Жеке тұлғаларды несиелеуді ұйымдастыру

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1 ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДЫ НЕСИЕЛЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Халықты ипотекалық несиелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.1.1 «Нурбанк» АҚ «Нур Жаусын» ипотекалық несие бағдарламасының жалпы белгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.2 Тұтыну несиесін беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.2.1 «Нурбанк» АҚ «Классикалық» несие бағдарламасының жалпы белгілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
1.2.2 Жалақы несиесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25

Банк жүйесі – нарықтық экономиканың ең маңызды әрі ажырағысыз құрылымы. Банктер нарықтық экономикада ең басты қаржылық делдалдар болып табылады. Банкті сауда, делдал кәсіпорыны десе болады. Жалпы, банктің саудамен ұқсас болуы кездейсоқтық емес. Шынында да, банктер де ресурстарды сатып алып, оларды сатумен айналысады.
Сауда кәсіпорыны да өз кезегінде банкке ұқсайды, яғни ол да банктің кейбір қызметтерін көрсетеді. Мысалы ірі сауда кәсіпорындары да банк сияқты белгілі мөлшерде ақшалай немесе заттай несие беруі мүмкін. Сауда кәсіпорынынан банктің іргелі айырмашылығын оның негізінен байқауға болады. Банктің негізі деп оның басты өнімі – несие ісі түсіндіріледі.

1 «Банк ісі» С.Б.Мақыш
2 «Ақша, несие, банктер» Сейтқасымов
3 «Ақша айналысы және несие» Оқу құралы Алматы: Издат-Маркет, 2004.
4 «Коммерциялық банктер операциялары» Оқу құралы. Алматы: Издат-
Маркет, 2004.
5 « Қаржы және несие» Оқу-әдістемелік құралы Алматы:
Қазақ университеті, 2000.

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДЫ НЕСИЕЛЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Халықты ипотекалық несиелеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.1.1 Нурбанк АҚ Нур Жаусын ипотекалық несие бағдарламасының жалпы белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
1.2 Тұтыну несиесін беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14
1.2.1 Нурбанк АҚ Классикалық несие бағдарламасының жалпы белгілері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..21
1.2.2 Жалақы несиесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
ҚОСЫМША ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

КІРІСПЕ

Банк жүйесі - нарықтық экономиканың ең маңызды әрі ажырағысыз құрылымы. Банктер нарықтық экономикада ең басты қаржылық делдалдар болып табылады. Банкті сауда, делдал кәсіпорыны десе болады. Жалпы, банктің саудамен ұқсас болуы кездейсоқтық емес. Шынында да, банктер де ресурстарды сатып алып, оларды сатумен айналысады.
Сауда кәсіпорыны да өз кезегінде банкке ұқсайды, яғни ол да банктің кейбір қызметтерін көрсетеді. Мысалы ірі сауда кәсіпорындары да банк сияқты белгілі мөлшерде ақшалай немесе заттай несие беруі мүмкін. Сауда кәсіпорынынан банктің іргелі айырмашылығын оның негізінен байқауға болады. Банктің негізі деп оның басты өнімі - несие ісі түсіндіріледі.
Сонымен, қазіргі түсінікте " коммерциялық банк" - бұл ерекше өнім шығарумен айналысатын кәсіпорын немесе қолма-қол және қолма-қолсыз ақшада төлем айналысын реттеуді жүзеге асыратын ақша-несие институты болып табылады.
"ҚР-ғы банктер және банктік қызмет туралы" заңның 1-бабына сәйкес, "банк - осы заңға сай банктік қызметті жүзеге асыруға құқылы коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға".
Банктік қызмет - бұл банктік операцияларды жүзеге асырумен байланысты қызметті білдіреді. Аталған заңның 30-бабына сәкес банктік операцияларға мыналар жатады:
oo заңды тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік шоттарын ашу және жүргізу;
oo жеке тұлғалардың депозиттерін қабылдау, банктік шоттарын ашу және жүргізу;
oo банктердің және банктік операциялардың жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың крреспондентік шоттарын ашу және жүргізу;
oo заңды және жеке тұлғалардың металдық шоттарын ашу және жүргізу;
oo кассалық операциялар: банкнота мен монетаны қабылдау, беру, қайта санау, айырбастау, ұсату, сорттау, қаптау және сақтау;
oo аударым операциялары: заңды және жеке тұлғалардың ақшаны аударумен байланысты тапсырмаларын орындау;
oo есепке алу операциялары: заңды және жеке тұлғалардың вексельдерін және өзге борыштық міндеттемелерін есепке алу (дисконт);
oo заемдық операциялар: ақы төлеу, мерзімін белгілеу және қайтару шартымен ақшалай формада несиелер беру;
oo заңды және жеке тұлғалардың, оның ішінде корреспондент-банктердің тапсырмаларына байланысты, олардың банктік шоттары бойынша есеп айырысу операцияларын жүргізу;
oo сенім (траст) операциялары: сенім білдірушінің тапсырмасы бойынша және оның мүддесіне сай, ақшасын, құйма бағалы металын және бағалы қағаздарын басқару;
oo клирингтік операциялар: төлемдерді жинау, тексеру және растау, сондай-ақ олар бойынша өзара есепке алу операцияларын жүргізу және клирингке қатысушылардың таза позициясын анықтау;
oo сейфтік операциялар: клиенттердің құжатты формада шығарылған бағалы қағаздарын, құжаттарын және бағалы заттарын сақтау қызметін көрсету, сондай-ақ жәшіктерді, шкафтарды және бөлмелерді жалға беру;
oo ломбардтық операциялар: тез іске асатын бағалы қағаздар мен жылжитын мүліктерді кепілге алып, қысқа мерзімді несиелер беру;
oo төлем карточкаларын шығару;
oo банкнота мен монеталарды және бағалы заттары инкассациялау және жөнелту;
oo шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдасытыру;
oo төлем құжаттарын инкассоға қабылдау (вексельден басқаларын);
oo чек кітапшаларын шығару;
oo бағалы қағаздар нарығындағы клирингтік қызмет;
oo аккредитивті ашу, растау және ол бойынша міндеттемені орындау;
oo ақшалай формада орындалуды көздейтін, банктік кепіл-хаттарды беру;
Мен дипломға дейінгі тәжірибемді еліміздің ең танымал банктерінің бірі Атырау қаласында орналасқан Нұрбанк АҚ Банкінің бөлімшесінде өттім.

1 ЖЕКЕ ТҰЛҒАЛАРДЫ НЕСИЕЛЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ

1.1 Халықты ипотекалық несиелеудің мәні

"Жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы" ҚР заңына сәйкес "ипотека - кепіл берушінің немесе үшінші бір тұлғаның иелігінде және пайдалануында болатын кепілге салынған жылжымайтын мүлік" деп берілген.
Ипотекалық несие - жылжымайтын мүлікті кепілге алып берілетін несиені білдіреді. Жылжымайтын мүлікке жер, тұрғын үй, өндіріс ғимараты және т.с.с жатады. Ипотекалық несиелеу тұтыну несиесінің түрлеріне қарағанда біршама күрделі процессті білдіреді.
Халыққа берілетін ипотекалық несиені үш түрге бөлуге болады:
1) тұрғын үй құрылысына арналған жерді сатып алуға берілетін ипотекалық несиелер;
2) тұрғын үй құрылысына және қайта құруға берілетін ипотекалық несиелер;
3) тұрғын үйді сатып алуға берілетін ипотекалық несиелер.
Ипотекалық несиелеу үрдісі бірнеше кезеңдерден тұрады. Мысалға, Казақстан ипотекалық компаниясының (ҚИК) бағдарламасы бойынша тұрғын үй несиесін алу мынадай сатыларды қамтиды:
1-кезең. Алдын ала біліктілігін (квалификация) анықтау, яғни бұл кезеңде клиенттің несиелеу шарттары туралы қажетті ақпараттарды алу және ипотекалық несие алуға байланысты мүмкіндігін анықтау жүзеге асады. Алдын ала біліктілікті анықтау үшін клиент ҚИК-на (Алматыдағы) барып өтуге немесе Компанияның кез келген серіктес-банктерінің есеп айырысу-кассалық бөлімдерінен өтуге болады.
2-кезең. Несиенің сомасын анықтағаннан кейін және банкке берген ақпаратты тексергеннен кейін қарыз алушының қаржылық мүмкіндігіне қарай және несие берушінің талаптарына сәйкес пәтер таңдалады. Сонымен, тұрғын үйді сатушы мен сатып алушының арасында тұрғын үйді сатып алу, сату туралы алдын ала келісімшарт жасалады. Несие беруші несиенің қайтарылуын қамтамасыз ететіндей етіп, тұрғын үйді бағалайды, сондай-ақ қарыз алушының бастапқы салымы мен берілетін несиенің сомасын есептейді. Егер тұрғын үй банктің барлық талаптарынан шықса, онда оны кепіл заты ретінде қабылдайды. Бағалауды мемлекеттік лицензиясы бар тәуелсіз бағалаушы жүзеге асырады.
Тұрғын үйді бағалау, яғни ипотека затының нарықтық құнын анықтау мақсатында жүзеге асады. Несие алатын тұрғын үй таңдалған соң, бағалаушы өзінің қызметі үшін ақы төленген жағдайда тұрғын үйге тәуелсіз бағалауды жүргізеді, ал банк бағалау құнын беретін несие сомасымен салыстырады. Банк бұл жерде бағалау құнын есепке ала отырып, оның болашақта әр түрлі факторлардың ықпалына байланысты өзгеруін болжай білу керек.
Жер телімшесі бар үйді бағалауды ғана Жылжымайтын мүлік орталығы РМК жасайды.
Жылжымайтын мүліктің құнын бағалауда үш негізгі әдіс қолданылады:
1. Шығындық әдіс. Бұл әдіс 5 сатыдан тұрады:
oo жердің құнын бағалау;
oo ғимараттың, қосымша құрылыс объектілерінің ағымдағы құнын бағалау;
oo моральдық және заттай тозу шамасын бағалау;
oo тозу құнын белгіленген құнынан шегеріп тастау;
oo жер құнын ғимараттың құнына қосып, мүліктің жалпы құнын бағалау.
2. Табыстық әдіс. Бұл әдіс күту принципіне негізделеді, яғни жылжымайтын мүлікті сатып алушының алдағы уақытта табыс алатынын есепке алып, мүлікті бағалайды. Мұндай бағалау төмендегідей кезектілікпен жүргізіледі:
oo жыл сайынғы жалгерлік табысты бағалау;
oo бос қалған орындарды ұстауға кететін және жалгерлік ақы жинауға жұмсалатын шығындар шегеріліп тасталады;
oo мүлікті пайдалануға жыл сайын жұмсалатын шығыстарды шегеріп тастап, таза пайдалану табысын анықтайды;
oo мүліктен алатын табысының бағасын анықтайды; Бұл капиталдану нормасы таза пайдалану табысының мүлікті нарықта сату бағасына қатынасы арқылы анықталады.
oo Капиталдану нормасы және таза пайдалану табысы негізінде мүліктің құны мынадай формула бойынша есептеледі:

Мүлік құны = Таза пайдалану табысы
Капиталдану нормасы

3. Сатуды тікелей салыстырмалы талдау әдісі. Бұл әдіс нарықтағы субъектілерінің жылжымайтын мүлікті сатып алу-сату мәмілесіне негізделеді. Бағалау процедурасының негізгі кезеңдері төмендегідей:
oo жылжымайтын мүлікті бағалауға, сатуға байланысты жасалған мәмілелер, ұсыныстар туралы ақпараттар жинау мақсатында нарықты зерттеу;
oo ақпараттың шынайылығын растау мақсатында ақпаратты таңдау;
oo жылжымайтын мүлікті бағалауға сәйкес келетін өлшем бірлікті таңдау және әр таңдалған өлшем бірлігі бойынша салыстырмалы талдау жүргізу;
oo нарықта сатылатын сол типтес мүліктің жекелеген элементтерімен бағаланатын объектіні салыстыру.
Жылжымайтын мүлікті бағалауда пайдаланылатын әрбір әдістердің артықшылықтары мен кемшіліктерін мынадай критерилерге байланысты анықталады:
1) Талдау жасалатын ақпараттар түрі, сапасы және ауқымдылығы;
2) Мүліктің құнына ықпал ететін ерекше факторлардың ескерілуі;
3) Жылжымайтын мүлік нарығындағы жалпы экономикалық жағдайды есепке алу;
4) Қарастырылатын аудандағы экономикалық, саяси және физикалық күштердің ықпалын есепке алу.
3-кезең. Андеррайтинг жүргізу кезеңі. Андеррайтинг - қарыз алушылардың төлем қабілеттігі мен несиелік қабілеттігін анықтай отырып, оларды таңдауға мүмкіндік беретін шаралардың кешені. Бұл кезеңде клиент таңдаған банк, оның алатын қарызды қайтару қабілетін және оның берген мәліметтерінің шынайылығын тексереді.
Қарыз алушы туралы барлық ақпараттарды жинақтағаннан кейін банктер андеррайтинг процедурасын жүргізеді. Біріншіден, қарыз алушының тапсырған құжаттарының заңи жағынан шынайылығы тексеріледі. Құжаттарды тексеру және талдау нәтижелері байынша заң қызметкерлері мен қауіпсіздік қызметкерлері несиелеу бөлімшелеріне қорытынды жазып береді. Қаншалықты несие ұзақ мерзімге берілетіндіктен қарыз алушы алған несиесін қайтара ала ма не жоқ па деген сияқты сауалдарға жауап іздестіру мақсатында несиелеу бөлімінің мамандары қарыз алушының құжаттарына қаржылық талдау жүргізеді. Ең бастысы қарыз алушының жұмыспен қамтамасыз етілуі жағдайына мән береді. Ол үшін мынадай өлшемдерге көңіл аударады:
1) Қарыз алушының кемінде екі жыл ішінде бір мамандықты атқаруы немесе егер, үзіліс болған жағдайларда, оның себептерін түсіндіру талап етіледі. Қарыз алушының потенциалдық мүмкіндіктері, оның кәсіби өсуімен, білім алу деңгейімен, біліктілігімен, жасын мөлшерімен сипатталады.
2) Соңғы екі жылдағы жұмыспен қамтамасыз етілу тұрақсыздығы анықталған жағдайларды, мынадай факторлар ескеріледі:
oo жұмысты ауыстырудың бір немесе бірнеше қызмет аясында болуы;
oo жұмыстың ауыстырылуының кәсіби өсуге байланыстығы.
Кейіннен банк клиенттің несиелік қабілетін анықтайды. Айталық, қарыз алушының жеке басының сапасы және заңды құқықтарына баға беріледі. Жеке басының сапасын бағалауда, қарыз алушының өмір сүру жағдайына мән береді. Қарыз алушы банкке өзінің беделі, денсаулығы, білімі, ұйымдастыру қабілеті туралы ақпараттар беруге тиіс. Егер қарыз алушы банктің клиенті болса, онда басқа банктермен аталған клиент арасындағы несиелік қарым-қатынастарға мән береді.
Несиелік қабілетті бағалау екі негізгі әдіспен жүзеге асады:
1. Сараптамалық бағалау әдісі. Бұл әдіс қарыз алушының несиелік қабілетін бағалаудағы жалпы экономикалық тәсілдерді қамтиды. Ақпаратты талдай отырып, сараптаушылар ипотекалық несиені беру туралы мәселені шешеді.
2. Баллдық жүйе әдісі (несиелік скоринг әдісі). Бұл әдіс саратаушылық әдіспен бағалауға қарағанда біршама объектвиті және үнемді шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Мұндағы басты қиындық, қарыз алушының несиелік қабілетін балдық жүйе әдісімен бағалаудың статистикалығы, бұл өз кезегінде несиелік шарттың орындалу үрдісіндегі өзгерістерді ескеріп, ақпаратты үнемі жаңартып отыруды көздейді.
Несиелік скоринг негізінде қарыз алушының несиелік қабілетін шынайы бағалауда американ экономисі - Д.Дюран үлгісін пайдалануға болады. Онда потенциалды қарыз алушы балын есептеуде мынадай коэффициенттер қолданылады:
oo Жасы 20 жастан асса әр жылға 0,01 балл (ең жоғары 0, балл) есептелді.
oo Жынысы әйел - 0, еркек - 0 балл.
oo Аталған жерде тұру мерзімі: әрбір тұрған жылына 0,042 балл (ең жоғары - 0,42 балл).
oo Мамандығы: төменгі тәуекелі бар мамандығы үшін 0,55 балл, жоғары тәуекелі бар мамандығы үшін 0 балл және өзге мамандықтар үшін 0,16 балл.
oo Жұмыс істейтін саласы: мемлекеттік мекемеде, банкте, брокерлік фирамида, қоғамдық көлік мекемесінде және т.с.с жұмыс жасайтын болса 0,21 балл.
oo Жұмыспен қамтылуы: аталған кәсіпорында жұмыс жасаған әр жылы үшін 0,059 балл (ең жоғары 0,59 балл).
oo Қаржылық көрсетікштер: банктік шоты болса 0,45 балл, жылжымайтын мүлкі болса 0,35 балл, өмірін сақтандыру полисі болса 0,19 балл.
Осы коэффициенттер негізінде Д.Дюран "жақсы" және "жаман" клиенттердің арасындағы бөлетін шекараны - 1,25 балмен анықтайды. Яғни 1,25 балдан жоғары алса, онда қарыз алушы несиелік қабілетті болып саналады.
Қазақстан банктік тәжірибиесінде ипотекалық несиелеуге байланысты клиенттің төлем қабілетін анықтау өзінше ерекшеленеді. Қарыз алушының табыстары мен шығыстарының құрылымын анықтағаннан кейін оның нормативті және нақты төлем қабілеті бағаланады.
Несие бойынша ай сайынғы төлем сомасыының ең жоғары шамасы қарыз алуышының табысының 40-нан аспауы көзделеді.

Ең жоғары төлем сомасы Қарыз алушының табыстары 2

Мұнда табыс ретінде қарыз алушының және тең қарыз алушының негізгі жұмысы бойынша жалақысы қарастырылады.
Несие бойынша төлеуге тиісті ең жоғары соманың есеп айрысу төлемдеріне қатынасы қарыз алушының нормативтік төлем қабілетін сипаттайды. Мұндай қатынас 1,0 (немесе 100-дан) артық болуға тиіс.

Нормативтік төлем қабілеті Төлеуге тиісті ең жоғары сома Есеп айырысу төлемдері

Қарыз алушының ай сайынғы табыстары мен ай сайынғы шығыстарының айырмасы, оның бос ақша қаражатын көрсетеді, яғни несиені қайтаруға оның қанша мөлшерде қаражатының барлығын сипаттайды.

Бос ақша қаражаттары Қарыз алушыны отбасының ай сайынғы табыстары Қарыз алушы отбасының ай сайынғы шығыстары

Бос ақша қаржаттарының есеп айрысу төлемдеріне қатынасы қарыз алушының нақты төлем қабілетін көрсетеді.
Отбасының орташа айлық табысын есептеуде соңғы 12 айлық табыстары алынады және оны құжатпен растау қарастырылады. Отбасының табыстарына ерлі-зайыптылардың және жақын туыстарының табыстары жатады.
Табыс алу көздеріне мыналар кіреді:
oo негізгі жұмыс орны бойынша алатын жалақы;
oo қосымша істейтін жұмысынан алатын жалақы;
oo дивидент түріндегі табысы;
oo салымдары бойынша сыйақы түріндегі табыстары және сақтандыру төлемдері;
oo зейнетақы және стипендия;
oo жалгерлік ақы формасындағы таза табысы;
oo алимент және балаларға арналаған жәрдем ақы;
oo Сонымен қатар, ай сайынғы шығыстарға да мән беріледі. Несиелік қаражаттарға сатып алатын тұрғын үйге байланысты ай сайынғы шығыстарға мыналар жатады: несие бойынша ай сайынғы төлемдер (негізгі қарызды және сыйақыны қайтару);
oo сақтандыруға байланысты ай сайынғы төлемдер (қарыз алушының өмірін сақтандыру, тұрғын үйді сақтандыру)
oo ай сайынғы мүлікке салынатын салық (сатып алынған тұрғын үйге байланысты);
oo айсайынғы коммуналдық төлемдер.
Тұрғын үйді сатып алуға байланыссыз ай сайынғы шығыстар:
oo алимент бойынша ай сайынғы төлемдер;
oo басқа несиелерді қайтару (осы ипотекалық несиеден басқа);
oo міндетті салықтық төлемдер (өзге мүлікке салынатын салықтар, көлік құралдарына салық);
oo өзге де міндетті ай сайынғы шығыстар (тұрғын үйді жалдау, автомобильді ұстау, өзге де жылжитын және жылжымайтын мүліктерді ұстау, қызмет көрсету, сақтандырумен байланысты шығыстар; қосымша медициналық сақтандыру);
Несиелік қаражаттарға сатып алынған тұрғын үйге байланысты шығыстардың отбасының табыстарына қатынасы 35-дан аспауы тиіс.
Барлық тұрақты шығыстардың (тұрғын үймен байланысты және байланыссыз жоғарыда айтылған) отбасының табысына қатынасы 40-дан аспауы тиіс.
Егер аталған көрсеткіштермен ипотекалық несиеге байланысты төлемдер қарыз алушының отбасының табысына қатысты 150 АҚШ доллардан кем болса, онда коэффициенттерді 45 және 50- ға дейін түзетуге болады.

Нақты төлем қабілеті Бос ақша қаржаттары Есеп айырысу төлемдері

Қарыз алушының төлем қабілетін талдау жасау негізінде, оның төлем қабілеттік рейтингі анықталады:
oo жоғары төлем қабілеттілік, яғни нақты төлем қабілеттілік шамасы 200-дан артық болады;
oo қанағаттанарлық төлем қабілеттілік, яғни нақты төлем қабілеттілік шамасы 120-160 аралығында болады;
oo теріс төлем қабілеттілік, яғни нақты төлем қабілеттілік шамасы 110-дан төмен көрсеткішпен сипаталады.
Егер төлем қабілеттілік бойынша қарыз алушының нормативтік төлем қабілеттігі 110-дан төмен болса, онда ондай қарыз алушыға несие беруден бас тартылады.
4-кезең. Несиелік сараптама қорытындысын қарау, яғни жеті банктік күн ішінде несиелеу жобасын қарап, Несиелік комитет шешім қабылдайды.
5-кезең. Келісімшарт жасау - несие берушімен қарыз алушы арасында келісімшарт жасасу. Сатып алу - сату келісімшартын жасау, сатушымен есеп айырысу күні тұрғын үйді сатып алу-сату туралы келісімшарт жасалып, сол күні займ туралы келісімшарт жасалады.
6-кезең. Есеп айырысу күні - несиені беру туралы оң шешім қабылданған соң тұрғын үйді сатушымен есеп айырысу күнін белгілеу. Сол күні қарыз алушы өзінің өмірін және сатып алатын тұрғын үйін сақтандыруға, сондай-ақ бастапқы жарнасын төлеуге тиіс. Қалған соманы банк төлейді. Сонымен бір айдан кейін қарыз алушы ай сайынғы төлемін жасауды бастайды.
7-кезең. Сатып алатын үді бір жылға сақтандыру. Ипотекалық несиелеумен айналысатын банктер арнайы сақтандыру бағдарламасын қолданады. Сақтандыру бағдарламасы екі түрлі сақтандырудан тұрады.
oo Жеке басын сақтандыру, яғни өмірін, денсаулығын, еңбекке қабілеттігін сақтандыру;
oo Мүліктік сақтандыру, яғни мүлікті иелену және пайдалануға байлансты мүліктік мүдделерді сақтандыру.
Сақтандыру бағдарламасының объектісі 1-кестеде келесі берілген.

Кесте - 1
Сақтандыру бағдарламасының объектісі
Сақтандыру түрі
Объектісі
Сақтандырылатын жағдайлар
Жеке басын сақтандыру

Қарыз алушының өмірі
Сақтандыру шарты мерзімі ішінде ҚР аумағында немесе одан тысқары жерлерде сақтандырылушының әр түрлі себептерге байланысты өлімін сақтандыру

Еңбекке қабілетін жоғалтуын сақтандыру
Сақтандыру шарты мерзімі ішінде әр түрлі жағдайларға байланысты жартылай не толық еңбекке қабілеттігінен (кемтарлық) айырылуын сақтандыру
Мүліктік сақтандыру
Ұзақ мерзімді ипотекалық несиеге кепіл ретіндегі тұрғын үй
Әрбір келісімшартқа байланысты анықталады

Ипотека затына қатысты оның иесінің құқығы
Қарыз алушының ипотека затына қатысты меншік құқығынан айрырылу қаупінен сақтандыру
Сақтандыру шартына сәйкес қарыз алушының барлық сақтандыру төлемдерін төлеуіне несие беруші тікелей бақылау жасайды. Ипотекалық несиелеу үрдісіндегі сақтандырушы жақтардың өзара қарым-қатынасын реттейтін құжаттар және олардың өлшемдері берілген.

Кесте - 2
Сақтандыру шартының параметрлері
Құжаттар түрлері
Сақтандыру тарифтері
Сақтандыру сомасы
Өмірінен және еңбекке қабілеттігінен айрылу
Бір жылғы сақтандыру сомасынан 0,5-1 (қарыз алушының жасына байланысты)
Несиенің сомасынан 10 жоғары (қаншалықты қарыздың сомасы азайған сайын сақтандыру сомасы да азайып отырады).
Мүлікті сақтандыру шарты
Несиенің барлық мерзімінде сақтандыру сомасының 0,3-1,5
Үйдің құны

Сақтандыру шарты жасалғаннан кейін несие беруші несиеге қызмет көрсете бастайды.
8-кезең. Сатып алу - сату келісімшартын тіркеу, 5 жұмыс күні ішінде Жылжымайтын мүлік орталығында сатып алу-сату туралы келісімшартты тіркейді және содан соң ғана қарыз алушы тұрғын үйдің иесі болып саналады. Ипотекалық қызмет көрсету мерзімі ішінде қарыз алушының тұрғын үйі банкте кепілде тұрады. Негізгі қарыздың сомасы толық өтелгенде ғана тұрғын үйге қойылған уақытша шектеу алынып тасталып, содан соң қарыз алушы толық тұрғын үйдің иесі болып табылады.
9-кезең. Несиенің қайтарылуына мониторинг жасау кезеңі. Несиелік мониторинг несиені қайтару кестесіне сәйкес жүзеге асады.
Ипотекалық несиеге алатын жылжымайтын мүлікке банктердің қоятын талабы мынадай:
oo Тұрғын үйге азаматтық айналымнан алынбаған, кепілге қойылмаған, арест жасалмауы;
oo Тұрғындардың денсаулығын және қауіпсіздігін қамтамасыз етуге байланысты санитарлы-гигиеналық қызмет орындарының бекіткен талаптарына сай келуі;
oo Тұрғын үйдің алаңы жылу, газ және электр жүйесімен қамтамасыз етілуі тиіс;
oo Коммуналдық пәтерлер кепілге алынбайды;
oo Тиісті органдардың рұқсатынсыз үйге не пәтерге құрылыс, қайта жоспарлау жұмыстары болмауға тиіс.
Ипотекалық несиені беру механизмі қарапайым және қарыз алушы үшін қолайлы, өтініш берген күнен бастап банктер екі апта ішінде ипотекалық несиені беруге тырысады. Ипотекалық несиелеу ұлттық және шетел валютасында жүзеге асады. Теңгемен несие алсаңыз теңгенің АҚШ долларына қатысты бағамының төмендеуі немесе жоғарылауына байланысты қарыз алушының қарызында ешқандай өзгеріс болмайды. Ал егер шетел валютасында алсаңыз, онда айталық теңге бағамы АҚШ долларына қатысты төмендесе онда, сол төмендеген мөлшерлеме қарыз алушының алған пайызына қосылып отырады. Айталық теңге бағамы АҚШ долларына қатысты 3,3 %-ға төмендеген жағдайда, егер қарыз алушы 18 %-бен алса, онда 21,3 % (18+3,3) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.