Сәбит Мұқанов және эпистолярлық жанр

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 98 бет
Таңдаулыға:

1. СӘБИТ МҰҚАНОВ ЖӘНЕ ЭПИСТОЛЯРЛЫҚ ЖАНР

Қазақ әдебиетіндегі С. Мұқанов шығармашылығының зерттелуі.

Мұқанов Сәбит Мұқанұлы (1900-1973) - қазақ әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі, қоғам қайраткері, Қазақстанның халық жазушысы, Қазақстан Ғылым академиясының академигі.

Қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы Жамбыл ауданы Сәбит Мұқанов атындағы ауылда туған. Омбыдағы оқытушылар курсын, Орынбордағы жұмысшылар факультетін, Мәскеудегі Қызыл профессорлар институтының әдебиет бөлімін бітірген.

Ауыл молдасынан оқып, хат таныған. Жасынан ел аузындағы жыр-толғауларды, қисса-дастандарды жаттап, мақамдап айтып үйренген. 14-15 жасынан өлең-жырды ауызша да, жазып та шығара бастайды. 1918-1919 жылдары Омбыдағы оқытушылар курсында білім ала жүріп Мағжан Жұмабаевқа хатшылық еткен. Оқуды бітіргеннен кейін біраз уақыт мұғалім болды. 1921 жылы Ақмола губерниясы мемлекеттік саяси басқармасының төтенше әскери бөлімнің жауынгері болды. 1921-1922 жылдары әр түрлі қызметтер атқарып, ел арасында астық жинау жұмысын жүргізген. 1922-1926 жылдары Орынбордағы жұмысшылар факультетінде оқыған. 1926-1928 жылдары баспасөз орындарында қызмет атқарып, республикалық «Еңбекші қазақ» (қазіргі «Егемен Қазақстан») газеті бөлімінің меңгерушісі, Қазақстан Мемлекеттік баспасының бас редакторы қызметтерін атқарған. 1928 жылы Петропавл қаласының «Кеңес ауылы» газетінің редакторы және Жазушылар бөлімінің жетекшісі болған. 1930 жылы жергілікті ақын-жазушылар шығармалары негізінде «Жарыс» альманағын шығарған. 1932-1935 жылдары Мәскеудегі Қызыл профессорлар институтының әдебиет бөлімінде оқыған. 1935 жылы республикалық «Кеңес ауылы», «Қазақ әдебиеті» газеттерінің редакторы болып, 1936-1937 жылдары Қазақстан Жазушылар одағын басқарған. 1937-1941 жылдары Қазақтың Абай атындағы педагогикалық институттың профессоры болып, қазақ әдебиетінен сабақ берген. 1943-1951 жылдары екінші рет Қазақстан Жазушылар одағының төрағасы қызметін атқарған. 1958-1969 жылдары Дүниежүзілік Бейбітшілікті қорғау комитетінің мүшелігіне, 1965-1969 жылдары Араб елдерімен достық жөне мәдени байланыстар қоғамы қазақ бөлімшесінің төрағалығына сайланған.

Сәбит Мұқанов әдебиетке араласқаннан бастап-ақ дәуір, заман алға қойған тақырыптарға қалам тербеді. Ол қазақ әдебиетінің барлық жанрында өндіре еңбек етті. Жазушы қаламынан туған әдеби мұра сан жанрлы, мол көлемді, идеялық-эстетикалық мәні жоғары да бағалы. Ол 80 мың жолға жуық лирикалық өлең, жиырмаға тарта поэма, бірнеше повесть пен роман, көптеген әңгіме, очерктер, оннан астам пьеса, жоғары оқу орындарына арналған оқулықтар, қазақ ақын-жазушыларының шығармаларын талдайтын монографиялар, қазақ мәдениетінің тарихы және этнографиясы туралы зерттеу еңбектер, тағы басқа сан-салалы кітаптар жазды.

Сәбит Мұқановтың алғашқы өлеңдері мен поэмалары, мақалалары мен әңгімелері («Көңілім», 1917; «Бостандық», 1919, т. б. ) 1917 жылдан жариялана бастады. Ол 1924 жылы өлеңдер мен мақалалардан және аударма шығармалардан тұратын «Совет өкіметі һәм қазақ әйелі» атты тұңғыш кітапшасын шығарған. 20 жасынан поэма жаза бастады: «Балбөпе», «Жетім қыз», «Батырақ», «Қанды көл», «Жүйткі, қара айғырым», 1926-1927 жылдары «Кешегі жалшы мен бүгінгі жалшы», «Октябрьдің өткелдері» поэмалары, «Ақбөпенің сыры» повесі жарық көрген. 1928 жылы «Сұлушаш» дастаны, 1931 жылы «Адасқандар» романы (орыс тілінде «Сын бая», 1934), тағы басқа туындылары жарияланды. «Сұлушаш» дастанында ғашықтық, махаббат мәселесін көтере отырып, әлеуметтік мәні зор түйіндерді толғаған. Ал «Адасқандар» романы қазақ әдебиетіндегі тұңғыш романдардың бірі саналды. Ол бұл романды едәуір өзгерістер енгізіп, 1959 жылы «Мөлдір махаббат» деген атпен қайта бастырып шығарды.

30-жылдары «Майға сәлем» (1933), «Сөз - Советтік армия» (1934) атты өлеңдері, «Ақ аю» поэмасы (1935), «Жұмбақ жалау» романы (1938), тағы басқа туындыларынан замандас бейнесі, қоғам кескіні аңғарылады. Одан соң «Теміртас» (1935), «Есіл» (1937) романдары, «Достар» (1937) повесі, тағы басқа шығармалары жарыққа шыққан. «Жұмбақ жалау» (1938, «Ботагөз», 1948, орыс тілінде «Ботагоз») романында Қазақстандағы 1910-1920 жылдардағы күрделі оқиғаларды бейнелеген. 1-дүниежүзілік соғыс, 1916 жылғы көтеріліс, Ақпан революциясы, Қазан төңкерісі, Азамат соғысы, Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауы, тағы басқа ірі тарихи оқиғалар роман сюжетіне аркау болған. Романдағы басты тақырып - қазақ халқының, Қазақстанның тарихи тағдыры.

«Ботагөз» романы - қазақ халқы өміріндегі төңкерістік ірі кезеңді шебер бейнелеген келелі шығарма. Роман КСРО халықтары тілдерінде және бірқатар шет ел тілдерінде аударылып басылды. «Ботагөз» романына негізделіп пьеса жазылып, Казақстан театрлары сахнасына шықты, кинофильм түсірілген.

Сәбит Мұқанов 40-жылдары «Менің мектептерім» романын, «Балуан Шолақ» повесін, «Сырдария» романын, «Поэзия маршалы», «Майданға хат», «Жеңімпаз Қызыл Армия», «Фашизмнің ажалы», тағы басқа прозалық жөне поэзиялық шығармаларын жазды. Прозада ол роман мен мемуарлық әдебиеттің дамуына үлес қосты. 50 жылдары «Шоқан Уәлиханов» драмасын, «Тындағы толқындар» романын жазды. «Саяхаттар», «Туған жердің тыңында», «Тыңда тұнған байлық», «Алыптың адымдары», «Адам-Атаның шоқысында» кітаптарын шығарған. Өлеңмен жазылған «Замандас туралы аңыз» атты шығармасын 1961 жылы жариялады. Сәбит Мұқанов қазақтың ХІХ ғасырдағы ойшыл-ғалымы Шоқан Уәлихановтың өмірі мен шығармаларын ұзақ жылдар бойы терең зерттеді. Омбының, Ленинградтың (Санкт-Петербор) мұрағаттары мен кітапханаларында болып, Шоқан өміріне қатысты материалдар жинаған. Соның нәтижесінде оның қаламынан «Шоқан Уәлиханов» пьесасы мен «Жарқын жұлдыздар» атгы зерттеу еңбегі туды. Сәбит Мұқанов өмірінің соңғы жылдарында Шоқан өмірінен «Аққан жұлдыз» романын жазып, оның екі кітабын шығарған. Жазушы 4 том ретінде жоспарлаған бүл роман аяқталмай қалған. Сәбит Мұқанов драматургия саласында да көп еңбектенді. Кезінде театр сахнасынан тұрақты орын алған «Шоқан Уәлиханов», «Қашқар қызы», «Сәкен Сейфуллин» пьесалары - көрермендер тарапынан жоғары бағасын алған шығармалар.

Сын, әдебиеттану саласына жазушы көп еңбек сіңірді. Ол өз ұлтының көркем мұрасын терең игерумен бірге, поэзия теориясының қағиадалары мен ережелеріне, өлең құрылысына жіті көңіл бөлді. Ол сонымен қатар қазақ ауыз әдебиетін зерттеді, фольклор және көне жазба мұраларды жинап бастырды. Қазақтың батырлық және ғашықтық жырларының жанрлық ерекшеліктері мен композициялары, сюжеттік ұқсастықтарын салыстыра отырып, олардың халық шығармындағы орнын анықтады. Эпикалық жырлардың жанрлық тарихи сипаттары мен әдебиеттегі орнын белгілеуде фольклорлық мұраны жариялау, зерттеу ғылымына өзіндік үлес қосты.

XVIII-XIX және XX ғасырлардағы әдебиет тарихы және ақын-жыраулар шығармалары туралы зерттеу еңбектер жазды. Сәбит Мұқановтың қазақ әдебиеті туралы зерттеу нысандарын, негізінен, XVIII-XIX ғасырлардағы қазақ әдебиеті, Шоқан Уәлиханов пен Абай Құнанбайұлы, XX ғасыр басындағы қазақ әдебиеті деп бөлуге болады. Оның «XX ғасырдағы қазақ әдебиеті» (1932) атты кітабы сол кезеңдегі қазақ әдебиетінің шындығы мен дамуы жайында жарияланған бірден-бір дұрыс еңбек болды. Еңбекте Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Ғұмар Қараш, Мағжан Жұмабаев, Сұлтанмахмұт Торайғыров, Сәбит Дөнентаев, Мұхтар Әуезов, Жүсіпбек Аймауытов, тағы басқа ақын-жазушылар шығармаларына кезеңнің саяси талабына сай сыншылдық көзқарас тұрғысынан келгенімен, көркемдік тұрғыдағы озық үлгілерін шынайы бағалады. Оның «Өсу жолдарымыз» (1960), «Жарқын жүлдыздар» (1964), «Халық мұрасы» (1974, Қазақ қауымы, 1995) атты монография, зерттеулері қазақ халқының мәдениеті, тілі, өнері, материалдық тұрмысы, тағы басқа туралы жазылған сүбелі еңбек болып саналды.

Сәбит Мұқанов сонымен қатар қазақ әдебиеті мен мәдениетінің көркеюі, өсіп-өнуі жолында көптеген қазақ қаламгерлерінің әдебиет жолындағы бастапқы шығармаларына, қадамдарына қолдау көрсетіп, қарапайым халықпен тығыз байланыс орнатты. Сәбит Мұқанов есімі қазақ әдебиетінің «алыптар шоғыры» қатарында аталады. Оның шығармалары әлемнің 46 тіліне аударылған. 1956-1966 жылдары Қазақстан Коммунистік партиясы Орталық комитетінің мүшесі болды. 2-8 сайланған Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаты, КСРО Жазушылар одағының басқарма мүшесі болып сайланып, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының 1-лауреаты атанған.

2 рет Ленин орденімен, 2 рет Еңбек Қызыл Ту орденімен, «Құрмет белгісі» орденімен, көптеген медальдармен марапатталған.

Жазушының қаламынан туған «Сұлушаш» поэмасы, «Адасқандар», «Бөтагөз», «Сырдария», «Теміртас» сынды романдары, «Өмір мектебі» триллогиясы, «Балуан шолақ» повесі, «Аққан жұлдыз» тетралогиясының екі кітабы қазақ әдебиетін байытып, оқырмандарының сүйікті кітабына айналып қана қоймай, әлемдегі түрлі ұлт пен ұлыс тілдеріне, нақтылап айтқанда әлемнің 46 тіліне аударылуы Сәбит Мұқановтың даңқын асқақтатып қана қойған жоқ, қазақ әдебиетін әлемге танытты. Орыс әдебиетнің классиктері Алексей Толстой, Леонид Леонов, Александр Фадеевтардың, және алыс жақын шетел әдебиетінің алыптары Түгелбай Сыдықбеков, Ионас Шимкус, Сулеймен Рагимов, Расул Ғамзатов, Сәйфи Құдаш, Мұстай Кәрім, Шыңғыс Айтматов т. б. жазушылардың ыстық ықласпен С. Мұқанов шығармаларын насихаттауы соған дәлел.

Ұлы жазушы қазақ әдебиетінің туу, қалыптасу, даму дәуіріне белсене араласып, қазақ әдебиеті тарихын зерттеуге ат салысқан. Сондай-ақ, қазақ әдебиетіндегі көркем сынның қалыптасып, оның дамуына зор үлес қосқан.

Абай, Шоқан жөніндегі және қазақ әдебиетінің XVIII-XIX-ХХ ғасырлардағы тарихын, қазақ халқының этнографиясына байланысты зерттеулері С. Мұқановтың ұлы ғалым екенін көрсетеді.

Академик С. Қирабаев ұлы жазушы жөніндегі ойын былай өрбітеді:

«Әдебиет классигі болу екінің бірінің тағдырына жазылмаған. Өз тұсындағы әдеби қозғалысқа белсенді ықпал еткен, оның дамуына өз шығармаларымен үлкен үлес қосқан, әдебиетті байытқан, оның көркемдік жүйесіне жаңалықтар әкелген, сол арқылы туған халықының ілтипатына бөленген ұлы таланттар ғана мұндай атаққа ие болған. ХХ ғасырдағы ұлттық әдебиеттің жаңа бағытын бастап, оны барлық жағынан жетілдірген ұлы қаламгерлер тобы- Сәкен, Бейімбет, Ілияс, Мұхтар есімдері қазақ халқының жүрегінен жылы орын алуы да осы саладағы еңбегіне байланысты. Сәбит Мұқанов осы топтың өкілі. Бұларды кезінде Ғабит Мүсірепов «Алыптар тобы» деп атаған» [1, 3] .

Ал Т. Кәкішұлы мен К. Ахметтің «Сәбит Мұқанов: әдеби-ғылыми ғұмырнама» атты еңбекте профессорлар С. Мұқановтың ғұмырына зер сала келе: «Ұлы дарынның өнегелі де жемісті өнерпаздық жолына қысқаша шолу жасағанда, Сәбит Мұқанов қазақ кеңес әдебиетінің негізін қаласқан, оның өркендеуі үшін орасан еңбек сіңірген аса көрнекті сөз шебері, ел еңбекшілерінің өмірінен, ой-арманынан нәр тауып, шабыттана жырлаған азамат ақын, дәуір шындығын эпикалық биік деңгейге көтере суреттеген халық жазушысы, сахна өнерінің өркендеуіне үлес қосқан драматург. Қазақтың әдеби сыны мен әдебиеттану ғылымын өрге сүйреген жауынгер сыншы, парасатты ғұлама. Қазақ әдебиетінің мақтанышы Сәбит Мұқанов өзінің өнегілі де өміршең шығармаларымен қазақтың талай ұрпағына рухани азық беріп, қазақ барда жасай беретін ұлы классик», - деп пікір білдіреді [2, 348] .

Сәбит Мұқанов тағылымын насихаттаушылар қазақ әдебиетінде көптеп кездеседі. Олар С. Мұқановты әр қырынан зерттеп, баянды шығармашылық ғұмырының ашылмаған мол қазына екендігіне көз жеткізуде.

«ХХ ғасырдың 50-жылдарының екінші жартысынан былай қарай қазақ сыншылары мен ғалымдарының еңбектерін кітап етіп шығару, түрлі жинақтары басу үрдісін күшейте түсті. Сол тұста әдебиетімізің бар жанрына ат салысып келе жатқан С. Мұқанов жазған сын мақалаларын, жазған баяндамаларын, әр кездегі естеліктерін жариялауға ниеттенді. Ол ойын сол кезде қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасының бас редакторы

Ғ. Мұхаметжанов қолдап қана қоймай, өзі құрастырып, 1960 жылы «Өсу жолдарымыз» атты қазақ кеңес әдебиетінің шежіресіндей 698 беттік қалың кітапты шығарып, ел-жұртты тағы бір рет қайран қалдырды. Басқа қаламдастарына үлгі болды.

Осы жинақта бастары қосылып, бүкіл әдеби процесті айқын аңғартатын мақалалар мен баяндамаларды, айтыс материалдыра мен зерттеу еңбектерін қалың жұртшылық іздеп жүріп оқыды» - дейді Сәбиттанушы, ұстаз, филология ғылымдарының докторы Күләш Ахмет өзінің «Сәбит Мұқанов -әдебиеттанушы» атты ғылыми мақаласында [3, 180] .

Адамзат тарихына өз ұлтының мәдениеті мен тарихын жасауға үлес қосқан қоғам қайраткерлерінің қай-қайсысы болмасын өзі шыққан ұлттың жүріп өткен жолдарын, түрліше тарихи кешулерін, дәстүрлі мәдениетін өзінше зерделеп ауызша немес жазбаша тұрғыдан кейінгі ұрпаққа мұра етіп қалдырып кетуді парыз тұтады. Осы орайда С. Мұқановтың қазақ руханияты тарихындағы орны ерекше, еңбегі өлшеусіз. Жас шығанан халық ауыз әдебиетінің рухына тәрбиеленгендіктен оның «Өмір мектебі», «Мөлдір махаббат», «Бөтагөз» «Аққан жұлдыз» сияқты басты шығармаларының ұзын ырғасында халықтық көзқарастар, халықтық ұғым түсініктер халықтық эстетиканың бар бітім-болмысы алтын арқаудай тартылып жатады.

Халық мұрасын бойына сіңірген аталған романдары сол кезеңде, қазірде болсын өзінің оң бағасын алып келеді. Әрине, бұл романдарға айтылған сыни көзқарастар да аз болған жоқ. Алайда, жазушының қазіргі қазақ романдары поэтикасына көркемдік негіз болған, суреткерлік, қаламгерлік тұғыры туралы айтқанда, қазақ әдебиетінің классигі Мұхтар Әуезовтің пікірін басты назарға аламыз:

«Қазақ романдарының тарихында талантты, өнімді жазушы Сәбиттің орны - бірінші орын. Жазба әдебиеттің ең қиын, ең мәдениетті түрі бізде болмай тұрған кезде сол үлгіні ең алғаш бастағандықтан бірінші орынға ие болады» деп баға берген [4, 147-148] .

«С. Мұқановтың зерттеуші екендігі бәрімізге белгілі. Оның «ХХ ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті» атты еңбегі сол кезеңде, әсіресе 90-жылдар тұсында біраз қисынсыз ой-пікірлерге ұшырады. Жалпы бұл кітап туралы сөз еткенде, екі нәрсені естен шығармауға тиіспіз. Біріншісі - жоғарыда айтқан уақыт уыты. Екіншісі - зерттеушінің ұлттық әдебиетке деген адалдығы. Алғашқысы кітаптың әр бетінен белгі беріп тұрса, соңғысы әр екі жолдың, әр түйген түйіннің арасынан сығалап тұрады.

С. Мұқанов осы еңбегі арқылы өз кезегінде қазақ әдебиеттану ғылымына елеулі үлес қосты. Уақыт қытымырлығына қарастан, онда жаңашыл ойлар, тың пікірлер өте мол болды. Ол - әрі оқулық, әрі зерттеу еңбек болуына орай өз дәуіріндегі ғылыми ізденіске әсер еткен, әдебиет тарихын терең игеруге жөн сілтеген құнды кітап» [5, 152-161] .

С. Мұқановтың қаламынан туған сыни мақалалар қазақ кеңес әдебиетінің алғашқы қалыптасу, даму кезеңдерінде айтарлықтай роль атқарды. 1923 жылы «Еңбекші қазақ» газетінде (1март, №69), «Қара тақтаға жазылып қалмаңдар, шешендер», «Қызыл Қазақстанда» С. Сейфуллиннің «Асау тұлпар» кітабы жайлы «Сынға сын» атты мақалалары жарық көрді.

Ғалымдар академик С. Мұқановтың шығармашылығын әр қырынан зерттеп жүр. Профессор, сәбиттанушы Т. Кәкішұлы С. Мұқановты басынан бақайшығына дейін зерттесе, академик С. Қирабаев С. Мұқановты қазақ әдебиетінің алыптарының алыбы екендігін дәлелдейді. Профессор

Т. Тебегенов, С. Мақпыров, Ө. Әбдиманұлы, Д. Ысқақұлы қатарлы ғалымдар

С. Мұқановтың шығармашылығы туралы құнды пікірлер айтып, ғылыми еңбектер жазды. Ал С. Мұқановтың әдебиеттану ғылымына қосқан үлесін танытатын «Сәбит Мұқанов - ғұлама ғалым» атты көлемді еңбектің авторы филология ғылымдарының докторы К. Ахмет.

Жазушы сан қырынан зерттелсе де, оның эпистолярлық бай мұрасы әлі күнге дейін зерттеушілер тарапын кең көлемде зерттелген емес. Жазушының хаттарын талдауға ойыспас бұрын, ең әуелі «эпистолярлық жанр» ұғымы жайлы түсінік беріп өтейік.

«Эпистолярлық жанр» ұғымы және С. Мұқанов хаттары

Қазақ әдеби тілінің функционалды стильдік тармағының біріне эпистолярлық стиль жатады. Эпистолярлық жанр - әдеби тілдегі универсалды жанр. Эпистолярлық жанрдың ең негізгі ерекшелігіне хат-жауап түріндегі қосарлы сипат жатады. Өйткені жазылған хаттың жауабы болады. Хат тіліне қарап отырып, хат жазушы адресанттың мәдени, рухани дүниесінің дәрежесін, дүниеге әлемге деген көзқарасын, шығармашылық тұрғыдан жетілуі мен оның кезеңдерін анықтауға, бір сөзбен айтқанда, шығармасы мен биографиясын кезең-кезеңге бөліп қарауға мүмкіндік туады [6, 28] .

Қазіргі қазақ әдеби тіліндегі стильдік тармақтар туралы пікірлерге назар аударар болсақ, әр түрлі көзқарастар, пікірлер беріледі. Ғалымдар «Қазақ тілінің стилистикасы» еңбегінде : «Стильдер - тілдің бәріне тән құбылыс. Стильдерді топтастыру проблемасы да - тіл білімінде тиянақты шешілмеген даулы мәселелердің бірі. Стильдерді топтастырудың дәстүрлі, қалыптасқан, бұрыннан белгілі принципі жоқ» [7, 15], -дейді. Аталған еңбекте орыс тілінде де әртүрлі көзқарастар бар екендігі айтылады. Қазақ тіл білімінде де әртүрлі топтастырулар бар. Қазақ тілінің эпистолярлық стилі ресми стилмен бірге алынып жүргені белгілі. Эпистолярлық стильге ғалым

Р. Сыздық: «Бұл стиль - жеке адамдардың бір-біріне жазысқан хаттарының тілін танытатын сөз мәнері» [8] - деп анықтама береді.

Орыс тіл білімінде стильді әртүрлі тармақтарға бөлу, функционалды стильдерді топтаған кезде әр түрлі принципке сүйену кездеседі. Мысалы: А. И. Ефимовтің классификациясы бойынша стиль көркем беллетристикалық стиль, қоғамдық-публицистикалық стиль, ғылыми стиль, профессионалды-техникалық стиль, ресми іс-қағаздар стилі, эпистолярлық стиль деп тарамдалады [9] .

Қазақ тілінің эпистолярлық стилі және эпистолярлық жазбалар болып табылатын құжаттар тілімен ауызекі тіл, жазба тіл арасында айырмашылық бар. Эпистолярлық жазбаларға жататын қазақтың хан, сұлтан, болыс, билерінің орыс империясының әкімшілік орындарына жазған хаттары мен белгілі қоғам қайраткерлері, ақын-жазушы, оқыған азаматтарының хаттарының тілінде фонетикалық, грамматикалық ерекшеліктері көп. Ол ерекшеліктер жайында ғалым Б. Кенжебаев: « . . . тілі шұбар келеді. Араб, парсы, шағатай, татар, башқұрт, өзбек сөздері араласып жатады, жалпы «түрки» деп аталатын тіл болып келеді. Аты қазақша дегені болмаса, көбіне, тілі де, емлесі де қазаққа түсініксіз болады. Оларды қалың бұқара былай тұрсын, қазақтың мұсылманша оқыған, хат білетін қожа, молдалары да жөнді түсінбейді» [10], - дейді.

Шындығында да, ХVII-ХІХ ғасырлардағы хат мәтінінде көбіне араб-парсы, татар тілі элементтерінің қолданысы басым.

Р. Сыздық стильдік ерекшеліктерінің бір белгісі құрметті, жоғары мәртебелі, мейірімді, т. б. сол сияқты құрмет көрсете сый білдіре арнаған сөздердің татар, түркі жазба әдеби дәстүрінде қалыптасқан жазу мәнеріне сәйкес екендігін айтады.

Ғалымдар хат тіліне байланысты осындай құнды пікірлер айтады. Әрі эпистолярлық стильге XVIII-XIX ғасырларағы қазақ зиялылары мен сұлтан, болыстарының әдеби немесе саяси хаттарын негізгі бағыт етіп, тілік тұрғыдан қарастырады.

Алайда хат алысу әдеби стильдік тармақтың бір бөліміне жатқандықтан, тек сол замандағы хат тілін эпистолярлық жазба мұра ретіне қарастырып қана қоймай, ХХ ғасырдағы ақын-жазушыларымыздың айтылаған ойлары мен әдеби пікірлерін хат арқылы бірі-біріне жеткізгенін ескерсек, бұл кезеңдерден де бізге көптеген жазба мұралар қалған.

Эпистолярлық жанр туралы әдебиет зерттеушісі, ғалым Құлбек Ергөбек өзінің докторлық диссертациясында былай деп анықтама береді:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.