Дамытушы және қалыпқа келтіруші жұмыстардың модельдері

Бойында ауытқушылығы бар балалар психодиагностикасы мен психокоррекциясы мінез-құлық және әрекет көріністеріндегі кемістіктердің, әртүрлі ауытқулардың шығу себептерін, ағымдарын және оларды дер кезінде анықтау (диагностикалау) мен қалыпқа келтіру (коррекциялау) мәселесін зерттейді.
Психологиялық әдебиетерде деликвенттік мінез-құлық термині жиі қолданылады. Бұл түсінік латын сөзі “dilinguens” – “қылық, айып” деген мағынаны білдіреді. Бұл терминнен біз тұлғаның нақты іс-әрекеті, қоғамдағы және берілген уақыттағы заңдардан ауытқыған, басқа адамдарға қауіп төңдіретін және әлеуметтік реттілік пен қылмыс үшін хазаланған. Заңға қарсы мінез-құлық көрсеткен тұлға – деликвенттік тұлға ретінде жіктелінеді (деликвент)
Ауытқушылығы бар балалар категориясына оқу бағдарламаларын меңгеруде қиындық тудыратын түрлі биологиялық, әлеуметтік себептерден ақыл-ойында (интеллектісінде), естуінде, көру қабілетінде және қозғалыс сферасында бұзылуы бар балалар жатады. Бұл категориядағы балалардың орталық жүйке жүйесінің қызметінде сәл ауытқушылығы бар болуы, сондай-ақ олар мектептік және әлеуметтік бейімделу кезінде жағымсыз әсер қалдырулары мүмкін. Сол себептен осындай категориядағы балаларды дамыту, тәрбиелеу, оқыту мақсатында, бұл балаларды оқыту ,тәрбиелеу мен дамытуды барынша жекелендіріп, уақытында мінез-құлқындағы және дамуындағы бұзылуларды анықтайтын, алдын алатын және олармен күресетін арнайы тиімді әдіс-тәсілдер мен құралдар жасап, қамтамасыз етіп отыру қажет.
Ауытқушылығы бар балаларға жүргізілетін дамытушы және қалыпқа келтіруші жұмыстардың атқаратын жалпы міндеттері төмендегідей:
1.Ауытқуы бар балалар дамуындағы кемшіліктерді, мінез- құлықтарындағы түрлі ауытқушылықтарды, сондай- ақ олардың пайда болу себептері мен шарттарын анықтау;
2.Коррекциялық педагогикалық іс- әрекеттердің даму деңгейін бақылап отыру;
3. Ауытқуы бар балалар мінез-құлқында, дамуында көрінетін ауытқушылықтар мен бұзылуларды түзету және алдын-алу бағдарламаларын жасау;
4.Баланың психофизикалық дамуында байқалатын әлеуметтік педагогикалық факторларды айқындау;
5.Ауытқуы бар балалар категориясына жататын баланың тұлғасына коррекциялық - педагогикалық әсер ететін түрлі әдіс-тәсілдер мен құралдар жасау;
6.Ауытқуы бар балалармен жұмыс жасайтын педагогтарға коррекциялық- педагогикалық жұмыс бойынша оқыту әдістемесін құру;
7.Тәрбиеленушілер тарапынан түрлі жағдайлардың тууына жүйелі бақылау жүргізіп отыру;
8.Балалардың жеке тұлғасын және мінез-құлқын зерттеуге арналған арнайы әдістемелерді таңдау;
9. Түрлі деңгейдегі тұйық, қиын типтегі агрессивті балалар мен жасөспірімдердің себебін анықтап, олардың жан дүниесін түсіне білу;

1. Қасымова Г. Коррекциялық педагогика және психология: Даму мүмкіндігі шектеулі балалармен жұмыс. Педагогический мир. - 2005. - №2.
2. Мектептегі психология : - Алматы. 2013 №8 (62), – 48 бет.
3. Смирнова Е. О. Межличностные отношения дошкольников: диагностика, проблемы, коррекция / — М.: Гуманитар, 2005, 158 с.