Дайын өнімдер есебі
1. Кіріспе;
2. Негізгі бөлім:
2.1 Дайын өнім қозғалысының есебі
2.2 Дайын өнімнің синтетикалық есебі
2.3 Дайын өнімді тиеудің және сатудың есебі
3. Қорытынды.
2. Негізгі бөлім:
2.1 Дайын өнім қозғалысының есебі
2.2 Дайын өнімнің синтетикалық есебі
2.3 Дайын өнімді тиеудің және сатудың есебі
3. Қорытынды.
Өзінің шығарған өнімін кәсіпорын тұтынушыға сату керек. Сату процесінде кәсіпорын өнімінің пайдалылығы және сапасы айқындалады. Қаражаттардың айналымы сату процесімен аяқталады. Кәсіпорын өнім өндірумен және өнімді сатумен байланысты шығындарды, өндіріс процесінде тапқан таза табыспен қайтарады, оның бір бөлігі мемлекеттік бюджетке және бір бөлігі кәсіпорында пайда түрінде қалады. Нарықтық экономика жағдайында сатудан түскен табыс, кәсіпорынның үздіксіз жұмыс істеуі үшін жалғыз нормальды қайнар көзі болып табылады. Осының барлығы өнімнің шығарылуына, тиелуіне, сатылуына және оған байланысты шығындарға, алынған қаржылық нәтижеге жүйелі бақылауды талап етеді.
Ең алдымен, әрбір кәсіпорын үшін дайын өнім не болып табылатынын нақты анықтап алу керек.
Дайын өнім—бұл өңдеуден толық өткен, бекітілген техникалық нормаларға немесе стандарттарға сәйкес, қоймаға өткізілген немесе тапсырыс берушімен қабылданған бұйымдар мен жартылай фабрикаттарды айтамыз. Немесе В.К.Радостовец берген анықтамасы, ол мынадай:
Дайын өнім-бұл сату үшін арналған негізгі және көмекші цехтардың өнімдері. Дайын өнім өндірісте біткен, жинақталған болуы керек, техникалық бақылау қызметімен техникалық шарттарға және стандарттарға сәйкес және жинақталғандығын куәландыратын төлқұжатпен, сертификатпен немесе басқа да құжаттармен қамтамасыз етіліп, қоймаға тапсырылған, ал тапсырыс берушіге тапсырған жағдайда, қабылдау актілерімен немесе басқа құжаттармен дәлелденуі керек. Шығарылған өнімнің сапасы-бұл өнім қызметіне сәйкес белгілі бір талаптарды қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын өнім касиеттерінің жиынтығы. Стандартармен және техникалық шарттармен анықталған әрбір бұйым үшін өзінің сапа көрсеткіштері анықталады. Казіргі кезде өнімнің сапасына үлкен назар аударылады. Өйткені қатаң бәсекелестік жағдайында, нарықта сұранысқа ие болу үшін, өнімнің шамасы жоғары болу керек. Бұл өнім сатылуының тұрақтылығын сақтайды, өнім циклінің өрлеу кезеңін ұзартады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік сертификаттау жүйесі, өнімнің мемлекеттік стандарттарға сәйкес екенін, оның белгіленген қауіпсіздік-сапа талаптарына сәйкестігін, сәйкестік сертификатымен куәландырады «Джунисбекова А.О.» жеке кәсіпкерлігінің өнімі түсқағаз сәйкестік сертификатымен куәландырған.
Дайын өнім есебінің негізгі міндеттері:
- дайын өнімнің қоймадағы, тоңазытқыштардағы және басқа да өнім сақтау орындары бойынша , оның бар болуы мен жылжуының дұрыс және уақытылы есебін жүргізу;
- өнім көлемі, ассортименті, шығарылған өнімнің сапасы бойынша жоспардың және оны жеткізіп беру бойынша міндеттемелердің орындалуына бақылау;
- дайын өнімнің мүлтіксіз сақталуына және бекітілген лимиттерге сәйкестігін бақылау;
- өнімді сату бойынша жоспрдың орындалуына және сатылған өнім үшін төлемнің уақытылы жүргізілуіне бақылау;
- барлық өнімнің және оның бөлек түрлерінің рентабельдігін анықтау. Тәртіп бойынша, барлық дайын өнім қоймадағы материалды жауапкершіліктегі адамға тапсырылуы керек.
Ең алдымен, әрбір кәсіпорын үшін дайын өнім не болып табылатынын нақты анықтап алу керек.
Дайын өнім—бұл өңдеуден толық өткен, бекітілген техникалық нормаларға немесе стандарттарға сәйкес, қоймаға өткізілген немесе тапсырыс берушімен қабылданған бұйымдар мен жартылай фабрикаттарды айтамыз. Немесе В.К.Радостовец берген анықтамасы, ол мынадай:
Дайын өнім-бұл сату үшін арналған негізгі және көмекші цехтардың өнімдері. Дайын өнім өндірісте біткен, жинақталған болуы керек, техникалық бақылау қызметімен техникалық шарттарға және стандарттарға сәйкес және жинақталғандығын куәландыратын төлқұжатпен, сертификатпен немесе басқа да құжаттармен қамтамасыз етіліп, қоймаға тапсырылған, ал тапсырыс берушіге тапсырған жағдайда, қабылдау актілерімен немесе басқа құжаттармен дәлелденуі керек. Шығарылған өнімнің сапасы-бұл өнім қызметіне сәйкес белгілі бір талаптарды қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын өнім касиеттерінің жиынтығы. Стандартармен және техникалық шарттармен анықталған әрбір бұйым үшін өзінің сапа көрсеткіштері анықталады. Казіргі кезде өнімнің сапасына үлкен назар аударылады. Өйткені қатаң бәсекелестік жағдайында, нарықта сұранысқа ие болу үшін, өнімнің шамасы жоғары болу керек. Бұл өнім сатылуының тұрақтылығын сақтайды, өнім циклінің өрлеу кезеңін ұзартады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік сертификаттау жүйесі, өнімнің мемлекеттік стандарттарға сәйкес екенін, оның белгіленген қауіпсіздік-сапа талаптарына сәйкестігін, сәйкестік сертификатымен куәландырады «Джунисбекова А.О.» жеке кәсіпкерлігінің өнімі түсқағаз сәйкестік сертификатымен куәландырған.
Дайын өнім есебінің негізгі міндеттері:
- дайын өнімнің қоймадағы, тоңазытқыштардағы және басқа да өнім сақтау орындары бойынша , оның бар болуы мен жылжуының дұрыс және уақытылы есебін жүргізу;
- өнім көлемі, ассортименті, шығарылған өнімнің сапасы бойынша жоспардың және оны жеткізіп беру бойынша міндеттемелердің орындалуына бақылау;
- дайын өнімнің мүлтіксіз сақталуына және бекітілген лимиттерге сәйкестігін бақылау;
- өнімді сату бойынша жоспрдың орындалуына және сатылған өнім үшін төлемнің уақытылы жүргізілуіне бақылау;
- барлық өнімнің және оның бөлек түрлерінің рентабельдігін анықтау. Тәртіп бойынша, барлық дайын өнім қоймадағы материалды жауапкершіліктегі адамға тапсырылуы керек.
1. «Аудит предприятия» Москва, 2005. Издательство «Дело»
2. «Бухгалтерлік есеп туралы және қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. (26.06.2002 ж.).
3. Абдиманапов А.Н. «Учетная политика предприятия (рекомендация)» Бухгалтерлік есеп және аудит. № 2, 2000
4. Абленов Д . О . «Аудит негіздері» Алматы, Экономика, 2005
5. Әжібаева З. Н . , Байболтаева Н . Ә . , Жұмағалиева Ж . Ғ . «Аудит» Алматы,2006.
6. Барышников Н.П. «Организация и методика проведения общего аудита» М., «Филинъ», 2000.
7. Дюсембаев К.Ш. «Анализ финансового положения предприятия». А., Экономика, 2000.
8. Ержанов М.С.,Нурумов А.А. Финансовая отчетность Казахстанских предприятий.Алматы: Экономика,2007.
9. Нургалиева Р.Н. «Аралық қаржылық есебі», 1, 2 бөлім Карағанды – 2004
2. «Бухгалтерлік есеп туралы және қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. (26.06.2002 ж.).
3. Абдиманапов А.Н. «Учетная политика предприятия (рекомендация)» Бухгалтерлік есеп және аудит. № 2, 2000
4. Абленов Д . О . «Аудит негіздері» Алматы, Экономика, 2005
5. Әжібаева З. Н . , Байболтаева Н . Ә . , Жұмағалиева Ж . Ғ . «Аудит» Алматы,2006.
6. Барышников Н.П. «Организация и методика проведения общего аудита» М., «Филинъ», 2000.
7. Дюсембаев К.Ш. «Анализ финансового положения предприятия». А., Экономика, 2000.
8. Ержанов М.С.,Нурумов А.А. Финансовая отчетность Казахстанских предприятий.Алматы: Экономика,2007.
9. Нургалиева Р.Н. «Аралық қаржылық есебі», 1, 2 бөлім Карағанды – 2004
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Cемей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Дайын өнімдер есебі
Орындаған: Қайролла Е.Д.
Топ: ФН-305
Тексерген: Искакова М.С.
Семей 2015 жыл
Жоспар:
1. Кіріспе;
2. Негізгі бөлім:
2.1 Дайын өнім қозғалысының есебі
2.2 Дайын өнімнің синтетикалық есебі
2.3 Дайын өнімді тиеудің және сатудың есебі
3. Қорытынды.
Өзінің шығарған өнімін кәсіпорын тұтынушыға сату керек. Сату процесінде кәсіпорын өнімінің пайдалылығы және сапасы айқындалады. Қаражаттардың айналымы сату процесімен аяқталады. Кәсіпорын өнім өндірумен және өнімді сатумен байланысты шығындарды, өндіріс процесінде тапқан таза табыспен қайтарады, оның бір бөлігі мемлекеттік бюджетке және бір бөлігі кәсіпорында пайда түрінде қалады. Нарықтық экономика жағдайында сатудан түскен табыс, кәсіпорынның үздіксіз жұмыс істеуі үшін жалғыз нормальды қайнар көзі болып табылады. Осының барлығы өнімнің шығарылуына, тиелуіне, сатылуына және оған байланысты шығындарға, алынған қаржылық нәтижеге жүйелі бақылауды талап етеді.
Ең алдымен, әрбір кәсіпорын үшін дайын өнім не болып табылатынын нақты анықтап алу керек.
Дайын өнім -- бұл өңдеуден толық өткен, бекітілген техникалық нормаларға немесе стандарттарға сәйкес, қоймаға өткізілген немесе тапсырыс берушімен қабылданған бұйымдар мен жартылай фабрикаттарды айтамыз. Немесе В.К.Радостовец берген анықтамасы, ол мынадай:
Дайын өнім-бұл сату үшін арналған негізгі және көмекші цехтардың өнімдері. Дайын өнім өндірісте біткен, жинақталған болуы керек, техникалық бақылау қызметімен техникалық шарттарға және стандарттарға сәйкес және жинақталғандығын куәландыратын төлқұжатпен, сертификатпен немесе басқа да құжаттармен қамтамасыз етіліп, қоймаға тапсырылған, ал тапсырыс берушіге тапсырған жағдайда, қабылдау актілерімен немесе басқа құжаттармен дәлелденуі керек. Шығарылған өнімнің сапасы-бұл өнім қызметіне сәйкес белгілі бір талаптарды қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын өнім касиеттерінің жиынтығы. Стандартармен және техникалық шарттармен анықталған әрбір бұйым үшін өзінің сапа көрсеткіштері анықталады. Казіргі кезде өнімнің сапасына үлкен назар аударылады. Өйткені қатаң бәсекелестік жағдайында, нарықта сұранысқа ие болу үшін, өнімнің шамасы жоғары болу керек. Бұл өнім сатылуының тұрақтылығын сақтайды, өнім циклінің өрлеу кезеңін ұзартады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік сертификаттау жүйесі, өнімнің мемлекеттік стандарттарға сәйкес екенін, оның белгіленген қауіпсіздік-сапа талаптарына сәйкестігін, сәйкестік сертификатымен куәландырады Джунисбекова А.О. жеке кәсіпкерлігінің өнімі түсқағаз сәйкестік сертификатымен куәландырған.
Дайын өнім есебінің негізгі міндеттері:
- дайын өнімнің қоймадағы, тоңазытқыштардағы және басқа да өнім сақтау орындары бойынша , оның бар болуы мен жылжуының дұрыс және уақытылы есебін жүргізу;
- өнім көлемі, ассортименті, шығарылған өнімнің сапасы бойынша жоспардың және оны жеткізіп беру бойынша міндеттемелердің орындалуына бақылау;
- дайын өнімнің мүлтіксіз сақталуына және бекітілген лимиттерге сәйкестігін бақылау;
- өнімді сату бойынша жоспрдың орындалуына және сатылған өнім үшін төлемнің уақытылы жүргізілуіне бақылау;
- барлық өнімнің және оның бөлек түрлерінің рентабельдігін анықтау. Тәртіп бойынша, барлық дайын өнім қоймадағы материалды жауапкершіліктегі адамға тапсырылуы керек.
2.1 Дайын өнім қозғалысының есебі
Дайын өнімнің түрлері және сақталу орындары бойынша сандық есеп бірнеше әдістермен ұйымдастырылуы мүмкін, біріншісі -- шиказаттар мен материалдар (яғни, қабылдау-тапсыру накладнойлары, актілер, ведомосттер негізінде толтырылған қоймалық есептің сұрыптық карточкалары) есебіне ұқсас немесе карточкасыз әдіспен.
Бірінші әдіс бойынша бухгалтерияда, өнім түрлерінің шығару бөлімшелері және сақталу орындары бойынша өнімнің келіп түсуінің топтық ведомосттерін құрады немесе өңдейді. Карточкасыз әдіс бойынша, электронды есептеуіш машина көмегімен өндірістен шыққан өнімдерге және қоймадағы және басқа да жерлерде сақталуда тұрған дайын бұйымдардың жылжуына күнделікті айналым ведомостерін жасайды. Назар аударатын бір жайт, келіп түскен, шығыс етілген және қалған өнімдер туралы мәліметтер балансталынған. Ал дайын өнім калдықтарына кезеңді түрде түгендеу жасалып отырады.
Дайын өнімнің қоймадағы есебі (ср. № М-17) үлгідегі коймалық карточкаларда жүргізіледі. Карточкада есептелген ай соңындағы қалдықтарды қойма меңгерушісі, дайын өнімнің қалдық кітабына енгізеді. Дайын өнімнің кірістелгені және шығыс етілгені жөніндегі құжаттар, қабылдау-тапсыру құжаттарының рестрімен бірге бухгалтерияға тапсырады.
Дайын өнімнің кірістелгені және шығыс етілгені жөніндегі кабылдау-тапсыру құжаттарының рестрінің мәліметтерін, дайын енімнің синтетикалық есебінің жинақтау ведомостіне есеп топтары бойынша жазады. Бұл ведомостте өнімнің ай басындағы қалдығын, келіп түскенін, шығыс етілгенін көрсетеді және есеп топтары бойынша ай соңындағы қалдығын есептеп шығарады, жинақтау ведомостінің мәліметтерін дайын өнім қалдығының кітабымен тексереді. Бұл қоймалық және синтетикалық есептің тевдігін қамтамасыз етеді.
Дайын өнім қозғалысының қоймалық карточкадағы есебі, лайық бұйымдардың орналасқан жерінде орнатылған техникалық құралдар арқылы да жүргізілуі мүмкін. Келіп түскен және тиелген әнімнің бастапқы құжаттауымен бір уақытта, басқару, бақылау және қорытынды есеп беруді құрастыру үшін қажетті болатын, өнімді кез келген бөлікте топтау үшін ақпараттар электронды есептеуіш машинаға енгізіледі.
Толығымен автоматтандырылған қоймаларда, дайын өнімнің коймадағы есебі көп жағдайда дәстүрлі карточкадағы формада жүргізілмейді, ал басқару үшін қажетті мәліметтерді, сұрау (запрос) арқылы ақпарат ретінде алады. Қоймалық карточкаларды, дайын өнімнің әрбір атауы және түрі бойынша оның қалдықтары мен козғалысын, оперативті машинограммалар алмастырады.
Өндірістен шыққан өнім қабылдау-тапсыру накладнойларымен, спецификациялармен, қабылдау актілері және тағы сол сияқты құжаттармен рәсімделеді. Әдетте, олар екі дана етіп толтырылады, біреуі тапсырған адамда, екінші қоймада қалады. Қоймаға кірістелетін бұйымдардың салмағы, көлемі өленуі тиіс және қажет жағдайда таразыға тартылып, есептелуі мүмкін. Ал оның бағасы номенклатура-баға көрсеткіші негізінде қойылады.
Дайын өнім есебінің дұрыс ұйымдастырылуының маңызды шартының бірі болып- номенклатуралық-баға көрсеткішінің бар болуы болып табылады. Онда әрбір бұйымның түрі, оның ерекше белгісі (моделі, артикулы, маркасы, фасон тағы сол сияқты), бекітілген коды, жинақталған номенклатуралық нөмірі яғни, өндіріс және өнімді сату барысында берілген нөмірі және есептік бағасы көрсетіледі.
Бухгалтерлік есепте электронды есептеуіш машинаны пайдаланған уақытта, номенклатура-баға көрсеткішімен бірге, өнімнің кешенді анықтамалықтары пайдаланылады: әртүрлі салықтар түрлері салынатын және салынбайтын анықтамалықтар, орташа тоқсандық және орташа жылдық өзіндік құн анықтамалығы, төлеушілер мен жүк алушылар анықтамалығы.
Ішкі нарыққа тиелген және экспортқа жіберілетін өнімдердің шот сомасын анықтау әдістері де анықтамалық ретінде кұрастырылады. Анықтамалықтарда бұйымның атауы, тауарлық өнім түрінің коды, бағасы, өзіндік құны, салық ставкалары және тағы сол сияқты көрсетіледі. Барлық осы мәлеметтерді ақпаратты-машиналық тасымалдаушыға жазады. Оны өнім қорын оперативті басқару үшін және сәйкес қорытынды есеп беруді құрастыру үшін пайдаланады.
Ағымдағы есепте өнім (жұмыс, қызмет) ірілендірілген позициялар бойынша топталады: негізгі өндіріс бұйымдары, кеңінен тұтынатын тауарлар, қалдықтардан жасалған тауарлар, қосалқы бөлшектер, орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер.
Кәсіпорында қоймалық есеп карточкалық әдіспен жүргізіледі. Өнімді цехтан қоймаға кірістеу жоғарыда көрсетілген тәртіп бойынша орындалады. Цех, накладнойлар арқылы қоймаға дайын өнімді өткізеді. Қойма меңгерушісі өнімнің есебін сандық көрсеткішпен жүргізеді және бухгалтерлік есеппен тендестігін әр айда материалдық есеп беруді жасаумен және накладнойлармен және олардың реестрін тапсыру арқылы жүргізеді.
Кәсіпорында негізгі өндіріс бүйымдары ретінде түсқағаздардың барлық түрлері жатады. Олардың қатарына түсқағаздардың негізгі төрт түрі жатады:
"флекс" түсқағазы -- бір қабатты қағаз түсқағаздар, ретсіз ығысуымен және белгілі бір қайталану қадамы жоқ;
"симплекс" түсқағазы -- регистрлік ығысумен яғни, белгілі бір қадаммен қайталанатын және реттелген суреті (өрнегі) бар қағаз түсқағаздар;
"кашир" түсқағазы -- ретсіз ығысумен, белгілі бір қайталану қадамы жоқ, екі қабат жапсырылған қағаздан түратын қағаз түсқағаздар;
"дуплекс" түсқағазы - регистрлік ығысумен яғни, белгілі бір қадаммен қайталанатын және реттелетін суреті (өрнегі) бар екі қабат жапсырылған қағаздан түратын қағаз түсқағаздар.
Ал жанама көрсететін қызметтер мен жұмыстар қатарына: ағаш жону цехын және витраждық цехты жатқызуға болады.
Қалдықтардан жасалатын бұйымдарға А 1, А 3 форматты қағаздар беттері жатады және сурет салынуға арналған альбомдар жатады. Өндіріс процесінде түсқағаз шығарудан қалған қалдықтар материалдар ретінде қоймаға кірістеледі. Сондықтан түгелдікті қамтамасыз ету үшін түгендеу жүргізеді.
Дайын өнімді түгендеу. Дайын өнімді түгендеудің негізгі міндеті дайын бұйымдардың қоймадағы және тиелген өнімдердің нақты барлығын тексеру болып табылады. Сонымен бірге тапсыру накладнойларымен құжатталмаған дайын бұйымдарды, қайта сұрыптау фактілерін, бұзылған, жетпеген және артық шыққан дайын өнімдерді анықтайды, ұсынылған шоттардың толық төленгендігін немесе мерзімнен өткен төлемдерді тексереді.
Дайын өнімдерді түгендеу тәртібі, айналымдағы активтер құрамына кіретін басқа материалдық құндылықтар сияқты. Кейбір айырмашылық, дайын бұйымдардың кейбір жағдайларда өз ұйымының қоймасында ғана сақталып қоймай, сонымен бірге құрылымдық бөлімшелерде (цехтарда, цех кладовойларында) және басқа ұйымдар жауапкершілігінде сақталуда болады. Олар бухгалтерлік есепте және түгендеу тізімінде бөлек, бірақ толық түтас болып көрсетіледі. Дайын бұйымдардың қозғалысы әдетте, шикізат пен материал қозғалысынан интенсивті болғандықтан, өнімді түгендеуді тығыз мерзімде өткізу керек. Бұл кезде дайын бұйымдардың бар болуын тек қана оларды қайта санау, таразыға тарту, өлшеу арқылы ғана емес, сонымен қатар олардың буып-түйілгенін, сұрпын және басқа сапалық сипаттамаларын тексеру арқылы қол жеткізеді. Түгендеу тізімінде кодтан басқа дайын өнімнің атауын және санын, номенклатуралық нөмірін, маркасын, сұрып және дайын өнімге қойылатын стандартта және техникалық шарттарда көрсетілген басқа да ерекше белгілері жазылады.
Тұрып қалған және сапасы кем өнімдерге бөлек тізімдер жасалады. Жарамсыз болған бұйымдар тізімге енгізілмейді. Оларға арнайы акт жасалады, онда дайын өнімнің бұзылу салдарынан шегетін зиян сомасын көрсетеді.
Түгендеу кезінде келіп түскен бұйымдарды түгендеу комиссиясының қатысумен қабылдайды және бөлек тізімге енгізеді. Тиелген болып саналатын немесе тиелген, бірақ сатып алушылармен алып кетілмеген тауарларды бөлек жазады. Буып-түю және сақтау үшін арналған ыдыстарды дайын өніммен бірге түрі, мақсаты және категориясы (жаңа және қолданыста болған) бойынша түгенделеді.
Сатып алушылармен уақытысында төленбеген тиелген тауарларға және жеткізіп берулерге түгендеу тізімдері әрбір тиелген жүк бойынша бөлек жүргізіледі. Онда тауардың және сатып алушының атауы, тиеу датасы, есеп айырысу құжаттарының жазылу датасы, олардың нөмірі мен сомалары көрсетіледі. Басқа ұйымдар қоймаларында сақталуда жатқан дайын өнімдер, тізімге, материалдық құндылықтарды жауапкершілік сақталуға тапсырғандығын дәлелдейтін құжаттар негізінде тізімдерге енгізіледі. Бұл тізімдерде өнімнің атауы, саны, сұрып, өнімнің есептік құны, сақтауға алынған датасы, орналасқан жері, дәлелдейтін құжаттардың нөмірі мен датасы көрсетіледі. Жауапкершіліктегі сақтауға қалдырылған өнімнің сақтау колхаттары, түгендеу басталу датасына жақын қайта құжатталуы керек.
Түгендеу нәтижелері бойынша салыстыру ведомосттерін есептік мәліметтер бойынша ауытқу анықталған өнім түрлері бойынша ғана жасалады. Түгендеу кезінде анықталған дайын өнімнің қалдықтарын, ағымдағы есепте қабылданған баға бойынша бағалайды. Түгендеу нәтижесінде анықталған дайын бұйымдардың нақты қалдықтары мен есептік мәліметтері арасындағы кішіпейілдіктер, жалпы қабылданған материалдық құндылықтарды тәртібііне сәйкес жүргізіледі.
Көп жағдайда түгендеу кезінде дайын өнімнің жетіспеушілігі анықталады. Ол әртүрлі себептерге байланысты болады. Мысалы: ұрлануы, бүлінуі, қирауы немесе табиғи кему нормасы шегінде ысырап болуы мүмкін, табиғи апат нәтижесінде немесе ақау өнім табылу нәтижесінде шығыс етіледі.
Ұрлану, қирауы, бүлінуі нәтижесінде дайын өнімнің ысырап болуы анықталған жетіспеушілік сомасына:
Дебет 2180 "Басқа да қысқа мерзімді дебиторлық борыштар", "Құндылықтардың бүлінуінен болған жетіспеушілік, ысырап" субшоты. Кредит 1320 "Дайын өнім".
Қазіргі кезде осы тауарлардың құны салық салынатын айналым ретінде қарастырылады деп ойлау қате, өйткені Салық шексінде қосылған құн салығы салынатын айналымда жоқ. Бұрын яғни, Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасының Заңының 56-бабының 5-тармағына сәйкес негізгі құралдарды қоса алғанда, Тауарлардың бүлінуі, жоғалуы кезінде осы тауардың құны салық салынатын айналым болатын.
Өнім табиғи кему нормасының шегінде есептен шығарылуы субшоты
Дебет 7210 Әкімшілік шығыстары Кредит 2180 "Басқа да қысқа мерзімді дебиторлық борыштар", заңдылықтардың бүлінуінен болған жетіспеушілік, ысырап шоты.
2.2 Дайын өнімнің синтетикалық есебі
Қолмен немесе есептеу техникасының көмегімен өндірістен шыққан дайын бұйымдардың есебін жүргізу үшін бухгалтерия натуралды және құндық көрсеткішпен есептелген, кәсіпорын қоймасына тапсырылған дайын өнімнің шығарылу ведомосттерін қүрады. Бұл ведомосттердің мәліметтерін өндіріс көлемі бойынша тапсырманың орындалуына бақылау жасау үшін және синтетикалық есеп шоттарында бухгалтерлік жазулары көрсету үшін пайдаланады.
Дайын өнімнің есебін 1320 "Дайын өнім" активті шотында жүргізіледі. 1320 шотта дайын өнімнің бар болуы және қозғалысы есептеледі. Шетке көрсетілген қызметтер мен жасалған жұмыстар 1320 "Дайын өнім" шотында көрсетілмейді, ал оның нақты шығындары 8- "Өндірістік есеп шоттары" бөлімінің 8100 "Негізгі өндіріс", 8200 "Меншікті өндірістіңі жартылай фабрикаттары", 8300 "Көмекші өндіріс" шоттарының кредитінен, тура 7000- "Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны" бөлімшесінің сәйкес шоттарының дебетіне апарылып шығыс етіледі. Орналасқан жерінде тапсырыс берушілерге тапсырылатын, бірақ қабылдау актісімен рәсімделмеген өнім 1320 "Дайын өнім" шотында емес, аяқталмаған өндіріс құрамында есептеледі. 1320 "Дайын өнім" шотының дебеті бойынша, "Өндірістік есеп шоттары" бөлімінің 8100 "Негізгі өндіріс",8200 "Меншікті өндірістіңі жартылай фабрикаттары", 8300 "Көмекші өндіріс" шоттарының сәйкесінің кредитімен корреспонденцияланады. Онда дайын өнім нақты өндірістік өзіндік құн бойынша көрсетіледі.
Егер дайын өнім 1320 "Дайын өнім" шотында есептік баға (нормативтік өзіндік құн) бойынша есептелетін болса, онда оның нақты өндірістік өзіндік құннан ауытқуы осы шотта анықталады.
Дайын өнімді 1320 "Дайын өнім" шотынан шығыс еткенде, осы өнімге жататын нақты өндірістік өзіндік құнының есептік бағадан ауытқу сомасы, ай басындағы дайын өнім қалдығының және есепті мерзім бойы келіп түскен дайын өнімнің нақты өндірістік кұнының, олардың есептік бағасынан ауытқуының пайызы есептеледі.
Тиелген және сатылған өнімге жататын нақты өндірістік өзіндік құнның есептік бағадан ауытқу сомасы, 1320 "Дайын өнім" шотының кредиті және 7000- "Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны" бөлімшенің 7010 " Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны" шотының дебетіне, артық жұмсалғандығына және үнемдегеніне байланысты, қосымша немесе сторнолық жазумен көрсетіледі.
Сату тәртібінде тиелген немесе дайын өнім тұрған жерінде сатып алушыларға (тапсырыс берушілерге) тапсырылған және осы сатып алушыларға (тапсырыс берушілерге) дайын өнім үшін ұсынылған есеп айырысу құжаттары 1320 "Дайын өнім" шотының кредитінен 7010 шоттың дебетіне шығыс етіледі.
Егер жеткізіп беру келісім шарты бойынша жоғарыда көрсетілгеннен басқа (мысалы, консигнация шарты бойынша өнімді бергенде, өнімді экспортқа шығарғанда) тиелген өнімнің иелену, пайдалану және билік ету құқығының өту моменті және оның субъектіден сатып алушыға (тапсырыс берушіге) өту барысында кездейсоқ жойылу қаупі шарттасылған болса, онда иелену құқы өту моментіне дейін, бұл өнім 1320 "Дайын өнім" шотынан шығыс етілмейді және субъектінің дайын өнім құрамында оқшау есептеледі.
Егер дайын өнім субъектінің өзінде пайдаланатын болса, онда ол 1320 "Дайын өнім"шотына кірістелмейді. Ондай өнімдер 1300 бөлімшенің сәйкес шоттарында немесе 7200 "Әкімшілік шығыстары" бөлімшенің 7210 "Әкімшілік шығыстары" шотында есептеледі.
Егер тұтынушы ақау дайын өнімді қайтарған жағдайда (егер ақау жөнделмейтін кезде және егер тұтынушы төленілген соманы кайтаруды талап еткенде) 7010 " Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны " шоты дебет және 1320 "Дайын өнім" шотының кредиті - нақты өзіндік құны бойынша сторно жазылады. Бір уақытта тұтынушыға қарыз 1060 "Басқа да ақша қаражаттары", 1030 "Ағымдағы банк шоттарындағы ақша қаражаттары"аналитикалық шоты валютаның түрі бойынша, 1010 "Кассадағы ақша қаражаттар" бөлімшенің сәйкес шоттарының кредиті және 1200 "Қысқа мерзімді дебиторлық борыштар" бөлімшенің 1210 " Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердіңқысқа мерзімді дебиторлық борыштары" шотының дебеті бойынша көрсетіледі. Мұнымен қоса, сатылған өнімнің құны, қайтару сомасына кемиді. Сатып алушының талабы бойынша ақау өнімді жарамды өнімге ауыстырылған жағдайда, бухгалтерлік есеп шоттары бойынша келесідей жазулар жүргізіледі. Ақау өнімнің орнына апарылған өнімнің өзіндік құны, тауардың шығару көлемінен 1320 шоттың дебеті және 8 "Өндірістегі есеп шоттары" бөлімінің сәйкес шоттарының кредиті бойынша есептен шығарылады.
1320 шот бойынша корреспонденциялар келесі кестеде көрсетілген.
Дайын өнім есебінің шоттар корреспонденциясы
кесте-1.2
№
Операциялар мазмұны
Дебет
Кредит
1.
Дайын өнімді кірістеу.
1320
8100,8110,
8300.
2.
Сату тәртібінде тиелген дайын өнімнің нақты ... жалғасы
Cемей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
СӨЖ
Тақырыбы: Дайын өнімдер есебі
Орындаған: Қайролла Е.Д.
Топ: ФН-305
Тексерген: Искакова М.С.
Семей 2015 жыл
Жоспар:
1. Кіріспе;
2. Негізгі бөлім:
2.1 Дайын өнім қозғалысының есебі
2.2 Дайын өнімнің синтетикалық есебі
2.3 Дайын өнімді тиеудің және сатудың есебі
3. Қорытынды.
Өзінің шығарған өнімін кәсіпорын тұтынушыға сату керек. Сату процесінде кәсіпорын өнімінің пайдалылығы және сапасы айқындалады. Қаражаттардың айналымы сату процесімен аяқталады. Кәсіпорын өнім өндірумен және өнімді сатумен байланысты шығындарды, өндіріс процесінде тапқан таза табыспен қайтарады, оның бір бөлігі мемлекеттік бюджетке және бір бөлігі кәсіпорында пайда түрінде қалады. Нарықтық экономика жағдайында сатудан түскен табыс, кәсіпорынның үздіксіз жұмыс істеуі үшін жалғыз нормальды қайнар көзі болып табылады. Осының барлығы өнімнің шығарылуына, тиелуіне, сатылуына және оған байланысты шығындарға, алынған қаржылық нәтижеге жүйелі бақылауды талап етеді.
Ең алдымен, әрбір кәсіпорын үшін дайын өнім не болып табылатынын нақты анықтап алу керек.
Дайын өнім -- бұл өңдеуден толық өткен, бекітілген техникалық нормаларға немесе стандарттарға сәйкес, қоймаға өткізілген немесе тапсырыс берушімен қабылданған бұйымдар мен жартылай фабрикаттарды айтамыз. Немесе В.К.Радостовец берген анықтамасы, ол мынадай:
Дайын өнім-бұл сату үшін арналған негізгі және көмекші цехтардың өнімдері. Дайын өнім өндірісте біткен, жинақталған болуы керек, техникалық бақылау қызметімен техникалық шарттарға және стандарттарға сәйкес және жинақталғандығын куәландыратын төлқұжатпен, сертификатпен немесе басқа да құжаттармен қамтамасыз етіліп, қоймаға тапсырылған, ал тапсырыс берушіге тапсырған жағдайда, қабылдау актілерімен немесе басқа құжаттармен дәлелденуі керек. Шығарылған өнімнің сапасы-бұл өнім қызметіне сәйкес белгілі бір талаптарды қанағаттандыруға жарамдылығын сипаттайтын өнім касиеттерінің жиынтығы. Стандартармен және техникалық шарттармен анықталған әрбір бұйым үшін өзінің сапа көрсеткіштері анықталады. Казіргі кезде өнімнің сапасына үлкен назар аударылады. Өйткені қатаң бәсекелестік жағдайында, нарықта сұранысқа ие болу үшін, өнімнің шамасы жоғары болу керек. Бұл өнім сатылуының тұрақтылығын сақтайды, өнім циклінің өрлеу кезеңін ұзартады. Қазақстан Республикасының мемлекеттік сертификаттау жүйесі, өнімнің мемлекеттік стандарттарға сәйкес екенін, оның белгіленген қауіпсіздік-сапа талаптарына сәйкестігін, сәйкестік сертификатымен куәландырады Джунисбекова А.О. жеке кәсіпкерлігінің өнімі түсқағаз сәйкестік сертификатымен куәландырған.
Дайын өнім есебінің негізгі міндеттері:
- дайын өнімнің қоймадағы, тоңазытқыштардағы және басқа да өнім сақтау орындары бойынша , оның бар болуы мен жылжуының дұрыс және уақытылы есебін жүргізу;
- өнім көлемі, ассортименті, шығарылған өнімнің сапасы бойынша жоспардың және оны жеткізіп беру бойынша міндеттемелердің орындалуына бақылау;
- дайын өнімнің мүлтіксіз сақталуына және бекітілген лимиттерге сәйкестігін бақылау;
- өнімді сату бойынша жоспрдың орындалуына және сатылған өнім үшін төлемнің уақытылы жүргізілуіне бақылау;
- барлық өнімнің және оның бөлек түрлерінің рентабельдігін анықтау. Тәртіп бойынша, барлық дайын өнім қоймадағы материалды жауапкершіліктегі адамға тапсырылуы керек.
2.1 Дайын өнім қозғалысының есебі
Дайын өнімнің түрлері және сақталу орындары бойынша сандық есеп бірнеше әдістермен ұйымдастырылуы мүмкін, біріншісі -- шиказаттар мен материалдар (яғни, қабылдау-тапсыру накладнойлары, актілер, ведомосттер негізінде толтырылған қоймалық есептің сұрыптық карточкалары) есебіне ұқсас немесе карточкасыз әдіспен.
Бірінші әдіс бойынша бухгалтерияда, өнім түрлерінің шығару бөлімшелері және сақталу орындары бойынша өнімнің келіп түсуінің топтық ведомосттерін құрады немесе өңдейді. Карточкасыз әдіс бойынша, электронды есептеуіш машина көмегімен өндірістен шыққан өнімдерге және қоймадағы және басқа да жерлерде сақталуда тұрған дайын бұйымдардың жылжуына күнделікті айналым ведомостерін жасайды. Назар аударатын бір жайт, келіп түскен, шығыс етілген және қалған өнімдер туралы мәліметтер балансталынған. Ал дайын өнім калдықтарына кезеңді түрде түгендеу жасалып отырады.
Дайын өнімнің қоймадағы есебі (ср. № М-17) үлгідегі коймалық карточкаларда жүргізіледі. Карточкада есептелген ай соңындағы қалдықтарды қойма меңгерушісі, дайын өнімнің қалдық кітабына енгізеді. Дайын өнімнің кірістелгені және шығыс етілгені жөніндегі құжаттар, қабылдау-тапсыру құжаттарының рестрімен бірге бухгалтерияға тапсырады.
Дайын өнімнің кірістелгені және шығыс етілгені жөніндегі кабылдау-тапсыру құжаттарының рестрінің мәліметтерін, дайын енімнің синтетикалық есебінің жинақтау ведомостіне есеп топтары бойынша жазады. Бұл ведомостте өнімнің ай басындағы қалдығын, келіп түскенін, шығыс етілгенін көрсетеді және есеп топтары бойынша ай соңындағы қалдығын есептеп шығарады, жинақтау ведомостінің мәліметтерін дайын өнім қалдығының кітабымен тексереді. Бұл қоймалық және синтетикалық есептің тевдігін қамтамасыз етеді.
Дайын өнім қозғалысының қоймалық карточкадағы есебі, лайық бұйымдардың орналасқан жерінде орнатылған техникалық құралдар арқылы да жүргізілуі мүмкін. Келіп түскен және тиелген әнімнің бастапқы құжаттауымен бір уақытта, басқару, бақылау және қорытынды есеп беруді құрастыру үшін қажетті болатын, өнімді кез келген бөлікте топтау үшін ақпараттар электронды есептеуіш машинаға енгізіледі.
Толығымен автоматтандырылған қоймаларда, дайын өнімнің коймадағы есебі көп жағдайда дәстүрлі карточкадағы формада жүргізілмейді, ал басқару үшін қажетті мәліметтерді, сұрау (запрос) арқылы ақпарат ретінде алады. Қоймалық карточкаларды, дайын өнімнің әрбір атауы және түрі бойынша оның қалдықтары мен козғалысын, оперативті машинограммалар алмастырады.
Өндірістен шыққан өнім қабылдау-тапсыру накладнойларымен, спецификациялармен, қабылдау актілері және тағы сол сияқты құжаттармен рәсімделеді. Әдетте, олар екі дана етіп толтырылады, біреуі тапсырған адамда, екінші қоймада қалады. Қоймаға кірістелетін бұйымдардың салмағы, көлемі өленуі тиіс және қажет жағдайда таразыға тартылып, есептелуі мүмкін. Ал оның бағасы номенклатура-баға көрсеткіші негізінде қойылады.
Дайын өнім есебінің дұрыс ұйымдастырылуының маңызды шартының бірі болып- номенклатуралық-баға көрсеткішінің бар болуы болып табылады. Онда әрбір бұйымның түрі, оның ерекше белгісі (моделі, артикулы, маркасы, фасон тағы сол сияқты), бекітілген коды, жинақталған номенклатуралық нөмірі яғни, өндіріс және өнімді сату барысында берілген нөмірі және есептік бағасы көрсетіледі.
Бухгалтерлік есепте электронды есептеуіш машинаны пайдаланған уақытта, номенклатура-баға көрсеткішімен бірге, өнімнің кешенді анықтамалықтары пайдаланылады: әртүрлі салықтар түрлері салынатын және салынбайтын анықтамалықтар, орташа тоқсандық және орташа жылдық өзіндік құн анықтамалығы, төлеушілер мен жүк алушылар анықтамалығы.
Ішкі нарыққа тиелген және экспортқа жіберілетін өнімдердің шот сомасын анықтау әдістері де анықтамалық ретінде кұрастырылады. Анықтамалықтарда бұйымның атауы, тауарлық өнім түрінің коды, бағасы, өзіндік құны, салық ставкалары және тағы сол сияқты көрсетіледі. Барлық осы мәлеметтерді ақпаратты-машиналық тасымалдаушыға жазады. Оны өнім қорын оперативті басқару үшін және сәйкес қорытынды есеп беруді құрастыру үшін пайдаланады.
Ағымдағы есепте өнім (жұмыс, қызмет) ірілендірілген позициялар бойынша топталады: негізгі өндіріс бұйымдары, кеңінен тұтынатын тауарлар, қалдықтардан жасалған тауарлар, қосалқы бөлшектер, орындалған жұмыстар мен көрсетілген қызметтер.
Кәсіпорында қоймалық есеп карточкалық әдіспен жүргізіледі. Өнімді цехтан қоймаға кірістеу жоғарыда көрсетілген тәртіп бойынша орындалады. Цех, накладнойлар арқылы қоймаға дайын өнімді өткізеді. Қойма меңгерушісі өнімнің есебін сандық көрсеткішпен жүргізеді және бухгалтерлік есеппен тендестігін әр айда материалдық есеп беруді жасаумен және накладнойлармен және олардың реестрін тапсыру арқылы жүргізеді.
Кәсіпорында негізгі өндіріс бүйымдары ретінде түсқағаздардың барлық түрлері жатады. Олардың қатарына түсқағаздардың негізгі төрт түрі жатады:
"флекс" түсқағазы -- бір қабатты қағаз түсқағаздар, ретсіз ығысуымен және белгілі бір қайталану қадамы жоқ;
"симплекс" түсқағазы -- регистрлік ығысумен яғни, белгілі бір қадаммен қайталанатын және реттелген суреті (өрнегі) бар қағаз түсқағаздар;
"кашир" түсқағазы -- ретсіз ығысумен, белгілі бір қайталану қадамы жоқ, екі қабат жапсырылған қағаздан түратын қағаз түсқағаздар;
"дуплекс" түсқағазы - регистрлік ығысумен яғни, белгілі бір қадаммен қайталанатын және реттелетін суреті (өрнегі) бар екі қабат жапсырылған қағаздан түратын қағаз түсқағаздар.
Ал жанама көрсететін қызметтер мен жұмыстар қатарына: ағаш жону цехын және витраждық цехты жатқызуға болады.
Қалдықтардан жасалатын бұйымдарға А 1, А 3 форматты қағаздар беттері жатады және сурет салынуға арналған альбомдар жатады. Өндіріс процесінде түсқағаз шығарудан қалған қалдықтар материалдар ретінде қоймаға кірістеледі. Сондықтан түгелдікті қамтамасыз ету үшін түгендеу жүргізеді.
Дайын өнімді түгендеу. Дайын өнімді түгендеудің негізгі міндеті дайын бұйымдардың қоймадағы және тиелген өнімдердің нақты барлығын тексеру болып табылады. Сонымен бірге тапсыру накладнойларымен құжатталмаған дайын бұйымдарды, қайта сұрыптау фактілерін, бұзылған, жетпеген және артық шыққан дайын өнімдерді анықтайды, ұсынылған шоттардың толық төленгендігін немесе мерзімнен өткен төлемдерді тексереді.
Дайын өнімдерді түгендеу тәртібі, айналымдағы активтер құрамына кіретін басқа материалдық құндылықтар сияқты. Кейбір айырмашылық, дайын бұйымдардың кейбір жағдайларда өз ұйымының қоймасында ғана сақталып қоймай, сонымен бірге құрылымдық бөлімшелерде (цехтарда, цех кладовойларында) және басқа ұйымдар жауапкершілігінде сақталуда болады. Олар бухгалтерлік есепте және түгендеу тізімінде бөлек, бірақ толық түтас болып көрсетіледі. Дайын бұйымдардың қозғалысы әдетте, шикізат пен материал қозғалысынан интенсивті болғандықтан, өнімді түгендеуді тығыз мерзімде өткізу керек. Бұл кезде дайын бұйымдардың бар болуын тек қана оларды қайта санау, таразыға тарту, өлшеу арқылы ғана емес, сонымен қатар олардың буып-түйілгенін, сұрпын және басқа сапалық сипаттамаларын тексеру арқылы қол жеткізеді. Түгендеу тізімінде кодтан басқа дайын өнімнің атауын және санын, номенклатуралық нөмірін, маркасын, сұрып және дайын өнімге қойылатын стандартта және техникалық шарттарда көрсетілген басқа да ерекше белгілері жазылады.
Тұрып қалған және сапасы кем өнімдерге бөлек тізімдер жасалады. Жарамсыз болған бұйымдар тізімге енгізілмейді. Оларға арнайы акт жасалады, онда дайын өнімнің бұзылу салдарынан шегетін зиян сомасын көрсетеді.
Түгендеу кезінде келіп түскен бұйымдарды түгендеу комиссиясының қатысумен қабылдайды және бөлек тізімге енгізеді. Тиелген болып саналатын немесе тиелген, бірақ сатып алушылармен алып кетілмеген тауарларды бөлек жазады. Буып-түю және сақтау үшін арналған ыдыстарды дайын өніммен бірге түрі, мақсаты және категориясы (жаңа және қолданыста болған) бойынша түгенделеді.
Сатып алушылармен уақытысында төленбеген тиелген тауарларға және жеткізіп берулерге түгендеу тізімдері әрбір тиелген жүк бойынша бөлек жүргізіледі. Онда тауардың және сатып алушының атауы, тиеу датасы, есеп айырысу құжаттарының жазылу датасы, олардың нөмірі мен сомалары көрсетіледі. Басқа ұйымдар қоймаларында сақталуда жатқан дайын өнімдер, тізімге, материалдық құндылықтарды жауапкершілік сақталуға тапсырғандығын дәлелдейтін құжаттар негізінде тізімдерге енгізіледі. Бұл тізімдерде өнімнің атауы, саны, сұрып, өнімнің есептік құны, сақтауға алынған датасы, орналасқан жері, дәлелдейтін құжаттардың нөмірі мен датасы көрсетіледі. Жауапкершіліктегі сақтауға қалдырылған өнімнің сақтау колхаттары, түгендеу басталу датасына жақын қайта құжатталуы керек.
Түгендеу нәтижелері бойынша салыстыру ведомосттерін есептік мәліметтер бойынша ауытқу анықталған өнім түрлері бойынша ғана жасалады. Түгендеу кезінде анықталған дайын өнімнің қалдықтарын, ағымдағы есепте қабылданған баға бойынша бағалайды. Түгендеу нәтижесінде анықталған дайын бұйымдардың нақты қалдықтары мен есептік мәліметтері арасындағы кішіпейілдіктер, жалпы қабылданған материалдық құндылықтарды тәртібііне сәйкес жүргізіледі.
Көп жағдайда түгендеу кезінде дайын өнімнің жетіспеушілігі анықталады. Ол әртүрлі себептерге байланысты болады. Мысалы: ұрлануы, бүлінуі, қирауы немесе табиғи кему нормасы шегінде ысырап болуы мүмкін, табиғи апат нәтижесінде немесе ақау өнім табылу нәтижесінде шығыс етіледі.
Ұрлану, қирауы, бүлінуі нәтижесінде дайын өнімнің ысырап болуы анықталған жетіспеушілік сомасына:
Дебет 2180 "Басқа да қысқа мерзімді дебиторлық борыштар", "Құндылықтардың бүлінуінен болған жетіспеушілік, ысырап" субшоты. Кредит 1320 "Дайын өнім".
Қазіргі кезде осы тауарлардың құны салық салынатын айналым ретінде қарастырылады деп ойлау қате, өйткені Салық шексінде қосылған құн салығы салынатын айналымда жоқ. Бұрын яғни, Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан Республикасының Заңының 56-бабының 5-тармағына сәйкес негізгі құралдарды қоса алғанда, Тауарлардың бүлінуі, жоғалуы кезінде осы тауардың құны салық салынатын айналым болатын.
Өнім табиғи кему нормасының шегінде есептен шығарылуы субшоты
Дебет 7210 Әкімшілік шығыстары Кредит 2180 "Басқа да қысқа мерзімді дебиторлық борыштар", заңдылықтардың бүлінуінен болған жетіспеушілік, ысырап шоты.
2.2 Дайын өнімнің синтетикалық есебі
Қолмен немесе есептеу техникасының көмегімен өндірістен шыққан дайын бұйымдардың есебін жүргізу үшін бухгалтерия натуралды және құндық көрсеткішпен есептелген, кәсіпорын қоймасына тапсырылған дайын өнімнің шығарылу ведомосттерін қүрады. Бұл ведомосттердің мәліметтерін өндіріс көлемі бойынша тапсырманың орындалуына бақылау жасау үшін және синтетикалық есеп шоттарында бухгалтерлік жазулары көрсету үшін пайдаланады.
Дайын өнімнің есебін 1320 "Дайын өнім" активті шотында жүргізіледі. 1320 шотта дайын өнімнің бар болуы және қозғалысы есептеледі. Шетке көрсетілген қызметтер мен жасалған жұмыстар 1320 "Дайын өнім" шотында көрсетілмейді, ал оның нақты шығындары 8- "Өндірістік есеп шоттары" бөлімінің 8100 "Негізгі өндіріс", 8200 "Меншікті өндірістіңі жартылай фабрикаттары", 8300 "Көмекші өндіріс" шоттарының кредитінен, тура 7000- "Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны" бөлімшесінің сәйкес шоттарының дебетіне апарылып шығыс етіледі. Орналасқан жерінде тапсырыс берушілерге тапсырылатын, бірақ қабылдау актісімен рәсімделмеген өнім 1320 "Дайын өнім" шотында емес, аяқталмаған өндіріс құрамында есептеледі. 1320 "Дайын өнім" шотының дебеті бойынша, "Өндірістік есеп шоттары" бөлімінің 8100 "Негізгі өндіріс",8200 "Меншікті өндірістіңі жартылай фабрикаттары", 8300 "Көмекші өндіріс" шоттарының сәйкесінің кредитімен корреспонденцияланады. Онда дайын өнім нақты өндірістік өзіндік құн бойынша көрсетіледі.
Егер дайын өнім 1320 "Дайын өнім" шотында есептік баға (нормативтік өзіндік құн) бойынша есептелетін болса, онда оның нақты өндірістік өзіндік құннан ауытқуы осы шотта анықталады.
Дайын өнімді 1320 "Дайын өнім" шотынан шығыс еткенде, осы өнімге жататын нақты өндірістік өзіндік құнының есептік бағадан ауытқу сомасы, ай басындағы дайын өнім қалдығының және есепті мерзім бойы келіп түскен дайын өнімнің нақты өндірістік кұнының, олардың есептік бағасынан ауытқуының пайызы есептеледі.
Тиелген және сатылған өнімге жататын нақты өндірістік өзіндік құнның есептік бағадан ауытқу сомасы, 1320 "Дайын өнім" шотының кредиті және 7000- "Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны" бөлімшенің 7010 " Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны" шотының дебетіне, артық жұмсалғандығына және үнемдегеніне байланысты, қосымша немесе сторнолық жазумен көрсетіледі.
Сату тәртібінде тиелген немесе дайын өнім тұрған жерінде сатып алушыларға (тапсырыс берушілерге) тапсырылған және осы сатып алушыларға (тапсырыс берушілерге) дайын өнім үшін ұсынылған есеп айырысу құжаттары 1320 "Дайын өнім" шотының кредитінен 7010 шоттың дебетіне шығыс етіледі.
Егер жеткізіп беру келісім шарты бойынша жоғарыда көрсетілгеннен басқа (мысалы, консигнация шарты бойынша өнімді бергенде, өнімді экспортқа шығарғанда) тиелген өнімнің иелену, пайдалану және билік ету құқығының өту моменті және оның субъектіден сатып алушыға (тапсырыс берушіге) өту барысында кездейсоқ жойылу қаупі шарттасылған болса, онда иелену құқы өту моментіне дейін, бұл өнім 1320 "Дайын өнім" шотынан шығыс етілмейді және субъектінің дайын өнім құрамында оқшау есептеледі.
Егер дайын өнім субъектінің өзінде пайдаланатын болса, онда ол 1320 "Дайын өнім"шотына кірістелмейді. Ондай өнімдер 1300 бөлімшенің сәйкес шоттарында немесе 7200 "Әкімшілік шығыстары" бөлімшенің 7210 "Әкімшілік шығыстары" шотында есептеледі.
Егер тұтынушы ақау дайын өнімді қайтарған жағдайда (егер ақау жөнделмейтін кезде және егер тұтынушы төленілген соманы кайтаруды талап еткенде) 7010 " Сатып-өткізілген өнімнің және көрсетілген қызметтің өзіндік құны " шоты дебет және 1320 "Дайын өнім" шотының кредиті - нақты өзіндік құны бойынша сторно жазылады. Бір уақытта тұтынушыға қарыз 1060 "Басқа да ақша қаражаттары", 1030 "Ағымдағы банк шоттарындағы ақша қаражаттары"аналитикалық шоты валютаның түрі бойынша, 1010 "Кассадағы ақша қаражаттар" бөлімшенің сәйкес шоттарының кредиті және 1200 "Қысқа мерзімді дебиторлық борыштар" бөлімшенің 1210 " Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердіңқысқа мерзімді дебиторлық борыштары" шотының дебеті бойынша көрсетіледі. Мұнымен қоса, сатылған өнімнің құны, қайтару сомасына кемиді. Сатып алушының талабы бойынша ақау өнімді жарамды өнімге ауыстырылған жағдайда, бухгалтерлік есеп шоттары бойынша келесідей жазулар жүргізіледі. Ақау өнімнің орнына апарылған өнімнің өзіндік құны, тауардың шығару көлемінен 1320 шоттың дебеті және 8 "Өндірістегі есеп шоттары" бөлімінің сәйкес шоттарының кредиті бойынша есептен шығарылады.
1320 шот бойынша корреспонденциялар келесі кестеде көрсетілген.
Дайын өнім есебінің шоттар корреспонденциясы
кесте-1.2
№
Операциялар мазмұны
Дебет
Кредит
1.
Дайын өнімді кірістеу.
1320
8100,8110,
8300.
2.
Сату тәртібінде тиелген дайын өнімнің нақты ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz