Орман шаруашылығының экономикалық тиімділіктері

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ

Тақырыбы: Орман шаруашылығының экономикалық тиімділіктері.

Тексерген:Тойкин С. Х

Дайындаған: Сейсембинова М. О

Семей

2015 жылы

Жоспар

бет

Кіріспе . . . 3

І-тарау Орман шаруашылығындағы экономикалық тиімділік . . . 4

1. 1 Орман шаруашылығын пайдаланудағы салық пен төлемдер және оларды қолданудың қазіргі жағдайы . . . 5

1. 2 Орман шаруашылығында экономикалық тиімділігін арттырудың маңызды бағыттарын . . . 7

ІІ-тарау Орман ресурстарын экономикалық талдау . . . 8

Қорытынды . . . 9

Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Нарық жайында, орман шаруашылығын экономикалық дамуын әрі қарай жалғастыруда, өндірістің тиімділігін арттырудың бағыттарын, олардың өсу факторлары мен тиімділігін анықтаудың әдістерін анықтау маңызды міндет болып табылады. Кәсіпорындардың өндірістік тиімділігін арттырудың маңызды бағыттарын тиімді айқындау үшін, тиімділіктің негізгі көрсеткіштерін біліп алуымыз қажет.

Тиімділік - кәсіпорынның қаржылық қызметінің жалпылама көрсеткіші. Шаруашылықты жүргізудің түпкілікті нәтижелерін пайдадан гөрі неғұрлым толық сипаттайды, өйткені оның шамасы нәтижеліліктің қолда бар және пайдаланылған ресурстармен арақатынасын көрсетеді. Тиімділік көрсеткіштері кәсіпорынның қаржылық қызметін бағалау үшін және инвестициялық саясат пен баға белгілеу үшін қолданылады.

Тиімділік көрсеткіштерінің түрлері: өндіріс пен инвестициялық жобалар шығынының тиімділігін (өзін-өзі өтеуді) сипаттайтын көрсеткіштер; сатылым тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер; капитал мен оның бөліктерінің табыстылығын сипаттайтын, активтердің тиімділігін сипаттайтын көрсеткіштер. Тиімділіктің осы көрсеткіштерінің бәрі теңгерімдік пайда, өнімді өткізуден алынған пайда мен таза пайда негізінде есептеледі.

Өндірістің тиімділігі - қажетті түпкілікті нәтижеге қол жеткізу жолында адамның өндірістік‚ шаруашылық қызметінің жұмсалғанресурстарға (еңбекке‚ материалдарға‚ қаржыға) қатынасы, яғни өндіріс нәтижесінің пайдаланылған ресурстарға қатынасынан көрініс табатын нәтижелілік. Нәтиже экономикалық (өнімнің‚ пайданың өсуі‚ т. б. ) және әлеуметтік (еңбек жағдайының жақсаруы‚ қоршаған орта мен адам денсаулығының сақталуы‚ т. б. ) сипатта болатындықтан‚ Өндірістің тиімділігі экономикалық тиімділік және әлеуметтік тиімділік түрлеріне бөлінеді. Шаруашылықты жүргізудің қазіргі жағдайында өндірістің түпкілікті нәтижелерінің әлеуметтік тиімділігі еңбек жағдайларының нашарлауы[1] ‚ қоршаған ортаға зиян келтірілуі‚ адамның тіршілік әрекетінің басқа да көрсеткіштерінің төмендеуі есебінен өнім өндіру көлемін ұлғайтуға немесе пайда алуға жол беруге болмайды деген мағынаны білдіреді. Өндірістің экономикалық тиімділігінің нәтижелілік көрсеткіштері: шығарылған өнімнің көлемі немесе пайда, немесе пайда, ресурстар тиімділігінің нәтижелілігі - еңбек пен өндіріс құрал-жабдығының (өндірістік қорлардың) жиынтық шығыны. Экономикалықтиімділік көрсеткіштері алуан түрлі. Мысалы‚ ұлттық табыс‚ өнім шығару немесе пайда көлемі өсуінің осы өсуді туғызған күрделі жұмсалымға қатынасы экономикалық тиімділік көрсеткіштері болуы мүмкін.

Еңбек өнімділігі‚ өнім сапасы‚ оның материал сыйымдылығы‚ қор сыйымдылығы Өндірістің тиімділігінің қосынды көрсеткіштері болып табылады. Экономикалық тиімділіктің артуы жоғары әлеуметтік нәтижелерге қол жеткізу үшін негіз болып табылады‚ ал олар өз кезегінде экономикалық нәтижеге барған сайын күшті ықпал етеді. Сондықтан Өндірістің тиімділігінде экономикалық және әлеуметтік көзқарастың бірлігі мен өзара байланысы - шаруашылықты жүргізудің аса маңызды қағидатының бірі болып табылады.

Орман шаруашылығында экономикалық тиімділігін арттырудың маңызды бағыттары

Орман шаруашылығында экономикалық тиімділігін арттырудың маңызды бағыттарын тиімді айқындау үшін, тиімділіктің негізгі көрсеткіштерін біліп алуымыз қажет.

Орман шаруашылығында экономикалық тиімділіктің жалпылама критерийіне қоғамдық еңбектің өнімділігі жатады. Еңбектің өнімділігі ұлттық табысты, материалдық өндіріс саласында жұмыс жасайтын адамдардың орташа санына бөлу арқылы табылады:

ЕӨ=ҰТ/А

Сонымен қатар, экономикалық тиімділіктің аса маңызды көрсеткіштері ретінде еңбек сыйымдылығы және қор сыйымдылығы алынады.
Өнімнің еңбексыйымдылығы материалдық өндіріс саласында жұмсалған еңбек санын, шығарылған өнімнің жалпы көлеміне бөлу арқылы анықталды:

Есый=T/Q

Мұндағы:
Есый= еңбек сыйымдылығы;
T-еңбек саны;
Q- шығарылған орман өнімнің жалпы көлемі.

Орман шаруашылық материалдар сыйымдылығы шикізат, материал, отын, энергия және т. б. шығындарының көлемін, шығарылған өнімнің жалпы көлеміне бөлу арқылы анықталды:

Мсый=Ш/Q,

Мұндағы:
Мсый= материалсыйымдылығы деңгейі;
Ш- шикізат, материал, отын, энергия және т. б. шығындары.

Орман шаруашылығына салынатын капитал салымдарының көлемін, шығарылған өнімнің жылпы көлемінің өсіміне бөлу арқылы анықталды:

К сый= К/ Q,

Мұндағы: К сый= орман өнімнің сыйымдылығы,
К-капиталдық салымдардың жалпы көлемі;
Q-шығарылған өнім көлемінің өсімі.
Өнімнің қорсыйымдылығы орман шаруашылығындағы негізгі өндірістік қорлардың орташа құны, шығарылған өнімнің жалпы көлеміне бөлу арқылы анықталады:

Қоғамның өндірістік күшіне табиғи ресурстарды тиімді пайдаланудың әсері қазіргі кезде оның жекелеген түрлері бойынша қарастырылып, тиімділігі бағаланады. Халық шаруашылығының, тіпті кез келген аймақ шаруашылығының дамуы оның табиғи ресурс базасының жиынтығына тәуелді болып табылады. Осыдан келіп, табиғи ресурстардың жеке түрлерін ғана емес аймақтағы табиғи ресурстардың жиынтығын экономикалық бағалаудың қажеттілігі туындайды. Табиғи ресурстарды экономикалық-географиялық тұрғыдан бағалауға келетін болсақ, оның мәнісі тек ресурстың бір түрі ғана емес, табиғи ресурстардың территориялық үйлесімділігін өндірістік тұрғыдан пайдалану бойынша қалыптасқан “еңбектің табиғи өнімділігін” анықтау мен өлшеу болып табылады. Біздің ойымызша бұл мәселе де эконом-географтардың міндеті.

Қоғамның “табиғи өндірістік күші” мәселесі қоғамдық өндірістік күшпен салыстырғанда экономика ғылымында әлі де терең және кең зерттелмеген. Социализмнің саяси экономиясы еңбек ресурстары мен өндіріс тәсілін басты факторлар санайтын, сондықтан басты назар қоғамның өндірістік күштерін дамытуға аударылатын. Қазақстан Республикасының өзіндік ерекшелігі мен оның экономикасының нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты табиғи өндірістік күштерді зерттеу қазіргі кезде бірінші кезектегі мәселеге айналды.

Орман шаруашылығын пайдаланудағы салық пен төлемдер және оларды қолданудың қазіргі жағдайы

“Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы” салықтар кодексіне сәйкес: ауыл шаруашылығындағы, елді мекендердегі, өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс және өзге мақсаттағы орман, су қорының жерлері салық салу нысаны болып табылады. Иелігінде немесе пайдалануында жер учаскесі бар заңды және жеке тұлғалар жер салығын төлеушілер болып табылады. Жер салығының мөлшері жер учаскесінің сапасына, орналасу өңіріне және сумен қамтамасыз етілуіне қарай анықталады және жер иесі мен жерді пайдаланушының шаруашылық және өзге әрекетінің нәтижесіне байланысты емес, яғни белгіленген түрде болады. Олар жер ауданының бір өлшеміне қойылып, жыл сайын берілген жер учаскесіне төленіп отырылады. Басқа мемлекет азаматтарына берілген жерден жер учаскесін пайдаланғаны үшін салық алу тәртібі мен ережелері Қазақстан Республикасының сол мемлекеттермен жасаған келіссөздері арқылы анықталады.

Орман ресурстарын экономикалық бағалау көрсеткіштерді ескерген жөн:

1 Орман ресурсы алып жатқан ауданның мөлшерін және ағаш қорының көлемін.

2 табиғи ерекшелігін (ағаштың түрлері, жасы, тауарлық топтары т. б. ) .

3 табиғи және экономикалық тұрғыдан игеру мүмкіндігін.

Бұл әрине орман ресустарын өндірістік тұрғыдан пайдаланғанда, іске жарамды ағаш дайындағанда қажетті көрсеткіштер және орман ресурсын оның табиғи қалпында бағалаумен бірдей емес, мақсаттары да басқа.

Орман қорының жеріне салынатын салық, орман пайдалану кезінде ағаш даярланып жатқан жерден басқа аудандарға, орман пайдалану үшін төленетін төлемнің құрамына кіретін түбіршегіне қойылған ағаштың кесімді құнының 5 %-дық мөлшерімен қойылады. Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 104-бабында орман ресурстарын және ормандардың пайдалы қасиеттерін, ерекше қорғалатын орман аумақтарын ақылы түрде пайдалану қарастырылған . Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде орман пайдалану төлемақысы орман пайдаланудың Қазақстан Республикасының салық Заңдарында көзделгендей жекелеген түрлері үшін алынады.

Орман ресурстарын пайдалану үшін түбірақы деп аталатын (өсіп тұрған ағашқа қойылған баға) нақты төлем ставкасы енгізілді. Төлемнің бұл түрі ағаштың сапасына (іске жарайтын, отындық), түріне (қылқан жапырақты, жұмсақ жапырақты, қатты жапырақты), ірілігіне (ірі, орташа, ұсақ), аумақтық таралуына, ағашты тасымалдау арақашықтығына қарай сараланып белгіленеді. Түбірақы мынадай негізгі қызметтерді орындайды: орман ресурстарын жаңғырту, орман шаруашылық шығындарын қайтару, орманның кесім қорын неғұрлым тиімді пайдалануды ынталандыру. Түбірақының орташа шамасы 1м ³ ағашқа 3, 80 ш. б. Бұл төлем ағаш дайындаудың өзіндік құнына кіреді. Орман кесуді тиімсіз пайдаланғаны үшін, оны шамадан тыс кескені үшін еселенген түрде қойылған айыптық төлемдер алынады.

Қазіргі кезде орман ресурстарын экономикалық тиімді пайдалану Қазақстан Республикасының Орман кодексіне сәйкес жүзеге асырылады. Бұл жерде айта кету керек, Парламентте Орман кодексі қайта қаралып, 2003 жылы 8-шілдеде бекітілді. Аталған кодекске сәйкес орман пайдаланудың шекарасы мен түрі анықталды. Орман ресурстарына белгіленетін төлемдер: орман ресурстарын қорғау және жаңғырту; орман ресурстарын пайдаланғаны үшін; орман ресурстарын шектен артық пайдаланғаны үшін; орман ресурстарын ұқыпсыз, тиімсіз пайдаланғаны үшін айып төлемдер .

Қорытынды

Орман шаруашылығын экономикалыө тиімді пайдалану үшін әртүрлі ғылым жетістіктерін ескеру керек. Биосферадағы биогеоценоздың жеке бөлігіндегі, сол сияқы жиынтық түріндегі ландшафттағы антропогендік факторлардың өзгерісінен болатын биологиялық, экономикалық және әлеуметтік зардаптардың салыстырмалы бағасы, табиғи ортаның жағдайы жайында дәл мәліметтер керек. Жекелеген табиғи кешендер бойынша да, сол сияқты бүкіл “адам және табиғат жүйесі” жан-жақты байланысты модель құрмай тұрып табиғи ортаны тиімді пайдалану мәселелерін дұрыс шешу мүмкін емес. Өндіріс пен табиғи ресурстарды пайдалану көлемінің кеңейе түсуіне орай қазіргі кезде табиғи-техникалық геосистеманың дамуын талдау мен болжау бірінші кезектегі мәселеге айналады.

Табиғи ресурстарды пайдаланудың өндіріске, адам өміріне әсерін ғылымның әртүрлі салалары, әсіресе, жаратылыстану ғылымдары зерттейді. Ол сан қырлы, сондықтан ғылымдағы салыстырмалы түрде алғанда жаңа бағыттағы бұл сала экономикалық география ғылымының үлесі болып табылады. Материалдық өндірістің субстраты ретінде табиғат ресурстары көбінесе жаратылыстану және техникалық ғылымдардың өкілдерімен қарастырылады. Табиғат пайдаланудың еңбектің қоғамдық өнімділігі мен өндірістің тиімділігіне әсерін ең әуелі экономика ғылымының өкілдері қарастырады

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.