Домбыра аспабында отырып ойнау барысындағы пастоновкаларды,яғни орындықта отырған баланың отырысын және оң және сол қолдардың қойылымдарын баяндау

Кіріспе

Әр ұлттың өзіндік болмысын ерекшелейтін тұстары салт-дәстүрі, тұрмыс тіршілігі – осыған орай бедернелетін мәдениеті, өнері. Қазақ халқы тарихта да, танып білуімізде де көшпенділер қатарында. Өнері аттың жалында, түйенің қомында, қарияларымыздың көкірек жан сарайында, найзаның ұшында, көсеудің сабында, ауыздан ауызға, қолдан қолға құлақтан құлаққа жетті деп ұғындырды.
Ұлы Абай айтқандай дүниеге өлеңмен кіріп, өлеңмен жер қойнына еніп, тал бесіктен, жер бесікке дейін әнге бөленіп, күйге тербеліп саналы ғұмыр кешкен дана халық.
Екі ішектің бірін қатты,
Бірін сәл-сәл кем бұра.
Қазақ нағыз қазақ емес
Нағыз қазақ домбыра, —
деген Қадыр ақын өлең жолдары осы ойымызды дәлелдей түспей ме? Домбырадай тұңғиық, домбырадай шежіре, домбырадай абыз құдірет қайда бар? Домбыра қазақцхалқын тарихын оның өнерін дүние жүзіне танытты.
Ұлттық өнеріміз оның ішінде аспаптық музыка – қасиетті күйлеріміз.
Домбырам – мұрам, ал балам?
Мүлкім осы қалдырған, —
деп Жамбыл атамыз жырлағандай домбыра өзінің қарапайым құрылымымен кең тараған аспап, әр қазақ баласының өмірлік серігі, өнер тарихының шежіресі – ұлтымыздың төл құжаты.
Домбыра үйрету әдісі арнайы пән ретінде1980 жылдардан оқытыла басталды. Бұған дейін музыка мектептерінде, колледждерде дәріс берілді.
Домбыра өнерінің , оны үйрену, үйретудің ұзақ ғұмырнамалық тарихы бар. Ол сонадан жеткен дәстүрлі құйма — құлақ әдісі.
Кәсіби домбырашы болу бәріне міндет емес, бірақ домбыраны білу бар қазаққа қажеттілік.

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Ғылым және білім министрлігі
Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік
Университеті

СӨЖ

Тақырыбы: Домбыра аспабында отырып ойнау барысындағы пастоновкаларды,яғни орындықта отырған баланың отырысын және оң және сол қолдардың қойылымдарын баяндау.

Орындаған: Айтуған А
Тексерген: Серіков Әділет Серікұлы

Семей 2015ж
Домбыра аспабында отырып ойнау барысындағы пастоновкалар
Әр ұлттың өзіндік болмысын ерекшелейтін тұстары салт-дәстүрі, тұрмыс тіршілігі - осыған орай бедернелетін мәдениеті, өнері. Қазақ халқы тарихта да, танып білуімізде де көшпенділер қатарында. Өнері аттың жалында, түйенің қомында, қарияларымыздың көкірек жан сарайында, найзаның ұшында, көсеудің сабында, ауыздан ауызға, қолдан қолға құлақтан құлаққа жетті деп ұғындырды.
Ұлы Абай айтқандай дүниеге өлеңмен кіріп, өлеңмен жер қойнына еніп, тал бесіктен, жер бесікке дейін әнге бөленіп, күйге тербеліп саналы ғұмыр кешкен дана халық.
Екі ішектің бірін қатты,
Бірін сәл-сәл кем бұра.
Қазақ нағыз қазақ емес
Нағыз қазақ домбыра, --
деген Қадыр ақын өлең жолдары осы ойымызды дәлелдей түспей ме? Домбырадай тұңғиық, домбырадай шежіре, домбырадай абыз құдірет қайда бар? Домбыра қазақцхалқын тарихын оның өнерін дүние жүзіне танытты.
Ұлттық өнеріміз оның ішінде аспаптық музыка - қасиетті күйлеріміз.
Домбырам - мұрам, ал балам?
Мүлкім осы қалдырған, --
деп Жамбыл атамыз жырлағандай домбыра өзінің қарапайым құрылымымен кең тараған аспап, әр қазақ баласының өмірлік серігі, өнер тарихының шежіресі - ұлтымыздың төл құжаты.
Домбыра үйрету әдісі арнайы пән ретінде1980 жылдардан оқытыла басталды. Бұған дейін музыка мектептерінде, колледждерде дәріс берілді.
Домбыра өнерінің , оны үйрену, үйретудің ұзақ ғұмырнамалық тарихы бар. Ол сонадан жеткен дәстүрлі құйма -- құлақ әдісі.
Кәсіби домбырашы болу бәріне міндет емес, бірақ домбыраны білу бар қазаққа қажеттілік.

Домбырашының отырысы және аспаптың орналасуы

Дыбыстың таза әрі құлаққа жағымды шығуы домбырашының отырысына және аспаптың дұрыс орналасуына тығыз байланысты.Домбыра үйренушілеріне орындықта дұрыс отыру мен аспапты дұрыс ұстауды үйрету өте мән берелік жұмыс.
Домбырашыны орындықтың алдыңғы жартысына, оң аяқты сол аяқтың үстіне қойып (ұлдар үшін: сол аятың тізесінің үстіне оң аяқ тобығының сәл жоғарғы тұсы оргаласуы керек) отырып ойнайды. Қыз балалардың отырысының ұлдарға қарағанда сәл өзгешелігі бар, бұл ұлдар мен қыздардың киім ерекшелігіне байланысты. Үйренуші аспапты қысылмай, қымтырылмай меңгеруі үшін киімі денеге тар болмай, емін- еркін отыруы қажет. Әсіресе екі иықты түсіріп, еңкеймей, тік отыруға жаттыққан жөн.Орындықта дұрыс отырмау, мысалы, еңкіш отыру, шалқақ отыру немесе қырын отыру домбырашыға ыңғайсыздық тудырып, сол қолдың дұрыс орналаспауына, оң қолдың білезік буынының дұрыс қалыптасуына, шынтақтың денеге қысылып, иықтың бір-бірінен жоғары болуына әкеп соқтырады. Домбырашының сол аяғы еденге нық басылып, денесін тік ұстауы керек. Алғашқы үйрену кезінде басын аздар алға қарай еңкейткені жөн, өйткені орындаушы домбыра пернелерін және өз отырысының дұрыс немесе терістігін қадағалап отыруы керек.

Домбыраның басы сол иықтың деңгейіне дейін көтеріліп, шанақтың төменгі бүйірі оң аяқтың үстіне орналасады да, ал жоғарға бүйірі кеудеге тақалып тұруы керек. Оң қолдың шынтағы қақпақтың ішекке дейінгі бөлігіне тиектің сыртқы жағынан орналасады. Домбыраның сабы (гриф) сол қолдағы сұқ саусақтың үшінші ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.