Қазақтандағы халықты әлеуметтік қорғау

Кедейлікті қысқартуда әлеуметтік қорғау саясаты маңызды рөл атқарады. Күнделікті қиыншылықтарды жеңуге кепілдік беретін жәрдемақылар беру, қызмет көрсету шаралары іске асырылады. Бұл саясат кедейшілік шегінен төмен тұратын халық топтарының қаржы ресурстарының уақытша көбеюіне жағдай жасайды. Әлеуметтік қамсыздандырудың тиімділігін қамтамасыз ету үшін ресурстар тек қана мұқтаж адамдарға берілуі қажет.
Әлеуметтік қорғау деп қоғамдық дамудың нақтылы жағдайларына сәйкес азаматтарға қалыпты тіршілік әрекеттің кепілдікті деңгейін қамтамасыз етуге арналған басымдықтардың және оларды мемлекеттік және басқадай институттар арқылы жүзеге асыру механизмдерінің жүйесін айтады. Бұл денгей қоғамның әлеуметтік-экономикалық дамуының ахуалына, жалпы ішкі өнімнің мөлшерлеріне, қордаланған ұлттық байлыққа және оларды бөлудің сипатына, жүйені іске асыру механизмдерінің жұмыс тиімділігіне байланысты болады. Әлеуметтік қорғаудың қаржылық тұлғалауы арналуы ақша қорларын қалыптастырумен және пайдалумен байланысты қайта бөлгіштік қатынастарда көрініп, біліннеді, бұл қорлардан халыққа әр түрлі әлеуметтәк төлемақылар беріледі. Кедейленген топты азайту-рыноктық экономикаға көшкен мемлекеттң әлеуметтік саясатының негізгі міндетті. Тұтынудың әр түрлі деңгейінің еңбек пен жұмысшы күші факторларымен байланытылығын атап өту керек. Ондай факторлар: отбасы мүшелерінің саны, ондағы жұмыс істейтіндер мен масылдардың ара-қатынасы, денсаулық жайы, географиялық, табиғат жағдайлары және т.б. Мемлекеттің ұлттық табысты қайта бөлу қызметінің негізгі мақсатты-осы айырмашылықтарды азайтып, қоғамның барлық мүшелерінің өмір сұруіне қолайлы материалдық негіз жасау.
Ең төмен әлеуметтік төлемақылар мөлшерін есептеудің негізі орта есеппен жан басына шаққандағы тұтыну бюджетінің мөлшері болып табылады. Бұл үшін негізгі тамақ өнімдері, киім-кешек, дәрідәрмек отбасына қажет қызметтер жиынтығының құны мен құрамы есептеп шығарлады.
Казіргі жағдайда халықты әлеуметтік қорғау жүйесі одан ары қарай жетілдіруді талап етеді. Осы бағытта 2004 жылы мемлекеттік әлеуметтік реформаларды 2005-2007 жылдары одан әрі қарай тереңдету Бағдарламасы қабылданды. Бұл Бағдарламаның мақсаты қаржылық-тұрақты, экономикалық тиімді, әлеуметтік әділетті үш сатылы әлеуметтік қамсыздару жүйесін құру болып табылады.Жалпы барлық жәрдемақылар категориялық санаттық негізде беріледі: тек қана республикалық деңгейде бекітілген екі әлеуметтік төлемдер-мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек және тұрғын-үй жәрдемақысы-мұқтаж адамдардың табысын гексеру арқылы орташа табысы кедейшілік деңгейінен төмен отбасыларына беріледі (егер олардың табысы күнкөріс минимумынан 40%-дан төмен болса) .