Химия пәні бойынша элективті курстар арқылы оқушыларды бейімін, бағдарын таңдауға дайындаудың теориялық негіздері және оқыту

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

Қазақстандағы білім берудің негізгі мақсаты мемлекеттегі әлеуметтік-экономикалық жағдайларының қазіргі заман талаптарына және оның дамуының негізгі бағыттарына сәйкес келетін жаңа сапаға жету болып табылады. «Білім берудің мазмұнын білім үстемдігі деңгейінен нәтижеге бағдарланған «құзіретті» білімге өзгертуді» міндеттеп отырған бүгінгі күннің талабы өмірге бағдарлы оқытуды әкелді. Ал бағдарлы оқытудың оқушылардың қызығушылығын неғұрлым толық ескере отырып, олардың қабілетін дамытуға бағытталған арнайы дайындық үдерісі екендігі, бұл оқыту үрдісін саралау мен даралау арқылы орындалатыны анық. Экономика мен қоғамдық өмірдегі өзгерістердің дамуы - білім беру жүйесінің мәнісі мен негізі болып табылатын тұлғаға жаңа талаптар қойылады. Сол талаптардың ішінде негізгілері: талапкерлік, жауапкершілік, қоғамдағы өзгерістерге бейімделушілік, болашақ мамандықты түсінушілікпен таңдау қабілетінің болуы және оған дайын болу.

Елбасымыз Н. Назарбаевтың балалардың мектепке баруын толық қамтамасыз ету, "Қазақстан - 2030" жылға дейінгі стратегиясын айқындаған жолдауында елдің дамуының негізгі бағыттары көрсетілді, міне соған байланысты білімді ұрпақ тəрбиелеп өсіру əрбір ұстаздың борышы [1] . Сондықтан да болашағымыздың жарқын болуы осы білімді де, салиқалы мектеп қабырғасында жүргізген оқыту үрдісі мен тəрбиеге байланысты болмақ. Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру, оқушылардың заман талабына сай өмір сүруіне үлкен ықпал жасамақ. Əрбір мұғалім оқушылардың білімін тереңдетіп, ой - өрісін, шығармашылық қабілетін арттыруды көздеп, пəнге деген қызығушылығын тудыру нысанасын таңдайды. Ендеше, Қазақстанның болашақ білімді мамандарын дайындауда алатын білімнің ұшқырлығы мен нəтижелігінің желісі əлеуметтік - экономикалық дамуындағы өзгерістерге жол ашу болып табылады. Заман талабына сай жалпы орта білім бейінді оқытуға көшу үстінде.

Ал бүгінгі қүндегі орта білім берудің негізгі қозғаушы күштері - жалпы білім беретін мектептерде бағдарлы оқытуды жаппай енгізу, бағдарлы мектептер мен ресурсты орталықтардың дамуы және 12 жылдық орта білім беру жүйесіне көшу болып табылады, олар «Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамыту концепциясында (2004-2015 ж. ж. ) », «Қазақстан Республикасындағы 2005-2010 жылдарға арналған білім беруді дамытудың мемелекеттік бағдарламасына», «Білім беру саласындағы мемелекеттік саясат концепциясында» бекітілген.

Бітіру жұмысындағы ғылыми аппарат

Бітіру жұмысының өзектілігі: Бүгінгі таңда еліміздің білім жүйесінде оқыту үдерісін тың идеяларға негізделген жаңа мазмұнмен қамтамасыз ету міндеті тұр. Орта білім берудің басты мақсаты - әлеуметтік, экономикалық, қоғамдық - саяси өмірге белсенді араласуға дайын, құзыретті тұлғаны қалыптастыруға ықпал ету болып отыр. «Өткенге қарап басымызды иеміз, ертеңге қарап білек сыбанамыз» демекші, бүгінгі бала-ертеңгі азамат. Оқытушының педагогикалық шеберлігінің негізгі өлшемдерінің бірі - оқушының өзіндік танымдық жұмысын ұйымдастыру, ал екіншісі оқушының қызығушылығын арттырып, ғылыми ізденіске жетелеу. Қазіргі кездегі орта мектеп оқулықтарындағы “Металдар” тарауында металдарға берілген мәліметтер аз болғандықтан, “Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста” элективті курсының бағдарламасын 10 сыныптағы жаратылыстану-математика бағытына арнап ұсыну өзекті проблема болып отыр.

Бітіру жұмысының мақсаты: Орта мектептің жаратылыстану-математика бағытының 10-сыныбына арналған “Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста” атты элективті курсын дайындау.

Бітіру жұмысының міндеттері:

1. Орта мектепке сай “Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста” атты элективті курсының бағдарламасын құрастыру.
2. Мұғалімдерге қажетті мәліметтің үлгісін ұсыну.
3. Оқушылардың қызығушылығын арттыратындай элективті сабақтардың мазмұнын беру.

Зерттеу нысаны: Мектепте химия пәнін ұйымдастыру үрдісі

Күтілетін нәтиже:

1. “Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста” атты элективті курсының бағдарламасы дайындалады.
2. Мұғалімдер ұсынылған мәліметтердің үлгісін пайдалана отырып элективті курстарды тиімді ұйымдастырады.
3. Оқушылардың қызығушылығын арттыратындай элективті сабақтардың мазмұны қалыптасады.

Жұмыстың жаңашылдығы:

1. “Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста” атты элективті курсының бағдарламасы құрастырылады.
2. Мұғалімдерге қажетті мәліметтің үлгісі ұсынылады.
3. Оқушылардың қызығушылығы артатын элективті сабақ мазмұны беріледі.

Жұмыстың практикалық құндылығы: Оқушылардың металдар туралы білімін толықтырып, практикалық білігі мен дағдысын қалыптастыру.

Жұмыстың сынақтан өткізілуі: 2012 жылдың 30 қаңтары мен 10 наурыз аралығында №143 Сүйінбай атындағы жалпы орта білім беретін мектепте педагогикалық практикада сынақтан өткізілді.

Оқыту әдісі: Кіріктірілген оқыту әдісі

Сабақты ұйымдастыру формасы: жеке, топтық жұмыс

ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ

1. 1 Химия пәні бойынша элективті курстар арқылы оқушыларды бейімін, бағдарын таңдауға дайындаудың теориялық негіздері және оқытудың қазіргі кездегі күй-жайы

Даму жолындағы қоғамда ең алдымен білім дамуға тиісті. Ал білімді дамытатын сол үрдістің субъектілерінің принципті түрдегі жаңа әрекеттері мен жаңа қарым- қатынас нормаларын меңгеруі болып табылады [2] .

Оқушылардың бағдаралды дайындығы және жоғары сынып оқушыларының бағдарлы оқыту концепциясына сәйкес, бағдарлы оқыту-оқушылардың тұлғалық және өмірлік орнын анықтауды қамтамасыз ететін оқытудың индивидуализациясы және дифференциациясы іске асырылатын орта жалпы білім берудің соңғы кезеңі. Бұл жоғары сынып оқушыларының қабілеттері, қызығушылықтары мен қажеттіліктері ескерілетін, оқушылардың танымдық және кәсіптік ниеттеріне сәйкес оқушылардың максималды дамуы үшін жағдайлар жасалатын оқу іс-әрекетін ұйымдастыру жүйесі.

Дифференциация - біртұтасты бірнеше бөліктерге, формалар және сатыларға бөлу, бөлшектеу деген мағынаны білдіреді [3] .

Білім беру жүйесі дамуының өткен кезеңінде «соңғы білім беру» типі қалыптасты, сол кезде білім, білік, дағдылар бүкіл кәсіби іс-әрекет пен өмір жолында өз құнын жоймай сақталып қалатын. Бұл қоғамдық өндірістің салыстырмалы түрде баяу эволюциясының және соған байланысты білім беру мазмұны құрылымының тұрақтылығы салдарынан болатын. Бүгінгі күні техника, технология, ақпараттық технологиялар даму қарқыны адамзат ұрпағының ауысуынан жедел жүріп жатыр. Жаңа білім беру саясаты «нәтижеге бағытталған құзыретті білім беру» деп аталды. Мұндай білім берудің мәні - ерекше зейінді дайындық деңгейіне қойылатын талаптарға сонымен қатар, жеке бөлшектелген білім беру салаларының білім, білік, дағдыларына емес, мектеп бітірушілерінің жылдам өзгеріп жатқан әлемге бейімделуіне дайын болуға мүмкіндік беретін базалық білім, білік, дағды түріндегі біртұтас сапалы соңғы нәтиженің қалыптасуына қойылатын талаптарға аударады. Маманның пәндік-білімдік үлгісіне балама ретінде маманның құзыретті үлгісі болады. Жиі пайда болып және өзгеріп отыратын мәселелерге іс-әрекеті мен мінез құлқы пара-пар болатын адам құзырлы деп саналады [4] .

Оқушылардың 12 жылдық мектептегі элективті мәселелерін зерттеу Қазақстанның педагогикалық ғылымының приоритетті бағыттарының бірі болып табылады [5] .

Орта мектептің жоғары сыныптарындағы элективті курсты оқытудың педагогикалық орындылығы былайша түсіндіріледі:

- жоғары сынып оқушыларында нақты бір іс-әрекет түрлеріне тұрақты қызығушылығының болуымен;

- оқушылардың тұрақты қызығушылықтарын оқыту және тәрбиелеу мақсаттары үшін қолдану қажеттілігімен;

- дарынды оқушылардың өскіндерін және қабілеттерін максималды дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасау;

- оқушылардың шамадан тыс жүктемесін жоюға ұмтылумен;

- оқушылардың кәсіби бейімделу қажеттігімен түсіндіріледі [6] .

Бағдарлы оқытудың негізгі мақсаттары оқушылардың мектеп бітірушілерінің моделіне сәйкес келетін және олардың еңбек нарығының шарттарына бейімделуіне, сондай-ақ бітірушілерге кең орта білімді әр болашақ маманға қажет қысаң мамандандырумен сәйкес келетін түлектің тұлғалық қасиеттерінің қалыптасу қажеттілігінен туындайды.

Бағдарлы оқытуға көшіру келесі мақсаттарды көздейді:

- жеке жалпы білім беретін пәндерді тереңдетуді қамтамасыз ету;

- оқытудың дифференциациясы үшін, қабілеттері, икемдері мен қажеттіліктеріне сәйкес оқушыларға жеке білім беру траекториясын таңдауына, дифференциацияға жағдай жасау;

- әртүрлі деңгейдегі оқушыларға, олардың қабілеттеріне жеке бас икемдеріне және қажеттіліктеріне сәйкес толық білім алуына бірдей мүмкіндік орнатуға ықпал жасау;

- жалпы және кәсіби білім беру арасындағы байланысты қамтамасыз ету, мектеп бітірушілерін жоғары кәсіби білім бағдарламаларын игеруіне неғұрлым тиімді дайындау [7] .

Элективті курстар - оқушылар таңдап алған міндетті оқу курстары, олардың мазмұны оқушылардың жеке білімге деген қызығушылықтарына сәйкес танымдық қызығушылықтарын қанағаттандыруға мүмкіндік беріп, пәндер бойынша білімдерін кеңейтіп, тереңдетуге ықпал етеді. Элективті курстары оқыту таңдалған бағарлы пән қолданылатын тіршіліктің нақты аумақтарына қажетті қолданбалы білім, білік және іс-әрекет түрлерін алу жағына бағытталған [8] .

Оқушылардың жеке сұраныстарын зерттеу негізінде оларға оқу бағдарынан өзгеше болатын, бірақ тұлғалық бейімделуді және оқушының білім қажеттіктерін қамтамасыз ететін курстар ұсынылуы мүмкін.

Элективті курстар қысқа мерзімді болады және әртүрлі бағыттағы қосымша білім беру бағдарламаларына негізделеді. Мектеп немесе басқа білім беру ұйымдары ұсынатын элективті курстардың мөлшері оқушы таңдауға міндетті курстардың санымен салыстырғанда артық болуы тиіс [9] .

Элективті диффренциацияны ұйымдастыру түрлері ретінде оқушылардың таңдау бойынша курстарын (соның ішінде факультативтер, үйірмелер, элективті курстар), зерттеушілік, шығармашылық, жобалық іс -әрекеттерін көрсетуге болады. Сөйтіп, «элективті дифференциация» ұғымы оны ұйымдастырудың бір түрі болып табылатын және бірқатар пәндерді таңдаумен шектелмейтін «элективті курстар» ұғымынан едәуір кең мағынада болады [10] .

Элективті курс - (латынша electus - таңдаулы [] ) бұл оқушылар таңдауы бойынша іске асырылатын міндетті курс. Мұндай курстар біздің еліміздің қазіргі заман білім беру тәжірибесінде орта мектептерді 8-9 сыныптарындағы бағдарлы дайындыққа дайындау кезінде және 10-11 (11-жылдық мектептерді мысалға алғанда) сыныптардағы бағдарлы оқыту негізінде енгізілуде [11] .

1-кесте. Дифференциацияның екі түрінің ұқсастықтары мен айырмашылықтары

Бағдарлы оқытуды ұйымдастырудың қазіргі күйі мен болашағын анализдеу үшін ең алдымен бағдарлы сыныптар пәнді тереңдетіп оқытатын сыныптардан қалай ерекшеленетіндігін анықтау керек [12] .

Оның айырмашылығы мамандану деңгейінде жатыр, сонымен қатар сәйкес оқу пәндерін оқыту тереңдігіне және қаншалықты оқушылар қауымын камтып жатқандығына байланысты. Тереңдетіп оқыту оқушылар дайындығының неғұрлым жоғары деңгейін білдіреді, сонымен қатар олардың санын азайтады. Бағдарлы оқытуды «мектептің жоғары сатысындағы неғұрлым демократиялық және кең фуркациясы деп түсінуге болады. Әр бағдарда негізгі зейін жалпы жүктеменің қомақты үлесі берілетін бағдарланушы пәндер тобына бөлінеді». [13] .

Элективті курс сабақтарын ұйымдастыру кезінде оқытудың тек дәстүрлі әдістерін қолдану жеткіліксіз, қазіргі заман білім беру жүйелері мен оқыту технологиялары қажет екендігі бүгінгі күні баршаға мәлім. [14]

Бейіналды элективті курс әдістемесін жасау кезінде, оқушылардың қабілеттері мен мүмкіндіктерінің ашылуына, олардың өздігінен жұмыс істеуіне көп көңіл бөлінді. Сабақта оқушыларға базалық курстан таныс сұрақтар қолданылып, оларды толықтырып, тереңдету арқылы білімдерін кеңейту мәселесіне баса көңіл аударылды [15] .

Оқушылардың оқуға деген жағымды мотивациясын тудыру үшін терең ой толғаныстарын қажет етпейтін материалдарды қолданып, логикалық ойларын дамытып, салыстырмалы түрде жауап беруге итермелейтін материалдарды пайдаланудың тиімділігі педагогикалық-психологиялық тұрғыдан дәлелденді. Көздеген нәтижеге жетуді қамтамасыз ету үшін күрделілігі әртүрлі материалдар мен тапсырмалар қолданылып отырды. Бейіналды элективті курс құрамында тек қана қызығушылық тудыратын материал болып қоймай, курс мазмұнында химия жайлы толық ғылыми түсінікті қалыптастыратын күрделі материалдардың қамтылуы керек [16] .

Кез келген басқа жалпы білім беретін курстар сияқты бейіналды элективті курстары да, білім берудің жалпы дидактикалық принциптеріне сәйкес құрылады. Оқылатын пәннің жүйесіне сәйкестік; мазмұнның ғылымилығы; осы кезде дейін қолданылып келген курстардың шектерін кеңейту, оларды тереңдету; іс-әрекеттің практикалық бағыттылығы; пәнаралық сипатта болуы; дамытытушылық тұрғыда құрылуы; оқушылардың жастық және психологиялық ерекшеліктерінің ескерілуі; республикалық, аймақтық ерекшеліктерді ескеру; кәсіби бағытта болуы [17] .

Элективті курс мазмұнын таңдау кезінде міндетті түрде бейіналды дайындық мақсаттары мен міндеттерін негізге алып, химияны оқуға деген қабілетін дамытудың көзделуі негізгі мақсатқа айналады [18] .

Курс мазмұнын меңгерту барысында оқушыларға үнемі проблемалық сұрақтар қою және өзіндік жұмыстар орындату жағына баса көңіл бөлінді. Проблемалық жағдаяттарда сұрақтарға жауап іздеу арқылы оқушылардың осы саладағы қазіргі заманның басты мәселелерімен танысып, көзқарастары кеңейію негізінде оқытудың тәрбиелеуші потенциалы жоғарылады. Оқу мотивациясы күшейіп, «химия» саласынан өз қабілеттерін тексеру мүмкіндігі артты [19] .

Курстың негізгі мақсаттары мен міндеттерін жүзеге асыру барысында оқушылардың құзырлығы дамып, іс-әрекетке дайындығы күшейтілді.

Оқушылардың бейіналды даярлығының негізгі формасы ретінде таңдау бойынша курстары - элективті курстарды атауа болады. Бейіналды оқыту жүйесіндегі элективті курстар негізгі мектеп оқушыларының мектептің жоғары сатысында болашақ бейін бағытын саналы түрде таңдап алуға көмек көрсетуші және жеке білім беру траекториясын құруға мүмкіндік беретін құрал болып табылады [20] .

Қазіргі кезде бейіналды курстардың нақты белгіленген типологиялары жоқ, көбінесе ғалымдар оларды үш типке (пән бойынша (сынаушы), пәнаралық және бейімдеуші) бөліп көрсетеді.

Пән бойынша , мұндай элективті курстарын іске асыру барысында келесі міндеттер шешіледі:

• пәндік сынақтарды өткізу; оқушының бұл бағдарға қатысты мүмкіндіктеріне баға беру, таңдалған пәнді тереңдетілген деңгейде игеруге дайындығын анықтау;
• бағдар іс-әрекетттерінің құрам бөліктерімен танысу;
• базалық пәндік білімді кеңейтіп, толықтыру, таңдау бойынша емтиханға дайындалуына жағдай жасау;
• оқушыларды берілген бағдарға сәйкес келетін іс-әрекет түрлерімен таныстыру.

Жоғарыда аталған курстарға қойылатын негізгі талаптардың бірі - олардың қысқа уақытта өткізілуі, ең тиімді ұзақтығы - бір тоқсан (8-18 сағ. ) .

Пәнаралық элективті курстар дәстүрлі оқу пәндерінің бір-бірімен байланысын қамтамасыз етеді. Олар мектеп оқушыларын бірқатар пәндер бойынша білімдерінің синтезін талап ететін кешенді мәселелер және міндеттермен, сонымен қатар оларды әртүрлі кәсіби салаларда шешу әдістерімен таныстырады. Мұндай курстардың міндеттері:

• оқушылардың білімін жаратылыстану математикалық бағытта жалғастыруына бейімдеу;
• оқушылардың икемдерін, қабілеттері мен қызығушылықтарын дамыту;
• әлемнің интегративті бейнесін қалыптастыру.

Бейімдеуші элективті курстар - оқу бағдарын таңдауға және оқушылардың кәсіби бейімделуі бойынша психологиялық-педагогикалық көмек көрсетуді қамтамасыз етеді. Олардың алдына келесі міндеттер қойылады:

• оқушылардың қазіргі заман мамандықтар әлеміне бейімделуі үшін негіз болуы;
• типтік іс-әрекет түрлерімен іс-жүзінде танысу;
• кәсіби сынақтарды ұйымдастыру.

Бұл курстар таныстырушы сипатқа ие болғандықтан, қысқа уақытта өткізіледі және жиі ауыстырылып отырылады. Бір курстың ең тиімді ұзақтығы - бір тоқсан [21] .

Бейіналды дайындық мақсаттарына, бейіналды элективті курстардың міндеттері мен атқаратын қызметтеріне орай, оларды пән бойынша (сынаушы), пәнаралық және бейімдеуші деп үш жеке топқа бөлмей, бір-бірімен тығыз байланысты тұйық тізбек ретінде қарастыру жөн деп санаймыз. Пәндік элективті курстарды 8-ші сыныпта (бейіналды дайындықты ұйымдастырудың бастапқы кезеңінде) пәнге деген қызығушылықты ояту үшін ұйымдастырған абзал. Ал 9-шы сыныпта - бейіналды дайындықтың соңғы сатысында - пәндік- бейімдеуші, яғни пәнге қатысты белгілі бір іс-әрекет түріне жаттықтырушы, біліктер қалыптастырушы практикалық бағытты курстар жүзеге асырылуы тиіс. Бұл курстарды пәнаралық байланыс арқылы жүзеге асыру тиімді [22] .

Білім беру жүйесінде Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі бекіткен типтік оқу бағдарламалары қолданылады. Бірақ, «Қазақстандық білім беру жүйесін жаңашылдандыру тұжырымдамасын» іске асыру, бейіналды дайындық жүйесін енгізу көптеген әртүрлі бағдарламалар бойынша құрастыруды талап етеді. Типтік оқу бағдарламаларын негізге ала отырып, мұғалімдер бейіналды элективті курс бағдарламаларын өздігінен жасайды. Кез келген оқу бағдарламасы сияқты элективті курс бағдарламасы да - белгілі бір технология бойынша жасалатын және белгілі талаптарға жауап беретін нормативті құжат [23] .

Сөйтіп, бағдарлы оқытудың негізгі мәселелерін бөліп көрсетейік:

- жеке білім беретін пәндерді тереңдетіп оқыту;

- оқытудың дифференцияциясы, оқушылардың өз қабілеттері, икемдері мен қажеттіліктеріне сәйкес жеке білім траекторияларын таңдап алуы;

- жеке икемдері мен қажеттіліктеріне сәйкес оқушылардың әр санаттары

оқушылардың қоғамдануы, оларды кәсіби тұрғыдан өзіндік орын табуына дайындау;

- жалпы және кәсіби білім беру арасындағы байланыстың болуы, мектеп бітірушілерді жоғары кәсіби оқу орындарының бағдарламаларын игеруге дайындау;

- оқушыларға келешек оқу бағдарын таңдауға көмек беретін кәсіби сынақтарды енгізу арқылы бағдаралды дайындықты іске асыру [24-25] .

Қазіргі таңда металдардың адам өмірінде маңызының ерекшеліктерін білсек те, орта мектеп оқушыларына арнап жазылған элективті курстар жоқтың қасы. Оқушыларға өздеріне белгілі металдар туралы толық мәліметтер беретін қазақ тіліндегі оқу құралдары да тапшы. Орта мектепте металдар тарауына әрдайым уақыт жете бермейді. Осыған орай “Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста” элективті курсының бағдарламасын орта мектеп мұғалімдеріне көмекші оқу құралы ретінде ұсынбақпын.

2 НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2. 1. «Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста» атты элективті курсының бағдарламасы

Түсініктеме хат

Өркениетті қоғамда ең алдымен білім дамуға тиіс. Ал сол білімді дамытатын осы үрдістің субъектілерінің нақты іс әрекеттері мен пәнге қызығушылықтарының артуы және білім нәтижесі болып табылады. Жаңашылдыққа бет бұрған қоғам соған сай тұлғаларды талап етеді. Бұл жолда ең алдымен ғылымның дамуы, білім шыңына ұмтылған қызығушылығы мол жастардың ғылыми және практикалық қызметтері маңызды болмақ.

Мектептің жоғарғы сатыларында білім беру оқушылардың болашақ мамандықтарын таңдауда алдын ала дайындықты талап етеді.

Мектеп оқушыларының білімдеріне білім қоса отырып, табиғатта кездесетін металдарды жаза, айта білу, металдардың қолданылуы, қасиеттері туралы білім қалыптастыру.

Мақсаты:

Оқушыларға металдардың ғылымдағы, техникадағы, тұрмыстағы рөлі туралы толық ақпарат бере отырып, химия пәніне деген қызығушылықтарын арттыру.

Міндеттері

1. Оқушылардың химиялық білімін тереңдете отырып, металдары тани білу қабілеттерін арттыру;
2. Металдардың химиялық қасиеттеріне байланысты туындайтын мәселелердің туу себептерін және оның шешімін табуда белсенділіктерін арттыру;
3. Химиялық өзгерістер әсерінен туындаған мәселелерге жауапкершілікті күшейту;

2. 2. Тақырыптық жоспар (10 сынып)

«Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста» элективті курсы(16 сағат)

2-кесте. «Металдар ғылымда, техникада және тұрмыста» элективті курсының тақырыптық жоспары.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс