Химиялық қару жайлы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі

Әл- Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті

СӨЖ

Тақырып: Химиялық қару

Орындаған: Астанакулов Е. И. (мех-мат, А. Ж. -1Б гр)

Тексерген: Абдибаттаева М. М.

Алматы 2013 жыл

Жоспар:

Химиялық қару және олардың түрлері
Химиялық қауіп
Химиялық ахуалды айқындау және бағалау реті
Пайдаланылған әдебиеттер

Химиялық қару және олардың түрлері

Соғыстардың бүкіл тарихы бойында соғысушы тараптар әртүрлі улы заттарды қолданған немесе қолдануға әрекеттенген. Ежелгі Қытайда қарсыласты зақымдауға кәдімгі әк пайдаланылған. Әк шаңы көзді зақымдаған, ал сумен қосылғанда улы газ шығарған. Ежелгі соғыстарда денсаулыққа зиянды басқа да заттар қолданылған. Снарядтарға әртүрлі шайырлар, өсімдік улары, күкіртті мышьяк қосқан. Бұлар көз бен теріні зақымдаған, кей жағдайда тыныстау не жүрек қан тамыры жүйесі органдарын кеселге ұшыратқан.

Бірінші дүниежүзілік соғыстың басында 1915 ж 22 сәуірде Ипр өзені ауданында (Бельгия) неміс әскерлері қарсыластарына қарсы улы газ - хлорды қолданды. Жел айдаған сұр-жасыл тұман Француз шептеріне тарады. Сарбаздар мен офицерлер тұншыға бастады: Газ тыныс алу жолдарын күйдіріп, қатты жөтелтіп, тұншықтырды. Осының салдарынан 15 мыңнан астам Француз солдаты қатты уланып, олардың 5 мыңға жуығы қайтыс болды. Неміс әскерлері майданды бұзып өтті. Бір айдан кейін немістер орыс әскерлеріне қарсы газ шабуылын қолданды. 9 мың адам уланып, олардан 1, 2 мың адам қаза тапты.

1916 ж. Француз армиясы неміс әскерлеріне қарсы синил қышқылын ұрыстық уоағыш зат ретінде алғаш рет қолданды. Екінші дүниежүзілік соғыс уақытында фашистер оны газ камераларында адамдарды қыруға пайдаланды. Бұл үшін улы заттар метилдік “А” циклоны мен этилдік “Б” циклон пайдаланды.

Соңғы жүзжылдықта әскерлер кейбір тропиктік елдердің тұрғындары қолданылатын әртүрлі психостимулдық өсімдіктерге назар аударды: бетель, үнді коноплясы (марихуана) және т. б. Оларды шамадан көп пайдаланса, ауыр психологиалық кінәраптарға шалдығады, тіпті, өліп те кетеді. Осының өзі улағыш заттардың жаппай жою құралдары бола алатын жаңа түрлерін жасап шығаруға негіз болды.

Химияляқ қару.

Бұл улағыш улағыш заттар мен оларды қолдану құралдары. Улағыш заттар деп ұрыстық қолдануда адам күшін жаппай шығынға ұшыратуға арналған токсинді химиялық қосындыларды айтады. Улағыш заттар химиялық химиялық қарудың негізін құрайды да, шетелдік мемлекеттер армияларының қару-жарағына кіреді. Адам организміне әсерінің сипатына қарай УЗ былай сараланады:

1) жүйке жансыздандыратын;

2) теріні іріңдеткіш;

3) жалпы улы әсерлі;

4) психохимиялық;

5) тітіркендіргіш;

Зақымдаушы әрекетінің басталуының жылдамдығына қарай УЗ өлтіретін, саптан шығаратын және қысқа уақытқа шығаратын УЗ болып бөлінеді.

Ұрыстық қолдану сәтінде УЗ бу тәрізді (газ), аэрозольдық (түтін, тұман, сіркіреу) не сұйық-тамшы күйінде болуы мүмкін. Олар адамдарды тыныс органдары, кілегей қабықтар және тері қабаттары арқылы, ал зақымдалған өнімдер мен суды тұтынғанда асқазан - ішек жолы арқылы зақымдайды.

Ондаған жылдар бойында химиялық қаруды қолдануға тиым салмақ әрекеттер талай рет жасалды. Бірқатар халықаралық конвенциялар мен шарттар осыған бағытталды. 1993 ж. қаңтарда Парижде химиялық қаруды талдап - жасауға тиым салу және оны құрту туралы Халықаралық конвенция жасалды. Сөйтсе де Жер шарында ол әзірше өте көп. Демек, оның қолданылу мүмкіндігі де жойылған жоқ.

Улағыш заттарды топтастыру .

Жүйке жансыздандыратын әрекетті УЗ:

VX (ви - икс), зарин, заман.

Зарин- түссіз не сарғыш зат. Иісі жоқ, қыста қатпайды. Қай қатынаста болсын сумен, органикалық еріткіштермен араласады, майларда жақсы ериді.

Ви - икс (VX) -ұшпалы емес, түссіз сұйық, иісі жоқ, қыста қатпайды. Суда біршама, ал органикалық еріткіштер мен майда жақсы ериді. Ашық су қоймаларын өте ұзақ мерзім- 6 айға децін зақымдайды. Негізгі ұрыстық күйі ұсақ дисперсті аэрозрль.

Заман қасиеттері жағынан зарин мен ви - икс аралығындағы жағдайда. Ағзаға қай әдіспен түскенде де адамды зақымдайды.

Олар бу тәрізді және тамшы - сұйық күйде болуы мүмкін, ағзаға тыныс органдары, тері, асқазан - ішек жолы арқылы тамақпен және сумен бірге түседі, жүйке жүйесін зақымдайды. Тұрақтылығы жазда - қыста бірнеше апта не бірнеше ай. Бұл УЗ ең қауіптілері: адамдардызақымдауға өте аз мөлшерінің өзі жеткілікті. Жеткізу құралдары: артиллерия, ракеталар және тактикалық авиация.

Зақымданғандық белгілері: түкірік тоқтамау, қарашықтың таралуы (миоз), тыныстаудың қиындауы, жүрек айну, құсу, іш өту, паралич, қорқыныш және естен тану сезімі, бірнеше сағатқа созылып сіңірлердің тартуы.

Жекелей қорқыныш құралдары ретінде противогаз, қорғаныш киім және пана. Зақымданғанда алғашқы көмек көрсету үшін противогаз кигізіп, шприц - сықпа арқылы антидат енгізеді. Асқазанға түскен жағдайда құстыру керек, мүмкіндігі болса 1% ас содасы ерітіндісімен не таза су ішкізіп шаю қажет, көз зақымдалса, 2% ас содасы ерітіндісімен не таза сумен жуу керек.

Тері - іріңдік әрекетті УЗ: иприт, люизит. Иприт - аздап сарғыш не қара - қоңыр, сарымсақ, не қыша иісі шығып тұратын, органикалық еріткіштерде жақсы, суда нашар еритін сұйық. Иприт төңіректі жазда 2 тәулікке дейін, қыста 2 - 3 апта зақымдай алады. Иприттің тән ерекшелігі білдірмей әрекет ететін кезеңі болады (зақымдану бірден емес, біраздан соң, 2 сағ. және одан да көп өткеннен кейін білінеді) . Белгілері: тері қызарады, ұсақ қалдырғандар шығып, кейін тұтасып барып жарылады да, жазылуы қиын жараға айналады. Иприт буы әсіресе көзге зиянды. Көзге әсері әуелде бірдеңе түскендей болып жасаурайды, жарыққа қаратпайды, бұдан әрі көз бен қабақтың кілегейі ісініп қатты былшықтанады. Асқазан - ішек жолына түссе, 30-60 м. кейін асқазан қатты ауырады, түкірік көбейіп, жүрек айниды, құстырады, одан әрі іш өтеді.

Люизит- қазтамақ жапырағының иісі бар қара- қоңыр майлы сұйық. Токсиндігі жөнінен иприттен үш есе асып түседі. Ағзаға түскеннен кейін, зақымдану белгілері білінеді: әуелі жөтелтеді, түшкіртеді, мұрыннан су ағады, жүрек айниды, бас ауырады, дауыс шықпай қалады, құстырады, әл құриды. Көзге тисе 7-10 тәуліктен кейін көрмей қалады, тері күйеді. Люизитпен қатты уланған адам өледі. Әскерилер люизитті “өлім шығы” деп атайды.

Тұншықтырғыш әрекетті УЗ: фосген, дифосген.

Фосген - түссіз газ, ауадан 3, 5 есе ауыр, қызған шөп не шіріген жеміс иісі шығып тұрады. Суда нашар ериді және онда тез ыдырайды. Ұрыстық күйі - бу. Төңіректегі тұрақтылығы 30-50 миннут, орлар мен сайларда 2-3 сағатқа дейін тұрып қалуы мүмкін. Фосген ағзаны онымен тыныс алғанда ғана зақымдайды, ондайда көз қабығы тітіркенеді, жас ағады, ауыз жылымшы татиды, аздап бас айналады, әл құриды, жөтеледі, кеуде қысылалы, жүрек айнйды.

Жалпы улы әрекетті УЗ: синил қышқылы, хлорциан.

Синил қышқылы - түссіз, тез буланатын ащты бадам иісті сұйық. Бұл ұрыстық улағыш зат ежелден қолданылады. Мәселен, Наполеон соғыстары кезінде оны артиллерия снарядтарына құймақ болған.

Қату температурасы -14ºС, сондықтан сұйық уақытта оны хлорциан не басқадай УЗ араластырып қолданады. Ұрыстық қолданылуы - ірі калибрлі авибомбалар.

Хлорциан - синил қышқылынан гөрі неғұрлым ұшпа, түссіз, иісі мүңкіген сұйық. Токсиндік қасиеттері жағынан синил қышқылына ұқсас, одан ерекшелігі жоғарғы тыныс жолдары мен көзді тітіркендіреді. Зақымданғанда көмектесу үшін антидоты бар ампуланы сындырып, противогаздың дулыға- маскасы астына кіргізеді. Жағдайы нашар болғанда, жасанды дем алдырады, жылытып медициналық пунктке жөнелтеді.

Психохимиялық әрекетті УЗ: BZ (би - зет) .

BZ - иіссіз, ақ кристалл зат, суда ерімейді, хлороформда, дихлорэтанда және қышқылданған суда жақсы ериді. Негізгі ұрыстық күйі - аэрозоль.

BZ ағзаны ауамен дем алғанда және зақымдалған тамақ пен су тұтынғанда зақымдайды. 0, 5-сағаттан кейін білінеді. Аз концентрацияда ұйқы басады, өмірлік қаракет бәсеңдейді, ал көп концентрациялар кезінде бірнеше сағаттың ішінде жүрек соғуының жиілеуі, терінің, ауыздың құрғақсуы, қарашықтың үлкейіп, өмірлік қаракеттің бәсеңсуі байқалады. Келесі 8 сағаттың ішінде мелшиіп тіл күрмелу басталады. Бұдан әрі өрекпу кезеңі келіп, 4 тәулікке дейін созылады.

Тітіркендіргіш әрекетті УЗ: CS (си - эс), CR (си - ар) .

CS - ақ, қатты, онша ұшпа емес кристалды зат бұрыш иісі болады. Ұрыстық күйі - аэрозоль. Авиациалық бомбалар, артиллерия, аэрозольдер генераторлары мен түтіндеткіш гранаталар арқылы қолданылады. Аз концентрацияда көзге жоғарғы тыныс жолдарына тітіркендіргіш әрекеті бар, ал көп концентрацияда терінің ашық жерлерін күйдіреді, кей жағдайда тыныс алу, жүрек параличіне, өлімге апарып соғады. CR - сары түсті кристалл зат. Суда нашар ериді. CR-дың токсиндік белгілері CS-ке ұқсас, бірақ көз бен жоғарғы тыныс жолдарына тітіркендіргіш әрекеті неғұрлым күшті болады Тітіркендіргіш УЗ әсері кезінде противогаз кию керек

Химиялық қауіп

І. Химиялық заттардың жіктелуі:

1. Кейбір заттардың рөліне қарай (хлорофос, мышьяк, дихлорэтан, т. б)

2. Заттың топтарына қарай (барбитураттар, қышқылдар, сілтілер)

3. Арналуына қарай заттарды біріктіретін класс бойынша (улы химикаттар, дәрілік өсімдіктер, т. б)

4. Шығу тегіне қарай (өсімдік текті, жануар текті, синтетикалық улар. )

ІІ. Ағзаға түсу жолдарына қарай жіктеу:

1. Ингаляциялы (таралу жолдары арқылы)

2. Пероральді (ауыз қуысы арқылы)

3. Перкутанды (тері арқылы)

4. Инъекциялы (парентеральді енгізгенде)

ІІІ. Әсер ету механизмі бойынша жіктеу :

1. Тітіркендіргіш

2. Күйдіргіш

3. Гемолитикалық, т. б.

ІҮ. Таңдамалы токсинділігі бойынша :

1. Нефретоксинді

2. Гепатотоксинді

3. Кардиотоксинді, т. б.

Ү - Химиялық заттарды клиникалық тұрғыдан жіктеу туралы.

Ү. Зардап шегуші күйінің ауырлығын бағалау бойынша:

1. Жеңіл.

2. Орташа ауырлықты.

3. Ауыр

4. Аса ауыр улану

Уланудың пайда болу мерзімі, химиялық заттың дозасы, ағза сезімталдығына қарай:

1. Жіті (химиялық зат бір-бірнеше сағатта әсер берсе)

2. Созылмалы (ұзақ уақыт бойы химиялық заттың шамалы дозасы әсер етсе)

Токсинді заттың ағзада таралуы 3 негізгі факторға тәуелді:

1. Кеңістік факторы.

2. Уақыт факторы.

3. Концентрация.

Белгілі мүшенің зақымдалуы қанмен жабдықталу мөлшеріне және мерзіміне байланысты; бірден зақымдалатын мүшелер: өкпе, бүйрек, бауыр, жүрек, ми.

Ағзаға түскен улы заттың әсері басталған уақыт пен оның токсинді эффектісі өзара байланыста.

Ағзаға түскен улы заттың концентрациясын білгеннен соң улану дәрежесі анықталады, дезинтоксикациялық шаралар ұйымдастырылады.

Уланудың клиникалық кезеңдері:

1. Токсинді - улану бірден басталу негізінде токсинді агенттің дозасы улы әсер береді.

2. Сомотогенді - токсинді агент әсері ағзадан шыққан соң немесе ыдыраған соң басталады, көрінісі- зақымдалу “іздері” түрінде.

Уланумен күрес :

1. Асқазанды шаю- ағзадан шығару

2. Уға қарсы дәрілік зат беру (противоядие)

3. Ішті айдатқыш препарат беру

4. Активтелген көміртегі беру, карболен беру.

5. Спецификалық терапия (улы заттың түрлерін тоқтату, улы әсерін азайту)

6. Симптоматикалық терапия (ағзаның зақымдалу функциясын қорғау, сақтау.

Оқиға болған жерде жүргізілетін шаралар:

1. Улану себебін анықтау:

2. Улы заттың түрін, ағзаға түскен мөлшерін және қалай түскенін анықтау.

3. Улану уақытын анықтау.

4. Ерігіш улы заттың концентрациясын немесе дәрілік заттың дозасын анықтау.

Химиялық заттар:

1. Зиянды- қатты әсер ететін уланғыш заттар (ҚӘУЗ- СДЯВ)

2. Улағыш заттар

7 млн белгілі- жылына 500-1000 жаңа химиялық қосылыстар мен қоспалар түзіледі.

7 млн : 5500- тағам қоспасы, 4000- дәрілік заттар, 1500- тұрмыста қолданылады (жуғыш, тазартқыш) .

Ағза - зиянды зат- қоршаған орта- өзара әрекет- токсиндік әсер- заттың мөлшері.

Токсиндік әсер мынаға байланысты: адамның жасы, адамның жынысы, ағзаға ену жолы, адамның сезімталдығы, зиянды заттардың ағзаға ену жолы, заттың ағзадан шығу долы, ағзада таралу жолы, метеорологиялық жағдайлар, заттың мөлшері, заттың физикалық қасиеті, токсинділігі, ену ұзақтылығы, өзара әрекеттесу қабілеті.

Аздаған мөлшерде зиянды әсер көрсететін заттар улар деп аталады-зиянды заттар.

Химиялық қосылыстардың практикада пайдалануына қарай жіктелуі:

- Өнеркәсіп улары

- Ауыл шаруашылығында қолданылатын улы химикаттар.

- Дәрілік заттар

- Тұрмыстық химикаттар (тағам қоспалары, тазартқыш заттар, косметика, т. б. )

- Биологиялық жануар текті және өсімдіктекті улар (өсімдіктер, саңырауқұлақтар, жануарлар, насикомдардағы)

- Әскери улағыш заттар.

Зиянды зартардың ағзаға әсер ету сипаты бойынша жіктелуі:

1. Жалпы улы әсерлі (тұтас ағзаны немесе жеке жүйені уландыру)

2. Тітіркендіргіш (тыныс алу жолы, көздің кілегейлі қабықшасын, тері жабынын)

3. Сенсибилиздеуші (күшеіткіш) (аллерген ретінде әсер ететін)

4. Мутагенді ( генетикалық кодты бұзатын, тұқым қуалау ақпаратын өзгентетін)

5. Концерогенді (қатерлі ісіктерді тудыратын)

6. Репрадуктивті функцияға әсер етуші

7. Адам әсерін үйреніп кететін зиянды заттар, бейімделу тудырғыш зиянды заттар.

Улы газдар, булар, тұмандар, аэрозольдер-тыныс алу жолы

Аэрозольдер-тағам арқылы, тері арқылы.

Тыныс алу жолы- қан айналымы.

1. кәсіби аурулар- қан айналымы

2. улану -жалпы және жергілікті.

Ағзада зиянды заттардың жиналатын орндары:

1. Кілеткадан тыс сұйықтықта (14 л /70 лг салмаққа шаққанда)

2. Кілетка ішілік сұйықтық (28 л)

3. Май ұлпасы

Уланудың өту барысы:

1. Жіті

2. Жіті улануға ұқсас, бірақ баяу өтетін

4. Созылмалы.

Ағзаға түскен зиянды заттардың биотрансформацияға және метоболизмге ұшырау. Зиянды әсер күшейеді немесе әлсірейді (жойылады)

Зиянды заттардың әсерін жою жолдары:

1. Удың химиялық құрылымын өзгертуі.

2. Депоға (қандағы мөлшері азаяды) жиналу (сүйекте, бүйректе, бауырда, жүйке жүйесінде)

3. Ағзадан шығарылу (тыныс алу, асқорыту жолдары арқылы, бүйрек, тері, бездері арқылы)

Кейбір органикалық қосылыстар жартылай тыныспен шығарылады;

Ауыр металдар асқазан жолы және бүйрек арқылы шығырылады;

Май және тер бездердің ролі аз шығаруда.

Кейбір улар (Pb, Co) ана сүтімен де шығыу мүмкін.

Зиянды заттарды қауіптілігі бойынша кластарға бөлу :

І. Аса қауіпті

ІІ. Қауіпті жағдай

ІІІ. Қауіпті шамалы.

ІҮ. Қауіпті аз.

Орташа өлім дозасы LD50 -1 рет ағзаға енгенде 50 пайыз жануарды өлтіретін доза.

ҚӘУЗ-СДЯВ

Өндірістегі авария- ҚӘУЗ атмосфераға бөлінеді- адамды жаппай зақымдайды . -улану, өлім.

ҚӘУЗ- хлор, аммиак, күкіртті ангидрид, күкіртті көміртек, көміртегі тотығы, синиль қышқылы, сынап, т. б.

ҚӘУЗ көзі және тұтынушысы: химия саласы, мұнай өңдеу өнеркәсібі. Целлюлозды- қағаз өнеркәсібі, тағам кәсіп орны, су құбыры және тазарту ғимаратты.

Әдетте ҚӘУЗ жабық ыдыста өз буының қысымда сақталады. Ал егер ыдыс қираса ішіндегі заттың қысымы атмосфералық қысымға дейін төмендейді және қайнай бастайды, газ немесе бу түрінде айналаға тарайды. (бөлініп шыққан концентрацияға және желдің жылдамдығына қарай)

1. Қатты жел соқса зақымдау бұлты тез тарайды

2. Ауа t0 жоғарласа

3. жаңбыр жауса- ҚӘУЗ топыраққа сіңіп, ыдырайды.

ҚӘУЗ әсерінен қорғау шаралары: халықты көшіру, алғашқы медициналық көмек көрсету, антидот беру, газқағар кигізу, авариялық құтқарғыш жұмысын жүргізу, өртті сөндіру, аймақты санитарлық өңдеу ( дегазация) ;

ҚӘУЗ сақталатын ыдыстың беріктігін күшейту; ыдыстың астында суға толы резервуарлар дайындау.

Жұмыс бөлмесін заман талабына сай техникамен ( авариялық дабылмен) жабдықтау.

Химиялық ахуалды айқындау және бағалау реті

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.