Мемлекеттің инфляцияға қарсы саясаты

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Экономика және бизнес жоғары мектебі

Қаржы кафедрасы

Баяндама

Тақырыбы: «Мемлекеттің инфляцияға қарсы саясаты»

Орындаған: Қыдырмолданова Қ.

Тексерген: Жорабаева Ж. Қ.

2015ж.

Жоспар:

І. Кіріспе бөлім.

ІІ. Негізгі бөлім.

А) Инфляцияның салдарлары;

Ә) Инфляцияға қарсы саясат жүргізу;

Б) Мемлекеттің инфляция кезіндегі іс-қимылы.

ІІІ. Қорытынды.

Инфляция проблемасы экономикалық ғылымда маңызды орын алады оның көрсеткіштері мен әлеуметтік - экономикалық салдарлары елдің және бүкіл әлемдік шаруашылықтың экономикалық қауіпсіздігін бағалауда күрделі рөл атқарады. Қазіргі замандағы жағдайларда осы мєселенің өзектілігі инфляцияның дамуының мәнін, тереңдетілген себептерін және оның ерекшеліктері мен антиинфляциялық саясаттың негізгі бағыттарын айқындау қажеттілігімен анықталады

Дүниежүзінде ХХғ. екінші жартысында инфляция болмаған елдер тіпті жоқ. Егер 30-шы жылдары негізгі проблема жұмыссыздық болса, одан кейін негізгі проблема инфляция болды. Инфляцияның жылдық темпілері әлемдік экономикада 2, 9%-дан 50-ші жылдары, 11%-ға дейін 80-ші жылдары өсті. Қазақстандағы макроэкономикалық құбылыстардың ерекшеліктеріне келсек, бұл «стандартты емес» нарықтық құрылым.

Қазіргі замандағы инфляцияға бірқатар айырмашылықтар тән: егер бұрын инфляция локальді сипатта болса, ал қазір- күнделікті, барлық орамды; егер бұрын үлкен және кіші кезеңді қамтыса, атап айтқанда кезеңдік сипатта болса, ал қазір- хроникалық; қазіргі замандағы инфляция ақшалай ғана емес, сонымен бірге ақшалай емес факторлардың да әсерінде тұрады.

Инфляцияның салдары өте күрделі де көп қырлы. Қарқыны баяу инфляция баға деңгейі мен пайда нормасын өсіреді, сондықтан экономикалық жағдайдың уақытша жандануына ықпал жасайтын фактор болады. Бірақ, уақыт артып инфляция тереңдегенде ол ұдайы өндірістің кедергісіне айналады, қоғамда экономикалық және әлеуметтік жағдай қиындайды.

Инфляцияның салдарлары әр алуан, өзара қайшылықта болады және мынадай жағдайларға әкеп соқтырады.

Біріншіден, ол ұлттық табыс пен байлықты қоғамның әр түрлі топтарымен, экономикалық және әлеуметтік институттар арасында қалай болса солай және болжамсыз қайта бөлуіне мәжбүр етеді.

Екіншіден, инфляцияның жоғары қарқыны және баға құрылымының күрт өзгеруі фирмалар мен үй шаруашылықтарының жоспарлауын қиындата түседі. Ңәтижесінде бизнес жүргізуде болжамсыздық пен қауіп-қатер көбейеді. Осының төлемі ретінде процент ставкасы мен пайда өседі. Инвестициялар қысқы мерзімдік сипат ала бастайды, инвестицияның жалпы көлемінде күрделі құрылыстың үлесі төмендейді және спекулятивтік операциялардың үлес салмағы өсе түседі. Болашақта бұл жағдай ұлттың тұрмысын, әл- ауқатын және жұмыспен қамтылуын төмендетуі мүмкін.

Үшіншіден, қоғамның саяси тұрақтылығы төмендейді, әлеуметтік шиеленіс өседі. Жоғары дәрежелі инфляция қоғамның жаңа құрылымына көшуге жол ашады.

Төртіншіден, экономиканың ашық секторындағы бағаның өсуінің шамамен жоғары қарқындылығы ұлттық тауарлардың бәсекелік қаблетін төмендетеді. бұның нәтижесінде импорт өседі, экспорт төмендейді, жұмыссыздық көбейеді және тауар өндірушілер ойсырады.

Бесіншіден, тұрақтылығы жоғары шетел валютасына сұраныс өседі. Капиталдың шетелге кетуі өседі, валюта нарығында спекуляция үдей түседі. осылар бағаның өсуін жылдамдатады.

Алтыншыдан, ақша формасында жасалған жинақтың нақты құны төмендейді, нақты активтерге сұраныс өседі. Бұның нәтижесінде осы тауарлардың бағасы, бағаның жалпы дәрежесінің өзгеруінен шапшаң өсіп отырады. Инфляцияның жылдам жүруі экономикадағы сұраныстың өсуіне дем береді, ақшадан қашуға жол береді. Фирмалар мен үй шаруашылықтары нақты активтер сатып алу үшін қосымша шығын жасауға мәжбүр болады.

Жетіншіден, мемлекеттік бюджеттің құрылымыөзгереді және нақты табыстары төмендейді. мемлекеттің экспонсионистік фискалдық және монетарлы саясат жүргізуге мүмкіндігі шектеледі. Бюджеттік тапшылық және мемлекеттік борыш өседі. Осыларды ұдайы өндіру механизмі іске қосылады.

Сегізіншіден, жұмыспен толық қамтамасыз етілмеген жағдайда қызмет ететін экономикадағы орташа инфляция, халықтың нақты табысын шамалы төмендетіп, оның көбірек және бұрынғыдан да жақсы еңбек етуін талап етеді. Нәтижесінде жылжымалы инфляция бір мезгілде экокномикалық өсудің төлемі және оның стимулы болып табылады.

Инфляция зардаптарын бейтараптандыру мақсатымен мемлекет инфляцияға қарсы саясат жүргізеді. Мемлекеттің инфляцияға қарсы саясаты экономиканы тұрақтандыру, бағамен жалақыны реттеу, қаржыны сауықтандыру, несие экономикасын тежеу, ақшаны эмиссиялауды қатал бақылауға алу сияқты жалпы экономикалық шараларды іске асыру арқылы жүргізіледі. Инфляция экономикалық «аурудың» ерекше түрі. Ол бір мезгілде материалдық-қаржылық сәйкессіздіктің әрі салдары, әрі себептері ретінде көрінеді. Қазақстанда өндірісті дамытуға бағытталған экономикадағы сәйкессіздіктерді біртіндеп жоймай, инфляцияға қарсы саясатты құру мүмкін емес.

Инфляцияны тежеу үшін, мыналар қажет:

Біріншіден, азық-түлік нарықтарын шұғыл түрде жүргізу, жедел түрде тауар биржаларын құру және дамыту қажет.
Екіншіден, өте қажетті тауарлардың тұрақты мониторингін жүзеге асыру және монополияға қарсы тексерулердің тиімділігін арттыру керек.
Үшіншіден, елдегі инфляцияны тежеу бойынша кешенді шаралар ұйымдастыру қажет.

Инфляцияға қарсы саясат деген бұл инфляцияны төмендетуге бағытталған мемлекеттік реттеу құралдарының жиынтығы. ХХ ғ. 60 жылдарынан бастап бағаны тікелей түрде және жанама түрде реттеу мқсатымен барлық экономикаға ортақ шаралар қолданыла бастады.

Антиинфляциялық саясаттың мақсаты инфляцияны басқарушылық етіп, ал оның деңгейін едәуір бірқалыпты етіп жасау. Ол үшін ақшалай - несиелік, бюджеттік, салықтық әдістері, кірістер саласындағы іс-шаралар, сондай-ақ тұрақтандырудың әртүрлі бағдарламалары қолданылады. Инфляциямен күресудің әдістері тура және жанама болуы мүмкін.
1) жанама әдістер: а) оларды орталық банктың басқаруы арқылы ақшаның жалпы салмағын реттеу; ә) оларды орталық банктердің басқаруы арқылы коммерциялық банктердің несиелік және есептілік пайыздарын реттеу; б) коммерциялық банктердің міндетті қорлары, орталық банктердің ашық базарда құнды қағаздармен операциялары.
2) Тура әдістер: а) мемлекеттің несиелерді және сонымен бірге ақшалай салмақты тура және тікелей реттеуі; ә) бағаларды мемлекеттік реттеу; б) жалақыны мемлекеттік (кәсіподақтармен келісу бойынша) реттеу; в) сыртқы сауданы, капиталды әкелу мен әкету және валюта бағамын мемлекеттік реттеу.

Антиинфляциялық саясаттың бірнеше жіктеулері бар. Мысалы, ортодоксальды және гетеродоксольды.
1. Ортодоксальды нұсқасы экономикаға мемлекет жағынан аз араласудың классикалық емес тұжырымдамасына негізделген. Бюджеттің теңгерілу және айналымда ақшалай салмақтың өсу темпін ұстап тұру проблемаларын шешуде оның қызмет саласын шектеуді ұсынады.
2. Гетеродоксальды нұсқа экономикалық үрдістердің барысына аса белсенді мемлекеттік араласуды көздейді, соның ішінде: баға мен жалақының өсімін уақытша тоқтатып тастау; кәсіпкерлікті және халықтың жинақтарын ынталандыру жөніндегі шаралар, ең алдымен салықтық ауртпалықтарды төмендету арқылы; нарықтық инфрақұрылымды дамыту және өмірге маңызды салалар мен өндірістерді қолдау; сыртқы сауда мен валюталық операцияларды реттеу.

Мемлекеттің инфляция кезіндегі іс-қимылының екі нұсқасы бар, ол:

1) бейімделу саясатын жүргізу немесе кірістерді, жалақыны, пайыздық мөлшерлемелерді, инвестицияларды индекстеу шараларын қолданған кезде, инфляцияға бейімдей; компаниялар мен фирмалар қысқа мерзімді жобаларды жүзеге асырады жеке тұлғалар қосымша кіріс көздерін іздейді және т. б. ;

2) инфляцияны төмендету немесе басу жөніндегі инфляцияға қарсы шаралар кешенін жүргізу.

Инфляцияны жою жөніндегі шаралар кешеніне, солардың ішіндегі шешушісі базалық, өндірістік-экономикалық салалар бола тұрса да, қоғамның жұмыс істейтін өндірістік-экономикалық, әлеуметтік, құқықтық, институционалдық, моралдық- адамгершілік салаларының әртүрлі жақтарына әсер ету кіреді.

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

Экономика және бизнес жоғары мектебі

Қаржы кафедрасы

Баяндама

Тақырыбы: «Инфляциялық таргеттеу»

Орындаған: Қыдырмолданова Қ.

Тексерген: Жорабаева Ж. Қ.

2015ж

1990-жылдардан бастап өнеркәсіптері дамыған кейбір елдер экономикалық дамуды тұрақты қамтамасыз ету үшін және нарықтық бағаны болжамсыз жоғарылаудан қорғау үшін орталық банкілерге инфляция көрсеткіштерін жоспарлау міндеттерін қойды. Бұл инфляцияны бақылау әрекеттері «инфляциялық таргеттеу» (inflation targeting») деп аталды. Орталық банкілердің ақша саясатының жаңа тұжырымдамасын жасаушы кім екеніне нақты жауап жоқ. Ол белгілі швед экономисі К. Викселдің (1896 ж. ) «баға деңгейін тұрақтандыру орталық банк саясатының басты мақсаты болуы қажет» деп айтқан идеясына негізделген деген пікірлер бар11931 жылы швед Риксбанкі осы идеяны бағаны тұрақтандыру бағдарламасына пайдаланды. Одан бері экономикалық теория көптеген өзгерістерге ұшырады, бірақ К. Викселдің базалық идеясы «инфляцияны таргеттеудің» іргетасы болын сақталып қала берді.

«Инфляцияны таргеттеу» ақша теориясында жаңа тұжырымдама ретінде орталық банкілердің XX ғасырдың 1970-80 жылдарындағы ақша саясатының негізгі идеясы болған монетаризмнің орнына келді.

Инфляцияны таргеттеу қойылған мақсатқа жету үшін инфляцияның нақты бір шамасын таңдау, мақсатты бағдар ретінде орталық банкінің операциялық құралдарын, көбінесе пайыздық мөлшерлемелерін пайдаланады. Ол үшін инфляцияның алдағы серпінін болжайды, оны жоспарланған көрсеткіштермен салыстырады да, болжам мен мақсаттың айырмашылығын операциялық құралдарды пайдалану арқылы түзетеді.

Инфляциялық таргеттеу ұстанымдарына көшудің бір қолайлы жағы оның түпкі мақсатқа жету жолындағы икемділігі (бағытты, параметрлерді өзгертуге) және шыдамдылығы. Инфляцияны таргеттеу режимі орталық банкіге жоспарланған инфляция деңгейіне жегу үшін еркін әрекеттер жүргізуге мүмкіндік береді: ақша - кредит моделін, құралдарын таңдауда, тіпті оз саясатының мақсатын таңдауда да бостандық береді. Орталық банкіге ақша-кредит саясатын қалай құру керек екені туралы ешқандай нұсқаулар болмайды.

Таргеттеу әдісінде басты мәселе - баға индексін анықтап, яғни «баға тұрақтылығын» таргет ретінде қандай индекспен көрсету қажет екенін белгілеу. Бұл жерде туатын проблема бар. Ол «баға тұрақтылығы» түсінігіне сай немесе тең көрсеткіштің болмауы. Инфляциялық таргеттеуді қолданушы елдер әдетте, бұл көрсеткіш ретінде ТБИ-ді (тұтыну бағасының индексін) кейбір вариациялық өзгерістермен талдап алады. Мысалы, ТБИ индексінен маусымдық немесе басқа инфляциялық емес факторлардан туындаған баға өзгерістерін алып тастайды. Бұны «базалық инфляция» деп атайды. Осының бәрі маусымдық немесе басқа инфляциялық емес факторлар ақша-кредит саясатына жанама эсерін тигізбеу үшін, оған қосымша түзетулер енгізбеу үшін жасалады.

Инфляциялық таргеттеуге өтудің бастапқы талаптары . Бұл талаптардан екі шарт туындайды:

1) Орталық банкінің жеткілікті дәрежеде тәуелсіз болуы тиіс. Бұл шартты орындау үшін бюджет - салық саясатының ақша-кредит саясатына ешқандай эсері болмауы керек. Ол үшін орталық банк «фискалдық басымдылықтан» бөс болуы қажет, яғни үкіметтің орталық банкіден алған қарыздары өте төменгі деңгейде немесе жоқ болуы керек; сонымен қатар мемлекеттік құнды қағаздардың қосымша эмиссиясының инфляцияға эсерін жою үшін ішкі қаржы нарығының жоғары деңгейде дамуы қажет. Егер «фискалдық басымдылық» орын алатын болса, онда салық саясаты инфляциялық қысымды күшейтуге ықпалын тигізеді де, ақша - кредит саясатының тиімділігін төмендетеді.

2) Билік органдарының еңбекақы, жұмыспен қамту деңгейі, валюта бағамы сияқты басқа экономикалық көрсеткіштерді таргеттеуден бас тартуы. Өйткені бұл көрсеткіштерді орындау барысында орталық банк өзінің негізгі мақсаты - инфляцияны түсіруді орыңдай алмай қалу қаупі туады. Халықаралық валюта қоры (ХВҚ) ақша-кредит және бюджет - салық жүйесі өзара қатынастардың үлгісін жасап, мынадай қорытындыға келді: инфляция мақсатына жетудің ең тиімді жолы тек өндірістің осу қарқынын ескерін жүргізген дұрыс.

Инфляциялық таргеттеуге өту үшін осы негізгі талаптарды орындап, іс-тәжірибеде бірқатар дайындық шараларын жүргізеді:

- инфляцияның үлгісін немесе оны болжаудың әдістемелік нұсқасын әзірлейді;

- алдағы уақыттағы инфляцияның сандық мөлшерін белгілейді;

- инфляцияны мақсатқа (болжамға) қойған көрсеткішке дейін төмендететін ыңғайлы монетарлық құрал іздестіреді;

- монетарлық құралдарды қолдану сәті мен олардың инфляцияға әсерін тигізетін уақыт аралығын анықтайды.

Таргеттеу параметрлерінің қысқаша міндеттері мен мақсаттарын қарастырайық.

Таргеттеудің мақсатты индексі - бұл негізінен тұтыну бағаларының индексі (ТБИ) . ГБИ кейбір елдерде жанама салықтар сияқты факторлар, мемлекеттік шығыстар, ипотека бойынша пайыздық мөлшерлемелер, жылжымайтын мүлік бағалары ескеріледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.