Вирустардың нәсілдік қасиеттері,олардың өзгергіштігі

І.Кіріспе
ІІ.Негізгі бөлім:
1.Вирустың өзгергіштік қасиеті.Мутация
2.Генетикалық қарым . қатынас.Ген инженерлік әдістер
3.Клетка өсіндісінің ерекшелігі мен классификациясы
ІІІ.Қорытынды
ІV.Пайдаланған әдебиеттер

Генетика — организмдердің тұқым және өзгеру заңдарын зерттейтін ғылым. Ол биологияның өте қызыкты және маңызды бөлігі. Мұнда биохимиктердің, биофизиктердің, вирусологтардың, генетиктердің, цитологтардың т. б. мамандардың тұжырымдары түйіскен.
Генетиканың ең үлкен мақсаты — түрдің пайда болуы мен тірі жануар эволюциясының заңдарын, яғни өмірдің негізгі заңдарын ашу.Осыған орай айта кететін бір жағдай, генетика ашқан көп жаңалықтарында вирусологияның үлесі мол. Өйткені вирустар өте ыңғайлы модель. Бүл үлестердің ен үлкені — генетикалық кодты шешу жолдары. Вирус генетикасым танудың практикалық мәні де зор. Ол тірі вакцина жасайтын штамдар арнайы антигендер алу.
Көп жылдар бойы генетикалық материал белоктан тұрады деп саналатын. Тек 50-ші жыдардың соңында ғана бактериялар мен вирустардың тұқымқуалаушылық касиеті нуклеин қышқылында екені анықталды.
Бактериялардың бір-біріне тұқым қуалау қасиетін нуклеин кышқылы арқылы бере алатындығын алғаш рст 1944 жылы Эйвери, Мак-Леодом және Мак-Карти көрсеткен. Дегенмен олардан бұрын 1928 жылы Гриффиттс өлі бактериялардан алынған заттар тірі бактерияның қасиеттерін өзгерте алатындығын байқаған болатын.
Нуклеин қышқылдарының бұл қасисттсрін алғаш ғылыми зерттегендер Херши мен Чейз. Олар Е. соlі клеткасында Т2 фагінің өсуін толық тексерген. Клеткаға енген ДНҚ бактериофагтың көбеюіне себеп болатынын анықтаған. Содан соң вирустың нуклеин қышқылының індет туғыза алатындығы дәлелденген.
Нуклеин қышкылының тұқым қуалау материалдарының негізгі екендігінің тағы бір дәлелі — генетикалық кодтың ашылуы болды.Вирустардың гені - нуклеин қышқылының (ДНҚ немесе РНҚ)белгілі бір бөлігіне орналасқан, тұқым қуалауды ұрпақтан - ұрпаққа жеткізетін өлшем бірлігі. Ұсақ вирустарда 150-ге дейін ген болады.
Басқа организмдер секілді вирустарға да көптеген қасиеттер тән. Тұқым қуалай алатын қасиеттерін генетикалық белгі деп айтады.
Вирустардың генетикалық белгілерін білудің теориялық жөні практикалық маңызы бар. Бұл вирустардың әр түрлі штаммдарын бір-бірінен ажырату үшін өте қажет. Ол кейбір штаммдар вирус вакцинасын жасау үшін қолданылады.
Вирустардың генетикалық белгілері олардың көптеген қасиеттеріне байланысты:
1. Зертхана малы мен жұмыртқадан шықпаған тауық балапандарына патогендігі мен вируленттігі.
2. Жылуға төзімділігі.
3. Химиялық заттарға төзімділігі.
4. Клетка өсіндісінде өсуі, оларды өзгертуі.
5. Ингибиторларға қатынасы.
6. Қоректік ортаға басқа заттардың қосылуына байланысты.
7. Аитидеиелері бар қан сарысуымен байланысуы

1.«Ветеринариялық вирусология» Ш.Б.Мырзабекова, Алматы, «Білім», 2004 ж.
2.Е.Омарбеков Вирусология пәнінің зертханалық сабақтары.Ветеринария мамандарын дайындауға арналған оқу-құралы – Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті. – Семей-2001ж
3.Шигаева М.Х., Қанаев А.Т. Микробиология және вирусология. Қазақ Университеті, 2007 ж.