу үшін пайдаланады.
Модель дегеніміз - жүйені жақсырақ түсіну үшін құрылатын нақтылықтың қарапайымдандырылған түрі, абстракция. Жүйе дегеніміз - қандай да бір мақсатқа жету үшін ұйымдасқан элементтер жиыны. Жүйе бірнеше ішкі жүйелерден тұруы мүмкін. Жүйе оны мүмкіндігінше әр түрлі жағынан қарастыратын модельдердің көмегімен сипатталады. Модельдің құрастырушы бөліктері болып кластар, интерфейстер, компоненттер және түйіндер сияқты болмыстар саналады. UML тіліндегі модельдер осындай жүйелерді абстрактілі түрде сипаттауға қолданылады. Модельдер бізге құрылатын жүйенің құрылымын анық көрсетуге, жүйенің қалай жұмыс істейтінін жақсы түсінуге және оны UML тіліндегі диаграммалар көмегімен көрсетуге көмектеседі.
UML тілінде модель әр түрлі диаграммалар көмегімен құрылады. Диаграмма - бұл бір-бірімен байланысқан төбелер (болмыстар) және қабырғалар (байланыстар) жиынтығынан тұратын граф түріндегі графикалық көрініс. Жүйені модельдеу барысында әр түрлі диаграммалар сызылады. Әрбір жеке алынған диаграмма жүйенің белгілі бір бөлігін ғана көрсететін проекциясы болып табылады.
Жақсы құрастырылған модельдер жүйені өзара байланысқан әр түрлі жақтардан көрсетуге, құрастыруға, спецификациялауға және құжаттандыруға көмектеседі. Жақсы құрастырылған модельдер функционалды, логикалық және физикалық жағынан тығыз байланысқан, бірақ сонымен бірге бір-біріне қатты тәуелді емес ішкі модельдерден тұрады.
Дипломдық жұмыста хабарлама алмасу жүйесін модельдеу үшін IBM компаниясының Rational Rose Enterprise CASE-құралы пайдаланылды.
Дипломдық жұмыста құрылатын жүйенің моделі 3 түрлі жағынан қарастырылды: [2]
1) Жүйенің мінез-құлқын модельдеу. Мұнда жүйенің моделі пайдалану нұсқаларының диаграммасы (Use Case Diagram) және қызмет диаграммасы (Activity Diagram) арқылы көрсетілді.
2) Жүйенің құрылымын модельдеу. Мұнда жүйенің моделі кластар диаграммасының (Class Diagram) көмегімен көрсетілді.
3) Жүйенің архитектурасын модельдеу. Мұнда жүйенің моделі компоненттер диаграммасы (Component Diagram) және орналастыру диаграммасы (Deployment Diagram) арқылы көрсетілді.
Жүйенің мінез-құлқын модельдеу. Модельдеудің бұл түрі жүйенің динамикалық аспектілерін сипаттау үшін көбінесе пайдалану нұсқаларының диаграммасы көмегімен көрсетіледі. Ол диаграмма бағдарламалық жүйе жалпы алғанда не істейді? деген сұраққа жауап береді. [2] Пайдалану нұсқаларының диаграммасы - жүйенің динамикалық аспектілерін модельдеуге арналған UML тіліндегі диаграммалардың бір түрі және жүйенің мінез-құлқын модельдеудегі диаграммалардың негізгі түрі. Диаграммада актерлер және пайдалану нұсқалары бейнеленеді. Актер дегеніміз - жүйемен қарым-қатынасқа түсетін сыртқы объектілер. Актер адам немесе сыртқы бағдарлама, яғни жүйеге әсер ете алатын кез келген болмыс бола алады. Ал пайдалану нұсқалары дегеніміз - актерлерлердің жүйемен қарым-қатынасқа түсу барысында істейтін әрекеттері. Ол әрекеттерді орындау барысында қандай да бір нәтиже алыну керек немесе жүйеде қандай да бір өзгеріс пайда болуы керек. Хабарлама алмасу жүйесінде мобильді қосымша серверімен қарым-қатынасқа түсетін актерлер:
- Кафедрадағы қолданушылар.
- Студенттер.
- Оқытушылар.
- Админ.
- GCM байланыс серверлері.
Төмендегі 6 суретке сәйкес пайдалану нұсқаларының диаграммасында Кафедра актері және оның пайдалану нұсқалары көрсетілген. Диаграммада пайдалану нұсқалары дөңгелек фигура түрінде, актерлер адам бейнесі түрінде көрсетілген. Тұтас сызықтар арқылы актердің негізгі пайдалану нұсқалары, ал үзік сызық арқылы қосымша пайдалану нұсқалары көрсетілген.
7 суретке сәйкес Оқытушы актері және оның пайдалану нұсқалары көрсетілген. Диаграммада Кафедра және Оқытушы актерлері үшін Қолданушы актері жалпылау ретінде көрсетілген. Себебі екеуі де Хабарлама жіберу пайдалану нұсқасын қолданады.
Төмендегі 8 суретке сәйкес Студент және Админ актерлері және олардың пайдалану нұсқалары көрсетілген. Студент мобильді қосымша серверімен тек мобильді қосымша арқылы ғана әрекеттеседі. Сервер мобильді қосымшаға өз ресурстарын пайдалану үшін API ұсынады. Студенттің сервермен жасайтын операцияларын сипаттау дипломдық жұмыстың аясына кірмейді. Сол себепті Студент актері үшін Серверден мәліметтер алу деп аталатын жалпы түрдегі пайдалану нұсқасы көрсетілген. Пайдалану нұсқаларының диаграммасында Жүйеге логинқұпиясөз арқылы кіру пайдалану нұсқасы барлық актерлер үшін ортақ болып көрсетілген.
Сурет 6 - Кафедра актері және оның пайдалану нұсқалары
Сурет 7 - Оқытушы актері және оның пайдалану нұсқалары
Сурет 8 - Студент және Админ актерлері және олардың пайдалану нұсқалары
Жүйенің динамикалық аспектілерін модельдеуге пайдаланылатын тағы бір диаграмма түрі - қызмет диаграммасы. Негізінде қызмет диаграммасы басқару ағынының бір қызмет түрінен екіншісіне қалай өтетіндігін көрсететін блок-схема болып табылады.
Қарапайым блок-схемадан айырмашылығы, қызмет диаграммасында басқару ағынының параллельдігін және тармақталуын жақсы көрсетуге болады. Қызмет (activity) дегеніміз - бұл қазіргі сәтте қалып-күй машинасының (автоматтың) ішінде орындалып жатқан іс-әрекеттер жиынтығы. Қызметті орындау нәтижесінде жекелеген операциялардың орындалуы жүзеге асады немесе жүйеге қандай да бір өзгеріс еніп, оның күйі өзгереді.
Қызмет диаграммасын кез келген модельденіп отырған элементтің динамикалық аспектілерін модельдеуге пайдалануға болады. Қызмет диаграммасы көбінесе орындалатын іс-әрекеттердің сценарийін модельдеу үшін пайдалану нұсқаларына және объектілер жиынтығының динамикалық аспектілерін модельдеу үшін операцияларға қолданылады. [2] Қызмет диаграммасын пайдалану нұсқаларына қолданған кезде пайдалану нұсқасының ішіндегі жұмыстар ағынының орындалу ретіне мән беріледі. 9 және 10 суреттерге сәйкес Кафедра актерінің Хабарлама жіберу пайдалану нұсқасын ашып көрсету үшін қолданылған қызмет диаграммасы көрсетілген. Диаграммада Хабарлама жіберу операциясын орындауға қатысатын объектілер жолақтар ретінде бөлініп көрсетілген. Қызмет диаграммасының басты мағынасы - жұмыстардың уақытқа қатысты орындалу ретін көрсету. Диаграммада сопақ фигуралар арқылы қызметтер, ал төртбұрыштар арқылы жүйенің күйлері көрсетілген. Параллель орындалатын жұмыстар қалың көлденең және тік сызықтар арқылы көрсетілген. Тармақталу белгілері ромб түрінде ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz