М.Қалтаевтың шығармашылық мұрасы. Ағартушы-демократтық бағыттағы ақын-жазушылар

І. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1.М.Қалтаевтың шығармашылық мұрасы.
2.Ағартушы.демократтық бағыттағы ақын.жазушылар.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Мақыш Қалтаев шығармашылығында діншілдік сарынның басымдығы. Жалпы адамзаттық имандылыққа көбірек үндеуі. Дінді адам жанының рухани тазаруы ретінде ұсынуы.
М.Қалтаевтың «Қалтайұлының қазақ ахуалынан бохас еткен манзұмасы», «Қазақтың айнасы», «Біраз ғибрат сөз», «Насихат қазақия», «Бар оқиға», «Тура жол» атты жинақтарына тән өзіндік ортақ тақырыптар. Татар ақындары З.Кәрими мен Ғ.Рашидиден аударған «Айна», «Сақ сүк» өлеңдер жинағындағы төл туындылық белгілер.Діни білімнің тереңдігі.Айналасына, қоғам құбылыстарына қатысты көзқарасының күрделілігі.Кезінде заман талабына лайық өз пікірін айта алғандығы.Айналадағы өзгерістердің мәнін пайымдау дәрежесі. Әлеумет ортасындағы теңсіздікті, кемшіліктері сынауы.Бала оқыту, халыққа білім беру, оқудың пайдасы туралы пікірлері.өлеңдерінде адамгершілік пен имандылықты насихаттауы.Шығармаларында алланы сүю, Мұхамметтің үмбеті болу тәрізді діни уағыздарды алға қою басым болуымен қатар, ой астарында өмірдің қиындығына төзу, алланың бергеніне масаттанбау тәрізді адамдық асыл қасиеттерге үгіттеу басымдылығы.М.Қалтаев өлеңдерінде ұлттық мүдде жоғары қойылып, Отанға, туған жерге деген сүйіспеншіліктің жырлануы.Қалтаев поэзиясында жалаң дидактиканың көрініс беріп қалуы.Ақынның тіл шұбарлығына жол беріп алатындығы.Өмірден түйгендерін, оқыған-білген нәрселерін қарапайым қазақы тілмен ұйқас, ырғаққа түсіріп, баяндау тәсілінде жазуға бейім екендігі.М.Қалтаев поэзиясының идеялық маңыздылығы, мазмұн байлығы, көбіне уақыт тынысын дәл танып, күрделі ойларды арқау еткен пікірлер толғайтыны.Оның өз дәуіріндегі күрделі мәселелерді қозғап, халықты оятуға күш салып, өнер-ғылымды насихаттап, ағартушылық әдебиетке елеулі үлес қосқаны. Қазан қаласынан Мақыштың “Қалтайұлының қазақ ахуалынан бахыс еткен манзумасы” (1907 ж. татар тілінде, 1909 — 10 жылы қазақ тілінде), “Біраз ғибрат сөз” (1910), “Қазақтың айнасы” (1910), “Насихат қазақия” (1911), “Бар оқиға” (1912), “Тура жол” (1912) атты өлең кітаптары басылып шықты. Өлеңдерінде ақын өз дәуірінің қоғамдық-әлеуметтік жағдайын, қазақтың хал-ахуалын, әдет-ғұрпын жырлап, өнер-білімге, мәдениетке үндеді. Оның қоғамға, дүниеге көзқарасы жағынан діни-ағартушылық пікірі басым болды. “Қазақ әкімдері”, “Ишандар хақында”, “Қожалар хақында” өлеңдерінде кейбір дүмше молдаларды сынаса, “Жастар хақында”, “Қарттан қашу”, “Жасқа жақындасу”, т.б. өлеңдерінде жастардың әр түрлі мінез-құлықтары сөз болады. Ағартушылық бағыттағы идеялары “ұылым үйрену парыздылығы”, “Орысша оқу керектігі”, “Басқа жұрттар қандай халде?”, т.б. өлеңдерінде айқын көрінеді. Мақыш аудармамен де айналысып, З.Каримидің “Айна” (1913), Ұ.Рашидидің “Сақ уа сұқ халдері” (1913) атты кітаптарын қазақ тіліне аударған.

1.ҚожакеевТ. Сатирапық жанрлар.Алматы: Мекгеп, 1983.- 2146
2.Мәшһүр Қалтаев Біраз ғибрат сөз. Қазан, 1910.-22 б .
3.Степанов Л.С. Мастерство Крылова баснописңа. М., Советс-
кий писатель,
1956.-С.299.
4.Байтүрснов А. Ақжол. /Қүраст. Нүрғалиев Р.-Алматы: Жалыи,
1991.-464 6.
5.Эзоп. Заповеди. Басни. Жизнеописание. Ростов: Фенике, 1999.-с320.
6. Бөкейханов Ә.Шығармалар. Алматы: Қазақстан, 1994. -384 б.
7. Кәлипамен ДимнаУ Ауд. С.Талжанов.-Алматы: Жальш, 1986.-288 б.
8. ДөнентаевС. Үрпағымаайтарым. Алматы: Жазушы, 1989.-3046.
9. Кәлила мен Димна. Бейрут, 1896.- 364 сух.
10.
Баранов Х.К. Арабско - русский словарь. М., Рус.
яз., 1984.-С.944.
11. ҚожакеевТ. Сатира негіздері. Алматы: Санат, 1996.-464 б.
12. ТоқайҒ. Таңдамалы іяығармалары. Алматы: Жазушы, 1975.-336 б