Интернет тәуелділіктің пайдасы мен зияны

Адам өркениеті көптеген өзгерістерді басынан өткеріп, дамудың түрлі кезеңдерінен өтті. Осыған қарамастан адам қоғамының барлық уақыттарында қарым-қатынас және тілдесу басты құндылық болып саналған. Бірақ, адамдар арасындағы қарым-қатынас ешқашан ХХІ ғасырдағыдай ғаламдық болған емес, бұл ақпараттық технологиялар дәуірімен байланысты. Бүкіләлемдік тордың пайда болысымен санаулы секундтар арасында түрлі бағыттар бойынша орасан зор көлемде ақпарат алу немесе шектеусіз көлемде достар табу мүмкін болды. Жаһандық желі ойлап тапқаннан бері күн сайын көптеген адамдар танысып, достық қарым-қатынас орнатуда, жаңа байланыстар құрылып, махаббат өмірге келуде.

Интернеттің пайда болуына дейін мыңдаған шақырым алыстықта орналасқан адамдар арасында танысу мен тілдесу әлдеқайда қиын болған. Бірақ, қазіргі таңда Интернеттің көптеген мүмкіндіктерін пайдалана отырып, онлайн режимінде қалағаныңша араласуға болады.

Желіде танысу мен арласу заманауи қоғамның ажырамас бөлігі, сол арқылы әлемнің әр түкпіріндегі түрлі мәдениет өкілдері жақындасады. Дегенмен, өкінішке орай көптеген заманауи адамдар ақпараттық технологияларды орнымен пайдаланудың шегі таусылып, шамадан тыс әуесқойлықтың басталуын түсіне қоймайды. Осыған байланысты, жасөспірімдер мен жастар арасында интернетке тәуелді буын саны өсуде, олар виртуалдық қарым-қатынастың құрбанына айналған, сол себептен шынайы өмір өте ауыр көрінеді. Түрлі зерттеулер мәліметтеріне байланысты, әлем бойынша интернет пайдаланушыларының 10 пайызы тәуелділікке ұшыраған.

1995 жылы әлем алғаш рет интернетке тәуелділік тақырыбын талқылай бастады. Бұл туралы америкалық психиатр Айвен Голдберг баяндаған болатын. Бүгінгі таңда бұл мәселені зерттеумен айналысатын психологтар саны лезде өсті, оған себеп – тәуелділер санының өсуі. Кейбір елдерде нақты мәселе бойынша мамандандырылған кеңестік-диагностикалық қызметтер, клиникалар мен емханалар жұмыс істейді. Бірқатар елдер интернетке тәуелділікке байланысты нақты реформалар өткізеді, мысалы Финляндияда тәуелділікке шалдыққан бозбалаларды әскерден қалдырады. Психологтар интернетке тәуелділіктің бірнеше түрін белгіледі:

1)Әлеуметтік, пайдаланушыға желідегі үздіксіз қарым-қатынас қажет;

2)Ақпараттық, пайдаланушы ақпараттардың тұрақты ағымын қажетсінеді;

3)Интернет-порнография мен онлайн ойындарға тәуелділік.

Бүгінде интернетке тәуелділіктің әлеуметтік түрі ең көп таралғаны болып табылады, яғни интернет-тәуелділікке шалдыққандардың көпшілігі виртуалды қарым-қатынаспен шектен тыс әуестенеді.

1. Иманғалиев, Е. Жеке тұлғаны әлеуметтік-психологиялық болжау әдістері.- Астана, 2008
2. Прихожан А. М. Тревожность у детей и подростков: психоло¬гическая природа и возрастная динамика. — М., 2010.
3. Психологическая диагностика /Под ред. К. М. Гуревича. — М., 2000.
4. Равич-Щербо И. В, Марютина Т. М., Григоренко Е. Л. Психоге¬нетика. - М., 2002.
5. Романова Е. С. Графические методы в практической психоло¬гии. - СПб., 2009.