Банктің несиелік ресурстарын басқару,оларды қалыптастыру мен орналастыру тәртібі
Т. Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
« Қаржы және есеп » факультеті
« Қаржы » кафедрасы
«Банктің несиелік ресурстарын басқару, оларды қалыптастыру мен орналастыру тәртібі» тақырыбына
« Қаржы » мамандығы бойынша жазылған
Дипломдық жұмыс
Орындаған: Бегеева Айғаным
3 курс студенті 304 топ
Ғылыми жетекші: э. ғ. к., аға оқытушы Қасымбекова Г. Р.
Дипломдық жұмыс « Қаржы » кафедрасы отырысының 2009 жылғы «__» № хаттама шешімімен Мемлекеттік аттестациялық комиссияның алдында қорғауға жіберілді.
Кафедра меңгерушісі
э. ғ. д., профессор
Ынтықбаева С. Ж.
Алматы-2010 жыл
Т. Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
«Қаржы және есеп» факультеті
«Қаржы» кафедрасы
«050509-Қаржы» мамандығы
Дипломдық жұмысты орындауға
ТАПСЫРМА
Студент Бегеева Айғаным Әуезхановна
Дипломдық жұмыс тақырыбы « Банктің кредиттік ресурстарын басқару, оларды қалыптастыру мен орналастыру тәртібі »
20__жылғы «__» қарашадағы №ЖОО
бұйрығымен бекітілді.
Аяқталған материалдар мен мәліметтер сипаттамасы
Дипломдық жұмысты дайындауда жататын сұрақтар тізбесі:
1)
2)
3)
Ұсынылатын негізгі әдебиеттер
Графиктік материалдардың (кестелердің, диаграммалардың, сызбалардың) тізбесі
Тапсырманы беру күні «__» 200_ж.
Ғылыми жетекшісі:
(аты-жөні) қолы
Тапсырманы орындауға қабылдаған студент:
(аты-жөні) қолы
Т. Рысқұлов атындағы Қазақ Экономикалық Университеті
«Қаржы және есеп» факультеті
«Қаржы» кафедрасы
«Мақұлданған» «Бекітемін»
Ғылыми жетекшісі «Қаржы» кафедрасының
меңгерушісі э. ғ. д., профессор
Интикбаева С. Ж.
(аты-жөні) қолы «__» 2009
__ курс, тобы, «050509-Қаржы» мамандығы студентінің
«»тақырыбына
арналған дипломдық жұмысын жазудың
КҮНТІЗБЕЛІК ГРАФИГІ
Жетекшінің
орындау
туралы
белгісі
Жоспар-
ланған
Орындал-
ған
Күнтізбелік графикті беру күні «___» 20___ж.
Күнтізбелік графикті орындауға қабылданған студент
(Аты-жөні) (қолы)
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . 9
1 БАНКТІҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ МЕНШІКТІ ҚАРАЖАТ
1. 1 Банк несиелік ресурстарының ұғымы және меншікті қаражат көздері . . . 22
1. 2 Банктің меншікті қаражатының жеткіліктілігі және банктің тартылған қаражаттары . . . 25
1. 3 Банктің депозиттік операциялар және депозиттік емес ресурстары . . . 34
2 «ҚАЗАҚСТАН ХАЛЫҚ БАНКІ» АҚ-НЫҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ТАЛДАУ
2. 1 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның несиелік ресурстары және несие саясаты . . . 40
2. 2 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ-ның несиелік операцияларының сапасын талдау . . . 64
2. 3 «Қазақстан Халық Банкі» АҚ- ның несиелік қоржынын қалыптастыру ерекшеліктері . . . 77
3 БАНКТІК НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРДЫ БАСҚАРУ ЖӘНЕ НЕСИЕЛІК ҚОРЖЫН
3. 1 Банктік несиелік қоржынды қалыптастыру және оның жағдайын бақылау . . . 81
3. 2 Банктік несиелік ресурстарын басқарудың жетілдіру жолдары . . . 86
3. 3 Банктік несиелік ресурс бойынша тәуекелді төмендету әдістері . . . 90
ҚОРЫТЫНДЫ . . . 93
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 94
ҚОСЫМША
КІРІСПЕ
Диплом жұмысының өзектілігі: Қазіргі уақытта банктердің несиелік ресурстарын пайдалануда экономикамыздың дамуына үлкен өзіндік үлесін қосып жатқан Қазақстан Республикасындағы екінші деңгейлі банктердің қызметтерінің дамып, халықаралық стандарттарға сай болып жатқандығын айта аламыз.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2007 жылдың 28 ақпанында өткен Парламент палаталарының бірлескен отырысындағы «Жаңа Әлемдегі Жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына дәстүрлі Жолдауында: "Тәуелсіздікке қолымыз жеткен алғашқы күннен бастап сіздер мен біздер барлық қажыр-қайратымызды жұмсап, еңсесін асқақтатқан Жаңа Қазақстан барған сайын нық сеніммен алға басып келеді. Дамудың өзі таңдаған даңғылына түскен еліміздің атағы шартарапқа таралып, әлемдік қоғамдастықтың алдындағы абыройы да жылдан жылға артып отыр. Біз экономикамыз мен мемлекетіміздің берік іргетасын қаладық. Қазақстанның алдағы дамуы, кемел келешегі экономикалық, әлеуметтік, саясаи және әкімшілік тұрғыда жан-жақты сараланып, түбегейлі жаңа кезеңге батыл қадам бастық", - деп Елбасымыз Қазақстан халқына жарқын болашағымыз біздің қолымызда екендігіне тағы да көзімізді жеткізді. /1/
Еліміздің 2030 жылға дейінгі Дамуының стратегиясы - қоғамымыздың келешектегі келбеті мен мемлекеттің мақсат-мұраты баян етілді.
Бүгін толық жауапкершілікпен былай деп мәлімдеуімізге болады: "Қазақстан өтпелі кезеңнен ойдағыдай өтті, әрі өз дамуының сапалық жаңа кезеңіне нық сеніммен қадам басты!"
Өткен жылы біз жалпы қазақстандық жобамызды тұжырымдап, оны іске асыруды қолға алған болатынбыз. Бұл - біздің әлемнің бәсекеге барынша қабілетті 50 елінің қоғамдастығына қарай жедел жылжуымыз және оның тұрақты мүшесі ретінде Қазақстанның тұғырнамасын нығайту.
Президентіміздің өткен жылғы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясында: "Біз қатаң бәсекеге әзір тұрып, оны өз мүддемізге пайдалана білуіміз керек. Қазақстан көп тарапты халықаралық экономикалық жобаларға белсене қатыса алады, қатысуға тиіс те.
Мемлекет өз тарапынан іскерлік бастамашылықтың жолындағы заңнамалық, әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді ысырып тастауға, жекеменшік капиталдың келешегі үлкен кемел бастамаларына тікелей қолдау көрсетуге міндетті", - деп экономикамыздың барлық салаларын дамытуға мүмкіндігіміз бар деп пайымдаған еді. /2/
Екінші деңгейлі банктердің, яғни коммерциялық банктердің пассивті операциялары негізінде салымдар түрінде кәсіпорынның, ұйымдардың, басқа банктердің, халықтың уақытша бос қаражаттарын тартуға мүмкіндігі бар. Қазақстанның қаржы жүйесінің тұрақты дамуы бірінші кезекте ұзақ мерзімді қайта құрудан өткен банктік мекемелердің дамуынан көрініс табады. Осыған байланысты еліміздің несие нарығының соңғы жылдардағы даму қарқыны банктердің несие көлемінің ұлғаюынан және халықтың банк жүйесіне деген сенімділігінің артуынан байқалады.
Қазіргі кезеңде Қазақстан Республикасында банк аясы серпінді түрде дамып келе жатқан экономикалық секторлардың бірі. Бұрын қатал түрде реттелетін коммерциялық банктер, бүгін дербес және үлкен банкаралық бәсеке жағдайында жұмыс істеп жатыр.
Дағдарысты құбылыстардан өтумен байланысты Қазақстан экономикасының қазіргі проблемалар тұрғысында банк жүйесінің алдағы уақыттағы дамуы мен жетілдірілуі үлкен тәжірибелік мәнділікке ие.
Қазіргі банктер клиенттерге қызметтің кең ауқымды спектірін ұсынып, банк операцияларының жаңа техникасын қолданып, қызмет көрсетудің жоғарғы деңгейін қамтамасыз етіп отыр. Банктердің ең басты қызметі - несиелеу. Ол кәсіпорындардың, ұйымдардың және кәсіпкерлік фирмалардың тұтынушылық және инвестициялық мақсаттары үшін іске асырылады. Банктер өздерінің несие қызметтін қаншалықты тиімді жүзеге асырса, соншалықты клиенттердің экономикалық жағдайына әсерін тигізеді. Себебі, банктік қарыз жаңа кәсіпорындардың пайда болуына, жұмыс орны санының өсуіне мүмкіндік туғызады және олардың экономикалық өмір икемділігін қамтамасыз етеді.
Қазіргі банктік несиелеу жүйесі нарықтық қатынастарды қалыптастыру мен дамытуға, өндірістің тиімділігін арттыруға, мемлекет экономикасын нығайтуға, айналыстағы негізсіз ақша массасының өсуін шектеуге, инфляциялық процестердің алдын алуға және ұлттық валютаны нығайтуға бағытталған.
Кейінгі жылдары қаржы секторының тез арада дамуы мен нығайуы бұрын болған несие ресурстарының дефицитін қысқартты. Қазақстанның экономикалық өсуі мен Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісінің конструкциялық саясаты, қоғамдық сенімді арттырып, мемлекеттің банк секторының динамикалық дамуына мүмкіншілік туғызды. Несие ресурстары мен бәсеке өсуінің нәтижесінде Қазақстан банктері пайыздық мөлшерлеме және мерзімге байланысты банктік қарыз беру бойынша аса ыңғайлы жағдай ұсынуға ұмтылуда.
Бірақ Республикадағы банктердің қызметі әртүрлі факторлардың ықпалынан аса күрделі жағдайда жүзеге асырылады. Мысалға, жекелеген экономикалық секторлардың экономикалық тұрақсыздығы, төлем дағдарысы, төлем балансының дефициті және т. б. Осы факторлардың әр қайсысы берілген банктік несиелер бойынша қарызды уақытылы өтеу мүмкіншілігінің төмендеуінен банктердің несие және пайыздық саясатын хеджирлеу стратегиясы және т. б. мүмкін тәсілдер механизмдерін әзірлеу көмегімен несие тәуекелдігін бәсеңдетуге ұмтылады.
Осы проблеманың маңыздылығы мен тәжірибе жүзіндегі мәнділігі дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдауға себеп болды.
Дипломдық жұмыстың объектісі: болып « Қазақстан Халық Банкі » Акционерлік Қоғамы болып табылады.
Диплом жұмысының пәні: «Қазақстан Халық банкі» Акционерлік Қоғамының несиелік қызметін қарастыру.
Осы дипломдық жұмысты жазудың мақсаты: тек қана теориялық аспектілер ғана емес, сонымен қатар банктің несие, операцияларын жүргізудің тәжірибелік жақтары, банктің несие қоржынының жағдайы және пайда болған проблемаларды шешудің перспективалық бағыты табылады.
Бұл мақсаттарға жету үшін келесі міндеттер қойылып отыр:
‒ Тақырыпты зерттеудің мақсаты -коммерциялық банктердің несие операцияларының ішіндегі - несиелік портфеліне талдау жүргізіп, оны жетілдіру бойынша ұсыныстарды беру.
‒ Несие қоржынының ролін анықтау, банктің несие саясаты тиімділігі көрсеткіштерінің жүйесін және оны қамтамасыз ету механизмдерін әзірлеу.
‒ «Қазақстан Халық Банкі » Акционерлік Қоғамының несие қоржынына талдау жүргізу.
‒ Несие қайтарымсыздығы тәуекелдігін төмендету саласында жобалық шешімдерді әзірлеу, « Қазақстан Халық Банкі » Акционерлік Қоғамының несие портфелінің көлемін көбейтуге мүмкіншілік беретін жаңа несие өнімдерін енгізуді бағалау, несиелеу кезінде пайда болған проблемаларды шешу жолдары.
Дипломдық жұмысты орындау кезінде заңдық, нормативтік актілер, әдістемелік сілтемелер мен нұсқаулықтар, отандық және шетел экономистерінің ғылыми еңбектері қолданылды.
Диплом жұмысының жаңалығы: болып банктердің несие қоржынын пайдалануда несие тәуекелін төмендету және проблемалық несиелерді басқару жолдары.
Жұмыс құрылымы. Дипломдық жұмыс 94 бет көлемінен, кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, сонымен қатар 17 атаулы қолданыған әдебиеттер тізімінен тұрады. Жұмыста 15 кесте және 11 сурет бар.
Дипломдық жұмыстың бірінші тарауында коммерциялық банктердің несие ресурстары және оны қалыптастырудың көздері анықталған, коммерциялық банктегі пассивтік операциясының ішінде депозиттік операцияның мәні ашылған.
Екінші тарауында Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің несиелік портфель динамикасына және «Қазақстан Халық Банкі» АҚ мысалында банктің несиелік қызметіне талдау жүргізілген.
Үшінші тарауында несиелік қоржынды пайдаланудағы қайтарымсыздық тәуекелін төмендетудегі кемшіліктерді шешу және проблемалық несиелерді басқаруды жетілдіру жолдары ұсынылған.
1 БАНКТІҢ НЕСИЕЛІК РЕСУРСТАРЫ ЖӘНЕ МЕНШІКТІ ҚАРАЖАТ
1. 1 Банк несиелік ресурстарының ұғымы және меншікті қаражат көздері
Коммерциялық банктер бір жағынан, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақшалай қаражаттарын тартатын болса, екінші жағынан, бұл қаражаттар есебінен кәсіпорындар мен ұйымдардың әр түрлі қажеттерін қанағаттандыратын арнайы мекеме. Коммерциялық банктің пассивтік операциялық негізінде оның қызметінің жүзеге асырылуы үшін қажетті банк ресурстары жинақталады.
«Банк ресурстары» термині «несиелік ресурстар» терминіне қарағанда кең ұғымды білдіреді. Банк ресурстары тек несиелеуге ғана емес, сол сияқты басқа да активтік немесе комиссиондық операцияларды қаржыландыру үшін пайдаланылады.
Жоспарлы экономиканы әкімшіл және әміршіл басқару жүйесі жағдайында банк ісінің ұйымдастырылуында мемлекеттік монополия көрінісі байқалады. Барлық кәсіпорындар, ұйымдар және мекемелер заңды түрде мемлекеттік банк мекемелерінде өздерінің ресурстарын міндетті түрде сақтауға тиіс болды. Банкке кәсіпорындар мен мекемелердің ресурстары іс жүзінде ақысыз тартылды. Тек кооперативтік кәспорындарға ғана жартылай мөлшерде төленді. Осындай жағдайларда жалпы мемлекеттік қарыз қор деген экономикалық түсінік қалыптасты. Жалпы мемлекеттік қарыз қор халық шаруашылығын несиелеу үшін банк жүйесі арқылы мемлекеттің ықпалымен жинақталған қаражаттар жиынтығын білдіреді. Демек, олар банк ресурстары болып саналады. Ссудалық қорды орталықтан бөлу сипаты банк ресурстарының құрылымдарына тікелей әсер етті. Ол уақыттары да банк ресурстары меншікті және тартылған қаражаттарға бөлінген. Мұндағы меншікті қаражаттарға: жарғылық, резервтік, негізгі құралдар, амортизациялық және банк ісін дамыту қорлар, ал тартылған қаражаттарға: мемлекеттік бюджет қаражаты, кәсіпорындардың, ұйымдардың есеп айырысу және ағымдық шоттардағы қаражаттары және халықтың ақшалай жинақтары жатты. Осындай жағдайларда банк ресурстары нарығы қалыптасып, мемлекеттің қарыз қоры осы нарықтың бір бөлігін құрады. Бүгінгі таңдағы банк ресурстары нарығының кұрылуында көптеген ерекшеліктер бар деуге болады. Коммерциялық банктер қызметінің тұрақтылығы үшін, ең бастысы, олардың баланстары өтімді болу керек, ал оның қамтамасыз етілуі, банктік ресурстар мен несиелік жұмсалымдар арасындағы көлемі және мерзімі бойынша тепе-теңдіктің сақталуын талап етеді.
Банк ресурстары нарығының пайда болуымен қатар бағалы қағаздар нарығы қалыптасады. Сөйтіп банктер жаңа қызмет түрлері терінде бағалы қағаздармен, факторинг, лизинг, және басқа операциялармен тікелей жұмыс жасай бастады. Бұл, яғни банктің ресурстық құрамына тек қана ақшалай қаражаттар емес, сол сияқты тауарлы-материалдық құндылықтар және бағалы қағаздар кіреді дегенді білдіреді. Ұлттық банк «Банктердің банкі» болып табылғандықтан, коммерциялық банктер ресурстарының бір бөлігі сол банктен алған ресурстардан да құралады.
Демек, коммерциялық банктер ерекше бір кәсіпорын ретінде делдалдық қызметке байланысты, банктік ресурстар нарығында ақшалай ресурстарды сатып ала отырып, оны қажет ететін кәсіпорынға, ұйымға және халыққа сатып отырады.
Банк ресурстары - бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан және барлық активтік операциялар бойынша банк өтімділігін қамтамасыз ету және пайда табу мақсатында орналастыруға бағытталған банктің меншікті жіне тартылған қаражаттарының жиынтығы.
Нарықтық қатынастарға өту барысында банк ресурстарының құылымында біршама өзгерістер болуда. Меншікті қаражаттар қатарына, біріншіден, коммерциялық банктің акционерлік капиталы, резервтік қоры, сол сияқты қосымша қорлары кіреді. Тартылған қаражаттардың жаңа түріне: Ұлттық банктен және басқа да несиелік мекемелерден алатын несиелер, басқа банктердің, корреспонденттік шоттағы, депозиттік шоттардағы қаражаттары, облигацияларды сатудан түскен қаражаттар, лизингтік операцияларды жүзеге асырғаны үшін алынған тауарлы-материалды құндылықтар жатады.
Коммерциялық банктер ресурстарының құрылымы олардың мамандануы, әмбебаптығы, және қызметінің ерекшкліктеріне қарай ерекшеленеді.
Банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады:
‒ Банктің меншікті капиталы
‒ Банктің зеамдық және тартылған қаражаттары
Банк ресурстарының құрамындағы меншікті капитал үлесі тартылған қаражаттарға қарағанда өте төмен болғандықтан барлық қаражаттарға деген қажеттілігінің 10%-ға жуық бөлігі өтелсе, ал қалған бөлігі тартылған қаражаттардың үлесіне тиеді.
Кесте-1. Қазақстандық екінші деңгейдегі банктер пассивтерінің құрылымы мен шамасына топтастырылуы
Осы кестеде көріп отырғанымыздай, банктердің пассивтерінің өсуіне міндеттемелердің артуы, соның ішінде депозиттік базаның өсуі ықпал етуде.
Ал, несиелік ресурстарға тоқтала кететін болсақ, «несиелік ресурстар» термині «Банк ресурстары» терминіне қарағанда экономикалық нарықта мағлұматтар өте аз десек те болады. Банк ресурстары тек несиелеуге ғана емес, сол сияқты басқа да активтік немесе комиссиондық операцияларды қаржыландыру үшін пайдаланылады.
Несие қатынастарының нақты көрінісін несиенің нысандары мен түрлері сипаттайды. Несиенің мазмұны мен түрі диалектикалық бірлікте болады. Өндірістік қатынастардың өзгеруі несиенің мазмұны мен оның қолданылатын түрін өзгертеді. Несиенің негізгі екі нысаны: коммерциялық және банктік несие. Бұл екі несие бір-бірінен несие субъектілері, құрамы, қарыз объектісі, динамикасы, пайыз мөлшері және қызмет ету аясы бойынша ажыратылады.
Қазақстан Республикасында несие қатынастарының пайда болуының құқықтық негізі, несие қоржынын қалыптастыру және оның жағдайын бақылау, несие қатынастарын басқарудағы несие саясатының рөлі және мәні қарастырылды.
Біздің елде банктердің несие қызметі Қазақстан Республикасы Президентінің құзіретіне қатысты сұрақтар бойынша Жарлықтары мен Заңдық актілерінің негізінде шығарылып, орындалатын Қазақстан Республикасының Заңдарымен, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкісінің нормативтік - құқықтық актілерімен реттеледі.
Қазақстан Республикасындағы несие қызметін реттейтін ең басты Заңдық акт 1995 жылдың 31 тамызында шыққан № 2444 Заң күші бар.
«Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы » (25. 04. 01 №179 - II Қазақстан Республикасының Заңдарымен енгізілген өзгертулер және толықтырулармен қоса ) Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы болып табылады.
« Қазақстан Республикасының Банктер және банк қызметі туралы » Заңның 34 бабында қарыз операциясының анықтамасы берілген. Мұнда, жеке банк операцияларын жүзеге асыратын банк немесе ұйым қаржыны басқа тұлғаларға мерзімділік, қайтарымдылық және төлемділік талабына сай береді.
Банктік қарыздың қайтарымдылығын қамтамасыз ету Заңын 35 бабымен реттеледі. Заң бойынша несие қайтарымдылығы ( Заңға немесе шартқа сәйкес) тұрақсыздық айыбы, кепілдік, кепіл, кепілгерлік және т. б. тәсілдермен қамтамасыз етіле алады.
Банк клиентінің несиені өтеу қабілеті мен сенімділігі жоғары болған жағдайда қарызды беру жөніндегі шешімді қамтамасыз етілмеген етіп қабылдауға құқылы ( бланкілік несие ) .
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz