Шағын кәсіпорындардың бухгалтерлік есеп беруі
1. Қаржылық есеп берудің концептуалдық негізі
2. Қаржылық есеп берудің негізгі сапалы принциптері
3. Қаржылық есеп берудің элементтерін бағалау
4. Қаржылық есеп берудің түсінігі мен мақсаттары
5. Қаржылық есеп берудің құрамы, құрылымы және оны жасауға қойылатын негізгі талаптар
6. Баланстың маңызы мен қызметі
2. Қаржылық есеп берудің негізгі сапалы принциптері
3. Қаржылық есеп берудің элементтерін бағалау
4. Қаржылық есеп берудің түсінігі мен мақсаттары
5. Қаржылық есеп берудің құрамы, құрылымы және оны жасауға қойылатын негізгі талаптар
6. Баланстың маңызы мен қызметі
Директивтік экономиканың нарықтық экономикаға ауысуының салдары болып табылатын Қазақстандағы бухгалтерлік есеп жүйесіндегі өзгерістер оның жаңа сипаттамаларының пайда болуына әкелді. Сондықтан да әр елде және экономиканың әр салаларындағы есептерде біршама айырмашылықтар бар. Яғни бұл қаржылық есеп берудің қандай да бір жалғыз, әмбебап формасы жоқ дегенді білдіреді. Сонымен қатар ұйымның қаржылық есеп беруін құрастыратын келісілген ережелер жиыны да жоқ. Сондықтан да әртүрлі ұйымдардың бухгалтерлік баланстарының кейбір бөлімдері арасында өзгешеліктер болуы мүмкін. Баланс құратын бухгалтерлерге кейде бағалауды құндық әдіс бойынша жүргізуге тура келеді. Олар таңдаған әдістің маңызы зор, алайда қолданудағы нәтижелер одан да маңыздырақ. Бұл айырмашылықтарға қарамастан жалпыға ортақ болып саналатын негіз қалаушы бірнеше қағидалар бар. Әртүрлі бухгалтерлік баланстың элементтері арасында айырмашылықтар болғанымен, олар негіз қалаушы қағидамен жасалынған. Бухглтерлік ақпарат өздігімен қолданылмайды, пайдалы ақпарат алуға болатын мәліметтер ғана қолданыста болады. Сондықтан нарықтық қатынастың қатысушыларының қызметтері туралы ақпараттар экономикалық тауар болып табылады. Есептік ақпараттың тиімділігін өлшеу, бағалау қиын, дегенмен бухгалтерлік есеп жүйесіне шоғырланған тиімді ақпараттар тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін және талдау үшін есеп беруді қамтамасыз етеді. Егер екі ұсыныстың бағасы бірдей болса, онда келешекте көп пайда әкелетін ұсынысқа назар аударылатынын біз білеміз. Бухгалтер өз қызметін сыртқы және ішкі деп қарастыруы мүмкін. Бухгалтердің ішкі қызметі ұйым үшін активтерді тиімді басқару маңызды. Сыртқы қызметіне ұйымның әртүрлі активтеріне салынған инветициялардың пайдалылығын анықтау жатады. Сондықтан да бухгалтер бухгалтерлік есеп берудің екі түрін жүргізеді: бірі ішкі қолданыс үшін, екіншісі сыртқы қолданыс үшін.
Нарықтық процесстің барлық қатысушылары бірдей түсіну үшін қаржылық есеп беру ақпараттары біртекті болуы тиіс. Батыс елдеріндегі бухгалтерлік есеп практикасында, атап айтсақ АҚШ-та, қаржылық есеп беруді ұсыныудың белгілі бір форматында және біртектілік туралы талаптар компаниядан тыс жерде ескерілетін қаржылық ақпараттарға үлестіріледі. Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың жалпы қағидалары №1 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» ҚЕХС-мен анықталған. Қазақстанда қаржылық есеп беруді құрудың негіздерін реттеу «Бухгалтерлік және қаржылық есеп берулер туралы» Заңымен «Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне» сәйкес асырылады, сонымен қатар қаржылық есеп беруді құрудың қағидалары мен конципциялары негіздерін анықтайтын №30 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» стандартымен де жүзеге асады.
«Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне» сәйкес ішкі қолданушылар үшін қаржылық есеп берудің негізін қалаушы жағдайлар анықталады, №30 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» стандарты қаржылық есеп беруді келесі түрде сипатталады: қаржылық есеп беру – ұйымның қаржылық жағдайындағы өзгерістер, қаржылық жағдайы, қызмет нәтижелері туралы ақпарат.
Концепциялы негіз ұйымның қаржылық жағдайының отлық объективті бейнесін беретін қаржылық емес сипаттағы ақпараттарды қамти отырып, салыстырмалы ақпараттарды дайындау мен ұсынуға икемделуі керек. (FASB) анықтауы бойынша бухгалтерлік есепке қатысты концепциялы негіз – бұл өзара байланысты мақсаттар мен қағидалар жүйесі. Осылардың негізінде қаржылық есеп пен есеп берудің табиғатын, шекарасын, функциясын анықтайтын сәйкес стандарттарды өңдеу мүмкіндігі туады. Бұл жерде қаржылық есеп беру басты маңызға ие, ал стандарттар максималды келісімділікіт қамтамасыз ету, яғни қаржылық ақпарат дұрыс құрылады. Қаржылық ақпарат әр уақытта өзгеріп тұрады және оның мазмұны бұрынғы оқиғаларға тәуелді, дегенмен дұрыс баланс әр уақытта сақталуы керек. Концепциялы негіз негізінен қаржылық есеп беру жүйесін құруға арналған және келесілерге бағытталған:
1. қызығушылық танытушы мамандарды бухгалтерлік есеп кіріспесімен қамтамасыз ету;
2. этапты өңдеу үшін және бухгалтерлік есептің қазіргі таңдағы нормативтік актілерін қарастыруға негіз болды;
3. әлі реттелмеген нормативтік актілердің мәселелерін шешуге базалық қызмет көрсету;
4. бухгалтерлік есептегі мәліметтерді түсіну үшін бухгалтерлік ақпараттың тұтынушыларына көмек көрсету.
Нарықтық процесстің барлық қатысушылары бірдей түсіну үшін қаржылық есеп беру ақпараттары біртекті болуы тиіс. Батыс елдеріндегі бухгалтерлік есеп практикасында, атап айтсақ АҚШ-та, қаржылық есеп беруді ұсыныудың белгілі бір форматында және біртектілік туралы талаптар компаниядан тыс жерде ескерілетін қаржылық ақпараттарға үлестіріледі. Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың жалпы қағидалары №1 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» ҚЕХС-мен анықталған. Қазақстанда қаржылық есеп беруді құрудың негіздерін реттеу «Бухгалтерлік және қаржылық есеп берулер туралы» Заңымен «Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне» сәйкес асырылады, сонымен қатар қаржылық есеп беруді құрудың қағидалары мен конципциялары негіздерін анықтайтын №30 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» стандартымен де жүзеге асады.
«Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне» сәйкес ішкі қолданушылар үшін қаржылық есеп берудің негізін қалаушы жағдайлар анықталады, №30 «Қаржылық есеп беруді ұсыну» стандарты қаржылық есеп беруді келесі түрде сипатталады: қаржылық есеп беру – ұйымның қаржылық жағдайындағы өзгерістер, қаржылық жағдайы, қызмет нәтижелері туралы ақпарат.
Концепциялы негіз ұйымның қаржылық жағдайының отлық объективті бейнесін беретін қаржылық емес сипаттағы ақпараттарды қамти отырып, салыстырмалы ақпараттарды дайындау мен ұсынуға икемделуі керек. (FASB) анықтауы бойынша бухгалтерлік есепке қатысты концепциялы негіз – бұл өзара байланысты мақсаттар мен қағидалар жүйесі. Осылардың негізінде қаржылық есеп пен есеп берудің табиғатын, шекарасын, функциясын анықтайтын сәйкес стандарттарды өңдеу мүмкіндігі туады. Бұл жерде қаржылық есеп беру басты маңызға ие, ал стандарттар максималды келісімділікіт қамтамасыз ету, яғни қаржылық ақпарат дұрыс құрылады. Қаржылық ақпарат әр уақытта өзгеріп тұрады және оның мазмұны бұрынғы оқиғаларға тәуелді, дегенмен дұрыс баланс әр уақытта сақталуы керек. Концепциялы негіз негізінен қаржылық есеп беру жүйесін құруға арналған және келесілерге бағытталған:
1. қызығушылық танытушы мамандарды бухгалтерлік есеп кіріспесімен қамтамасыз ету;
2. этапты өңдеу үшін және бухгалтерлік есептің қазіргі таңдағы нормативтік актілерін қарастыруға негіз болды;
3. әлі реттелмеген нормативтік актілердің мәселелерін шешуге базалық қызмет көрсету;
4. бухгалтерлік есептегі мәліметтерді түсіну үшін бухгалтерлік ақпараттың тұтынушыларына көмек көрсету.
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті Семей қаласы
Экономика, құқық және гуманитарлық ғылымдар факультеті
Есеп және аудит кафедрасы
Шағын бизнес ұйымдарындағы бухгалтерлік есеп пәні
СӨЖ
Тақырыбы: Шағын кәсіпорындардың бухгалтерлік есеп беруі
Орындаған: Уразбекова Сания. УА-205 тобы.
Тексерген: Серекбаева Б.С.
Семей қаласы
2015 жыл
Жоспар:
1. Қаржылық есеп берудің концептуалдық негізі
2. Қаржылық есеп берудің негізгі сапалы принциптері
3. Қаржылық есеп берудің элементтерін бағалау
4. Қаржылық есеп берудің түсінігі мен мақсаттары
5. Қаржылық есеп берудің құрамы, құрылымы және оны жасауға қойылатын негізгі талаптар
6. Баланстың маңызы мен қызметі
Директивтік экономиканың нарықтық экономикаға ауысуының салдары болып табылатын Қазақстандағы бухгалтерлік есеп жүйесіндегі өзгерістер оның жаңа сипаттамаларының пайда болуына әкелді. Сондықтан да әр елде және экономиканың әр салаларындағы есептерде біршама айырмашылықтар бар. Яғни бұл қаржылық есеп берудің қандай да бір жалғыз, әмбебап формасы жоқ дегенді білдіреді. Сонымен қатар ұйымның қаржылық есеп беруін құрастыратын келісілген ережелер жиыны да жоқ. Сондықтан да әртүрлі ұйымдардың бухгалтерлік баланстарының кейбір бөлімдері арасында өзгешеліктер болуы мүмкін. Баланс құратын бухгалтерлерге кейде бағалауды құндық әдіс бойынша жүргізуге тура келеді. Олар таңдаған әдістің маңызы зор, алайда қолданудағы нәтижелер одан да маңыздырақ. Бұл айырмашылықтарға қарамастан жалпыға ортақ болып саналатын негіз қалаушы бірнеше қағидалар бар. Әртүрлі бухгалтерлік баланстың элементтері арасында айырмашылықтар болғанымен, олар негіз қалаушы қағидамен жасалынған. Бухглтерлік ақпарат өздігімен қолданылмайды, пайдалы ақпарат алуға болатын мәліметтер ғана қолданыста болады. Сондықтан нарықтық қатынастың қатысушыларының қызметтері туралы ақпараттар экономикалық тауар болып табылады. Есептік ақпараттың тиімділігін өлшеу, бағалау қиын, дегенмен бухгалтерлік есеп жүйесіне шоғырланған тиімді ақпараттар тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін және талдау үшін есеп беруді қамтамасыз етеді. Егер екі ұсыныстың бағасы бірдей болса, онда келешекте көп пайда әкелетін ұсынысқа назар аударылатынын біз білеміз. Бухгалтер өз қызметін сыртқы және ішкі деп қарастыруы мүмкін. Бухгалтердің ішкі қызметі ұйым үшін активтерді тиімді басқару маңызды. Сыртқы қызметіне ұйымның әртүрлі активтеріне салынған инветициялардың пайдалылығын анықтау жатады. Сондықтан да бухгалтер бухгалтерлік есеп берудің екі түрін жүргізеді: бірі ішкі қолданыс үшін, екіншісі сыртқы қолданыс үшін.
Нарықтық процесстің барлық қатысушылары бірдей түсіну үшін қаржылық есеп беру ақпараттары біртекті болуы тиіс. Батыс елдеріндегі бухгалтерлік есеп практикасында, атап айтсақ АҚШ-та, қаржылық есеп беруді ұсыныудың белгілі бір форматында және біртектілік туралы талаптар компаниядан тыс жерде ескерілетін қаржылық ақпараттарға үлестіріледі. Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың жалпы қағидалары №1 Қаржылық есеп беруді ұсыну ҚЕХС-мен анықталған. Қазақстанда қаржылық есеп беруді құрудың негіздерін реттеу Бухгалтерлік және қаржылық есеп берулер туралы Заңымен Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне сәйкес асырылады, сонымен қатар қаржылық есеп беруді құрудың қағидалары мен конципциялары негіздерін анықтайтын №30 Қаржылық есеп беруді ұсыну стандартымен де жүзеге асады.
Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне сәйкес ішкі қолданушылар үшін қаржылық есеп берудің негізін қалаушы жағдайлар анықталады, №30 Қаржылық есеп беруді ұсыну стандарты қаржылық есеп беруді келесі түрде сипатталады: қаржылық есеп беру - ұйымның қаржылық жағдайындағы өзгерістер, қаржылық жағдайы, қызмет нәтижелері туралы ақпарат.
Концепциялы негіз ұйымның қаржылық жағдайының отлық объективті бейнесін беретін қаржылық емес сипаттағы ақпараттарды қамти отырып, салыстырмалы ақпараттарды дайындау мен ұсынуға икемделуі керек. (FASB) анықтауы бойынша бухгалтерлік есепке қатысты концепциялы негіз - бұл өзара байланысты мақсаттар мен қағидалар жүйесі. Осылардың негізінде қаржылық есеп пен есеп берудің табиғатын, шекарасын, функциясын анықтайтын сәйкес стандарттарды өңдеу мүмкіндігі туады. Бұл жерде қаржылық есеп беру басты маңызға ие, ал стандарттар максималды келісімділікіт қамтамасыз ету, яғни қаржылық ақпарат дұрыс құрылады. Қаржылық ақпарат әр уақытта өзгеріп тұрады және оның мазмұны бұрынғы оқиғаларға тәуелді, дегенмен дұрыс баланс әр уақытта сақталуы керек. Концепциялы негіз негізінен қаржылық есеп беру жүйесін құруға арналған және келесілерге бағытталған:
1. қызығушылық танытушы мамандарды бухгалтерлік есеп кіріспесімен қамтамасыз ету;
2. этапты өңдеу үшін және бухгалтерлік есептің қазіргі таңдағы нормативтік актілерін қарастыруға негіз болды;
3. әлі реттелмеген нормативтік актілердің мәселелерін шешуге базалық қызмет көрсету;
4. бухгалтерлік есептегі мәліметтерді түсіну үшін бухгалтерлік ақпараттың тұтынушыларына көмек көрсету.
Жоғарыда аталған тапсырмаларды шешу мақсатында Қазақстан Республикасының Қаржы министрінің 2002 ж. 29 қазандағы 8 бөлімнен тұратын Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негізі №542 бұйрығы шықты.
Кіріспе бөлімінде қаржылық есеп берудің жалпы сұрақтары, міндеттемелері мен статустары, қолдану аясы, сонымен қатар қаржылық ақпаратты тұтынушыларының орны мен рөлі және олардың мүдделері қарастырылады.
Концепциялы негізде қаржылық есеп беруде көрсетілген ақпараттарды қолданушылар аталған: ұйымның иелері (акционерлер, инвесторлар), қарыз берушілер, жабдықтаушылар, сатып алушылар, сонымен қатар мемлекеттік органдар және қоғам азаматтары. Оның ішінде ұйым жетекшілігі қаржылық есеп беруді дайындауға және ұсынуға жауапты екендігі көрсетілген. Өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында жетекшілер қосымша ақпараттың формасы мен мазмұнын анықтауға құқығы бар. Сондықтан да басқару органдары, қаржы сарапшылары, брокерлер, салық органдарыда қосымша ақпаратты пайдаланушылар болып табылады.
Концепциялы негізде қаржылық жағдай туралы, ұйым қызметінің нәтижесі туралы және қаржылықжағдайдағы өзгерістер туралы ақпараттар, сонымен қатар қаржылық есеп берудің сапалық сипаттамалары, олардың толық сипаты мен түсініктемелері қарастырылады. Қаржылық есеп беруді құрудың негізгі мақсаты ішкі және сыртқы қолданушыларды қажетті ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады. Қаржылық есеп берудегі олардың қажеттіліктері экономикалық шешім қабылдау қажеттілігімен есекрілген. Бірінші кезекте басшылық қызметінің нәтижелері туралы немесе экономикалық ресурстарды тиімді пайдалану шешімі, сонымен бірге аталған ұйымға салынған инвестициялар туралы және оған берілген займдар туралы шешімдер, сондықтан да қолданушылар ақша ағымы туралы және олардың эквмваленттері туралы мәліметтер алуға қызығушылық танытуда, сонымен қатар ликвидтілік пен төлем қабілеттілігінің жағдайы туралы, соның ішінде перспективаға ресурстар туралы, ұйым міндеттемелері туралы, ұйым қызметінің нәтижелері туралы мәлімет алуға қызығуда. Займдық құралдардағы болашақ қажеттіліктерді анықтау үшін қаржы құрылымы туралы (бухгалтерлік баланс) ақпарат пайдалы, сонымен қатар ұйымда үлесі бар қатысушыларарасында болашақ ақша қаражаттары мен кірістері үлестіру кезінде пайдалы. өткен кезеңмен салыстырғандағы нәтижелердің өзгерісі туралы ақпарат (кіріс пен шығыс туралы есеп) үлкен мәнге ие. Сондықтан да ақша қозғалыына қатысты, кіріс пен шығыс туралы, инвистициялар туралы, несие туралы және өзіндік капитал туралы ақпараттар тиімді шешім қабылдауға қаржылық есеп беру болып табылады.
Сонымен, Қазақстан Республикасының концепциялы негізі мынаған негізделген: есеп практикасына мемлекеттің араласу деңгейі жоғары. Ол шоттардың біріңғай жоспарын, операцияларды көрсетудің бірдей іс-әркеттер тізбегін барлық мемлекеттік органдардың қолдануын болжайды. Салық органдардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағттандыру үшін қаржылық есеп беруге бейімделуі керек. Нәтижесінде бір елдегі есеп практикасы екінші елдікінен айтарлықтай айырмашықта болады.
Мысалы, американдық концепцияның маңызы мынада: есеп беру инвесторлар мен кредиторлардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бейімделген. Бұл жерде салық жүйесінің тапсырмасы бөлек шешіледі және қаржылық есеп берудің шешімдеріне тәуелді емес.
Сондықтан да әр жеке алынған тарап осы немесе одан басқа есеп моделіне бейімделе отырып, қаржылық есеп берудің өз концепциясын жасайды. Қабылданған концепциядан шыға отырып, жекелеген елдерде қаржылық есеп беруді ұйымдастыру және жүргізу бойынша стандарттар құрылады. Қазақстанда, мысалы, жоғарыда аталған 30 Қаржылық есеп беруді ұсыну стандарты қабылданған және халықаралық есеп стандартына ауысу халықаралық және ішкі концепция негіздерімен және басқа да құжаттармен регламенттеледі.
Халықаралық есеп стандартының комитеті белгілегендей, қаржылық есеп берудің жалпы мақсаты тиімді экономикалық шешім қабылдау болып табылады. Сондықтан қаржылық бағалау міндетті түрде шешім қабылдаудың маңызды шарттарының бірі болып табылады. Дегенмен талданатын және солардың негізінде шешім қабылданатын мәліметтердің сапасына қаржылық бағалау мен бухгалтерлік есеп прициптері және әдістерін қолдану дұрыстығы тәуелді. Бухгалтер ақпаратты пайдалы және сапалы түрде ұсынады, қолданушы оны шешімдер шығаруда қолдануы керек.
Ұйымның бухгалтерлік есеп беру және қаржылық есеп беру терминдерінің бір-біріне қатысын қарастырамыз.
Бухгалтерлік есеп беру ұйымның қаржылық және мүліктік жағдайы туралы, оның қызметінің қаржылық нәтижесі туралы шынайы және объективті ақпарат беруі тиіс. Содан соң бухгалтерлік есеп беруде ұйым (субъект) берілген мүліктік кешен ретінде қарастырылады. Өзінің экономикалық маңызы бойынша бухгалтерлік есеп беру дәстүрлі ұлттық бухгалтерлік және салық заңдылықтарының талаптарына сәйкес концепцияға негізделеді.
Ұйымның бухгалтерлік есеп беруінің негізгі міндеттемесі: тараптардың шаруашылық өзара әрекеттерінің қалай іске асқандығын көрсететін, іске асырылған шаруашылық опреацияларының қаншалықты экономикалық пайда әкелгендігін көрсететін мәліметтерді шоттар түрінде қолданушыларға ұсыну. Сонымен бухгалтерлік есеп беру - ұйымның қаржылық жағдайы туралы ақпараттар жүйесі, сонымен бірге типтік кестелік формада және Бас кітап шоттары бойынша анықталған сальдолар нәтижесіндетоптастырылған есеп беру кезеңі ішіндегі ұйым қызметінің қаржылық жағдайы туралы ақпарат.
Ұйымның қаржылық есеп беруінің практикалық іскер айналымына кіріспенің қажеттілгі мынаған байланысты: көп жағдайларда құрылтайшы экономикалық субъектінің (заңды тұлғаның) қызметіне жеке өзі басқару жасамайды, оперативті басқару құқығын атқарушы органдарға береді.
Әр жеке қатысушының жеке мүдделерін қанағаттандыру үшін бірнеше тұлғалардың өздерінің мүліктерін, құқықтарын біріктіретін корпоративті мүдделері бухгалтерлік есептің категориясына жататын (активтер, меншікті капитал, міндеттемелер, шығындар, үлестірілмеген табыс және т.б.) жатады.
Өз кезегінде қаржылық есеп берудің көрсеткіштері өзінің сипаттамасы және құрамы бойынша бухгалтерлік есеп беруден өзгешелігі бар: қаржылық есеп беруде бухгалтерлік есеп беруде көрсетілмеген мәліметтермен қоса жүйеден тыс мәліметтер көрініс табады. Мысалы, акционерлердің саны туралы мәліметтер, шығарылған акциялар саны, міндеттемелерді жою мерзімі, дивиденлтер төлеудің реті, статьяны баламалық бағалау (баланса тарихи құны бойынша көрініс тапқан статьяларды нарықтық құны бойынша бағалау) көрсетіледі. Қазақстандық ұйымдар құрған қаржылық есеп беру формасыда әлі де болса шығарылған акциялар саны тұр, әр акциядан түскен кіріс тұр, дивиденд үлестіруге қатысты құқықтар,басымдықтар және шектеуліктер туралы ақпараттар жоқ.
Қазақстндық қаржылық есеп беру формасында сонымен қатар кепілді және кепілсіз несиелер бойынша, несиенің пайыздық ставкасы туралы, несиені қайтару мерзімі туралы ақпарат жарияланбайды.
Қаржылық есеп беруді құру келесі өзара байланысты баланстық жалпыламалардан тұрады:
1.Ұйым активтері = меншікті капитал + міндеттемелер. Берілген теңдеу бухгалтерлік және қаржылық есеп беруде міндетті түрде қолданады.
2. Кірістер = тұтынылған ресурстар сомасы + еңбекақы шағындары + міндеттемелер бойынша пайыздар + салық шағындары + үлестірілмеген табыс.
3. Үлестірілмеген табыс = дивидендтер +мақсатты және резервтік қорлар құру + үлестірілмеген табыс қалдығы (таза табыс).
4.Операциялық қызметтен түскен ақша = инвистициялық қызметтен түскен ақша + қаржылық қызметтен түскен ақша =міндеттемелерге төлем + меншік иелерінің міндетемелеріне төлем + ұйымның ликвидтілігінің өсуі.
Қаржылық есеп беру балансты теңдеудің (статьялық, динамикалық) қағидасымен жүйелілігін максималды дәл көрсету үшін құрылады. Жоғарыда аталған жүйелілік негізінде ұйым жұмысындағы мүдделі тұлғалардың әр тобының мүдделік және қаржылық жағдайын сипаттауға болады.
Меншікті капитал - меншік иесінің, құрылтайшылардың, басқа да қатысушылардың пайда әкелуші базасы болып табылады. Міндеттемелер - мемлекет немесе серіктестер арқылы ұсынылған (өкілетті органдар арқылы) ұйымның үшінші тұлғаларының пайда әкелуші қайнар көзі. Ішкі міндеттемелер сонымен бірге міндеттемелерді орындау, қарыздарды жабудың болашақ сапасы ретінде қарастырылады. Ұйымның активтері бухгалтерлік баланста көрсететін өзінің мүлкімен ғана емес, ұйымның экономикалық айналымына тартылған және ұйымның өзі бақылау жасайтын құралдардың сомасымен көрсетіледі.
Капитал нұсқасы бойынша қаржылық есеп берудегі ұйымның ашып көрсететін ақпараттық минималды көлемі тмендегі кестеде келтірілген. қаржылық есеп беруді қолданушыларға тоқталатын болсақ , онда олар үшін қаржылық есеп берудің құрылымы маңызды, өйткені олардың бөлімдері мен статьялары әртүрлі болуы мүмкін. Осыған байланысты біз ұйымның қаржылық есеп беруінің ресми емес формасын ұсынып отырмыз. Басқа да қолданушылар сияқты ұйым жетекшілігі қаржылық есеп берудің шынайлығына мүдделі, бірақ жетекшілік кез-келген қосымша қаржылық ақпаратты алуына болады. Егер бухгалтерлік баланстың негізгі элементтері ұйым қызметінің қаржылық нәтижесі және қаржылық жағдайы туралы толық көрініс құруына жеткіліксіз болса, онда қаржылық есеп беруге осыған қатысты барлық ақпараттар қамтылуы тиіс. Сонда біз қаржылық және бухгалтерлік есеп берулердің айырмашылықтарын анықтайтынқаржылық есеп берудің нақтыланған жұмыс формасын ұсынамыз.
Ақша қаражаттарының қайнар көзі және оларды қолдану бағыттары туралы ақпараттар қаржылық есеп беруді дайындау кезінде ел назарын өзіне аударады. Меншік иелері кредиторлар, серіктестер, қызметкерлер міндеттемелерін ақша формасында орындаутуралы ақпараттың талдамалылығы үлкен мәнге ие.
Актив
Пассив
I. Ұзақ мерзімді капитал
1. Негізгі капитал (барлығы), соның ішінде:
1. матералдық емес активтер;
- негізгі құралдар;
1. айналымнан тыс активтерге салымдар және аяқталмаған құрылыс;
2. Инвистицияланған капитал (барлығы) соның ішінде:
1. материалдық құндылықтарға салымдар;
- ұзақ мерзімді салымдарға теңестірілген ұзақ мерзімді қаржылық салымдар;
III. Меншікті капитал
1. Жарғылық капитал (барлығы), соның ішінде:
2. артықшылығы бар акциялар;
3. қарапайым акциялар;
4. акционерлерден сатып алынған акциялар;
5. Эмиссиялық табыс (барлығы) соның ішінде:
6. артықшылығы бар акциялар;
7. қарапайым акциялар;
8. резервтік капитал;
9. қайта инвестициялаудағы пайда және басқа да резервтер.
II. Ағымдағы активтер.
1. Тауарлы - материалдардық құндылықтар;
2. аяқталмаған өндіріс;
3. дайын өнімдер мен тауарлар;
4. дебиторлық қарыздар;
5. болашақ кезең шығындары;
6. Кейінге қалдырылған салықтар, ақша және оның эквиваленттері.
IV. Ұзақ мерзімді міндеттемелер:
1. заимдар;
2. несиелер;
3. мақсатты қаржыландырулар мен түсімдер;
V. Қысқа мерзімді міндеттемелер:
1. кредиторлық қарыз;
2. банктер несиелері;
3. бюджет пен қорларға қарыздар;
4. қызметкерлерге төленетін қарыздар;
5. құрылтайшыларға төленетін қарыздар;
Баланс
Баланс
Ақша қозғалысы туралы есеп.
Кіріс
Шығыс
1. Қаржылық қызметке түскен түсімдер:
2. акцияның қосымша эмиссиясы;
3. меншікті облыстың эмиссиясы;
- банк несиелері және т.б.
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. меншік иелерінің;
3. дивиденд төлеу;
4. меншікті акцияларды сатып алу;
1. Инвистициялық қызметтен түскен түсімдер:
2. негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер;
3. үлестік құнды қағаздарды сатудан түскен түсім;
4. қарыздық құнды қағаздарды сатудан түскен түсім;
- инвистициядан қайтатын сомалар және т.б.
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. негізгі капиталды сатып алу;
3. үлестік құнды қағаздарды сатып алу;
4. қарыздық құнды қағаздарды сатып алу;
5. жабдықтаушылар шотына төлем;
6. пайызды төлеу;
7. берілген аванстар;
- жал төлем және т.б.
1. Іске асырылған қызметтен түсірілген түсім:
2. өнімді (тауарды, қызметті) өткізуден түскен түсімдер;
3. алынуға тиіс пайыздар;
4. франшиза, роялти;
5. алынған дивидендтер,
- біріккен қызметтен түскен түсімдер;
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. міндетті салық төлемдері;
3. бюджеттік емес формаларға аудару;
1.
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. қызметкерлерге еңбекақы төлеу;
3. әлеуметтік төлемдер;
1.
5. Есеп беру кезеңі ішіндегі ликвидтіліктің өсуі;
Қаржылық есеп беру нақтылы көрсеткіштердің қаржылық талдау мен бақылау процестерінде орнатуға болады. Компанияның қаржылық көрсеткіштері өзінде бар экономикалық ресурстарға тәуелді екендігі, оның қаржылық құрылымы, ликвидтілігі,төлем қабілеттілігі,сонымен қатар қоршаған ортаның өзгерісіне бейімделуі осы жерде көрініс табады. Қаржылық құрылым туралы ақпарат заим құралдарының болашақ қажеттілігіне болжам жасағанда және ұйымда үлесі бар тұлғалар арасында ақша ағымы мен табыстарының бөлінуі болжам жасағанда қажет. Бұл ақпарат сонымен қатар бұйымның болашақта қаржыландырылғаннан соң жұмысының табысты болуына бағалау жасағанда керек. Ликвидтілік және төлем қабілеттілігі туралы ақпарат ұйымның өзінің қаржылық міндеттемелерін орындау мүмкіндігіне болжам жасау үшін қажет. Ликвидтілік деп кезең ішінде қаржылық міндеттемелермен есеп айырысып болғаннан соң жақын кезеңдегі қолма-қол қаражаттын айтамыз. Төлем қабілеттілік - мерзімі жақындаған қаржылық міндеттемелерді дер кезінде орындау үшін ұзақ уақыт аралығындағы нақты ақша.
Ұйым қызметінің нәтижесі, соның ішінде оның табыстылығы туралы қаржылық есеп беру экономикалық ресурстардағы потенциалды өзгерістерді бағалау үшін талап етіледі. Қолда бар ресурстар базасы есебінен ақша ағымын құра алу мүмкіндігіне болжам жасағанда ұйым қызметінің нәтижесі туралы ақпарат пайдалы. Сонымен қатар бұл ақпарат ұйымның қосымша ресурстарды қолдану тиімділігін анықтау үшін қажет.
Қаржылық есеп берудің көрсеткіштерінің талдауы қаржы құралдарын және эквиваленттерін құрудағы ұйымның мүмкіндігін бағалау үшін және қаржы құралдарының ағымын қолданудағы ұйымның қажаеттіліктерін бағалау үшін қолданушыларды негізбен қамтамасыз етеді. Қаржылық жағдайдағы өзгерістер туралы есеп беруді құру кезіндегі қор дегеніміз барлық қаржы ресурстары, айналым капиталы, ликвидті активтер немесе қаржы құралдары деген түсінік береді.
Қаржылық есеп берудің құрамдас бөліктері өзара байланысты, өйткені олар бірдей операция мен оқиғаның әртүрлі аспектілерін көрсетеді. Дегенмен есеп берудің әр формасы қолданушының нақты қажеттілігі үшін керек барлық ақпаратты бермейді және бірі-бірінен айырмашылығы бар ақпараттар. Мысалы, кіріс пен шығыс туралы есеп беру баланс және қаржылық жағдайдың өзгерісі туралы есеп берусіз ұйымның толық қызметін көрсетеді.
Қаржылық есеп беру сонымен қатар қосымша материалдар мен басқа да ақпараттарды қамтиды. Мысалы, ол баланс статьялар туралы ақпаратты және қолданушының қажеттілігін қанағаттандыру үшін қажетті кіріс пен шығыс туралы есеп беруді қамтиды. Қаржылық есеп беру кез келген ресурс пен баланста көрсетілмеген міндеттемелерді және компания қызметіне әсер ететін тәуекелді ашып көрсетеді. Географиялық және шаруашылық сегменттер туралы және баға ауытқуының компанияға әсері туралы ақпараттар қосымша ақпараттар болып табылады.
Қаржылық есеп берудің негізгі сапалық қағидалары.
Нарықтық экономика жағдайы кез келген ұйым экономикалық пайда ... жалғасы
Шәкәрім атындағы Мемлекеттік университеті Семей қаласы
Экономика, құқық және гуманитарлық ғылымдар факультеті
Есеп және аудит кафедрасы
Шағын бизнес ұйымдарындағы бухгалтерлік есеп пәні
СӨЖ
Тақырыбы: Шағын кәсіпорындардың бухгалтерлік есеп беруі
Орындаған: Уразбекова Сания. УА-205 тобы.
Тексерген: Серекбаева Б.С.
Семей қаласы
2015 жыл
Жоспар:
1. Қаржылық есеп берудің концептуалдық негізі
2. Қаржылық есеп берудің негізгі сапалы принциптері
3. Қаржылық есеп берудің элементтерін бағалау
4. Қаржылық есеп берудің түсінігі мен мақсаттары
5. Қаржылық есеп берудің құрамы, құрылымы және оны жасауға қойылатын негізгі талаптар
6. Баланстың маңызы мен қызметі
Директивтік экономиканың нарықтық экономикаға ауысуының салдары болып табылатын Қазақстандағы бухгалтерлік есеп жүйесіндегі өзгерістер оның жаңа сипаттамаларының пайда болуына әкелді. Сондықтан да әр елде және экономиканың әр салаларындағы есептерде біршама айырмашылықтар бар. Яғни бұл қаржылық есеп берудің қандай да бір жалғыз, әмбебап формасы жоқ дегенді білдіреді. Сонымен қатар ұйымның қаржылық есеп беруін құрастыратын келісілген ережелер жиыны да жоқ. Сондықтан да әртүрлі ұйымдардың бухгалтерлік баланстарының кейбір бөлімдері арасында өзгешеліктер болуы мүмкін. Баланс құратын бухгалтерлерге кейде бағалауды құндық әдіс бойынша жүргізуге тура келеді. Олар таңдаған әдістің маңызы зор, алайда қолданудағы нәтижелер одан да маңыздырақ. Бұл айырмашылықтарға қарамастан жалпыға ортақ болып саналатын негіз қалаушы бірнеше қағидалар бар. Әртүрлі бухгалтерлік баланстың элементтері арасында айырмашылықтар болғанымен, олар негіз қалаушы қағидамен жасалынған. Бухглтерлік ақпарат өздігімен қолданылмайды, пайдалы ақпарат алуға болатын мәліметтер ғана қолданыста болады. Сондықтан нарықтық қатынастың қатысушыларының қызметтері туралы ақпараттар экономикалық тауар болып табылады. Есептік ақпараттың тиімділігін өлшеу, бағалау қиын, дегенмен бухгалтерлік есеп жүйесіне шоғырланған тиімді ақпараттар тиімді басқару шешімдерін қабылдау үшін және талдау үшін есеп беруді қамтамасыз етеді. Егер екі ұсыныстың бағасы бірдей болса, онда келешекте көп пайда әкелетін ұсынысқа назар аударылатынын біз білеміз. Бухгалтер өз қызметін сыртқы және ішкі деп қарастыруы мүмкін. Бухгалтердің ішкі қызметі ұйым үшін активтерді тиімді басқару маңызды. Сыртқы қызметіне ұйымның әртүрлі активтеріне салынған инветициялардың пайдалылығын анықтау жатады. Сондықтан да бухгалтер бухгалтерлік есеп берудің екі түрін жүргізеді: бірі ішкі қолданыс үшін, екіншісі сыртқы қолданыс үшін.
Нарықтық процесстің барлық қатысушылары бірдей түсіну үшін қаржылық есеп беру ақпараттары біртекті болуы тиіс. Батыс елдеріндегі бухгалтерлік есеп практикасында, атап айтсақ АҚШ-та, қаржылық есеп беруді ұсыныудың белгілі бір форматында және біртектілік туралы талаптар компаниядан тыс жерде ескерілетін қаржылық ақпараттарға үлестіріледі. Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың жалпы қағидалары №1 Қаржылық есеп беруді ұсыну ҚЕХС-мен анықталған. Қазақстанда қаржылық есеп беруді құрудың негіздерін реттеу Бухгалтерлік және қаржылық есеп берулер туралы Заңымен Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне сәйкес асырылады, сонымен қатар қаржылық есеп беруді құрудың қағидалары мен конципциялары негіздерін анықтайтын №30 Қаржылық есеп беруді ұсыну стандартымен де жүзеге асады.
Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негіздеріне сәйкес ішкі қолданушылар үшін қаржылық есеп берудің негізін қалаушы жағдайлар анықталады, №30 Қаржылық есеп беруді ұсыну стандарты қаржылық есеп беруді келесі түрде сипатталады: қаржылық есеп беру - ұйымның қаржылық жағдайындағы өзгерістер, қаржылық жағдайы, қызмет нәтижелері туралы ақпарат.
Концепциялы негіз ұйымның қаржылық жағдайының отлық объективті бейнесін беретін қаржылық емес сипаттағы ақпараттарды қамти отырып, салыстырмалы ақпараттарды дайындау мен ұсынуға икемделуі керек. (FASB) анықтауы бойынша бухгалтерлік есепке қатысты концепциялы негіз - бұл өзара байланысты мақсаттар мен қағидалар жүйесі. Осылардың негізінде қаржылық есеп пен есеп берудің табиғатын, шекарасын, функциясын анықтайтын сәйкес стандарттарды өңдеу мүмкіндігі туады. Бұл жерде қаржылық есеп беру басты маңызға ие, ал стандарттар максималды келісімділікіт қамтамасыз ету, яғни қаржылық ақпарат дұрыс құрылады. Қаржылық ақпарат әр уақытта өзгеріп тұрады және оның мазмұны бұрынғы оқиғаларға тәуелді, дегенмен дұрыс баланс әр уақытта сақталуы керек. Концепциялы негіз негізінен қаржылық есеп беру жүйесін құруға арналған және келесілерге бағытталған:
1. қызығушылық танытушы мамандарды бухгалтерлік есеп кіріспесімен қамтамасыз ету;
2. этапты өңдеу үшін және бухгалтерлік есептің қазіргі таңдағы нормативтік актілерін қарастыруға негіз болды;
3. әлі реттелмеген нормативтік актілердің мәселелерін шешуге базалық қызмет көрсету;
4. бухгалтерлік есептегі мәліметтерді түсіну үшін бухгалтерлік ақпараттың тұтынушыларына көмек көрсету.
Жоғарыда аталған тапсырмаларды шешу мақсатында Қазақстан Республикасының Қаржы министрінің 2002 ж. 29 қазандағы 8 бөлімнен тұратын Қаржылық есеп беруді дайындау мен ұсынудың концепциялы негізі №542 бұйрығы шықты.
Кіріспе бөлімінде қаржылық есеп берудің жалпы сұрақтары, міндеттемелері мен статустары, қолдану аясы, сонымен қатар қаржылық ақпаратты тұтынушыларының орны мен рөлі және олардың мүдделері қарастырылады.
Концепциялы негізде қаржылық есеп беруде көрсетілген ақпараттарды қолданушылар аталған: ұйымның иелері (акционерлер, инвесторлар), қарыз берушілер, жабдықтаушылар, сатып алушылар, сонымен қатар мемлекеттік органдар және қоғам азаматтары. Оның ішінде ұйым жетекшілігі қаржылық есеп беруді дайындауға және ұсынуға жауапты екендігі көрсетілген. Өз қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында жетекшілер қосымша ақпараттың формасы мен мазмұнын анықтауға құқығы бар. Сондықтан да басқару органдары, қаржы сарапшылары, брокерлер, салық органдарыда қосымша ақпаратты пайдаланушылар болып табылады.
Концепциялы негізде қаржылық жағдай туралы, ұйым қызметінің нәтижесі туралы және қаржылықжағдайдағы өзгерістер туралы ақпараттар, сонымен қатар қаржылық есеп берудің сапалық сипаттамалары, олардың толық сипаты мен түсініктемелері қарастырылады. Қаржылық есеп беруді құрудың негізгі мақсаты ішкі және сыртқы қолданушыларды қажетті ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады. Қаржылық есеп берудегі олардың қажеттіліктері экономикалық шешім қабылдау қажеттілігімен есекрілген. Бірінші кезекте басшылық қызметінің нәтижелері туралы немесе экономикалық ресурстарды тиімді пайдалану шешімі, сонымен бірге аталған ұйымға салынған инвестициялар туралы және оған берілген займдар туралы шешімдер, сондықтан да қолданушылар ақша ағымы туралы және олардың эквмваленттері туралы мәліметтер алуға қызығушылық танытуда, сонымен қатар ликвидтілік пен төлем қабілеттілігінің жағдайы туралы, соның ішінде перспективаға ресурстар туралы, ұйым міндеттемелері туралы, ұйым қызметінің нәтижелері туралы мәлімет алуға қызығуда. Займдық құралдардағы болашақ қажеттіліктерді анықтау үшін қаржы құрылымы туралы (бухгалтерлік баланс) ақпарат пайдалы, сонымен қатар ұйымда үлесі бар қатысушыларарасында болашақ ақша қаражаттары мен кірістері үлестіру кезінде пайдалы. өткен кезеңмен салыстырғандағы нәтижелердің өзгерісі туралы ақпарат (кіріс пен шығыс туралы есеп) үлкен мәнге ие. Сондықтан да ақша қозғалыына қатысты, кіріс пен шығыс туралы, инвистициялар туралы, несие туралы және өзіндік капитал туралы ақпараттар тиімді шешім қабылдауға қаржылық есеп беру болып табылады.
Сонымен, Қазақстан Республикасының концепциялы негізі мынаған негізделген: есеп практикасына мемлекеттің араласу деңгейі жоғары. Ол шоттардың біріңғай жоспарын, операцияларды көрсетудің бірдей іс-әркеттер тізбегін барлық мемлекеттік органдардың қолдануын болжайды. Салық органдардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағттандыру үшін қаржылық есеп беруге бейімделуі керек. Нәтижесінде бір елдегі есеп практикасы екінші елдікінен айтарлықтай айырмашықта болады.
Мысалы, американдық концепцияның маңызы мынада: есеп беру инвесторлар мен кредиторлардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыруға бейімделген. Бұл жерде салық жүйесінің тапсырмасы бөлек шешіледі және қаржылық есеп берудің шешімдеріне тәуелді емес.
Сондықтан да әр жеке алынған тарап осы немесе одан басқа есеп моделіне бейімделе отырып, қаржылық есеп берудің өз концепциясын жасайды. Қабылданған концепциядан шыға отырып, жекелеген елдерде қаржылық есеп беруді ұйымдастыру және жүргізу бойынша стандарттар құрылады. Қазақстанда, мысалы, жоғарыда аталған 30 Қаржылық есеп беруді ұсыну стандарты қабылданған және халықаралық есеп стандартына ауысу халықаралық және ішкі концепция негіздерімен және басқа да құжаттармен регламенттеледі.
Халықаралық есеп стандартының комитеті белгілегендей, қаржылық есеп берудің жалпы мақсаты тиімді экономикалық шешім қабылдау болып табылады. Сондықтан қаржылық бағалау міндетті түрде шешім қабылдаудың маңызды шарттарының бірі болып табылады. Дегенмен талданатын және солардың негізінде шешім қабылданатын мәліметтердің сапасына қаржылық бағалау мен бухгалтерлік есеп прициптері және әдістерін қолдану дұрыстығы тәуелді. Бухгалтер ақпаратты пайдалы және сапалы түрде ұсынады, қолданушы оны шешімдер шығаруда қолдануы керек.
Ұйымның бухгалтерлік есеп беру және қаржылық есеп беру терминдерінің бір-біріне қатысын қарастырамыз.
Бухгалтерлік есеп беру ұйымның қаржылық және мүліктік жағдайы туралы, оның қызметінің қаржылық нәтижесі туралы шынайы және объективті ақпарат беруі тиіс. Содан соң бухгалтерлік есеп беруде ұйым (субъект) берілген мүліктік кешен ретінде қарастырылады. Өзінің экономикалық маңызы бойынша бухгалтерлік есеп беру дәстүрлі ұлттық бухгалтерлік және салық заңдылықтарының талаптарына сәйкес концепцияға негізделеді.
Ұйымның бухгалтерлік есеп беруінің негізгі міндеттемесі: тараптардың шаруашылық өзара әрекеттерінің қалай іске асқандығын көрсететін, іске асырылған шаруашылық опреацияларының қаншалықты экономикалық пайда әкелгендігін көрсететін мәліметтерді шоттар түрінде қолданушыларға ұсыну. Сонымен бухгалтерлік есеп беру - ұйымның қаржылық жағдайы туралы ақпараттар жүйесі, сонымен бірге типтік кестелік формада және Бас кітап шоттары бойынша анықталған сальдолар нәтижесіндетоптастырылған есеп беру кезеңі ішіндегі ұйым қызметінің қаржылық жағдайы туралы ақпарат.
Ұйымның қаржылық есеп беруінің практикалық іскер айналымына кіріспенің қажеттілгі мынаған байланысты: көп жағдайларда құрылтайшы экономикалық субъектінің (заңды тұлғаның) қызметіне жеке өзі басқару жасамайды, оперативті басқару құқығын атқарушы органдарға береді.
Әр жеке қатысушының жеке мүдделерін қанағаттандыру үшін бірнеше тұлғалардың өздерінің мүліктерін, құқықтарын біріктіретін корпоративті мүдделері бухгалтерлік есептің категориясына жататын (активтер, меншікті капитал, міндеттемелер, шығындар, үлестірілмеген табыс және т.б.) жатады.
Өз кезегінде қаржылық есеп берудің көрсеткіштері өзінің сипаттамасы және құрамы бойынша бухгалтерлік есеп беруден өзгешелігі бар: қаржылық есеп беруде бухгалтерлік есеп беруде көрсетілмеген мәліметтермен қоса жүйеден тыс мәліметтер көрініс табады. Мысалы, акционерлердің саны туралы мәліметтер, шығарылған акциялар саны, міндеттемелерді жою мерзімі, дивиденлтер төлеудің реті, статьяны баламалық бағалау (баланса тарихи құны бойынша көрініс тапқан статьяларды нарықтық құны бойынша бағалау) көрсетіледі. Қазақстандық ұйымдар құрған қаржылық есеп беру формасыда әлі де болса шығарылған акциялар саны тұр, әр акциядан түскен кіріс тұр, дивиденд үлестіруге қатысты құқықтар,басымдықтар және шектеуліктер туралы ақпараттар жоқ.
Қазақстндық қаржылық есеп беру формасында сонымен қатар кепілді және кепілсіз несиелер бойынша, несиенің пайыздық ставкасы туралы, несиені қайтару мерзімі туралы ақпарат жарияланбайды.
Қаржылық есеп беруді құру келесі өзара байланысты баланстық жалпыламалардан тұрады:
1.Ұйым активтері = меншікті капитал + міндеттемелер. Берілген теңдеу бухгалтерлік және қаржылық есеп беруде міндетті түрде қолданады.
2. Кірістер = тұтынылған ресурстар сомасы + еңбекақы шағындары + міндеттемелер бойынша пайыздар + салық шағындары + үлестірілмеген табыс.
3. Үлестірілмеген табыс = дивидендтер +мақсатты және резервтік қорлар құру + үлестірілмеген табыс қалдығы (таза табыс).
4.Операциялық қызметтен түскен ақша = инвистициялық қызметтен түскен ақша + қаржылық қызметтен түскен ақша =міндеттемелерге төлем + меншік иелерінің міндетемелеріне төлем + ұйымның ликвидтілігінің өсуі.
Қаржылық есеп беру балансты теңдеудің (статьялық, динамикалық) қағидасымен жүйелілігін максималды дәл көрсету үшін құрылады. Жоғарыда аталған жүйелілік негізінде ұйым жұмысындағы мүдделі тұлғалардың әр тобының мүдделік және қаржылық жағдайын сипаттауға болады.
Меншікті капитал - меншік иесінің, құрылтайшылардың, басқа да қатысушылардың пайда әкелуші базасы болып табылады. Міндеттемелер - мемлекет немесе серіктестер арқылы ұсынылған (өкілетті органдар арқылы) ұйымның үшінші тұлғаларының пайда әкелуші қайнар көзі. Ішкі міндеттемелер сонымен бірге міндеттемелерді орындау, қарыздарды жабудың болашақ сапасы ретінде қарастырылады. Ұйымның активтері бухгалтерлік баланста көрсететін өзінің мүлкімен ғана емес, ұйымның экономикалық айналымына тартылған және ұйымның өзі бақылау жасайтын құралдардың сомасымен көрсетіледі.
Капитал нұсқасы бойынша қаржылық есеп берудегі ұйымның ашып көрсететін ақпараттық минималды көлемі тмендегі кестеде келтірілген. қаржылық есеп беруді қолданушыларға тоқталатын болсақ , онда олар үшін қаржылық есеп берудің құрылымы маңызды, өйткені олардың бөлімдері мен статьялары әртүрлі болуы мүмкін. Осыған байланысты біз ұйымның қаржылық есеп беруінің ресми емес формасын ұсынып отырмыз. Басқа да қолданушылар сияқты ұйым жетекшілігі қаржылық есеп берудің шынайлығына мүдделі, бірақ жетекшілік кез-келген қосымша қаржылық ақпаратты алуына болады. Егер бухгалтерлік баланстың негізгі элементтері ұйым қызметінің қаржылық нәтижесі және қаржылық жағдайы туралы толық көрініс құруына жеткіліксіз болса, онда қаржылық есеп беруге осыған қатысты барлық ақпараттар қамтылуы тиіс. Сонда біз қаржылық және бухгалтерлік есеп берулердің айырмашылықтарын анықтайтынқаржылық есеп берудің нақтыланған жұмыс формасын ұсынамыз.
Ақша қаражаттарының қайнар көзі және оларды қолдану бағыттары туралы ақпараттар қаржылық есеп беруді дайындау кезінде ел назарын өзіне аударады. Меншік иелері кредиторлар, серіктестер, қызметкерлер міндеттемелерін ақша формасында орындаутуралы ақпараттың талдамалылығы үлкен мәнге ие.
Актив
Пассив
I. Ұзақ мерзімді капитал
1. Негізгі капитал (барлығы), соның ішінде:
1. матералдық емес активтер;
- негізгі құралдар;
1. айналымнан тыс активтерге салымдар және аяқталмаған құрылыс;
2. Инвистицияланған капитал (барлығы) соның ішінде:
1. материалдық құндылықтарға салымдар;
- ұзақ мерзімді салымдарға теңестірілген ұзақ мерзімді қаржылық салымдар;
III. Меншікті капитал
1. Жарғылық капитал (барлығы), соның ішінде:
2. артықшылығы бар акциялар;
3. қарапайым акциялар;
4. акционерлерден сатып алынған акциялар;
5. Эмиссиялық табыс (барлығы) соның ішінде:
6. артықшылығы бар акциялар;
7. қарапайым акциялар;
8. резервтік капитал;
9. қайта инвестициялаудағы пайда және басқа да резервтер.
II. Ағымдағы активтер.
1. Тауарлы - материалдардық құндылықтар;
2. аяқталмаған өндіріс;
3. дайын өнімдер мен тауарлар;
4. дебиторлық қарыздар;
5. болашақ кезең шығындары;
6. Кейінге қалдырылған салықтар, ақша және оның эквиваленттері.
IV. Ұзақ мерзімді міндеттемелер:
1. заимдар;
2. несиелер;
3. мақсатты қаржыландырулар мен түсімдер;
V. Қысқа мерзімді міндеттемелер:
1. кредиторлық қарыз;
2. банктер несиелері;
3. бюджет пен қорларға қарыздар;
4. қызметкерлерге төленетін қарыздар;
5. құрылтайшыларға төленетін қарыздар;
Баланс
Баланс
Ақша қозғалысы туралы есеп.
Кіріс
Шығыс
1. Қаржылық қызметке түскен түсімдер:
2. акцияның қосымша эмиссиясы;
3. меншікті облыстың эмиссиясы;
- банк несиелері және т.б.
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. меншік иелерінің;
3. дивиденд төлеу;
4. меншікті акцияларды сатып алу;
1. Инвистициялық қызметтен түскен түсімдер:
2. негізгі капиталды сатудан түскен түсімдер;
3. үлестік құнды қағаздарды сатудан түскен түсім;
4. қарыздық құнды қағаздарды сатудан түскен түсім;
- инвистициядан қайтатын сомалар және т.б.
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. негізгі капиталды сатып алу;
3. үлестік құнды қағаздарды сатып алу;
4. қарыздық құнды қағаздарды сатып алу;
5. жабдықтаушылар шотына төлем;
6. пайызды төлеу;
7. берілген аванстар;
- жал төлем және т.б.
1. Іске асырылған қызметтен түсірілген түсім:
2. өнімді (тауарды, қызметті) өткізуден түскен түсімдер;
3. алынуға тиіс пайыздар;
4. франшиза, роялти;
5. алынған дивидендтер,
- біріккен қызметтен түскен түсімдер;
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. міндетті салық төлемдері;
3. бюджеттік емес формаларға аудару;
1.
1. Міндеттемелерді жоюға бағытталған:
2. қызметкерлерге еңбекақы төлеу;
3. әлеуметтік төлемдер;
1.
5. Есеп беру кезеңі ішіндегі ликвидтіліктің өсуі;
Қаржылық есеп беру нақтылы көрсеткіштердің қаржылық талдау мен бақылау процестерінде орнатуға болады. Компанияның қаржылық көрсеткіштері өзінде бар экономикалық ресурстарға тәуелді екендігі, оның қаржылық құрылымы, ликвидтілігі,төлем қабілеттілігі,сонымен қатар қоршаған ортаның өзгерісіне бейімделуі осы жерде көрініс табады. Қаржылық құрылым туралы ақпарат заим құралдарының болашақ қажеттілігіне болжам жасағанда және ұйымда үлесі бар тұлғалар арасында ақша ағымы мен табыстарының бөлінуі болжам жасағанда қажет. Бұл ақпарат сонымен қатар бұйымның болашақта қаржыландырылғаннан соң жұмысының табысты болуына бағалау жасағанда керек. Ликвидтілік және төлем қабілеттілігі туралы ақпарат ұйымның өзінің қаржылық міндеттемелерін орындау мүмкіндігіне болжам жасау үшін қажет. Ликвидтілік деп кезең ішінде қаржылық міндеттемелермен есеп айырысып болғаннан соң жақын кезеңдегі қолма-қол қаражаттын айтамыз. Төлем қабілеттілік - мерзімі жақындаған қаржылық міндеттемелерді дер кезінде орындау үшін ұзақ уақыт аралығындағы нақты ақша.
Ұйым қызметінің нәтижесі, соның ішінде оның табыстылығы туралы қаржылық есеп беру экономикалық ресурстардағы потенциалды өзгерістерді бағалау үшін талап етіледі. Қолда бар ресурстар базасы есебінен ақша ағымын құра алу мүмкіндігіне болжам жасағанда ұйым қызметінің нәтижесі туралы ақпарат пайдалы. Сонымен қатар бұл ақпарат ұйымның қосымша ресурстарды қолдану тиімділігін анықтау үшін қажет.
Қаржылық есеп берудің көрсеткіштерінің талдауы қаржы құралдарын және эквиваленттерін құрудағы ұйымның мүмкіндігін бағалау үшін және қаржы құралдарының ағымын қолданудағы ұйымның қажаеттіліктерін бағалау үшін қолданушыларды негізбен қамтамасыз етеді. Қаржылық жағдайдағы өзгерістер туралы есеп беруді құру кезіндегі қор дегеніміз барлық қаржы ресурстары, айналым капиталы, ликвидті активтер немесе қаржы құралдары деген түсінік береді.
Қаржылық есеп берудің құрамдас бөліктері өзара байланысты, өйткені олар бірдей операция мен оқиғаның әртүрлі аспектілерін көрсетеді. Дегенмен есеп берудің әр формасы қолданушының нақты қажеттілігі үшін керек барлық ақпаратты бермейді және бірі-бірінен айырмашылығы бар ақпараттар. Мысалы, кіріс пен шығыс туралы есеп беру баланс және қаржылық жағдайдың өзгерісі туралы есеп берусіз ұйымның толық қызметін көрсетеді.
Қаржылық есеп беру сонымен қатар қосымша материалдар мен басқа да ақпараттарды қамтиды. Мысалы, ол баланс статьялар туралы ақпаратты және қолданушының қажеттілігін қанағаттандыру үшін қажетті кіріс пен шығыс туралы есеп беруді қамтиды. Қаржылық есеп беру кез келген ресурс пен баланста көрсетілмеген міндеттемелерді және компания қызметіне әсер ететін тәуекелді ашып көрсетеді. Географиялық және шаруашылық сегменттер туралы және баға ауытқуының компанияға әсері туралы ақпараттар қосымша ақпараттар болып табылады.
Қаржылық есеп берудің негізгі сапалық қағидалары.
Нарықтық экономика жағдайы кез келген ұйым экономикалық пайда ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz