Табиғатта микроағзалардың әсері жайлы

1. Микрооорганизмдерге жалпы сипаттама
2. Табиғатта микроағзалардың әсері.
3. Табиғаттағы заттар айналымындағы микроағзалардың рөлі.
4. Микроағзалардың өзара қарым.қатынас типтері.
5. Микроағзаларға әсер ететін факторлар.
6. Адам өміріндегі көзге көрінетін және корінбейтін микроорганизмдердің зияны мен пайдасы.

Микроорганизмдер , микробтар – тек қана микроскоппен көруге болатын өте ұсақ организмдер. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы А.В. Левенгук ашқан. Микроорганизмдер арасында прокариоттар және эукариоттар тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге вирустарды да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және зерттеуде ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін ғылым саласы – микробиология. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір клеткалы организмдер. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп клеткалы организмдерге тән өте күрделі жынысты көбею процессі бұлардың көбінде болмайды.

1. Беккер М.Е. Введение в биотехнологию. М.: «Пищевая промышленность». 1976г. 272с.
2. Егорова Т.А., Клунова С.М., Живухина Е.А. Основы биотехнологии. М.: «АСАДЕМА», 2003г. 568с.
3. Сельскохозяйственная биотехнология. Под редакцией В.С. Шевелухи, -М.: Высшая школа, 1998. -416с.
4. Промышленная микробиология. Под ред. проф. Егорова Н.С., М.: «Высшая школа», 1987г.

Пән: Ет, сүт, шарап өнімдері
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

БАӨЖ

Тақырыбы: Табиғатта микроағзалардың әсері.

Орындаған:Мәнәпова М.А
Тексерген:Бейсембаева Г.Ш.

Семей, 2015
Жоспар:
1. Микрооорганизмдерге жалпы сипаттама
2. Табиғатта микроағзалардың әсері.
3. Табиғаттағы заттар айналымындағы микроағзалардың рөлі.
4. Микроағзалардың өзара қарым-қатынас типтері.
5. Микроағзаларға әсер ететін факторлар.
6. Адам өміріндегі көзге көрінетін және корінбейтін микроорганизмдердің зияны мен пайдасы.

1. Микроорганизмдер , микробтар - тек қана микроскоппен көруге болатын өте ұсақ организмдер. Бұларды алғаш рет 17 ғасырда голланд ғалымы А.В. Левенгук ашқан. Микроорганизмдер арасында прокариоттар және эукариоттар тобына жататындары бар. Кейде Микроорганизмдерге вирустарды да жатқызады. Микроорганизмдер мөлшері жағынан тым ұсақ болғандықтан, оларды табиғи субстраттардан оқшаулап алуда (таза дақыл күйінде), өсіруде және зерттеуде ерекше тәсілдерді қолдауды қажет етеді. Микроорганизмдерді зерттейтін ғылым саласы - микробиология. Микроорганизмдердің басым көпшілігі бір клеткалы организмдер. Олар, көбінесе, қарапайым бөліну арқылы тез көбейеді. Көп клеткалы организмдерге тән өте күрделі жынысты көбею процессі бұлардың көбінде болмайды.
2.Табиғатта микроағзалардың әсері. Табиғаттағы күкірт айналымына физикалық, химиялық факторлармен қатар, биологиялық процестер де әсер етеді. Әдетте күкірт тірі ағзалар цитоплазмасында кездеседі. Өсімдік қалдықтары және жануарлар өлескелері ыдыраған кезде олардан күкірт бөлінеді. Бұл қосылыстың түзілуі құрамында күкірті бар ақуыз заттардың ыдырауына байланысты. Ақуызды осындай өзгеріске ұшырататын - - - - - шіру бактериялары. Сонымен қатар күкірттің әр түрлі қосылыстары түрлі вулкандардың атқылауы кезінде газ күйінде бөлініп, атмосфераға таралады. Топырақта түрлі биологиялық процестер әсерінен пайда болған сутегі құрамында күкірті бар амин қышқылдарын тотықсыздандырады да, көмірсутегін түзеді. Сонымен қатар көмірсутегі және күкіртті қышқылдар тұздарының сутегі ионының тотықсыздандырғыш әрекеті нәтижесінде пайда болады. Мұндай тотықсыздану қабілеті, әсіресе күкірт бактерияларынан байқалады. Олардың негізгі өкілдерінің біріне Spirillum desulfuricans жатады. Ол ұсақ спираль тәрізді таяқша бактерия. Соңғы жылдары жүргізілген зерттеулер күкірт бактерияларының негізінен екі түрлі болатынын анықтады. Оның біріншісі - вибрио, екіншісі - споровибрио. Олар құрамында органикалық қышқылдар спирттер болатын ортада жақсы өніп өседі де, күкірт қышқылының тұздары - сульфаттарды оңай тотықсыздандырады. Бұл процесс ауасыз жерде өте қарқынды жүреді. Мысалы, қант ортадағы көміртегі көзі болса, тотықсыздану реакциясы былайша жүреді. C6H12O6+6H++3SO42 6CO2+6H2O+3H2S. Осындай микробиологиялық процестің нәтижесінде топырақта енбесе суда пайда болған күкіртсутегі тірі ағзаларды уландырады. Көмірсутегінің біртіндеп жиналуы нәтижесінде мұндай орталарда тіршілік біте - бірте тоқталады. Ағзалар бірқалыпты тіршілік етуі үшін күкірсутегі күкірт қышқылына дейін тотығуы қажет. Сонда ғана күкіртсутегінің улы қасиеті жойылып, өсімдіктерге сіңімді қосылысқа айналады. Бұл процесс табиғатта үздіксіз жүріп жатады. Процестің жүруіне себепші болатын ағзалар - күкірт және тион бактериялары. Тион бактериялары Tiobacillus туысына жатады. Оны алғаш рет теңіз түбі балшығынан Натансон 1902 және М. Бейеринг 1904 тауып жеке бөліп алған. Бұл бактериялар тиосульфатты, күкіртсутегін, сульфиттерді, тетратионаттарды және тиоционаттарды тотықтыруға қабілетті. Tiobacillus denitrificans ғана нитраттар бар жерде анаэробты жағдайда тіршілік ете алады. Күкірттің бейорганикалық қосылыстарын тотықтыратын бактериялар пайдалы қазбалардан түрлі металдарды өндіріп алуға қолданылады. Мысалы, Тhiobacillus feroxidans бактерияларын сульфитке кедей рудалардан күкіртті толығырақ өндіріп алуға қолданылады. Жіпше күкірт бактериялары бегиоттар қатарына жатады. Оған бегиотта, тиотрикс жатады. Бегиотта бактериялары көмір қышқылдарынан көміртегін бөліп алып сіңіре алады, яғни олар хемоавтотрофтылар болып есептеледі. Ал өздеріне қажетті энергияны сульфиттерді молекула күйіндегі күкіртке дейін тотықтыруды қамтиды.
3.Табиғаттағы заттар айналымындағы микроағзалардың рөлі: құрамында азоты бар заттарды тасымалдау процестері. Азотты заттардың микроағзалар әсерінен өзгеріске ұшырауы. Басқа элементтермен қатар азот ақуыз молекуласының негізгі құрам бөлігі болып есептеледі. Табиғаттағы азот қоры өте мол. Оның басым көпшілігі әлемде тіршілік ететін ағзалар құрамында болады. Егер осы ағзалардағы көміртегінің мөлшері 700 биллион тонна болса , ондағы азоттың мөлшері 20 - 25 биллион тоннадан аспайды. Табиғаттағы жасыл өсімдіктер жылына 20 биллион тоннадай көміртегін, 1 - 1,5 биллион тоннадай азот сіңіреді.
Азоттың сарқылмас қорының бірі - атмосфера. Ғалымдардың есебіне қарағанда, әрбір гектар жердің бетіндегі ауада 80000 тоннаға жуық молекула күйіндегі азот бар. Бұл ауыл шаруашылық дақылдарынан кем дегенде бір миллион жылдан астам уақыт ішінде мол өнім алуға мүмкіндік берген болар еді. Бірақ өсімдіктердің азотқа тапшы болатыны әрқашанда байқалады. Өйткені ауадағы азот негізінен молекулалық азоттан тұрады да, өсімдіктер оны сіңіре алмайды. Сонымен қатар топырақтағы азоттың басқада қосылыстарының біразын өсімдіктер сіңіре алмайды. Сондықтан мұндай қосылыстар өзгеріске ұшырауы,яғни ыдырауы керек. Азоттың осындай органикалық түрлерінің минералдық азотқа айналуын азот қосылыстарының аммонификациялануы деп атайды. Бұл процеске бактериялар, актиномицеттер және саңырауқұлақтар қатысады.
Азот айналымының екінші кезеңінде аммонификациялану нәтижесінде пайда болған аммиак алдыен азотты, кейіннен азот қышқылына дейін тотығады. Бұл процесті нитрификация деп атайды. Нитрификация - ерекше микроағзалар топтарының қатысуымен жүретін процес. Нитрификация барысында нитраттар яғни азот қышқылының тұздары пайда болады. Олардың түзілуі топырақтың ауа режимі жақсаруына тікелей байланысты. Егер топырақтың ауа режимі жақсарса, нитраттардың жиналуы ғана күшейіп қоймай, сонымен қатар азоттық органикалық заттардың минералдануы да тездетіледі.
Азотты заттар айналымының үшінші кезеңінде топыраққа жиналған нитраттар тотықсызданады. Оны денитрификация деп атайды. Бұл негізінен топырақтағы азот қорының босқа ысырап болуымен байланысты. Сондықтан егін шаруашылығына зиянды деп есептеледі.
Табиғатта азот айналымындағы төртінші кезеңде микроағзалардың әсерінен ауадағы атмосфералық азот топырақта жиналады. Бұған түйнек бактериялары, топырақта өз бетінше тіршілік ете алатын азотобактер, клостридиум, пастеурианум бактериялары қатысады. Қолайлы жағдай туғанда түйнек бактериялары бұршақ тұқымдас өсімдіктермен бірлесіп, селбесіп тіршілік ете отырып, жылына егістің әр гектарында 100-ден 400 килограмға дейін байланысқан азот пайда болуына себепші болады. Өз бетінше тіршілік ететін азот сіңіруші бактериялар осындай мерзім ішінде 1 га жерден 20 - дан 50 килограмға дейін азот жинай алады.
Табиғаттағы заттар айналымындағы микроағзалардың рөлі : құрамында фосфоры бар заттарды тасымалдау процестері.Фосфор да күірт сияқты ақуыздардың құрамына кіреді. Бірақ фосфор табиғатта көбінесе тау жыныстарының құрамында болады. Фосфор қосылыстарының айналымы аса күрделі емес. Ол негізінен екі процестен тұрады:
1. Органикалық фосфордың минералдық қосылысқа айналуы.
2. Фосфор қышқыл тұздарының ерімейтін күйден ерігіш түрге көшуі.
Органикалық фосфордың минералдануы түрлі ағзалар көмегімен жүреді. Мұнда фосфор қышқылы өзі байланысқан органикалық қосылыстан ажырайды. Бұған мына сызба нұсқа мысал болады:
Нулеопротеид нуклеин нуклеин қышқылы нулеопротеидтер H3PO4
Пайда болған фосфор қышқылы топырақтағы басқа элеметтермен қосылып өсімдіктерге сіңімсіз, ерімейтін фосфор қосылыстарына, яғни тұздарына айналады. Микроағзалар фосфорлы органикалық қосылыстарды ыдыратып, одан фосфор қышқылын бөліп шығара алады. Ол бактерия жасушасында болатын фосфатаза деп аталатын ферметтің көмегімен жүреді. Бұл бактериялар қара топырақты жерлердегі фосфорлы органикалық қосылыстарды өте жақсы ыдыратады.
4.Микроағзалардың өзара қарым-қатынас типтері: ризосфералы және эпифитті микрофлора. Симбиоздық азотфиксация. Өсімдік тамырларымен саңырауқұлақтарда бірлестік құрып тірішілік етеді. Оны микориза деп атайды. Микориза түзуші саңырауқұлақтар тамырға ене отырып, өсімдіктерден жай көмірсуларды алады. Саңырауқұлақтардың арқасында өсімдіктер сумен және тағы басқа да минералды заттармен қамтамасыз етіледі. Өсімдіктердің сабқтары мен жапырақтарында дамитын микроағзаларды эпифитті микрофлора деп атайды. Мұндай микроағзалар өсімдіктер бөлетін заттардың минималды мөлшерімен ғана қоректенеді. Сондықтан эпифитті микрфлора құрамы алуан түрлі емес. Эпифитті микрофлораның жалпы 80%-ын Erwinia herbicola бактериялары құрайды. Сандық жағынан екінші орында әр түрлі саңырауқұлақтар алады. Эпифитті микрофлора вегетациялаушы өсімдіктерде азоттың жинақталуында маңызды роль атқарады. Өсімдік бетінде тіршілік етуші 50-60% микрофлораны азотсіңіруші бактериялар құрайды. Эпифитті микрофлора өсімдік ұлпаларының фитопатогенді микробтармен зақымдануына қарсы белгілі бір биологиялық кедергі болады.
Атмосфера азотын сіңіру үшін түйнек бактерияларына көміртегінің қосылыстары қажет. Ондай қосылыстарға түрлі қанттар: глюкоза, левулеза, рафиноза, мальтоза, галактоза жатады. Сонымен қатар, олар спирт және басқа органикалық заттарды пайдалана алады. Көрсетілген органикалық заттарды түйнек бактериялары толықтырады да, осы процесс барысында атмосфера азотын сіңіреді. Түйнек бактерияларының әр түрлі бұршақ тұқымдастарға тән өзіндік формалары бар:
Олардың барлығын негізінен алты топқа бөлуге болады;
1. Бұршақтың, сиыржоңышқаның, атбас бұршақтың, жасымық және ноқаттың түйнек бактериялары.
2. Лобияның түйнек бактериялары.
3. Сояның түйнек бактериялары.
4. Беде және жоңышқаның түйнек бактериялары, оларға беде, түйежоңышқа және тригонелла түйнек бактериялары жатады.
5. Ноқат түйнек бактериялары. Оларға тек ноқат қана емес, маш және арахис бұршақ тұқымдас өсімдіктерінің түйнек бактериялары да жатады.
6. Бөрібұршақ түйнек бактериялары.
Түйнек бактерияларын топтарға бөлу Л. М. Доросинскийдің жүйемелері бойынша алынды. Бұл айтылғандарға тек біздің елімізде таралған бұршақ тұқымдас өсімдіктер мен олардың түйнек бактериялары енгізілген.
Сонымен қатар түйнек бактерияларының бірқатары өте қарқынды түрде тіршілік етеді де, қалған түрлерінің тіршілік процесін баяулатады. Осындай нашар дамитын түрлері топырақта көптеп таралған. Практикада қолданғанда бұндай түрлерді бұршақ тұқымдас өсімдіктердің тамырына жұқтыруға болмайды.
Сонымен қатар әрбір бұршақ тұқымдастардың өзіне тән түйнек бактериялары болады. Осыған сай түйнек бактерияларын қолданылғанда ғана жақсы нәтиже береді. Мұнымен қатар табиғатта аздаған аммиак қоспасы күйінде байланысқан шағын мөлшердегі азотты сіңіретін де микробтар кездеседі. Бұларды аминонитрофиль бактериялар деп атайды. Олар аз мөлшерде газ күйіндегі азотты сіңіре алады.
Бұдан жүз жылдай бұрын ғылымда бұршақ тұқымдастарына жатпайтын өсімдіктер тамырынан атмосфера азотын сіңіретін түйнек бактериялары табылған. Олар шөптесін, сүректі және бұталы өсімдіктерден табылды. Түйнек бактериялары бар өсімдіктердің жалпы саны шамамен 200 - ден асатыны дәлелденді. Түйнектегі микроорганизмдерді бөліп алып, зерттеу оңай емес. Соған қарамастан алынған материалдар сүректі және бұталы өсімдіктерді тамырында азотты сіңірушілер актиномицеттер, ал шөптесін өсімдіктерде түрлі бактериялар екені анықталды. Арнайы әдіспен тексергенде сүректі өсімдіктертамырынан актиномицеттердің ішінен Frakia туысына жататын өкілдері екені белгілі болды. Қазіргі кезде тамырында Franka туысына жататын микроорганизмдер қоныстанған сүректі және жабық тұқымды бұталы өсімдіктердің 17 туысы белгілі. Кейбір өсімдіктердің жапырағынан түйнек бактериялары табылған. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.