Түгендеу

Түгендеу – шаруашылық құралдары мен қаржылық міндеттемелердің нақты барын белгілі бір мерзімге бухгалтерлік есеп міндеттемелерімен салыстыру жолымен анықтау.Тугендеу жүргізудің нәтижесінде нақты мәліметтердің есеп көрсеткіштеріне сәйкестілігі, сонымен қатар кәсіборын мүліктерінің жетіспеушілігі немесе артықшүылығы анықталуы мүмкін. Сондықтан оның көмегімен материалдық құндылықтар мен ақша қаражатының сақталуы бақылауға алынады, бухгалтерлік есеп беру мәліметтерінің толықтығы мен дұрыстығы көрсетіледі.
Ұйымның шаруашылық операцияларының орындалуы барысында барлық операцияларын сол сәтінде құжатқа жазу мүмкіндік бола бермейді. Тіпті құжаттар толтырылғанның өзінде де қателіктер кетуі мүмкін және материалдарды сақтау кезінде олар табиғи кему мөлшеріне сәйкес азайып отырады.Сонымен қатар өндіріліп шығарылған дайын өнімдерді, басқа кәсіборындардан алынған заттарды, сондай-ақ басқа да қолда бр құралдарды, мүліктерді тексеріп, түгендеп тұрмаса олардың жоғалуына немесе ұрлануына жол берілуі мүмкін. Сондықтан түгендеу әдісі арқылы кәсіборын өзінің қолда бар материалдық құндылықтары мен ақшаларын және тағы басқа мүліктерін есептегімен (құжаттағымен) салыстырып отырады.Бухгалтерлік есеп шаруашылық құралдары мен олардың құрылу көздерінің құрамында, шаруашылық құралдары мен олардың нәтижелерінде болатын барлық өзгерістерді уақытында және нақты көрсетуге арналған.

Есеп мәліметтері нақты барлық шаруашылық құралдары мен олардың құрылу көздеріне сәйкес келуі керек.Бірақ тәжірбие жүзінде кей кезде есеп мәліметтері мен нақты бар бар мәліметтердің арасында ауытқулар болып тұрады. Ауытқулар табиғи кемулердің (кеуіп кету, ағып кету, жанып кету), тауарлы-материалдық құндылықтрды тасымалдаудың, біртекті өнімдер сорттарының арласып кетуінің, салмақ өлшегіш аспаптарының қате көрсетуінің, әрекеттерді ресімдеу кезінде болатын арифметикалық жауапты және бөтен тұлғалардың қасақанақарекеттерінің (ұрлық салмағын қате өлшеу, дұрыс санамау) салдарынн болуы мүмкін.
Осы жағдайлар кәсіборын басшысының мерзім сайын материалды жауапты тұлғаның міндетті түрде қатысуымен құндылықтардың нақты бар болуы мен есеп айырысулардың мәліметтерін тексеру қажеттілігін тудырады. Мұндай тексеруді түгендеу деп атайды.
Түгендеу – бұл негізгі құралдар, тауарлық материалдық құндылықтар, аяқталмаған өндіріс, ақша қаражаттары, есеп айырысуларды есеп мәліметтерімен салыстыратын бухгалтерлік есеп әдісі элементтерінің бірі