Алматы облысының ұлттық құрамының динамикасын картографиялау

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Менің бітіру жұмысымның тақырыбы: «Алматы облысының ұлттық құрамынының динамикасын картографиялау».

Жұмысының мақсаты - кеңес өкіметі дәуірі мен тәуелсіздік алғаннан кейінгі Қазақстандағы көші-қон үдерістерін, оның мәні мен маңызын негізгі факторларын, түрлері мен нәтижелерін анықтап, Алматы облысы халқының ұлттық құрамының динамикасының өзгеруін картографиялау мақсатында мынадай міндеттер көзделді:

- кеңес дәуіріндегі көші-қон үдерісін толқындарына, бағыттарына, бары-сына, нәтижелеріне қарай, тарих ғылымында ашылған жаңа тұжырымдамалар негізінде кезеңдерге бөлу;

- көші-қон үдерісінің әр кезеңдегі ішке және сыртқа бағытталған түрлерін (республика ішіндегі, аймақ аралық, КСРО республикаларымен, шетелдік) анықтау;

- көші-қонның саяси-демографиялық катаклизмдермен өзара байланысын көрсету негізінде халықтың ұлттық құрамына тигізген әсерін кезеңдер бойынша талдау;

- тәуелсіздік қарсаңындағы Қазақстандағы көші-қон үдерістерінің ерекше-ліктерін, оның себептері мен бағыттарын анықтап, тәуелсіздік жылдарындағы көшi-қон үрдiстерiнiң кеңестік кезеңдегі көші-қон үрдістерімен байланысын, ерекшеліктерін, барысы мен нәтижелерін көрсету;

- көші-қон үдерістерінің өркениетті даму жолындағы тәуелсіз Қазақстанның әлеуметтiк-экономикалық дамуындағы маңыздылығын айқындау.

Жұмыстың ғылыми жаңалығы.

Қазақстандағы ХХ ғ. көші-қон үдерістері мен оның этнодемографиялық салдарлары алғаш рет тарихи себеп-салдар және сабақтастық тұрғысынан жан-жақты және кешенді түрде зерттелді;

- кеңестік дәуірдегі көші-қон үдерісі тәуелсіздік кезіндегі көші-қон қозғалысының бағыттары, барысы, қарқындылығы, сондай-ақ, халықтың сандық және сапалық құрамына, республиканың саяси-элеуметтік жағдайы мен этнодемографиялық дамуына тигізген әсерін талданды;

- кеңес өкіметі орнауы қарсаңындағы көші-қонның ерекшеліктері талданды;

- кеңес дәуіріндегі көші-қон үдерісінің саяси, мәдени нәтижелері адамзат қоғамындағы ұлтаралық келісім, шыдамдылық, өзара көмек пен бейбіт қатар өмір сүру құндылықтарының орнығуына байланысты өзгерістерге ұшырауы көрсетілді;

- Қазақстанның тәуелсіздік алу қарсаңындағы көші-қон үдерістерінің ерекшеліктері нақтыланды.

Мен, Алматы облысының ұлттық құрамынының динамикасын талдамас бұрын, алдымен түрлі әдебиеттерді, Алматы облысының статистикалық бюро агенттігінің мәліметтерін (Алматы облысының әлеуметтік-экономикалық паспорты), ғаламтор сияқты ақпараттар көздерін қолдана отырып облыстың әлеуметтік-экономикалық жағдайы туралы көп мәліметтер жинадым. Сол жинаған мәліметтердің қорытындысы бітіру жұмысының І бөлімінде кеңінен берілген.

Ал жұмыстың ІІ бөлімінде жалпы Қазақстандағы санақ деректері мен көші-қон мәселесі қаралып, облыстағы ұлттар құрамының динамикасына тигізер әсері талданып, сипатталған.

Қазіргі заман талабына сай, ғылым мен техника дамыған тұста барлық алдыңғы қатарлы елдерде қауіпті табиғи құбылыстарды зерттеуде географиялық ақпараттық жүйе (ГАЖ) технологияларын қолдану өте жақсы дамыған. Сондықтан да зерттеліп отырған территориядағы әлеуметтік-экономикалық процестерді зерттеу барысында дәстүрлі әдістермен бірге ғылымның жаңа жетістіктерінің бірі - ГАЖ-ды және компьютерлік технологияны қолдандым. Жұмыстың ІІІ тарауында осы бағдарламада жұмыс жасау тәртіптері туралы кеңінен қарастырылған.

1 АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ

Алматы облысы 1932 жылы құрылған. Облыс орталығы - Талдықорған қаласы, тұрғындар саны 126, 6. Аумағы 224 мың шаршы шақырым. Елді мекендер саны 836. Халқы 2011 жылдың 1 қаңтарына - 1857, 8 мың адам. Олардың ішінде 103 ұлт өкілдері мен ұлттық топтар бар.

Ауылдық кенттік және қалалық округтар саны 274, халықтың тығыздығы 7 адам/шаршы км. Талдықорған қаласы мен Астана қаласының арасы - 1480 шақырым. Облыс оңтүстігінде Қырғыз республикасымен, солтүстік-шығысында және солтүстік-батысында Балқаш көлімен, батысында Жамбыл облысымен шектесіп жатыр. Облыс құрамына 16 аудан мен облыстық маңыздағы 3 қала бар (Талдықорған, Қапшағай, Текелі) . Барлық 274 әкімдік, олардың ішінде 16 аудандық, 10 қалалық, 14 кенттік, 234 ауылдық әкімдіктер бар/1/.

Алматы қаласы - республиканың мәдени, ғылыми және қаржы орталығы.

Қазақстан Республикасының оңтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан Алматы облысының табиғаты мен жер бедері ала-құла болып келген. Балқаш және Алакөлге ұласатын солтүстігі көлбеуленген құмды жазық алқап. Бұл өңір негізінен антропогеннің аллювийлік және эолдық шөгінділерінен түзілген.

Оның басым бөлігін Сарыесікатыраудың, Тауқұмның, Лөкқұмның, Қарақұмның, Қорғанқұмның қырқалы және төбешікті құмды алқаптары алып жатыр. Балқаш маңы жазығының Іле аңғары өтетін атыраулық бөлігі көне құрғақ арналармен тілімделген. Солтүстік шығыста Жетісу Алатауы мен Барлық тауының аралығында Жетісу (Жоңғар) қақпасы орналасқан. Облыстың шығысын Жетісу Алатауының сілемдері толығымен қамтыған. Олар тауаралық ойпаңдар мен қазаншұңқырлар арқылы бөлінген. Осы тұста Жетісу Алатауының ең биік тауы - Бесбасқан (4442 м) орналасқан. Облыстың оңт. және оңтүстік-шығысы Іле, Күнгей, Теріскей Алатаулары, Кетпен (Ұзынқара) жотасы және Солтүстік Тянь-Шань сілемдерінің т. б. жоталарынан құралған. Жетісу Алатауы мен Іле, Күнгей Алатаулары және Кетпен таулары аралығында Іле ойысы (аңғары) жатыр. Алматы облысының оңтүстік-батысын және батысын Шу, Іле таулы үстірттері мен далалары қамтыған.

Облыс өнеркәсібі

Облыстың өнеркәсіп саясаты 6 аудан мен 3 қаладан құрылған, тауар өндірушілердің үштен екісі орналасқан. Жалпы өндірілген өнеркәсіп өнімінің 78, 8 пайызы ірі кәсіпорындардың үлесіне тиеді. Олар мыналар: «Голд Продукт» ЖАҚ-гі, «Алматы қант» ААҚ-ы, «Бент» ААҚ-ы, «Саф» шыны компаниясы, «Компания Фудмастер»ААҚ-ы, «Қазақстан қағазы» ЖАҚ-ы, «Қайнар» ААҚ-ы, «Темірбетон» ЖШС-гі және т. б. Облыста 32, 1 мың ауылшаруашылығы тауар өндірушілері бар, олардың 31, 7 мың шаруа және фермерлік шаруашылықтар/2/.

Облыс өнеркәсібінде ауылшаруашылық шикізаттарын өңдеу басты орында, олардың жалпы өнеркәсіп өнімін өндірудегі үлесі 59, 5 пайыз. Облыста бір мыңнан астам ауылшаруашылық шикізаттарын өңдеу кәсірорындары бар. Облыс өнеркәсібі республика тауарлы өндіріс көлемінің 3, 3 пайызын қамтиды. Республика тауарлы өндірісінде жүзім шарабы, темекі бұйымы, қант, ашытқы, крахмал, электрлі аккумулятордан облыс жетекші орындарды алады.

2006 жылы 4, 3 млрд. теңгенің 4 ірі жобасы құрылысы аяқталды, оған «Үркер косметик» ЖШС, «Нұрмай» ЖШС, «Казсиликон» ЖШС және «Қазцинк-Гранит» ЖШС жатады. «Голд Продукт» ЖШС, АҚ-да табиғи шырын және минералдық су, «Тұлпар» ЖШС-те құрылыс және қаптау кірпішін, «Новая строитиельная инициатива» ЖШС-де құрылыс кірпішін шығару бойынша қуатты өндірістері іске қосылған. «Қазақстанды дамытубанкі» Шарын өзеніндегі Мойнақ су электр стансасын құрылысын қаржыландыруда. «Заемды» қаржы есебінен «Берикап Қазақстан» ЖШС және «Гранита плюс» ЖШС құрылыс жүргізілуде. Электр энергиясының аймақтық рыногі «Алматы Пауэр Консолидейтед» ЖАҚ, Текелі жылу электр орталығы және орташа қойылған қуаты 425 МВт 15 су электр стансалары, оның ішінде 364 МВт Қапшағай СЭС, Алматы 46, 9 МВт СЭС каскадтары арқылы көзге түседі.

2008 жылы облыс өнеркәсіп өнімінің 297, 6 млрд. теңгені құрады. Экономикаға 174, 5 млрд. теңге инвестиция салынды.

Ал 2011 жылдың қорытындысы бойынша облыста қазіргі бағамен 422, 8 млрд. теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі - 109, 8 пайызды құраған.
Тау-кен өндірісі жалпы өндіріс көлемінің 1, 6 пайызын құрап, есепті кезеңде 6, 8 млрд. теңгенің өнімі өндіріліп, өңдеу өнеркәсібінің үлесі - 82, 2 пайызға өсіп, 347, 3 млрд. теңгенің өнімі шығарылған. Электрмен жабдықтау, газ беру, бу және ауамен баптау облыстың жалпы өндіріс көлемінің 15, 2 пайызын құрайды (64, 3 млрд. теңге), сумен жабдықтау, кәріз жүйесі, қалдықтардың жиналуын және таратылуын бақылау - 1, 0 пайызды құрады (4, 3 млрд. теңге) .

Тамақ өнімдерін өндіруде 2010 жылдың қаңтар-қарашасымен салыстырғанда сүт өнімдері - 4, 3 пайызға, нан және ұн - 4, 0, крахмал және ұн өнеркәсібінің өнімдері - 41, 3, дайын мал азығы - 23, 7, жеміс-жидек және көкөністі өңдеу мен консервілеу - 24, 7, балықты өңдеу және консервілеу - 16, 2, сусын - 14, 7, темекі өнімдерін өндіру 6, 0 пайызға артты.

57 жаңа нысанды іске қосу, 12 өндірісті кеңейту есебінен 1389 жаңа жұмыс орны құрылды.

2012 жылғы 1 тоқсанның қорытындысы бойынша өнеркәсіп өндірісінің көлемі қолданыстағы бағада 104, 0 млн. теңгені құрады, былтырғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 16, 7 млрд. теңгеге артық (87, 3 млрд. теңге), нақты көлем индексі 108, 2%, өсу қарқыны - 119, 1 %.

2012 жылғы қаңтар-наурыз айларында өнеркәсіп өнімдерінің нақты көлем индексі бойынша республикада облыс 5 орынды иеленді.

Өңдеу өнеркәсібінде 2012 жылғы 1 тоқсанда жалпы сала бойынша 81, 4 млрд. теңгеге өнім шығарылды, 2011 жылғы 1 тоқсанға қарағанда нақты көлем индексі - 109, 0%-ды құрады (67, 2 млрд. теңге), өсу қарқыны - 121, 1 %.

Жалпы өнеркәсіп бойынша көрсеткіштерді қалыптастыруға өңдеу өнеркәсібі ең көп үлесін тигізеді, өндіріс көлемінде оның үлесі 78, 3%-ды құрайды. 2012 жылғы 1 тоқсанда Алматы облысы өңдеу өнеркәсібінің нақты көлем индексі бойынша республикада 7 орынды иеленді.

Жалпы өнеркәсіп өндірісінде азық-түлік өндірісінің үлесі (18, 3 млрд. теңге) 17, 6% -ды құрайды және өңдеу өнеркәсібі - 22, 5%. Темекі өнімдерін шығару облыстың жалпы өнеркәсіп көлемінің 20, 0%-ын және өңдеу өнеркәсібінің 25, 6%-ын құрайды.

2012 жылғы қаңтар-наурызда өңдеу өнеркәсібінде еңбек өнімділігі 12, 4 мың. АҚШ долларын/адам, немесе былтырғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 105, 7% -ды құрады.

Облыста соңғы жылдары өнеркəсіп өнімін өндіруді өсірудің оңды тенденциясы сақталуда. Өндірісті өсіру жұмыс істеп тұрған кəсіпорындардың қуаттылығын арттыру жəне жұмысы тоқтап тұрған кəсіпорындардың қызметін жаңарту, 98 жаңа өндіріс орындарын, учаскелер, цехтарды пайдалануға беру есебінен қамтамасыз ету көзделуде.

Өнеркәсіпті дамыту мақсатында 2003-2015 жылдарға Қазақстан Республикасын индустриялы-инновациялық дамыту бағдарламасы әзірленді. Бағдарлама аясында бәсекеге қабілетті инновациялық өндірістерді құру жөніндегі жобаларды жүзеге асыру бойынша жұмыстар жүргізілуде.

Ауыл шаруашылығы

Алматы облысының ауыл шаруашылығы тауарөндірушілеріне қазіргі заманға сай техникамен және жабдықтармен қамтамасыз ету бойынша, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеудің жаңа технологияларын игеру бойынша «ҚазАгроҚаржының» лизингтік бағдарламалары арқылы қолдау көрсетілуде.

Алматы облысының әкімдігінің баспасөз қызметі хабарлағандай, атап айтқанда Алакөл, Жамбыл, Қарасай, Көксу, Панфилов, Сарқанд аудандарының шаруашылықтары лизинг алды. «»ЖШС-нің майонез шығару үшін Америкалық желіні сатып алу, сояны қайта өңдеу бойынша ағылшын жабдығын сатып алу жөніндегі жобалары іске асты. Еңбекшіқазақ ауданындағы тоған судағы балық шаруашылығына бекіреге және форельге арналған жеке азық өндірісін ұйымдастыруға 540 млн. теңге көлемінде қаржы бөлінді. Осы ауданда Алматы облысы бойынша «АП Адал» АҚ жобасын қолдау көрсетілді. «» ЖШС-нің алма, алмұрт, өрік, шие ағаштарын өсіру үшін вируссыз жоғары өнімді отырғызу материалдарын, тамшылатып суару жүйесін, басқа да озық технологияларды қолдану арқылы «Интенсивті технология бақтарын құру» ауқымды жобасын іске асыруға қолдау көрсетілуде/3/.

«Аграрлық несие корпарациясы» АҚ несие серіктестігі желісі арқылы ауалшаруашылығы тауарын өндірушілерді несиелеу бағдарламасын іске асырады. Облыс бойынша барлығы 890-нан аса ауылшаруашылығы тауарын өндіруші-үлескерлер қатысқан 17НС құрылды. Оларға өсімдік шаруашылығы тауарын өндірушілер мен ауыл тұрғындарының бірлестіктерін дамыту ынталандырылуда, бұл оларға өнімдерін тұтынушыларға делдалсыз жеткізу мүмкіндігін береді. «Аграрлық несие корпарациясының» қолдауымен облыста 210 ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді және 240 жеке үй шаруашылығын қамтитын осындай 20 бірлестік құрылған.

Бұдан басқа, бюджеттен тыс сырттан тартылған қаржы есебінен ет өнімінің өндірісі бойынша «Ақ Сұңқар» ШҚ, «Шығыс Қаратау» ШҚ, етті қайта өңдеу бойынша «Көк жазық» ЖШС, «Жас Қанат» ШҚ жобалары қаржыландырылады. Жалпы алғанда бес инвестициялық жобаны іске асыру үшін қазірдің өзінде 1 млрд. 645 млн. теңге бөлінді. Облыс халқы өзінің тамақ өнімдерімен толық қамтамасыз етілген.

Облыстың егіс көлемі 885, 2 мың га, оның ішінде дәнді дақылдар -491, 4 мың га, техникалық дақылдар -19, 2 мың№га, майлы дақылдар -100, 8 мың. га, картоп және бақша дақылдары -60, 7 мың га құрайды.

Облыста мал саны да өсуде. 2007 жылы мал саны мүйізді ірі қара бойынша -719, 4 мың бас, оның ішінде сиыр -332, 4 мың бас, қой мен ешкі -2664, 0 мың бас, шошқа -139, 5 мың бас, жылқы -194, 4 мың бас, құс -8129, 4 мың басты құраған. Ал 2011 жылдың мәліметтері бойынша мал басының саны төмендегідей көрсеткіштерге жеткен: мүйізді ірі қара - 829, 8 мың бас (2010 жылмен салыстырғанда 101, 3%), қой мен ешкі - 3108, 0 мың бас (101, 8%), шошқа - 114, 5 мың бас (100, 6%), жылқы - 238, 5 мың бас (102, 4%) және құс - 9063, 1 мың бас (106, 8%) .

Ал 2012 жылдың 1 сәуіріне облыстағы ірі қара саны 1, 3 пайызға, қой мен ешкі 1, 4, жылқы 2, 0, шошқа саны 4, 3, түйе 2, 2, құс 4, 8 пайызға артты.

Мал шаруашылығын дамыту мен малдардың өнімділік сапасын арттыруда облыстағы асыл тұқымды мал шаруашылығы базасы мал шаруашылығын тұрақты дамытуға негіз болуда.

Мемлекеттік қолдау көрсетудің нәтижесінде жылдан жылға асыл тұқымды малдардың басы мен үлесінің өсуі мен қатар, асыл тұқымды мал шаруашылықтарының саны да өсуде.

Облыс бойынша бүгінгі күні 156 асыл тұқымды мал шаруашылығы субьектілері жұмыс жүргізуде. Нәтижесінде облыстағы асыл тұқымды малдардың үлесі ірі қарадан 13, 3 пайызға, жылқы 12, 2, қой 20, 0, түйе 48, 4, шошқа 29, 8, құс 6, 5 пайызға жетті.

Балқаш ауданындағы «Dinara-Ranch» ЖШС-гі, Алакөлдегі «Нағашыбек» ШҚ, Райымбектегі «Кеген Агро» ЖШС-гі, Ұйғыр ауданындағы «ҚазМалы» ЖШС-рі шет ел селекциясының ірі қара малының бағыттағы Герефорд және Ангус тұқымдарын сатып әкеліп өсіруде/4/.

Облыс бойынша 61, 0 мың тонна ет, 131, 0 мың тонна сүт, 190, 5 млн. дана жұмыртқа өндірілді немесе өткен жылдың осыған сәйкес мерзімімен салыстырғанда ет өндіру 7, 2 пайызға, сүт өндірісі 0, 4, пайызға артты.

2011 жылы ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 286, 1 млрд. теңгеге өндіріліп, 2010 жылмен салыстырғанда нақты көлем индексі 103, 1%-і құрады.

2012 жылдың 1 қаңтарына берiлген мәлiметтер бойынша шаруашылықтардың барлық санаттарында 293, 5 мың тонна (тірі салмақпен) мал және құс еті өндірілді, бұл 2010 жылмен салыстырғанда 0, 5%-ке артық, тиісінше сүт - 667, 8 мың тонна (100, 2%), жұмыртқа - 878, 7 млн. дана (96, 6%), жүн - 7, 9 мың тонна (100, 9%) .

Облыс бойынша 1174, 3 мың тонна (алғашқы кіріске алынған салмақпен) дәнді дақылдар жиналды немесе өткен жылға қарағанда 105, 1%, оның ішінде дәндік жүгері - 343, 0 мың тонна (108, 4%), күріш - 58, 0 мың тонна (100, 5%) .
Қант қызылшасының жалпы түсімі 97, 3 мың тоннаны құрады, бұл өткен жылдың деңгейінен 6, 2 мың тоннаға артық.

194, 0 мың тонна майлы дақылдар жиналды немесе 15, 2%-ке артық. Өткен жылмен салыстырғанда майбұршақ өндірісінің көлемі 16, 3%-ке, мақсары - 22, 1%-ке көбейді.

599, 7 мың тонна картоп (102, 7%), 708, 2 мың тонна көкөністер (108, 5%), 62, 3 мың тонна жеміс-жидек (112, 1%) және 15, 5 мың тонна жүзім (95, 5%) жиналды.

2009 жылы облыс қой өсірушілерінің «Жетісу» аймақтық ассоциациясы құрылып, соның негізінде «Жетісу асыл тұқым» АШӨК-ві аттестациядан өтіп 2010 жылы дистрибъютерлік орталығы мәртебесін алған.

2012 жылы облысымызда жаңадан қуаттылығы 4800 бас болатын фермерлік шаруашылықтар, 2000 басқа арналған мал бордақылау алаңдары және репродуктор шаруашылықтар құру үшін шет елден 1900 бас сатып алу және 50787 бас аналықты етті бағыттағы асыл тұқымды бұқалармен (ұрығымен) сіңіре будандастыру жоспарланып отыр.

Шағын бизнесті дамыту

2011 жылдың 12 айында шағын және орта бизнестің белсенді субъектілерінің саны 109, 0 мың бірлік, онда 289, 0 мың адам жұмыспен қамтылған немесе экономикалық белсенді тұрғындардың 29, 1 пайызын құрады (2011 жылдың 4 тоқсанына - экономикалық белсенді тұрғындар саны - 993, 5 мың адам) .

Жалпы сомасы 583, 8 млрд. теңге өнім шығарылды, бюджетке түскен түсім 15, 5 млрд. теңге (2010 жылмен салыстырғанда 122, 0%) .

Кәсіпкерлікті дамытуда қолайлы жағдай жасау, әкімшілік кедергілерді жою және төмендету мақсатында рұқсат беру процедураларын (құжаттарын) инвентаризациялау бойынша облыста жұмыстар жүргізілді. Жұмыс барысында мемлекеттік органдардың бақылаушы-қадағалаушы функциялары мен процедураларын (құжаттар) қысқарту бойынша ұсыныс енгізілген/5/.

Осы мақсатпен әкімшілік кедергілерді жою және кәсіпкерлік саласындағы мәселелерді шешу бойынша Жұмыс тобының құрамы өзектелді. Жұмыс тобының құрамына мемлекеттік құрылымдардың, «Нұр Отан» ХДП қоғамдық бірлестігінің, кәсіпкерлер бірлестіктерінің «Атамекен» Одағы» ҰЭП өкілдері және тағы басқалары енгізілген.

Жұмыс тобымен 10 басқармалар мен департаменттер, облыстың 19 аудандары мен қалаларының атқарылған жұмыстарын тыңдау бойынша 2 семинар-кеңес өткізілді.

Жергілікті орындаушы органдармен 40 рұқсат беру құжаттары (процедуралары) қаралып, оның ішінде 7 құжатты жоюға, 15 - оңтайландыру және 18 құжатты қалдыру жөнінде ұсыныс берілді.

Шағын кəсіпкерлікті дамыту жəне қолдау кəсіпкерлік саласындағы жұмыстарға халықтың əлеуметтік - кедей тобын тарту жолымен кедейшілік деңгейін төмендетуге мүмкіндік беретін аймақтық саясат бағыттарының бірден-бір жолы болып табылады.

Соңғы жылдары шағын кəсіпкерлікті дамыту жөніндегі жұмыстар жандандырылды. Жыл сайын шағын кəсіпкерлік субъектілерінің, оларда жұмыс істейтіндер саны өсуде.

Алайда, негізінен бастапқы капиталдың жоқтығынан, халықтың жеке бизнес жүргізуге дайын еместігіне байланысты шағын кəсіпкерлік ауылдық жерлерге қарағанда қалалық жерлерде анағұрлым дамығандығын атап айту қажет.

1. 4. Көлік

Облыс Қытай және Орта Азия, Ресей, Қырғызстан және Тәжікстан республикалары арасында маңызды көлік дәлізі болып саналады. Достық теміржол станциясы және Қорғас автокөліктер өтетін жолдар арқылы Қытайға және басқа да әлем елдеріне қазақстандық тауарларды экспортқа шығаруды жүзеге асырады.

Қазіргі заманғы көлік дәліздерін қалыптастыру облыс аумағында бірқатар ірі жобаларды жүзеге асыру есебінен жалғасатын болады. Жетіген-Қорғас теміржолының құрылысы, «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» халықаралық транзит дәлізін («Алматы-Қорғас» автомобиль жолы) қайта жөндеу басталды.

«Алматы-Қапшагай», «Үшарал-Достық», «Алматы-Өскемен» автомобиль жолдарын қайта жөндеу, «БАКАД» автомобиль жолының құрылысы бойынша жобаларды жүзеге асыру көзделді.

Автомобиль жолдары көптеген аймақтар үшін тауарлар, өнеркəсіп жəне ауылшаруашығы жүктерін түсіретін, сондай-ақ жолаушылар тасымалдауды жүзеге асыратын бірден - бір артықшылығы бар қатынас құрамы болып табылады. Қазіргі уақытта ауылдық жерлерде барлық аудан орталықтары мен ауылдық елді мекендердің 80 пайызы автомобиль жолдарымен қамтамасыз етілген/6/.

Жолмен қамтамасыз етуді сипаттайтын негізгі көрсеткіштердің бірі - аумақтың 1000 шаршы шақырымға жолдарының тығыздығы болып табылады. Облыста бұл көрсеткіш тұтастай алғанда республика бойынша 29, 7 шақырымның орнына 42, 5 шақырымға тең.

Жыл сайын азаматтардың жеке меншігіндегі барлық автомобиль түрлерінің саны артуда.

Алматы облысындағы маршрут желісі 344 автобус бағытынан тұрады, оның ішінде 40 - қалаішілік, 134 - облысішілік (қалааралық), 71 - ауданішілік, сондай-ақ 99 - елді мекендерді республикалық және облыстық маңызы бар қалалармен жалғастыратын маршруттар. Осы маршруттарда сыйымдылығы мен модификациясы әртүрлі 1949 автобус жұмыс істейді.

Аталмыш маршруттарда 33 заңды тұлға және 3 жеке кәсіпкер автомобиль көлігімен жолаушыларды және багажды тасымалдауды жүзеге асырады.

Облыстың аумағында 17 автостанция және Талдықорған мен Қапшағай қалаларында 2 автовокзал орналасқан. Алматы облысында автомобиль көлігі қызметінің көрсеткіші тұрақты өсуі байқалады, өйткені облыстағы тасымалдау көлемінің негізгі бөлігі көліктің осы түрі құрайды.

Мәселен, 2012 жылдың 1 тоқсанның қорытындысы бойынша автомобиль және әуе көлігімен тасымалданған жолаушылар саны 142, 6 млн. адамды құрап, бұл 2011 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 21, 4% өсті, жолаушылар айналымы 2347 млн. жол/км құрады (115, 5%) .

Алматы облысының аумағы автомобиль жолымен қатар өзен, теміржол және әуе сияқты көлік тораптарына ие. Алматы облысы арқылы жалпы ұзындығы 1342, 9 шақырым теміржол магистралі өтеді. Бұл фактор аймақтың, мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік-мәдени кеңістігіне кіруіне мүмкіндік беріп қана қоймай, сонымен қатар қажетті шарты болып табылады.

Автомобиль көлігімен 33, 7 млн. тонна жүк тасымалданып ол өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 22, 4 % артты, жүк айналымы 1387, 8 млн. т/км құрады (117, 5%) .

Сонымен қатар облыста 2 әуежай: Талдықорған қаласында -«Жетісу» Авиакомпаниясы» АҚ және Іле ауданы Боролдай кентінде -«Альтаир Эйр» ЖШС орналасқан.

«Талдықорған» әуеайлағы «Жетісу» авиакомпаниясымен бірге Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінің әскери бөлімшелерімен бірге облыстық орталықтан 15 шақырым жерде, теңіз деңгейінен 600 метр биіктікте орналасқан. Ені 44м және ұзындығы 2500м, асфальтбетон төсеніш төселген бір ұшу-қону жолағы бар. ТУ-154, ТУ-134, ЯК-40, ЯК-42, АН-24, ИЛ-76 ұшақтарын және МИ-8 тікұшақтарын қабылдауға қабілетті.

Қазіргі таңда «Жетісу» Авиакомпаниясы» АҚ арқылы әлеуметтік маңызы бар «Талдықорған-Астана-Талдықорған» әуебағыты жүзеге асырылады.

2012 жылдың 1 тоқсанның қорытындысы бойынша осы әуеқатынасы бойынша әуежай арқылы 5871 жолаушы жөнелтіліп, ол 2011 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 8 %-ға өсті, 94 рейс орындалып, нақты жолаушы айналымы 5094 мың ж/км құрады және ұшқан сағаттың саны - 396.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.