Агро маркетинг

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2
1. Агро маркетингтің теориялық негізі мен басқарудың маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.1 Агро маркетингтің түсінігі оның қалыптасуы мен дамуы ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2 Агро маркетингтің негізгі қағидалары мен ерекшеліктері және оны маркетингтік басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2.Қазақстандағы агро маркетингті қолдану мен оны басқаруды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10
2.1 Қазақстандағы ауыл.шаруашылық саласында агро маркетингті қолдану мүмкіндіктерін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.2 Оңтүстік Қазақстан облысының агроөнеркәсіп кешеніндегі маркетингтік қызметті қолдануды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
2.3 Агромаркетинг саласындағы іс.әрекеттерді жетілдіру шаралары мен ұсыныстары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...30
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32

Агроөнеркәсіп кешені республикадағы экономикасы жоғары потенциалды, мүмкіндігі мол, ұдайы өндірістік және әлеуметтік мәнді негізгі саланың бірі болып саналады. Қазақстанда маркетингті енгізу қажеттігі басқару теориясы мен тәжірибесін дамытудағы жалпы әлемдік тенденциялардан туындап отыр. Сонымен қатар, маркетинг қоғамның даму бағдарын, уақыт пен сыртқы ортаның ерекшеліктерін көрсетеді. Сол себептен, маркетинг саласындағы батыс тәжірибесі бірқатар өлшемдері бойынша қазақстандық шарттарға сәйкес келмейді. Оның үстіне, отандық тәжірибе маркетингтің экономикасы дамыған елдерге тән емес, беймәлім тұстарын ашып берді. Біздің шарттарда маркетингтің классикалық сызбасын пайдалану және енгізу процесі өте қиын әрі баяу жүзеге асады.

1. Альмухамбетова Б.Ж. Агроөнеркәсіп кешенінде маркетингтік қызметті жетілдіру/Автореферат.-Түркістан, 2010.-17 б.
2. Есімжанова С.Р. Маркетинг / Оқу құралы. – Алматы: «Экономика», 2003.-466 бет
3. Зиядин С.Т. Агроөндірістік кешендегі маркетингтің қалыптасуы мен дамуының теориялық аспектілері // Транзитная экономика.-2009-3.-111-116б.
4. Матвеев И. А. Отличительные особенности агромаркетинга и их роль вразвитии сельскохозяйственного производства/Автореферат.-Якутск,2002.-26б.
5. Зиядин С.Т. Агроөндірістік интеграцияда маркетингтің даму бағыттары // Вестник КазНУ.-2009-6.-100-104б.
6. Айтаханов К. АПК в Республике Казахстан //Закон и право.- 2008-11.- 101-102б.б.
7. Валовая продукция сельского хозяйства ююююююю;;;;;;;;;;;;;;;;;; http://www.stat.kz/digital/selskoe_hoz/Pages/default.aspx.
8. http://www.nomad.su/?a=4-200904290225
9. Котлер Ф. Маркетинг негіздері / Оқу құралы. – Алматы: «Экономика», 2000.-551б.
10. Сактаева.А.А. Сүт және сүт өнімдерінің бәсекеге қабілеттілігін жоғарылату/Автореферат.-Алматы, 2010.-26 б.
11. АграрныйКазахстан http://www.minagri.gov.kz/agro/ ?ID=1442
12. Комплекс мер по устойчивому развитию агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2009 – 2011 годы. Астана, 2008 г.- с. 45-48 http://www.minagri.gov.kz/evolution/detail.php?ID=4181
13. Молдаходжаева Г.Н. Аграрлық өндірісте маркетингтің қалыптасуы мен дамуы /Автореферат.-Қызылорда, 2010.-17 б.

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
1. Агро маркетингтің теориялық негізі мен басқарудың маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1.1 Агро маркетингтің түсінігі оның қалыптасуы мен дамуы ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2 Агро маркетингтің негізгі қағидалары мен ерекшеліктері және оны маркетингтік басқару ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2.Қазақстандағы агро маркетингті қолдану мен оны басқаруды талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.1 Қазақстандағы ауыл-шаруашылық саласында агро маркетингті қолдану мүмкіндіктерін талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
2.2 Оңтүстік Қазақстан облысының агроөнеркәсіп кешеніндегі маркетингтік қызметті қолдануды талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
2.3 Агромаркетинг саласындағы іс-әрекеттерді жетілдіру шаралары мен ұсыныстары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32

КІРІСПЕ

Агроөнеркәсіп кешені республикадағы экономикасы жоғары потенциалды, мүмкіндігі мол, ұдайы өндірістік және әлеуметтік мәнді негізгі саланың бірі болып саналады. Қазақстанда маркетингті енгізу қажеттігі басқару теориясы мен тәжірибесін дамытудағы жалпы әлемдік тенденциялардан туындап отыр. Сонымен қатар, маркетинг қоғамның даму бағдарын, уақыт пен сыртқы ортаның ерекшеліктерін көрсетеді. Сол себептен, маркетинг саласындағы батыс тәжірибесі бірқатар өлшемдері бойынша қазақстандық шарттарға сәйкес келмейді. Оның үстіне, отандық тәжірибе маркетингтің экономикасы дамыған елдерге тән емес, беймәлім тұстарын ашып берді. Біздің шарттарда маркетингтің классикалық сызбасын пайдалану және енгізу процесі өте қиын әрі баяу жүзеге асады. Өйткені, отандық аграрлық кәсіпорындарда маркетингті қалыптастыру шарттарының өзіндік ерекшеліктері бірқатар мәселелердің туындауына алып келуі және маркетингтің дамыған үлгісінің қолданысына кедергі келтіруі мүмкін.
Қазіргі таңда еліміздің жекелеген аймақтарының агроөнеркәсіп кешенінің алдында тұрған басты міндет тұрақты дамитын аграрлық-индустриялық және инновациялық орталыққа айналу, отандық тауарлардың әлем нарығына шығаруға жәрдемдесуді жүзеге асыру үшін маркетингтік қызметті қолданудың жаңа жүйелерін қалыптастыруды қажет етеді. Осыған байланысты, елімізде 2006-2010 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамыту тұжырымдамасы және 2007-2024 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға ауысу тұжырымдамасы қабылданды.
Сонымен, маркетинг туралы шетелдік және отандық әдебиеттерді зерттеуге және нақты кәсіпорындарда маркетинг қызметін ұйымдастыру процесінің ерекшеліктері бойынша мәліметтерді сараптауға негізделген осы тақырып бойынша жұмыс істеу оның нәтижелерін отандық кәсіпорындардың іс-жүзінде әрі қарай пайдалануы тұрғысынан өзекті мәселе болып табылады. Зерттеу мәселесінің өзектілігі әзірге қолданбалы материалдары мен ілімдік негіздері жеткіліксіз Қазақстан үшін жаңа бір мәселе болуымен де айқындалады. Жұмыс нәтижелерін маркетинг қызметінің даму бағыттарын анықтау үшін қазақстандық кәсіпорындар мен ұйымдардың қызметінде іс-жүзінде қолдану мүмкіндігі де осы тақырыптың маңыздылығын күшейте түседі. Осылайша, аталмыш мәселенің өзектілігі мен тақырыптың ғылыми тұрғыдан жеткіліксіз өңделгендігі зерттеу мақсатын, пәнін және нысанын таңдауда негіз болып табылады. Мұндай жағдайда ауыл шаруашылығында маркетинг қызметін қалыптастыру және дамыту жөніндегі кеңестер мен ұсыныстарды дайындау қажеттігі туындайды[1, 3б ].
Курстық жұмыстың мақсаты - экономикалық даму жағдайында агроөнеркәсіп кешенінде маркетингтік қызметті жетілдіру бойынша теориялық-әдістемелік және тәжірибелік тұрғыдан ұсыныстар дайындау болып табылады. Міндеттері төмендегідей:
- мемлекетіміздегі агросектор қандай деңгейде және оны дамытуға қандай жағдайлар жүргізілп жатқанын зерттеп білу;
- экономикалық даму жағдайын есепке ала отырып, ауыл шаруашылығында маркетингті қолданудың теориялық және әдістемелік негіздерін зерттеу;
- елімізде агроөнеркәсібін жетілдіру үшін қандай іс-шаралардың қолданатының білу;
- агроөнеркәсіп кешенінің даму жағдайына талдау жүргізу және аграрлық маркетинг қызметінің қазіргі ұйымдастырылу барысы мен даму тенденцияларын сараптау.
Курстық жұмыстың құрылымы курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Курстық жұмыс 5 суреттен және 2 кестеден тұрады. Әр бөлімге тоқталатын болсақ:
- бірінші бөлімде, жалпы маркетингтің дамуы және оның қалыптасуы жайлы және агросектордағы маркетингтің басқа маркетинг түрлерінен айырмашылығы жазылған.
- екінші бөлімде, Қазақстанда қазіргі таңда жүргізіліп жатқан маркетингтік іс-шаралар жайлы және қазіргі таңда оның даму перспиктивасы туралы жазылып өткен.
- үшінші бөлімде, агросектордағы маркетингті одан әрі жетілдіру үшін не істеу, қандай маркетингтік іс-шаралар қолдану керектігі аталып өткен және кластерлік жүйенің пфйдалы жақтары жазылған.

1.Агро маркетингтің теориялық негізі мен басқарудың маңызы
1.1 Агро маркетингтің түсінігі оның қалыптасуы мен дамуы

Агромаркетинг өнеркәсiптiк, коммерциялық, банктiк және тағы басқа маркетинг түрлерiнен айырмашылығы бар. Бұл ауыл шаруашылығының ерекшелiктерiмен анықталады: табиғат жағдайы, АӨК мемлекеттiк органдардың дамытуында және оның салаларының,жеке меншiк түрлерiнiң ролімен және тауардың мәнi, әр түрлiлiгi, шаруашылықтың ұйымдастыру формаларының,жұмыс мерзiмi және өндiрiстiң мерзiмiнiң сәйкес келмеуi, өндiрiс және өнiмдердiң алуын маусымдылықпен алуантүрлiгi және олардың диалектикасы, сыртқыэкономикалық байланыстарға қатысуымен нәтижелердiң тәуелдiлiгiмен сипатталады.Табиғи және экономикалық процесстер агробизнес қызметін өндiрiс және маркетингтiң ұйымға арналған ерекше шарттарды интегралдап құрастырады.
Нарықтық қатынастардың дамуына орай,экономикалық субъектілердің қызметін басқарудың нарықтық тұжырымдамасы ретінде маркетингті қолданудың объективтік қажеттілігі туындады.Маркетинг қағидаларын терең пайдалану үшін, оның теориясы мен әлемдік маркетинг ерекшеліктерін ескере отырып, қайта пайымдау қажет.Әкімшілдік-жоспарлы экономика кезіңде отандық ғалымдар маркетингті өнімді мөлшерден көп өндіріп, оны өткізумен ғана айналысатын капиталистік қоғамға ғана тән экономикалық категория ретінде қаоастырған.
Маркетинг қағидаларын елемеу, көптеген өнімнің өткізу нарықтарының және тұтынушылардың төлем қабілеттілігінің болмауы өнеркәсіптік кәсіпорындардың қоймаларында дайын өнімнің ірі қорларының жинақталуына әкеледі.Ірі қорлардың жинақталуының әсерінен тауардың бағасы айтарлықтай күрт төмендеп кетуі әбден мүмкін.Әлемдік тәжірбие көрсеткендей,маркетинг белгілі бір жағдайда, яғни сатып алушы нарығы жағдайында, бәсекелестік дамығанда және нағыз бабындағы нарықтық қатынастар бар болғанда қолданылуы мүмкін. АҚШ-та маркетинг даму шартына қатысты әр түрлі көз қарасты ұстанатын мектептер бар.Мәселен, Гарвард университетінің профессоры Тюлевитт ұсынған американдық маркетинг мектебі нарықта бәсекелестік күннің өзінде маркетинг өз әрекетін тоқтатпайды деп есептейді.Кентуки штатындағы Экономика университетінің профессоры Скиннер басқарған маркетинг мектебінің топшылауынша, маркетинг тек сатып алушы нарығы және дамыған бәсекелестер жағдайында ғана орын алады.Маркетинг дамуының маңызды факторы - нарық шартын сатып алушы белгілеп, билік жүргізетіндей, ұсыныс сұраныстан жоғары болатындай жағдай жасау. [1,46-47 б.]
Маркетинг экономиканың ғылымдары мен тәжірбиесінде өндіріс барысын реттеу әдісі мен формасына, мерзімді дағдарыстарға қарсы құралдарына, экономиканың түрлі күйзелістеріне, нарықтық қатынастарды жетілдіру әдістеріне, капитал саласын негіздеуге ықпал ететін ұзақ уақыт бойы түрлі көзқарастар эволюциясының нәтижесі болып табылады.
Агромаркетингтің даму тарихында, ғалымдардың осы ғылымды мүлде мойындамаған кездері де болды. Сондықтан, осы уақытқа дейін маркетингтің өзінің дербес теориясы болмаған деп есептелініп келді. Маркетингтің пайда болуы, сонымен бірге, психология, электроника, әлеуметтану, математика, статистика, басқару, эконометрия т.б. сынды ғылымдарымен, түрлі экономикалық теорияларының дамуымен байланыстырылады. Басқарудың ортақ теориясындағы бағыттың даму сәйкестігінің көмегімен, сонымен қатар, маркетингтік мәселелерді шешуде арнайы жүйелік жолдарды дайындау негізінде, жүйелік талдау тұрғысынан маркетингке қарай бағытталған шешім жолы қалыптасты. - Қазіргі таңда маркетинг нарық талаптарының есебімен өндірісті заманға сай басқару концепциясына негізделген, бизнестің өзіндік философиясы мен адамзаттың қызмет жүйесі ретінде қарастырылды
Нарық жағдайында маркетинг кәсіпорынның бүкіл өндірістік және өтімдік қызметін ұйымдастыру мен жоспарлаудың негізіне, ал маркетингті басқару оларды басқару жүйесінің маңызды бөлігіне айналуы тиіс. Сол себептен, кәсіпорындарда маркетинг - дербес маманданған ішкі шаруашылық бөлімше ретінде қызмет атқаруы керек. Маркетинг - күрделі әрі көп аспектілі әлеуметтік-экономикалық құбылыс, дербес экономикалық үдеріс, ойлау түрі және тұжырымдамасы. Сондай-ақ, үнемі құбылып отыратын қазіргі нарықтық шарттарда бизнесті жүргізу әдестемесі мен технологиясы, фирманың саясаты, стратегиясы және тактикасы болып табылады.

1.2 Агро маркетингтің негізгі қағидалары мен ерекшеліктері және оны маркетингтік басқару
Агросектордағы маркетингке тоқталып кетсек, нарықтық қатынастардың даму жағдайында ауыл шаруашылығында маркетингті қолдану кешенді-мақсатты тәсілді пайдалану арқылы тұтынушылардың талаптарына бейімделудің икемді тактикалық саясатын жүргізуге, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру, дайындау, тасымалдау, қайта өңдеу, сақтау және өткізу секілді өндірістік- экономикалық байланыстарының сан алуан түрлерінің тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Қарастырылған факторлар желілік қарым-қатынастар жиынтығымен анықталады. Бұл үрдіс белгілі бір қағидаларды сақтау арқылы ауыл шаруашылығы саласында маркетингтік қызметті ұйымдастыруды жүзеге асыруда оның ілімдік және әдістемелік негіздерін құрайды.[ 1 ]
Аграрлық саладағы маркетингтік қызметтің ерекшеліктері және оның мамандануы-шығындар мен нәтиженің арақатынасы тұрғысынан кәсіпорынның мақсатына едәуір тиімді қол жеткізуге мүмкіндік беретін формада құрылған басқару деңгейлері мен функционалдық салалар арасындағы қисынды өзара қарым-қатынастарды сипаттайтын ұйым құрылымын құруда айқын көрінетін еңбек бөлінісінің бір түрі болып табылады.
Агромаркетингтің ерекшеліктері агробизнес жүйесіндегі нарықтардың және аграрлық азық-түлік кешеніндегі сұраныстың, ұсыныстың, бағаның деңгейімен анықталады. Қазақстан Республикасындағы агробизнес кешенінің негізі мен өзегін халық үшін азық-түлік өнімдері мен өнеркәсіптің көптеген салалары үшін шикізат өндіретін ауыл шаруашылығы құрайды. Ал, қалған салалар болса, ауыл шаруашылығына қызмет көрсете отырып, өзіндік маңызға ие болып табылады.
Көптеген дамыған елдердің даму тәжірибесінен нарықтық жүйенің ауыл шаруашылығын тиімді дамыту үшін қажетті шарттармен қамтамасыз етілмегендігімен дәлелденеді. Стратегиялық сала бола отырып, көптеген дамыған елдерде ауыл шаруашылығы жоғары сұраныс деңгейіне мемлекеттік қолдау саясатынан басқа маркетингтік және кеңестік қызмет көрсетуші ұйымдар желісі көмегі арқылы қол жеткізіп отырады. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай extention қызметі және ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерін оқыту көмегі арқылы аграрлық өндірісте білімді кеңейту және оны қолдану әркез өзінің пайдалылығын жоғалтқан емес.
Шет елдердегі аграрлық өндірісте маркетингті қолдану үрдісі мен Қазақстанның маркетинг жүйелерін салыстырмалы талдау нәтижелері отандық өндірушілерді қолдау саясатының әлсіздігі, ішкі нарықтың протекционистік шаралармен қорғалмағандығы, маркетингтің рөлін басшылардың жете түсінбеуінен және т.б мәселелердің барлығынан елімізде маркетингтің дамуы елеулі дәрежеде артта қалып отырғанын аңғартады.
Қазіргі кезеңде ауыл шаруашылығы саласындағы маркетингтің даму серпін ескере отырып, агромаркетингті маркетинг субьектілерінің экономикалық өзара байланыстарын желілік қарым-қатынастар арқылы тиімді пайдалануға бағытталған қызметтің арнайы кешенді түрі ретінде қарастыру маңызды мәнге ие. Бұл агроөнеркәсіп кешеніндегі маркетинг субъектілерінің желі арқылы бір-бірімен байланысып, тұрақты қарым-қатынас орнатып отыратынын және бұның агромаркетинг саласында желілік теорияны жан-жақты негіздеп, ұсынуға мүмкіндік беретінін көрсетеді.
Жалпы, ауыл шаруашылық өнімдерін өндіру - күрделі сала болғандықтан, АӨК-де пайдаланылатын жалпы маркетинг, өндірістік маркетинг,немесе маркетингтің басқа түрлерінен күрделі. Ауыл шаруашылық нарығының құрамы күрделі әрі өндіріс үрдісі мен оны қамтамасыз ету үрдісінің өзі күрделі, сондықтан, мұндағы әдістер, тәсілдер мен оларды іске асырудың жолдары өте көп. Бірінші кезекте, агроөндірістік маркетингтің ерекшелігі - технологиялық тұрғыдан үйлесімсіз, нарықта түрлі баға мақсаттарын көздейтін екі түрлі өндіріс және сервис жүйелерін интеграциялау қажет.
Қазіргі кезде ауыл шаруашылық маркетингінің келесі ерекшеліктерін бөліп айтуға болады:
- агромаркетингтiң қызметi бiрiншi қажеттiлiк тауарлармен жұмыс iстегендіктен, демек, қажетті уақытында, қажетті көлем және ассортиментте, жас шамасының есепке алуымен қатар, жынысын, ұлттық дәстүрлерлерін , тұтынушылардың денсаулық жағдайын, олардың мұқтаждығын және мүдделерін қанағаттандыруы тиіс. Тауар тез бұзылатындықтан , жабдықтауды жедел түрде, әдемілеп орап, сервистік және эстетикалық қызмет көрсетуі керек;
- жұмыс мерзiмiмімен өндiрiстiң мерзiмiнiң сәйкес келмеуi. Мысалы, өсiмдiк шаруашылықтарының өнiмімін жылына бiр-екi рет қана аламыз ал жұмыс мерзiмi бір жылға созылады. Маркетинг мамандары тұтынушылардың сұраныстарын болжамдауға икемi болуы керек, оның қанағаттандыруының тенденциясын, нарықтық конъюнктураны және тағы басқаларын жақсы бiлуi керек. Өйткенi маркетингтiң тиiмдiлiгiне осыған тәуелдi болады. Ауылшаруашылығының мұндай ерекшелігі,маусымдық секілді, агромаркетингтің әдістері мен формалары өндірістік маркетингтің формалары мен әдістерін әлде қайда жақсартады;
- ауылшаруашылық өнiмдерінің өндiрiсi,сапасы қолданылатын жердің құнарлығына, оның интенсивті пайдалануына тікелей байланысты болып келеді. Мал шаруашылық саласының дамытуымен, жердi дұрыс қолдануының арасында тығыз байланыс болады. Бұның бәрі өнімнің не туардың көлемін, ассортиментін және өнiм сапасын анықтай отырып,өзінің бір ерекшелігін агромаркетингті ұйымдастыруға қосады;
- ауыл шаруашылық өнімдерінің өндірі аймақтың ауа-райы, климатына, тағы да басқа форс-мажор жағдайларына тәуелді болып келеді.Демек, ауа-райы күрт суып кететін болса, өнімнің жоғалуына септігін туғызады.Бұндай жағдай болмасы үшін көп фермерлер өздерінің өнімдерін сақтандыру компаниялрымен сақтандырып қояды;
- бұл нарықа кірудің кедергілері көп, мобильдік пен нарыөтан кету қиындықтары да жетерлік;
- өндірілетін ауыл шаруашылық өнімдерінің басым бөлігі нарыққа алып-сатарлар арқылы шығады, себебі тауар саудасы қалалар мен аудандық орталықтарға шоғырланған;
oo маркетингтік жобалардың ауқымдылығы;
- аймақта маңызы бар әлеуметтік аспектілерді ескере отырып, мемлекеттің ауыл-шаруашылық нарығын басқару қажеттігі;
- маркетингтік қызметтің мамандандыруы мен универсализайиясының үйлемсімдігі ( мысалы, ет-сүт өнімдерінің маркетингі кәсіпорында өндірілетін басқа да өнім түрлерімен толықтырылуы тиіс )
Сонымен қатар, аграрлық нарықта маркетингтік шешімдерді қабылдағанда, кәсіпорындар макроортаның көптеген факторларын ескерулері қажет. Олардың маңыздылығының бірі - аграрлық нарықтағы сұраныс пен ұсынысқа тікелей мемлекеттік әсер ету шаралары:
- нарықтағы мемлекеттің тікелей жұмысы, мысалы, нарықта қожайындық субъектілер болып келетін акционерлік қоғамдар мен холдингтік компаниялардың
Жеке меншікке құқығын сатып алуды ұсыну;
- ауыл шаруашылық өнімдеоге бағаны қадағалау;
- өндірістік өнімдер мен қызмет түрлеріне ауыл шаруашылық кәсіпорындар үшін бағаларды қадағалау;
- мемлекеттік стандарттар мен талаптар жүйесіне сәйкес, өндірілетін өнім сапасын басқару.
Сондай-ақ, АӨК жағдайына үнемі әсер ететін бірқатар факторлар бар: әлеуметік, экономикалық, саясаттық жәнеэтно-тұрмыстық. Бұл топтардың әрқайсысында басқарылатын, басқарылмайтын үрдістер болады.
Ауыл шаруашылық өндірістің ерекшеліктеріне байланысты, агроөндірістік кешендегі маркетингтің ерекшеліктері осындай.Ресейдегі нарықтық реформалардың стратегиялық бағыттарын жасағанда осыларды ескеру қажет.
Негізгі міндетті атқаратын, әрине-аймақтар, себебі, мемлекет экономикасы мен әлеуметтік саланың тұрақты дамуын қамтамасыз ету осы ерекшеліктерге тәуелді. Алайда, аймақтық басқару механизмдерінің даму қарқындығы қоғам қажеттіктерін қанағаттандырарлық деңгейде деп айту әлі де ерте.
АӨК-дегі маркетинг концепциясы мен оның ерекшеліктері саласында отандық және шет елдік ғалымдардың жүргізген теориялық зертеулерінің мағлұматтарын талдау және жалпылаудың негізінде біз келесідей қорытындыларға келдік:
Біртұтас көп-функциялық жүйе болып келетін АӨК-нің тұрақты дамуына маркетинг когцепция септігін тигізеді;
Маркетингті, кәіпкерлерді тұтынушыла сұранысын қанағаттандыру арқылы өз мақсаттарына қол жеткізуге бағдарлайтын біртұтас басқару концепциясы ретінде қарастыруға болады: ұйымдарға арналған маркетинг-ұйым стратегиясының бағыты. Коммерциялық ұйымды тұтынушының сұранысына, ал коммерциялық емес ұйымды тұтынушылардың қажеттіктері мен сұранысына бағыттайтын стратегия бағытының векторы;
- бұрын маркетинг обьектісі - тауарлар мен қызмет түрлері деп есептелетін, алайда, олар-қазіргі заманғы маркетинг обьектілірінің екі элементі ғана, сондықтан, біз қазіргі заманғы экономикадағы маркетингтің 9 объектісін бөліп айтуға болады деп есептейтін экономистердің пікірлерімен келісеміз, олар: адамдар, қызмет көрсету, тәжірбие, жеке меншік мүлік, географиялық орналасу орындары, ұйымдар, мәлімет және идеялар;
- жасалған сараптама және талдау көрсеткендей, агроөндірістік кешенде маркетингтің нәтижелі стратегиясын экономиканың осы саласының келесі ерекшеліктерін ескермей жүргізу мүмкін емес: нарықтардағы жоғары бәсекелестік деңгейі, мемлекеттің сұраныс пен ұсынысқа тікелей немесе жанама әсер етуі, мобильділіктің жоғары кедергілері, табиғат және климат жағдайының әсері, әлеуметтік-экономикалық, мәдени ерекшеліктері, т.б.;
- біздің мақсатымызға сәйкес, қазіргі маркетинг әдістерін жалпылап, оның негізгі үш деңгейін бөліп айтамыз: макро, мезо және микро деңгей;
- маркетингтің негізгі әдістері, құралдары мен функцияларын микродеңгейден мезодеңгейге репликациялауды мүмкін деп санаймыз, сондықтан ары қарай аймақтық маркетингтің қазіргі заманғы теориясын қарастыратын боламыз.[2]

2.Қазақстандағы агро маркетингті қолдану мен оны басқаруды талдау
2.1 Қазақстандағы ауыл-шаруашылық саласында агро маркетингті қолдану мүмкіндіктерін талдау

Агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамытуда маркетингтік қызметті қолдануды жетілдірудің негізгі алғышарттарын табысты жүзеге асыру үшін нарық қажетілігіне сай келетін және аймақтың халық шаруашылығы кешенін индустриальды-инновациялық дамыту мақсаттарына толық жауап беретін, халықтың өмір сүру жағдайын жақсартуға қол жеткізуге мүмкіндік жасайтын сала құрлымын анықтау керек. Бұл әсіресе еліміздің салалық жетілдірілмеген және ұйымдық құрылымдарының ұсақтығы мен технологиялық жетілмеген агроөнеркәсіп кешені үшін маңызды. Осыған байланысты агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамытуда маркетингтік қызметті жетілдіруді қамтамасыз ету еліміздің ауыл шаруашылығының болашақтағы жағдайын зерттеудің ғылыми әдісі ретінде ұзақ мерзімді және орта мерзімді болжамдар жасау негізінде жүзеге асуы тиіс. Сонымен қатар қазіргі таңда болжам тек болашақты болжау емес, сонымен бірге маңызды стратегиялық шешімдерді қабылдауды негіздеу болып табылады [1].
Елімізде ауыл шаруашылығы өндірісін дамытуда маркетингтік қызметті қолдануды жетілдірудің ғылыми-негізделген қатынасын жасау үшін саланың құрлымдық саясатының маңызды бағыттарына негізделген, оның болашақтағы құрылымдық қайта құрылуын болжамдау жолдары:
- ауыл шаруашылығы құрылымдарын аймақтық мамандандыру және ірілендіру;
- ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуге негізделген салалар мен өндірісті дамыту;
- қаржылық, сақтандыру инфрақұрылымдары және ақпараттық-маркетингтік қамтамасыз ету жолымен АӨК субьектілерінің кәсіпкерлік белсенділігін арттыру;
Осы ұсыныстарға, аймақтағы қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық жағдай мен тенденцияға қарай, агроөнеркәсіп кешенін тұрақты дамытуда маркетингтік қызметті жетілдірудің стратегиялық бағыттарын негіздеуге әрекет жасалды.
Зертеулерге негізделе отырып, мемлекетіміздің агроөнеркәсіп кешенінде маркетингтік қызметті жетілдірудің төмендегі стратегиялық бағыттарын ұсынамыз:
- тұтынушылардың сұранысына және маркетинг саласындағы жаңалықтар мен нарықтағы өзгерістерге бейім келетін біртұтас икемді маркетинг кешенін құру, сондай-ақ, облыс, аудан көлемінде бірқатар бірыңғай кәсіпорындар мен бірлескен құрылымдардың маркетингтік қызметтері мен міндеттерін кеңейту арқылы агромаркетингтің ұйымдық құрылымдарын дамыту қажеттілігі;
- ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеуге негізделген, ғылыми сыйымды және еңбек сыйымды салаларды (жеңіл өнеркәсіп, тамақ өнеркәсіп) жедел дамыту және бұл салаларда маркетингтік басқаруды кеңінен қолдануды жетілдіру мүмкіншілігі;
- ауыл шаруашылығына инвестиция тартуды ынталандыру негізінде агроөнеркәсіп кешенінің тұрақты дамуын қамтамасыз етілуі.
Ендігі кезекте, агроөнеркәсіп кешенінде маркетингтік қызметті жетілдірудің стратегиялық бағыттарына негізделе отырып, маркетингтік басқарудың негізі инвестициялық талдау болып табылатындықтан, ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің инвестициядан тәуелділігін көрсету мақсатында эконометрикалық модель құрастырылды. Экономикаға салынған инвестициялар жылдар бойына өзгеруіне байланысты эконометрикалық модельде серпінді болып табылады. szАгроөндірістік шаруашылықта маркетинг іс-шаралары көбінесе өндірілетін тауарды сату үшін немесе сол тауарды жетілдіру мақсатында жүзеге асады.Бұл салада жүргізілетін маркетигтік іс-шаралар:
- Жаңа тауарларды дайындау және тауарлардың өмір циклі проблемаларын
шешу тәсілдері;
- Нарықтағы бағаларды ескере отырып, тауарға баға белгілеу;
- Тауардың тарату әдістерін қарау,яғни бөлшек немесе көтерме
сауда арқылы;
- Тауарды жылжыту мақсатында түрлі акциялар,жеңілдіктер қолдану;
- Сол тауарға жарнама жасау және т.б.
Тауардың нарықтағы бағасына тоқталатын болсақ, кез-келген тауарға баға белгілегенде сол тауарға кеткен шығындарды есептейді және бәсекелес компаниялардың қойған бағасына қарапта қояды. Себебі өндіруші нарықтағы бағадан жоғары қойған жағдайда, өндірген тауарлары сатылпай қалу ықтимадылығы бар.Бағаны есептеу төмендегі әдіспен жүзеге асады:

Шығынды бағалау

Сұранымды анықтау
Бәсекелестердің тауарын және бағасын талдау
Бағаны белгілеу мәселесің қою

Баға белгілеу әдісін талдау

Соңғы бағаны тағайындау

Сурет 1 Бастапқы бағаны есептеу әдісі [3].

Суреттен көріп отырғандай ең алдымен, бағананын белгілеу мәселесін анықтау қажет.Содаң соң сол тауарға деген сұранысты анықтау қажет.Сұранысты анықтағаннна кейін сол тауарды өндіруге кеткен шығын нормасын есепеу қажет. Содаң соң осылардың барлығын ескере отырып, нарыққа шығатын таурдың немесе өнімнің соңғы бағасын анықтау керек. 5 суретте сүт өніміне баға белгілеуде ескерілетін шығындар көрсетілген.Яғни айтып кеткендей жаңа бір тауарға баға белгілеген уағытта ең алдымен оған кеткен барлық шығындар ескеріледі.

Сурет 2 2009 ж. Шығыс Қазақстан облысының сүт өндіруші кәсіпорындарының орташа жылдық өзіндік құны[4].

2 суретте көрсетілгендей, сүттің өзіндік құнының 43,4% жем-шөп шығындарынан, 23,8% еңбек ақы қорынан, 12,9% - басқа да өндірістік шығындардан, 5,9% - қосымша бөлшектерден, жөндеу және құрылыс материалдарынан, 5,6% - отыннан, 3,8% - электр энергиясынан, 2,8% - амортизациядан, 1,6% - қызметтер мен жұмыстарға төленетін ақыдан, 0,3% - суға төленетін шығындарынан тұрады. Осы мәліметтер бойынша, кәсіпорынның өзіндік құнында жем-шөпке кететін шығындар басым болып тұр. Мамандандырылған жем өндірісін қолға алмай бұл мәселені шешу мүмкін емес. Өндірілген жемді тиімді қолданудың өзі бірнеше факторлаға байланысты: шикізаттың сапасы, құрамдас жем түрін дайындайтын мамандардың кәсіби біліктілігі, компьютерлік бағдарламалар мен жемдеу нормаларын және дайын жемді тарату технологиясы.Маркетологтар жоғарыда көрсетілген шығындарды ескере отырып, нарыққа шығатын тауардың бағасын белгілейді.
Ал енді тауарды өткізу үшін жүргізілетін түрлі жарнамалар, жеңілдіктер, акциялар, бір сөзбен айтқанда өткізуді ынталандыру шаралары жайлы жазатын болсақ.Негізі кез-келген тауарды нарыққа шығарда, оған маркетологтардың көмегіменен түрлі жарнамалар жасалынады. Жарнама дегеніміз қаржыландыру көзі алдын-ала анықталған, БАҚ арқылы жүзеге асырылатын тауарлар мен қызметтерді жылжыту қызметін айтамыз. Яғни жасалған жарнама БАҚ арқылы тарайды.Жалпы қазіргі таңда ауыл шаруашылығы кешенінде жарнама өте аз қолданылады. Ауыл шаруашылық өнімдерінің арасында көбінесе тек сүт өнімдеріне ғана жаранамалар жүргізіледі. Жалпы кез-келген сатып алушы тауарды сатып аларда түрлі факторларға назар аударады.

Сурет 3 - Сіздің таңдауыңызға ерекше әсер ететін фактор сұрағының нәтижесі[4].

Респонденттердің таңдауыңына әсер ететін факторларды айқындау үшін қойылған сұраққа келесідей нәтижелер алынды. Сауалнамаға қатысқан респонденттердің басым бөлігі яғни, 42% дәміне, 27% сапасына,18% орам дизайніне, 7% бағасына, 4%тауар маркасына және 2% мөлшері\орамына мән беретіні белгілі болды.(Сурет 3)
Сүт өнімінің сапа көрсеткіштерінің мағыздылығын анықтау мақсатында тұтынушыларға Лайкерттің 5 баллдық шкаласымен сапа критерийлерін бағалау үшін сауалнама ұсынылып, олардың маңыздылығы анықталды (1-кесте).

Кесте 1 - Сатып алушы-респонденттердің сапа критерийлерін 1-5 балдық шкаламен берілген бағалар

Реттік номер
Критерийлері
Респоденттердің критерийлерді маңыздылығына байланысты бағалауы бойынша есептелген орташа балдар
1.
Жаңа сауылған сүт
5
2.
Тағамдық құндылығы
4,8
3.
Бөтен иістің болмау
4,6
4.
Дәмінің табиғилығы
4,45
5.
Сақтау мерзімі
4,3
Ескерту - Сауалнама нәтижелері бойынша автормен жасалған

Кестеден көріп отырғанымыздай, тұтынушылар үшін бірінші сүттің жаңа болуы, екінші тағамдық құндылығы, үшінші бөтен иістің болмауы, төртінші дәмінің табиғилығы және бесінші сақталу мерзімі маңызды болды.
Бәсекелестер мен фирма тауарларының позициясын сипаттау үшін жайғастыру немесе қабылдау картасы жасалынады. Позициялар картасы - бірнеше бағалау көрсеткіштерін қолдану арқылы жайғастыру үдерісін ұсыну тәсілі. Сондай көрсеткіштердің бірі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.