Бизнес-жоспар кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы ретінде
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1 ТАРАУ. БИЗНЕС.ЖОСПАР БИЗНЕСТІ ТИІМДІ ЖОСПАРЛАУ МЕН БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРАЛЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.1 Бизнес.жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері ... ... ... .8
1.2 Бизнес.жоспарды құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері ... ...13
2 ТАРАУ.КӘСІПОРЫН БИЗНЕС.ЖОСПАРЫНЫҢ «АРУМЕД» СҰЛУЛЫҚ ИНСТИТУТЫ МЫСАЛЫНДА НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ДАМУ ЖОБАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
2.1 «АруМед» сұлулықинститутыныңағымдағы жағдайы ... ... ... ... 42
2.2 Бизнес.жоспардың мазмұнын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
2.3 Бизнес.жоспардың қаржылық есептеулері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54
3 ТАРАУ. КӘСІПОРЫНДАҒЫ БИЗНЕС.ЖОСПАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ ... ... .60
3.1 Қаржылық жоспарды жүзеге асыру барысында туындайтын қиыншылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
3.2 Кәсіпорында қаржылық жоспарды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ..64
3.3 Шағын және орта бизнес субъектілеріне бизнес.жоспар
құруда мемлекет тарапынан көрсететін қолдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .67
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
1 ТАРАУ. БИЗНЕС.ЖОСПАР БИЗНЕСТІ ТИІМДІ ЖОСПАРЛАУ МЕН БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРАЛЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.1 Бизнес.жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері ... ... ... .8
1.2 Бизнес.жоспарды құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері ... ...13
2 ТАРАУ.КӘСІПОРЫН БИЗНЕС.ЖОСПАРЫНЫҢ «АРУМЕД» СҰЛУЛЫҚ ИНСТИТУТЫ МЫСАЛЫНДА НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ДАМУ ЖОБАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..42
2.1 «АруМед» сұлулықинститутыныңағымдағы жағдайы ... ... ... ... 42
2.2 Бизнес.жоспардың мазмұнын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
2.3 Бизнес.жоспардың қаржылық есептеулері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54
3 ТАРАУ. КӘСІПОРЫНДАҒЫ БИЗНЕС.ЖОСПАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ ... ... .60
3.1 Қаржылық жоспарды жүзеге асыру барысында туындайтын қиыншылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...60
3.2 Кәсіпорында қаржылық жоспарды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ..64
3.3 Шағын және орта бизнес субъектілеріне бизнес.жоспар
құруда мемлекет тарапынан көрсететін қолдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .67
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 76
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78
Зерттеу тақырыбының өзектілігі.Көптеген ірі батыс фирмаларында кәсіпорынды құру мен оны жетілдіру сияқты дамыту бөлімдері жұмыс істейді. Оның басты қызметі фирманың қабылданған жаңа даму стратегиясымен сәйкес басқарудың өндірістік және ұйымдық құрылымдағы өзгерістері бойынша жасалынатын бизнес-жоспардың қаншалықты мөлшерде фирмаға әкелетін тиімділігі мен әсер ету жағдайын талдап, барынша тақырыптың мазмұны мен мақсатын анықтап талдау. Яғни нарықтық экономикаcы дамыған шетел елдердің кәсіпорындарында бизнес-жоспар ең басты элемент болып табылады. Қазақстан енді ғана бизнес-жоспарды құрастыруды тәжірибе жинауда. Көбінесе қызығушылықты мекемелер мен ұйымдардың жеке формалары танытуда.
1. «Бизнестің жол картасы 2020» бағдарламасын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 13 сәуірдегі № 301 Қаулысы.
2. http://www.nif.kz/download/1959/RazvitieInnovatsiyVMalomISrednemBizneseRespublikiKazakhstan.ppt «Ұлттық инновациялық қор» Акционерлік Қоғамы ресми сайты.
3. Әліпбеков Н. Ералы, Дәулетова Р. Молдабекова Г. Бизнесті ұйымдастыру; Оқулық - Астана; Фолиант, 2008. 328 б.
4. Сәбден О. Бизнес-жоспарлардың дайындалуы. Экономика: Таңдамалы еңбектер. Избранные труды в 10-ти томах.- Алматы, 2009.- 8-т.- 340 б.
5. http://www.kitaphana.kz/ka/downloads/referatu-na-kazakskom/243-ekonomika/2878-marketingteg-strategiyali-zhosparlau.html«Өскемен қаласының Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» ММ-нің сайты
6. http://www.halykbank.kz/kaz/services/view/184«Қазақстан Халық Банкі» АҚ ресми сайты.
7. http://www.kdbl.kz/kz/ «ҚДБ-Лизинг» АҚ ресми сайты.
8. Richard A. Brealey, Stewart C. Myers, Alan J. Marcus. Fundamentals of Corporate Finance, third edition. Printed in the United States of America. By The McGraw-Hill Companies, Inc. 2001. – 639 с.
9. Наварро Питер. Что знают лучшие специалисты МВА: известные бизнес-школы без купюр. Москва: Издательство «Фаир-пресс». 2006. – 360 с.
10. http://www.damu.kz/876 «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ сайты
11. http://www.omega-sector.kz/?page_id=8 «Omega-sector» интернет-клубының ресми сайты.
12. http://newwave.kz/index.php/2009-10-28-11-02-31«NewWave» интернет-клубының ресми сайты.
13. http://online-club.yvision.kz/«Online-club» интернет-клубының ресми сайты.
2. http://www.nif.kz/download/1959/RazvitieInnovatsiyVMalomISrednemBizneseRespublikiKazakhstan.ppt «Ұлттық инновациялық қор» Акционерлік Қоғамы ресми сайты.
3. Әліпбеков Н. Ералы, Дәулетова Р. Молдабекова Г. Бизнесті ұйымдастыру; Оқулық - Астана; Фолиант, 2008. 328 б.
4. Сәбден О. Бизнес-жоспарлардың дайындалуы. Экономика: Таңдамалы еңбектер. Избранные труды в 10-ти томах.- Алматы, 2009.- 8-т.- 340 б.
5. http://www.kitaphana.kz/ka/downloads/referatu-na-kazakskom/243-ekonomika/2878-marketingteg-strategiyali-zhosparlau.html«Өскемен қаласының Орталықтандырылған кітапханалар жүйесі» ММ-нің сайты
6. http://www.halykbank.kz/kaz/services/view/184«Қазақстан Халық Банкі» АҚ ресми сайты.
7. http://www.kdbl.kz/kz/ «ҚДБ-Лизинг» АҚ ресми сайты.
8. Richard A. Brealey, Stewart C. Myers, Alan J. Marcus. Fundamentals of Corporate Finance, third edition. Printed in the United States of America. By The McGraw-Hill Companies, Inc. 2001. – 639 с.
9. Наварро Питер. Что знают лучшие специалисты МВА: известные бизнес-школы без купюр. Москва: Издательство «Фаир-пресс». 2006. – 360 с.
10. http://www.damu.kz/876 «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ сайты
11. http://www.omega-sector.kz/?page_id=8 «Omega-sector» интернет-клубының ресми сайты.
12. http://newwave.kz/index.php/2009-10-28-11-02-31«NewWave» интернет-клубының ресми сайты.
13. http://online-club.yvision.kz/«Online-club» интернет-клубының ресми сайты.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ
Қаржы кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Протокол № ___ 2013ж
Кафедра меңгерушісінің м.а.
______________ Мустафина А.К.
Бизнес-жоспар кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы ретінде
( АйМед сұлулық институтының мысалында)
атты тақырыбында
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
050509 - Қаржы мамандығы
Орындаған:
Қаржы мамандығының
3 курс студенті _______________________ Сержанқызы Д.
(қолы, күні )
Ғылыми жетекші:
Э.ғ.к., доцент ________________________ Даулиева Г.Р.
(қолы, күні )
Норма бақылаушы: _______________________ Садыханова Д.А. (қолы, күні )
Алматы 2013
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ
ҚАРЖЫ КАФЕДРАСЫ
ҚАРЖЫ мамандығы
Сырттай оқу бөлімінің 3 курс студенті (колледжден кейін) Сержанқызы Дана
Бизнес-жоспар кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы ретінде
( АйМед сұлулық институтының мысалында) атты тақырыбында диплом жұмысын орындауға арналған
ТАПСЫРМА
_________ ______ 2013 ж. №______ бұйрығымен бекітілді.
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі ______ ______________________
Жұмыстың бастапқы мәліметтері: жоғарғы басқарушы органдардың заңнамалық актілері, ҚР Президентінің үкімдері алынды, әр түрлі мемлекеттік құрылымдардың ақпараттары және ақпараттық жүйелер мәліметтері, отандық және шетелдік ғылыми еңбектер.
Диплом жұмысындағы толықтырылуы қажет сұрақтар тізімі немесе жұмыстың қысқаша мазмұны:
a) Бизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері қарастырылуы қажет;
ә) Бизнес-жоспарлардың дайындалуын қарастыру, бизнес-жоспарды құру жолдары мен мазмұнын талдау;
б) Кәсіпорын бизнес-жоспарын кәсіпорын мысалында зерттелу қажет;
в) Бизнес-жоспарды құру кезінде кездесетін мәселелерді талдап, оларды жетілдіру жолдарын ұсыну.
Диплом жұмысын дайындау
КЕСТЕСІ
Реттік №
Бөлімдер атауы, қарастырылатын сұрақтар тізімі
Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі
Ескертулер
1.
Әдебиеттерді таңдау, оларды зерттеу мен өңдеу. Негізгі көздер бойынша библиография жасау.
2.
Диплом жұмысының жоспарын жасау және оны жетекшімен қарастыру.
3.
Бірінші бөлімді жазу және оны тексеруге ұсыну.
4.
Практикалық материалдарды және т.б. жинақтау, жүйелеу және талдау.
5.
Қорытынды мен ұсыныстарды ғылыми жетекшімен келісу.
6.
Ескертуге сәйкес диплом жұмысын қайта өңдеу (толықтыру). Аяқталған жұмысты кафедраға ұсыну.
7.
Рецензия мен пікірлермен танысу
8.
Рецензия мен пікірлерді ескере отырып, қорғауға дайындықты аяқтау.
Тапсырманың берілген күні _______________________
Кафедра меңгерушісі
м.а. __________________________ Мустафина А.К.
Жұмыс жетекшісі
Э.ғ.к., доцент ___________________________ Даулиева Г.Р.
Тапсырманы орындауға
алған студент ___________________________ Сержанқызы Д.
Реферат
Бизнес-жоспар көптеген графиктері мен кестелері бар қалың бетті, түрлі түсті құжат болуы да, бір бетке қолымен жазылған парақ та болуы мүмкін. Бастысы оның қандай қағаз екендігінде емес, бастысы ол табыс әкелетін жоспар болуы керек.
Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар - бұл инвестициялық жобаның мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты анықталады. Жоспарлау жүйесінде бизнес-жоспар әр түрлі құқықтық ұйымдастыру үлгісіндегі кәсіпкерліктің жалпы қабылданған құралы болып табылады.
Бизнес-жоспар әдетте 3-5 жылға арналып құрылады. Бизнес-жоспар жасау кәсіпкерлерге мыналарды білу үшін қажет:
Біріншіден, бизнес-жоспар жасау кәсіпорындарға қызмет барысында барлық ұсақ-түйекке дейін есепке алуға, күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қаупін анықтауға, содан тиімді бағыт таңдап, кәсіпорынның әрі қарай дамуына және кеңеюіне мүмкіндік береді.
Екіншіден, бизнес-жоспар кәсіпорынның қызметін басқару құралы болып табылады. Сонымен бірге жоспарланған нәтижеге жетуге, туындаған мәселелерді айқындап, оларды шешудің кешенді шараларын анықтауға көмектеседі. Сөйтіп, ол нені, кім үшін өндіру қажет? деген сұраққа жауап табады.
Үшіншіден, бизнес-идеяны жүзеге асыруға қажетті ресурстардың көзін анықтау қажет. Потенциалды инвесторларды немесе несие берушілерді қызықтыру үшін оларға толық, анық ашылған бизнес-жоспарды ұсыну қажет. Іскер әріптес қашанда болашаққа шынайы негізделген нақты есепті талап етеді деседі.
Бизнес-жоспар өндіріс және қызмет көрсету көлемін көбейту үшін капитал тарту мақсатында инвесторларды іздеу кезінде міндетті. Бизнес-жоспар негізінде инвесторлар жаңа кәсіпорынның жоспарлаған мақсаттарды, оның ішінде кәсіби деңгейі жоғары менеджерлер командасы мұқият ойластырылған, жалғасын табатын негізгі бағдарламалық іс-әрекеттерді орындауға сай мүмкіндігі бар екендігіне көз жеткізуі тиіс. Егер бизнес-жоспар мақұлданса, ол кәсіпкер мен оның командасының өз әрекеттерін жүзеге асыратын басты критерийі болуы керек
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1 ТАРАУ. БИЗНЕС-ЖОСПАР БИЗНЕСТІ ТИІМДІ ЖОСПАРЛАУ МЕН БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРАЛЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
0.1 Бизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері ... ... ... .8
0.2 Бизнес-жоспарды құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері ... ...13
2 ТАРАУ. КӘСІПОРЫН БИЗНЕС-ЖОСПАРЫНЫҢ АРУМЕД СҰЛУЛЫҚ ИНСТИТУТЫ МЫСАЛЫНДА НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ДАМУ ЖОБАСЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .42
2.1 АруМед сұлулық институтының ағымдағы жағдайы ... ... ... ... 42
2.2 Бизнес-жоспардың мазмұнын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .44
2.3 Бизнес-жоспардың қаржылық есептеулері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54
3 ТАРАУ. КӘСІПОРЫНДАҒЫ БИЗНЕС-ЖОСПАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ ... ... .60
0.1 Қаржылық жоспарды жүзеге асыру барысында туындайтын қиыншылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
3.2 Кәсіпорында қаржылық жоспарды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ..643.3 Шағын және орта бизнес субъектілеріне бизнес-жоспар құруда мемлекет тарапынан көрсететін қолдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 67ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..76ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78КІРІСПЕЗерттеу тақырыбының өзектілігі. Көптеген ірі батыс фирмаларында кәсіпорынды құру мен оны жетілдіру сияқты дамыту бөлімдері жұмыс істейді. Оның басты қызметі фирманың қабылданған жаңа даму стратегиясымен сәйкес басқарудың өндірістік және ұйымдық құрылымдағы өзгерістері бойынша жасалынатын бизнес-жоспардың қаншалықты мөлшерде фирмаға әкелетін тиімділігі мен әсер ету жағдайын талдап, барынша тақырыптың мазмұны мен мақсатын анықтап талдау. Яғни нарықтық экономикаcы дамыған шетел елдердің кәсіпорындарында бизнес-жоспар ең басты элемент болып табылады. Қазақстан енді ғана бизнес-жоспарды құрастыруды тәжірибе жинауда. Көбінесе қызығушылықты мекемелер мен ұйымдардың жеке формалары танытуда.Бизнес-жоспар қазақстандық кәсіпкерлікті стратегиялық жоспарлау құралы ретінде кірді, сондай-ақ инвесторлармен, кредиторлармен және мемлекеттік басқару органдармен келіссөздерді жүргізу үшін қажетті құжат болып табылады. Нарықтық шаруашылық жағдайында бизнес-жоспар кәсіпкерліктің әр түрлі саласында қолданады және кәсіпорынның мәселелерін шешуге көмектеседі. Бизнес-жоспар берілген бизнестің шағын, нақты, түсінікті анықтамасы болып табылады. Бизнес-жоспар көптеген мәселелерді шешеді, ол бизнестің мақсаттарын анықтауға және бизнесті құруға, мәселелердің шешу жолдарын анықтайды және тиімді шешуге мүмкіндік береді.Бизнес-жоспар - коммерциялық iс-шаралардың зерттеп-дайындалған негiзгi аспектiлерiн, туындаған мәселелердi, мүмкiн болған кедергiлердi сараптау және оны жоюдың әдiстерiн көрсететiн фирмаiшiлiк құжат. Несие беру үшiн негiз болады, коммерциялық жобаның шынайылығын және тиiмдiлiгiн сараптау құралы болып табылады.Мәселенің зерттелу деңгейі. Бүгінгі күнде кәсіпкерліктің маңызды мәселелерінің бірі бизнес-жоспарды дайындау болып табылады. бұл тақырьпта тек шетелдерде ғана емес, сонымен қатар біздің елде де көптеген басылымдар мен кітаптардың жарыққа шығарылуы жай емес. Бұл тақырып шетелде де, бізде де маңызды мәселе болып табылады. Көп тараған кітаптардың бірі ретінде Давид Бангоның "Бизнес-жоспарлау бойынша басқару" атты кітабы айтылуда. Бизнес-жоспарлау бойынша бізде алғашқы аударма ретінде Эрнест энд Янгтың "Бизнес-жоспарын құру" атты кітабын айтуға болады. Бұл кітап кәсіпкерлердің және бизнесті жоспарлаумен айналысатын кеңесшілердің арасында да кеңінен тараған, сондықтан бұл зерттеуде Эрнест энд Янгтың оқу құралында бизнес-жоспарды дайындау тәсілдері негізге алынған. Алайда, берілген тақырып бойынша зерттеулер әлі де толық қарастырылмаған, әсіресе бұл тақырыптың отандық экономикаға бейімделу мәселеліне тән. Диплом жұмысының мақсаты. Берілген жұмыстың мақсаты кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы бизнес-жоспарды зерттеу болып табылады. Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді орындау қажет:Бизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттерін ашу;Бизнес-жоспарлардың дайындалуын қарастыру, бизнес-жоспарды құру жолдары мен мазмұнын талдау;Кәсіпорын бизнес-жоспарын кәсіпорын мысалында зерттеу; Бизнес-жоспарды құру кезінде кездесетін мәселелерді талдап, оларды жетілдіру жолдарын ұсыну. Диплом жұмысының объектісі ретінде кәсіпорын қаржысындағы қаржылық менеджментінің жоспарлау қызметі табылады. Диплом жұмысының пәні. Кәсіпорынның бизнес-жоспары болып табылады.Дипломдық жұмыстың жазу базасы. Зерттеудің ақпараттық базасы ретінде жоғарғы басқарушы органдардың заңнамалық актілері, ҚР Президентінің үкімдері алынды, әр түрлі мемлекеттік құрылымдардың ақпараттары және ақпараттық жүйелер мәліметтері қолданды. Отандық және шетелдік ғылыми еңбектер кеңінен пайдаланылды. Ақпараттың бір бөлігі кәсіпорын бизнес-жоспары алғашқы құжаттамасын талдау жолымен алынған. Дипломдық зерттеудің практикалық маңыздылығы бизнес-жоспар құру үрдісінде АруМед сұлулық институтын қолдану ұсынысын отандық кәсіпкерлік қызметте қолдану мүмкіндігінде.1 ТАРАУ. БИЗНЕС-ЖОСПАР БИЗНЕСТІ ТИІМДІ ЖОСПАРЛАУ МЕН БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРАЛЫБизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар - бұл инвестициялық жобаның мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты анықталады. Жоспарлау жүйесінде бизнес-жоспар әр түрлі құқықтық ұйымдастыру үлгісіндегі кәсіпкерліктің жалпы қабылданған құралы болып табылады. Бизнес-жоспар әдетте 3-5 жылға арналып құрылады. Бизнес-жоспар жасау кәсіпкерлерге мыналарды білу үшін қажет:Біріншіден, бизнес-жоспар жасау кәсіпорындарға қызмет барысында барлық ұсақ-түйекке дейін есепке алуға, күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қаупін анықтауға, содан тиімді бағыт таңдап, кәсіпорынның әрі қарай дамуына және кеңеюіне мүмкіндік береді.Екіншіден, бизнес-жоспар кәсіпорынның қызметін басқару құралы болып табылады. Сонымен бірге жоспарланған нәтижеге жетуге, туындаған мәселелерді айқындап, оларды шешудің кешенді шараларын анықтауға көмектеседі. Сөйтіп, ол нені, кім үшін өндіру қажет? деген сұраққа жауап табады.Үшіншіден, бизнес-идеяны жүзеге асыруға қажетті ресурстардың көзін анықтау қажет. Потенциалды инвесторларды немесе несие берушілерді қызықтыру үшін оларға толық, анық ашылған бизнес-жоспарды ұсыну қажет. Іскер әріптес қашанда болашаққа шынайы негізделген нақты есепті талап етеді деседі[1, 247-248 б].Бизнес-жоспар құру жұмысының негізгі бөлігін мекеме басшысы немесе жаңа іс басталғалы отырғалы тұлға алуы шарт. Бірақ, олар бизнес-жоспар үшін міндетті түрде қажетті мамандар шақырып, олардың пікірлері мен бағалауларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ өз қарамағындағыларын да қатыстыруы қажет.Бизнес-жоспарды тәжірибеде дайындау және рәсімдеудің тәртібі бар, бірақ, негізінен кәсіпорынның мәселелері мен міндеттерінің мәнін барынша толық түсінуге қолайлы жағдайда жазуға болады. Бұл ретте мүмкіндігінше келесілерді пайдалану керек:Жобаны іске асыру туралы шешім қабылдау;Жобаны іске асыру үшін қажетті қабілеттер мен ақпараттарды анықтау;Жобаны іске асыруға қажетті ресірстардың көзін анықтау;Өнім немесе көрсетілетін қызмет түрін таңдау;Нарықты анықтау: болашақ тұтынушылар мен бәсекелестерді зерттеу;Нарықта сегментті анықтап, мақсаттарды көздеу;Орналасатын жерді таңдау, салыстыру, артықшылықтарын көрсету;Өндіріс және технологиялардың қолдануын көздеу, мүмкін болса ғылыми-техникалық негіздемені жасау; Кәсіпорынның ұйымдық құрлымын қарастыру, мақсатміндет арақатынасы;Жобаның заңнамаларға сай екендігін тексеру;Мүмкін болатын тәуекелдерді ескеру. Бизнес-жоспардың келесідей түрлері болуы мүмкін:Инвестициялық жобаның бизнес-жоспары. Бұл бизнес-жоспар инвесторлар үшін жасалынады немесе кей жағдайларда инвесторлардың өздері жасауы мүмкін. Инвестициялық жоба алға қойған мақсатқа жету үшін қандай да бір жобаға капитал жұмсаумен байланысты жасалатын ұйымдастыру экономикалық шешімдердің жүйесін білдіреді. Яғни, бұл бизнес-жоспар капитал құятын инвесторларды тарту үшін жасалады.Компанияның бизнес-жоспары - директорлар кеңесінің немесе акционерлер жиналысының алдында компанияның алдағы уақытта даму стратегиялары мен тактикасын таныстыру үшін жасалатын жоспар. Құрылымдық бөлімшенің бизнес-жоспары - бұл жоғарғы басшы органға кәсіпорынның шаруашылық қызмет бөлімінің даму жоспарын қарастырады.Несиелік бизнес-жоспар. Бұл кредиторлардан ақша қаражаттарды алуы үшін жасалатын бизнес-жоспар. Грандтық бизнес-жоспар - мемлекеттік бюджеттен немесе бюджеттен тыс қорлардан қайтарымсыз түрде жобаны жүзеге асыру үшін бағытталатын қаражаттарды алуды көздейтін жоспар.Аймақтық бизнес-жоспар. Бұл аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамудың болашағын анықтауға, соған сәйкес қаржыландыру бойынша бағдарламаларды жасауға негізделеді.Бизнес-жоспарды құрудын бұрын жоспардың мақсаты айқын болуы тиіс. Атап айтқанда бизнес-жоспардың мақсаттары:Инвестициялық жобаны жүзеге асыруының экономикалық негіздемесі;Кәсіпкерлік қызметтің алдағы қаржылық нәтижелерін есептеу;Қаржылық көздерді анықтау;Инвестициялық жобаны жүзеге асыруға қабілетті мамандарды таңдау.Мақсаттар келесі тақырыптарға сай келуі керек:нақтылық және жеке-жеке талданғандық;сандық өлшемділік;мерзімдер бойынша қиыстыру;жаңа жағдайға бейімделу мүмкіндігі.Мақсаттарды іске асыру кезінде артықшылықтарды, мүмкін болар қиыншылықтарды және маңыздылық дәрежесі бойынша оларды шешу жолдарын анықтау қажет. Әрбір мақсатты іске асыру үшін міндеттер және нақты шаралар тізімі жасалады. Тәуекелдік деңгейі мен төтенше жағдайларды алдын-ала анықтау тәуекел мен тұрлаусыздықтан арылуға мүмкіндік береді. Бизнес-жоспарды дайындаушылардың мәселелерін қарастырайық. Бизнес-жоспарды дайындауды сырттан бір кеңесшіге тапсыру қажет, себебі бастапқыда команда бизнесті бастаумен және ұйымдастырумен айналысуы мүмкін деген пікірлер де кеңінен тараған. Шындығына келгенде, сырттан кеңесші тартуға қызықтырмайтын 2 себеп бар. Біріншісі - жоспарлау процесінде бастапқы сатыда команда мүшелерінің әртүрлі стратегиялар мен тактикаларды, қаржы және еңбек ресурстарына деген талаптарды анықтап, фирманың маркетингтік әлеуетін бағалау мүмкіндігі бар. Мұның бәрін бизнес өз жұмысын бастағаннан кейін игеру тым кеш болып табылады. Екіншісі - инвестор бизнес-жоспарды кім жасағанына ерекше мән береді. Оған, сондай-ақ командалық жоспарлау процесінде болашақ кәсіпорынның барлық ұсақ-түйегін жіліктеп білуі, талдауды жақсы игеруі және бизнестің ерекшелігін түсінуі, қайда жұмыс істеуді білуі маңызды.Жоспарлау барысында жұмысты ұтымды ұйымдастыру өте маңызды. Ең тиімді жол - бизнес-жоспардың бөлімдерін орындаушылардың біреуі маркетингтік жұмыспен, екіншісі қаржылық жоспармен, үшіншісі өндірістік және т.б. істермен айналысатындай етіп бөліп беру. Одан кейін ақпараттар бизнес-жоспарда қорытындыланады, себебі орындау түйіні соңғы кезекте дайындалады. Бизнес-жоспардың бірінші вариантының мерзімі және соңғы вариантының мерзімі белгіленеді. Бұдан басқа бизнес-жоспардың нақты анықталған жүйелілігі бойынша жұмысты орындаудың кестесі дайындалады. Бизнес-жоспарды жазғаннан кейін оны қажетсіз мәліметтерді шығару және кәсіби дайындаушылар көзқарасы тұрғысынан ескерту жасау үшін кеңесшілерге рецензия жасауға беру қажет [5. 299 б].Бүгінгі күнде кәсіпкерліктің маңызды мәселелерінің бірі бизнес-жоспарды дайындау болып табылады. Бұл тақырыпта тек шетелдерде ғана емес, сонымен қатар біздің елде де көптеген басылымдар мен кітаптардың жарыққа шығарылуы жай емес. Бизнес-жоспардың бөлімдеріне бірден кіріспестен, олардың негізгі міндетін түсіну қажет.Жоспарлау - менеджмент міндеттерінің бірі және кәсіпорын қызметінің болашағын болжамдауды, яғни келесі мәселелерді шешуді білдіреді: фирма қандай бағытта дамиды; қандай қарқынмен; қойылған мақсатқа қалай жетуге болады; тұрлаусыздық және тәуекелдік дәрежесін төмендету үшін не істеу керек. Тиімді жоспарлау - ол тек мақсаттарды анықтау процесі ғана емес, сондай-ақ сол арқылы жетістікке жету жолдарын табу. Жоспарлау жаңа кәсіпорынды құру кезінде де және оның әрі қарай даму кезеңдерінде де қажет.Бизнес-жоспар жоспарлау процесі нәтижелерінің бірі болып табылады. Бизнес-жоспар - бизнесті ұйымдастыру мүмкіндігін сипаттайтын құжат және менеджерлер командасының кәсіпорынды қандай түрде ұйымдастырайын деп жатқанын анықтайды. Толық бизнес-жоспар әдетте айтарлықтай көлемге ие, бірақ барлық кезде толығырақ жоспар жасаудың алғашқы варианты ретінде шағын бизнес-жоспарлар пайдаланылады. Бизнес-жоспар - өнімге қарағанда процеске көбірек жақын және бизнес-жоспарлаудың нәтижесі өзгеріссіз болып табылмайды. Сондықтан фирма қызметі алғашқы белгіленген нәтижелерден ауытқыған жағдайда бизнес-жоспарды түзетудің күттірмейтін қажеттілігі бар.Бизнес-жоспарды дайындауға әсер ететін негізгі факторларды қарастырайық:Бизнестің күрделілігі. Шағын шаруа қожалығының бизнес-жоспары үлкен көлемде өнім шығаратын, күрделі құрал-жабдықтары және қаржы есебі бар ірі кәсіпорынның бизнес-жоспарынан айтарлықтай айрықшаланады.Бәсекелестік деңгейі. Егер кәсіпорын күшті бәсекелестік күрес жағдайында жұмыс істейтін болса, онда ол бәсекелестер тарапынан күшті қысымды сезбейтіндерге қарағанда бизнес-жоспарды дайындауда жинақы да ұқыпты болуы керек.Тұрлаусыздық деңгейі. Кейбір кәсіпорындар тез өзгеретін, тұрақсыз ортада жұмыс істейді, ол жоспарлау процесін қиындатады және керісінше, тұрақты жағдайларда жұмыс істейтін кәсіпорындарға болашақтағы қызметті болжамдау айтарлықтай оңай.Кәсіпкер және оның менеджерлер командасы. Бизнес-жоспар кәсіпкердің қабілеттілігіне және оның командасының бизнестің ішкі және сыртқы ортасындағы қарым-қатынасты пайдалануына, кәсіпорынның стратегиясы мен тактикасын дұрыс түжырымдау ептілігіне байланысты.Бизнес-жоспар өндіріс және қызмет көрсету көлемін көбейту үшін капитал тарту мақсатында инвесторларды іздеу кезінде міндетті. Бизнес-жоспар негізінде инвесторлар жаңа кәсіпорынның жоспарлаған мақсаттарды, оның ішінде кәсіби деңгейі жоғары менеджерлер командасы мұқият ойластырылған, жалғасын табатын негізгі бағдарламалық іс-әрекеттерді орындауға сай мүмкіндігі бар екендігіне көз жеткізуі тиіс. Егер бизнес-жоспар мақұлданса, ол кәсіпкер мен оның командасының өз әрекеттерін жүзеге асыратын басты критерийі болуы керек.Инвесторларды, бірінші кезекте, кәсіпорынның қарызды өтеуі, яғни оның тек пайызды төлеп қана қоймай, сонымен қатар негізгі қарызды қайтара алуы толғандырады. Сол себепті кәсіпорынның қаржылық көрсеткішін мұқият талдап, жоспарлау қажет. Бизнес-жоспар тек инвестиция тарту құралы ретінде пайдаланылады деген пікір де айтылып жүр. Шындығына келгенде, бизнес-жоспардың мақсат өрісі айтарлықтай кеңірек, себебі бизнес-жоспарды дайындаудың басқа да маңызды себептері бар. Соның ішінде:Көбірек жөнге салынған жұмыс. Бизнес-жоспар менеджерлер командасының тиімді жұмыс істеуіне, яғни әртүрлі балама варианттардың ішінде өте пайдалысын таңдауға, мүмкін болар тәуекелдердің алдын-алуға және олардан құтылудың немесе төмендетудің жолдарын анықтауға көмектеседі. Болашаққа бағдарлану. Жоспарлау менеджерлер командасына көптеген проблемаларды болжауға, алдын-алуға және олар пайда болған кезде дайын болуға септігін тигізеді. Ниеттердің мақұлдануы. Жоспарлау тек стратегияны түжырымдауға ғана емес, сондай-ақ ниеттерді мақұлдау және тәсілдер арқылы оны жүзеге асыруға көмектеседі.Нәтижеге бағдарлану. Мақсаттарды анықтау кәсіпорынды негізгі нәтижеге жетуге бағдарлайды.Стресті басқару. Жоспарлау процесінде шындыққа негізделген мақсаттарды анықтау болашақтағы болатын стресс жағдайларынан құтылуға мүмкіндік береді.Тиімділігі жоғары жұмысты қаржыландыру. Шындыққа жақын мақсаттарды белгілеу кезіндегі қисын әсері бизнес-жоспардың қолға түсетін аз салдары болып табылады. Егер мақсаттар қиын болса да, бірақ жетуге болатынын адамдар көбірек дәлелдейтінін зерттеулер көрсетуде.Бизнес-жоспарды дайындау кезінде мынадай ұсыныстарды ұстану қажет:Бизнес-жоспар логикалық, байланысты, толық, оқуға қолайлы, мүмкіндігінше қысқа болуы және негізгі бөлімдері мен көрсеткіштерін мұқият талдау арқылы инвесторлардың алдында қызметтердің жоғары жауапкершілігін көрсетуі қажет.Бизнес-жоспар инвесторды қызықтырып, оның көңілін тарта білуі керек, сондықтан жеке капиталдың үлесі қандай және инвестор капиталын салу нәтижесінде қанша пайда табатынын нақты белгілеп алу қажет. Бизнес-жоспарда бизнесті қаржыландырудың бірнеше балама көздері көрсетілгені жақсы. Өзінің инвесторларын жақсы білуі қажет, олардың талаптары қандай, оларға не ұнайды, ал не ұнамай қалуы мүмкін және олардың қалауларына сәйкес жоспар жасау.Сыртқы сарапшылардан, тұтынушылардан кәсіпорынның тиімді ақша ағынын таба білетіндігі жөнінде, бұл біраз уақыт алса да және бизнес-жоспарды кешіктіруге тура келсе де, олардың растауларын алу міндет. Ондай растауларды алу бизнес-жоспардың құндылығын және шындығын айтарлықтай көтереді. Сауда көлемі мен нарыққа нақты болжам жасау және болжамға сәйкес қаржы көрсеткіштерін дайындау шарт.Бизнес-жоспарды дайындауда менеджерлер мүшелерінің барлығының қатысуы өте маңызды. Жүзеге асыру процесінде бизнес-жоспар ылғи да ашық талқыланып отыруы тиіс.Енді бизнес-жоспар жасау кезінде не ұсынылмайтынын қарастырайық:Команда мүшелерінің құрамына қазіргі уақытта басқа фирмада жұмыс істейтін және қосылуды кейінге жоспарлап жүрген адамдарды қоспау керек.:: Күдікті, негізсіз және белгісіз мәлімдемелер жасалмау керек, мысалы, сату көлемі команда жорамалдарына негізделген.Техникалық өнімдерді немесе өндіріс процесін тек осы сала мамандарына ғана түсінікті терминдермен сипаттауға болмайды, себебі бұл бизнес-жоспардың тартымдылығын төмендетеді. Мысалы, инвестор қаржысын өзі түсінбейтін нәрсеге салмайды. Көбінесе маман емес адамға мәселенің маңызын қарапайым сөздермен жеткізе алмайтын команданың жете біліктілігі күмән келтіреді.Көркем кітапшалар, слайдтар және шулы тұсаукесерлермен айналыспау керек - барлығы шынайы және табиғи болу керек.:: Бизнесті ұйымдастырып, жүргізу кезінде бизнес-жоспарды дайындауды ұзақ мерзімге созбау керек. Тиімді бизнес-жоспарлау - бұл уақытты, іс-жүзіндегі тәжірибені, белгілі жағдайларды және күш салуды талап ететін қиын процесс[5, 293-297 б].Бөлімде бизнес-жоспардың мәні, мақсат өрістері, міндеттері, бизнес-жоспар дайындаудың маңызды себептері берілген. Сонымен қатар бизнес-жоспарды ұйымдастыру кезеңінде не ұсынылатыны, не ұсынылмайтындығы жазылған. Келесі бөлімде бизнес-жоспардың құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері келтірілетін болады. Бизнес-жоспарды құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері Шаруашылық салаларының ерекшеліктеріне байланысты және нақты жағдайларға қарай (өндіріс көлемі, өнім жіне қызмет түрлері) жоспардың құрамы мен құрлымында айырмашылықтар болуы мүмкін, бұл әр жобаның өз ерекшеліктеріне байланысты болады. Алайда, негізгі мазмұны біртектес болады.Енді бизнес-жоспардың өзін дайындаушылардың тікелей әдістемесіне өтейік. Бизнес-жоспарды дайындаудың әртүрлі тәсілдері бар. Алайда, олардың барлығы ұқсас сызбамен құрылады.Бизнестің жол картасы 2020 бағдарлама аясында ҚР экономикалық даму және сауда министірлігі тапсырыс бойынша Даму қорымен бизнес- жоспарлары құрастырылды. Кәсіпкерлерге көмек ретінде экономиканың басым саласындағы бизнесті құру және дамыту үшін үлгілер дайындалған. Дайын бизнес- жоспарлар кәсіпкерлерге өз бизнес- жоспарын дайындау кезеңінде пайдалануға болады. Және де бизнес- жоспарларға негізгі қаржы көрсеткіштерінің есептері қосылады, бизнес үшін қаржы есептер арқылы үлгі ретінде алуға болады. Төмендегі, Қазақстан Республикасы Ақмола облысының Щучье-Бурабай курорты аймағында қонақ үй ашу үшін бизнес-жоспардың үлгісін Даму қоры АҚ-ы кәсіпкерлерге көмек негізінде ұсынған.Біздің зерттеуімізге негіз ретінде бизнес-жоспардың келесі құрылымы алынады: Кітаптың мұқабасыМазмұныРезюмеКомпанияның жалпы сипаттамасыӨнім және қызмет көрсетулерМаркетингтік жоспарӨндірістік жоспарБасқару және ұйымдастыруЖобаны іске асыру жоспары мен шығындарыҚаржылық жоспарИнвестициялық жоспарТәуекелді талдау Бизнес-жоспардың мұқабасы кәсіпорынның өзіне тән визит карточкасы болып табылатындықтан, келесідей мәліметтерден тұруы қажет: кәсіпорын аты, мекен-жайы, байланыс телефоны және факс нөмірі, бизнес-жоспардың жасалған жері, жылы және айы. Бизнес-жоспардың атауы жоспарлау объектісін нақты және бір мәнді етіп сипаттауы керек. Барлық бизнес-жоспар беттері көрсетілген қосымшаларды қоса алғанда, бизнес-жоспардың барлық бөлімдері тізбектелетін мазмұнынан басталады. Мазмұнның жобалық үлгісі жоғарыда көрсетілген. Резюме бизнес-жоспардың қысқа мазмұнын көрсетеді және әдетте, бизнес-жоспардың барлық бөлімдерін дайындағаннан кейін жазылады, алайда бизнес-жоспардың құрылымында ол мазмұннан кейін тұрады. бұл бизнес-жоспардың негізгі концепциясына инвестордың ерекше көңіл аудару мақсатында істеледі, олардың көбісіне кейде бизнес-жоспардың барлық бөлімдерімен танысу қажет және қажет емес дегенді шешу үшін тек атқарушы резюмемен танысса да жеткілікті.Резюмеде бизнес-жоспардың бөлім-бөлімі бойынша оның ең маңызды жерлері беріледі. Қаржы жоспарының, залалсыздық нүктелердің және таза пайда мөлшерінің капиталдағы үлес салмақтарын пайыз түрінде қысқаша сипаттап көрсету қажет. Резюме іскерлік және өте қысқа сипатта болуы керек. Көптеген авторлар, сондай-ақ инвесторлардың қызығушылығын тарту және жобаның мәнділігіне әсер беру үшін бизнеске өзінің жеке бағасын беруді және эмоционалды жағдайларды енгізуді кеңес етеді. Даму қорының мотель ашу үшін құрылған бизнес-жоспарын мысалға ала отырып, резюменің бір үлгісін қарастырайық.Резюме. Жобаның тұжырымдамасы Қазақстан Республикасы Ақмола облысының (бұдан әрі - Ақмола облысы) Щучинск-Бурабай курортты аймағында қонақ үй ашуды қарастырады.Кәсіпорын қызметінің мақсаты оған қатысушының материалдық әл-ауқатын жақсарту үшін табыс табу болып табылады.Жоспарланған кәсіпорынның нысаналы тобы қызметтерін тұтыншылар - жол бойымен өтетін саяхатшылар, сондай-ақ Щучье-Бурабай курортты аймағына демалуға келетін туристер болып табылады.Қонақ үй ретінде 2-қабатты ғимарат салу, сондай-ақ қонақ үй бөлмелері мен кафе үшін жабдықтар сатып алу жоспарлануда. 1-кесте. Жалпы инвестициялық шығындарШығыстар, мың тг.2 012Негізгі капиталға инвестициялар285 186Негізгі капитал11 667Барлығы296 853Жобаны қаржыландыруды жоба бастамашысының өз қаражаты есебінен сияқты қарыз капиталы есебінен де жүзеге асыру жоспарлануда. 2-кесте. Қаржыландыру сомасыҚаржыландыру көзі, мың тг .СомасыКезеңіҮлесіӨз қаражаты89 05605.2012-01.201330%Қарыз қаражаты207 79705-12.201270%Барлығы296 853100%3-кесте. Кредиттеудің шарттарыКредит валютасыТеңгеПайыздық ставка, жылдық12%Өтеу мерзімі, жыл6,0Пайыздар мен негізгі борышты төлеуай сайынПайыздарды өтеудің жеңілдікті кезеңі, ай9Негізгі борышты өтеудің жеңілдікті кезеңі, ай9Негізгі борышты өтеу түрітең үлестермен4-кесте.Жобаның 5 жылына арналған кәсіпорын қызметі тиімділігінің көрсеткіштеріЖылдық пайда (5 жыл), мың тг.10 061Активтердің рентабельділігі18%14% дисконттау ставкасы кезінде инвестицияланған капиталдың дисконтталған таза кірісі 8 081 мың теңгені құрады.5-кесте.Таза кірісіІшкі кірістілік нормасы (IRR)14%Ағымдағы таза құны (NPV), мың теңге8 081Жобаның өзін-өзі ақтауы (жай), жыл5,1Жобаның өзін-өзі ақтауы (дисконтталған), жыл9,4Жоба экономикалық көзқарас жағынан мыналарға ықпал ететін болады:- жаңа жұмыс орнын құру, бұл тұрақты табыс табуға мүмкіндік береді;- туристерді қоса алғанда қонақ үй қызметтерін көрсету үшін жаңа мотель құру Ақмола облысының бюджетіне салықтар мен басқа да аударымдардың түсуі.Әлеуметтік әсерлердің арасынан:- халықтың қонақ үй қызметтеріне деген сұранысын қанағаттандыруды;- туристер мен саяхатшыларды бір мекеннен екіншісіне қатынайтын алыс сапарларда талаптарын қанағаттандыру үшін демалыс, тамақтану және басқа сервистік қызметтерді ұйымдастыруда жағдайлар жасауды бөліп көрсетуге болады. Компанияның жалпы сипаттамасы. Бұл бөлімде келесідей сауалдарға жауап беру керек:Компания өндірістік пе, саудалық па әлде қызмет көрсетусаласында жұмыс істей ме?Ол өз клиенттеріне нені және қалай ұсынбақ?Қай жерде орналасқан?Өз бизнесін қандай география шегінде дамытуды жоспарлап отыр (жергілікті аймақта, ел масштабында, халықаралық деңгейде)?Кәсіпорынның мәртебесі қандай:жаңадан құрылған кәсіпорын;жұмыс істеп тұрған және кеңеюге ұмтылып жатқан кәсіпорын;ірі бизнестің бөлімшесі.6. Бизнестің мақсаттары келесідей болуы керек:сатылым көлемін көбейту керек;жаңа географиялық аймақтарды меңгеру;ашық акционерлік қоғамға өту;басқа фирманы сатып алу және т.б.Даму қорының қонақ үй ашу үшін құрылған бизнес-жоспарын мысалға ала отырып, кәсіпорынның жалпы сипаттамасын қарастырайық.Кәсіпорыннын жалпы сипаттамасы. Бүгінде ізеттілік индустриясы - бұл өңірдің немесе туристік орталықтың шаруашылығының қуатты жүйесі және туризм экономикасының маңызды бөлігі. Қонақ үй бизнесі туризм және ойын-сауық индустриясы деп аталатын ауқымды сегменттің құрамдас бөлігі болып табылады.Қонақ үй кәсіпорнының негізгі функциясы тұрғындарға уақытша тұратын үй ұсыну болып табылады. Қазақстанда қонақ үй шаруашылығын дамыту үшін барлық мүмкіндіктер бар.Кәсіпорын қызметінің мақсаты оған қатысушының материалдық әл-ауқатын жақсарту үшін табыс табу болып табылады.Жоспарланған кәсіпорынның нысаналы тобы қызметтерін тұтыншылар - жол бойымен өтетін саяхатшылар, сондай-ақ Щучье-Бурабай курортты аймағына демалуға келетін туристер болып табылады.Компанияның басымдықтары: - қонақ үй бизнесі жұмысындағы тәжірибесі мол білікті құрам; - қонақ үй кешенінің оңтайлы орналасқан жері; - қонақ үйдің қызметтері табысы жоғары клиенттерге ғана емес, орташа табысы бар тұтынушыларға да бағдарланған. Қонақ үй қызметімен қатар тамақтану қызметтері де (кафе) көрсетіледі.Қонақ үй орын-жайының жалпы алаңы 657 шаршы метрді құрайды..Осы бизнес-жоспар басшылыққа алатын соңғы нұсқа емес, тек осындай бизнес-идеяны дамытудың әлеуетті мүмкіндігі ғана. Сондықтан да жобаны іске асырған кезде сату бағдарламасы сияқты көрсетілетін қызметтердің де өзгеруі мүмкін. Жоспарланған қызметтердің бәсекелестік басымдығын, сондай-ақ сатып алынатын жабдықтың ерекшелігін барынша ашып көрсету қажет болады.Өнімдер мен қызметтер бөлімінде қарапайым және анық түрде өнімнің мінездемесі мен тартымды жақтары көрсетіледі, атап айтқанда: 1. Тауарлар мен қызметтердің сипаты. Егер өнім туралы айтылатын болса, онда оның физикалық мінездемесін сипаттау қажет. Сондай-ақ, өнімнің фотосуретін, салынған суретін немесе жарнамалық проспектілерін ұсынған пайдалы. Қызметтерді ең жақсысы диаграммалардың көмегімен көрсеткен дұрыс. 2. Тауардың қолданбалылығы мен тартымдылығы, бұл жерде келесі мәселелерге тоқталу қажет::: Тауардың бірегей болуы, оның әлеуеті (көрсетілген өнімнің бәсекелестердің өнімдеріне қарағанда қандай өзгешеліктері бар екендігін және тұтынушы өнімді сатып алып, пайдалану нәтижесінде қандай артықшылықтарға ие болатынын көрсету қажет);:: Тартымдылық (кейде сезгіштік, функционалдық артықшылықтардың арқасында болады; мысалы, өнімнің кейбір түрлері белгілі бір операцияны бәсекелес заттарға қарағанда жылдамырақ және тиімдірек орындауға мүмкіндік береді. Кейде тартымдылық аз сезілетін факторларға тәуелді болуы мүмкін сыртқы көрінісі, маркетингтік стратегияның қаншалықты белсенді жүргізілуі).3. Егер өнім дайындалу кезеңінде болатын болса, онда талдау жүргізу және дайындау кезеңінен бастап, нарыққа шығумен аяқталатын өнімнің дайындалуы мен дамытылуы.Инвесторды қандай да бір тауар немесе қызметтің артықшылығы туралы сендіру үшін сарапшылар мен сол тауар немесе қызмет жөнінде оң көзқараста болатын тұтынушылардың тізімін келтіру ұсынылады.Даму қорының қонақ үй үшін құрылған бизнес-жоспарын мысалға ала отырып, өнімнің сипатталу варианттарын қарастырайық.Өнімдер мен қызметтер. Қонақ үй кәсіпорнының негізгі функциясы клиенттерге уақытша тұратын орын ұсыну болып табылады. Қонақ үйдің негізгі белгілері мыналар::- номерлік қорлардың болуы;- міндетті қызметтер жиынын көрсету (номерлерді, санитарлық тораптарды жинау, төмек-орынды күн сайын жаңарту, номерлерде қызмет көрсету);- қосымша қызметтердің белгілі түр-түрлерінің болуы.Барлық қонақ үйлерде төрт негізгі қызмет топтары қарастырылған::: орналастыру;:: тамақтану;:: бос уақыт;:: тұрмыстық қызметтер көрсету.Олар негізгі, қосымша және ілеспе қызметтерді қамтиды.Қандай қонақ үйдің болмасын қажетті шарты екі негізгі қызметінің болуы: орналастыру және тамақтандыру.Орналастыру қызметін ұстау біріншіден, пайдалану үшін арнайы орын-жайлар ұсынылады (қонақ үй номерлері), екіншіден қонақ үйдің құрамы тікелей көрсететін қызметтері ұсыну болып табылды: қонақтарды қабылдайтын және ресімдейтін портье, қонақ үй номерлерін жинаушылар және т.б.Қонақтарға қызметтер көрсету әр түрлі процестерден тұрады: өндірістік (ас үйде тамақ дайындау), сауда (пайдалану үшін дайын тамақ, алкогольді және алкогольсіз ішімдіктерді сату), сервистік (мейрамханада, барда, кафеде, қонақ үй номелерінде официанттардың қызмет көрсетулері).Қосымша және басқа қызметтерге бассейн, спорт, конференц-залдар, сөйлесіп отыру залдары, автомобильді жалға алу, химиялық тазалау, жуу, шаштараз, массаж кабинеті, және басқалары кіреді. Қазіргі уақытта қосымша қызметтер қонақ үй кәсіпорнының нарықтық тартымдылығын қалыптастыруда ерекше маңызға ие болуда.Тәуелсіз кәсіпорын болсын немесе ішінара қонақ үй корпорациясы болсын барлық отельдердің негізгі міндеті қоғамның белгілі бір қажеттілігіне қызмет етуді, сонымен қатар оның иесіне пайда түсіруді білдіреді.Көптеген адамдар үшін, әсіресе өз автомобильдерімен үнемі жүріп-тұратын, мотельдерде тіркеу рәсімінің ұзақ уақытты алмайтындығы ыңғайлы болып келеді, машинаң да көзіңнің алдында тұрады; даладан бірден номерге кіру де мүгедектер үшін өте қолайлы. Мотельдің кемшілігі қауіпісіздік деңгейінің төмен болуы, сондай-ақ қызмет көрсету түрінің аздығы болып табылады. Маркетингтік жоспардың мақсаты - болжамды бизнестің тауардың өтімділігін қамтамасыз ету үшін нарыққа қалай ықпал ететінін және онда қалыптасқан жағдайда қалай ілтипат ететінін түсіндіру. Көптеген инвесторлар жаңа компанияның табысы тауарға немесе қызмет көрсетуге сұранысты анықтайтын факторға байланысты деп дұрыс айтады. Егер тауарға немесе қызмет көрсетуге деген нақты қажеттілік анықталмаса, онда аталмыш салада ешқандай шеберлік немесе капитал табысқа жетуге көмектесе алмайды. Себебі, барлық бизнесте оның өмір сүруін қамтамасыз ететін сату деңгейінің көлемін қолдау талап етіледі. Бұл бөлімде келесі проблемалар қарастырылады: 1.Өнімдер (қызметтер) нарығының сипаттамасы. Мұнда белгілі бір өнімге және қызмет көрсетуге сұранысты, сонымен бірге нарық және оның мүмкіндігін анықтау қажет. Басқаша айтқанда, сөз жалпы нарықты, оның бірінші және екінші сегментін және де осы сегменттердің мәні мен сипаттамасын сипаттауда болып отыр. Өйткені нарықтың әр объектісінің салыстырмалы тартымдылығына баға беру қажет: Қандай нарықтар бірінші дәрежелі және неге? Уақыт өте бұл қатынастағы мән өзгере ме? Даму қорының мотель ашу үшін құрылған бизнес жоспарындағы өнімдер (қызметтер) нарығының сипаттамасы.Қонақ үй нарығын олигополистикалық бәсекелестіктің нақты белгіленген белгілері бар монополиялық бәсекелестік нарығын ретінде сипаттауға саласында жұмыс істейтін кәсіпорындар көрсететін қызметтер туралы ақпараттары жеткіліксіз сатып алушылар саны барынша жеткілікті. болады: - Нарықта қонақ үй бизнесі Әлеуетті сатып алушыларды қонақ үй және көрсетілетін қызметтер туралы хабардар етуге бағытталған белсенді маркетингтік және жарнамалық саясатты міндетті түрде өткізу;- Нарықта барынша көп сатушылар жұмыс істейді, олардың қызметтері сараланған; сәл ғана айырмашылығы бар: бірінде ақылы автотұрағы бар; біреуінде жоқ және т.б. Фирмалардың бірде бірі осындай қызметті көрсетпейтіндіктен оның баға алдындағы билігі басым. Сонымен қатар саладан шығу ешқандай кедергімен шектелмеген: қонақ үй ғимаратын қайта жабдықтау қиын емес, номерлерді офис ретінде жалға беруге болады және т.б. Осындай кіріс және шығыс кедергілерінің арақатынасы бизнесті бірқатар сақтандыра алады.Қазақстандағы туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер санының серпіні ұлғаюда. Бұл серпін 1-суретте берілген.Шығу туризм Келу туризмі Ішкі туризм1 сурет. ҚР туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер сан, мың адамДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіСуретте көрсетілгеніндей, 2010 жылы түрі бойынша туристік фирмалардың келушілер саны: Шығу туризмі 262 мың адамды құрайды, ал 2009 жылы оның саны 184 мың адамды құраған, бұл 78 мың адамға (немесе 42,4%) аз. Орналастыру объектілерінің саны Қызмет көрсетілді, мың адам 2 сурет. ҚР орналастыру объектілерінде қызмет көрсетілген келушілер саны, мың адамДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіОрналастыру объектілерінде қызмет көрсетілгендер саны жыл сайын өсуде. Бұл туристер санының жыл сайын өсуіне негізделген, қонақ үй бизнесі дамуда. ҚР Статистика агенттігінің деректері бойынша Ақмола облысында келушілерді орналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер саны 2009 жылы 67 адамды, 2010 жылы - 144 адамды құрады.3 сурет. Ақмола облысында келушілерді орналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер саны, бірлікДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіАқмола облысында қонақүйлердің толықтырылуы 13,9 % құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 1,3 % көп.4 сурет. Ақмола облысында қонақ үйлепрдің толтырылуы, %Дерек көзі: ҚР Статистика агенттігіАқмола облысында қонақ үйлер номерлерінің саны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 233 бірлікке ұлғайды5-сурет. Ақмола облысы қонақ үйлеріндегі номерлер саны, бірлікДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіҚонақ үйлерде орналастыру орындарының саны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 18 бірлікке ұлғайды, бұл ретте 71 бірлікті құрады. 6-сурет. Ақмола облысы қонақ үйлеріндегі орналастыру орындарының саны, бірлікДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіҚонақ үйлерде келушілердің орналастыру орындарымен қамтам асыз етілі саны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 79 534 адамға ұлғайды және 130 227 адамды құрады.Арту пайызы 157 % құрайды.7-сурет. Ақмола облысының қонақ үйлерінде келушілердің орналасу орындарымен қамтамасыз етілу санының өзгеру серпіні, адамДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіБұл көрсеткіштер оң серпінді көрсетеді. Бұл кәсіпорын қызметтері алдағы уақытта да сұранысқа ие болатынына негіз болады.2. Негізгі және әлеуетті бәсекелестер. Бұл тармақта бүгінгі бәсекеге және де оның кәсіпорынға ықпал ету мүмкіндігіне талдау жасалады. Бұл жерде өнімі және қызметі жағынан бәсекелес болатын фирмаларды нақты анықтап алу керек. Мысалы, жаңадан ашылатын мотельдің біраз бәсекелестері бар, олар туралы мәліметтер төмендегі кестеде көрсетілген. 6-кесте. Боровое кентіндегі отельдер мен демалыс үйлері 1-бәсекелес2-бәсекелесБәсекелестің атауыБерекеАлемСипаттама және қызметтер сапасыОтельде люкс, жартылай люкс номерлеріне тапсырыс беруге болады. Әрбір номер - жиһазбен, теледидармен, телефонмен, душ кабинасымен жабдықталған. Қонақтарға көрсетілетін қызметтер - бассейні бар сауна, бильярд, ыңғайлы мейрамхана, банкет залы,спорт алаңы, европа және шығыс тағамы ұсынылады.Номерлерде халаттар, теледидар, телефон, душ бар. Отельде люкс класты 32 номер бар, , төрт бөлмелі VIP - апартаменттерімен, 2-қабатты есігі бөлек VIP - коттеджімен бірге. Барымен бірге мейрамхана бар. Отельдің 90-100 адамға арналған конференц-залы бар. Отельде бильярд, кір жуу,химиялық тазалау, шаштараз, автомобиль тұратын орын бар.Бір номердің құны, теңгемен1-бөлм. 2 орын (жақс.) - 14 0001-бөлм.,2 орын. - 12 0002-бөлм. - 16 0003-бөлм. ,4 орын - 16 500Люкс (1 бөлм 2орындық.) - 18 200Люкс (1 бөлм.., 2 орындық - 20 200Люкс (1 бөлм. 2 орындық кондиционер) - 23 200VIP №311(4 жататын бөлме, кондиционерлер) - 65 2003-бәсекелес4бәсекелесБәсекелесті ң атауыАк БулакАйнакөлСипаттама және қызметтер сапасыОтель-коттедж Боровое кентінің орталығында орналасқан. Отельде емдеу рәсімдері,, массаж, ванналар (хош иісті және тұзды), батпақ аппликациялары, электрофорез, квант терапиясы гидроколонотерапия. Отельде спорт залы, стол теннисі, баскетбол және волейбол алаңдары, сондай-ақ бассейн бар.Айнакөл отелі Боровое демалыс аймағында орналасқан,мұнда сервис ұсынылады,көптеген ойын-сауық орындары бар (мысалы, поездки на экскурсии на квадрациклдармен экскурсияға шығу), номер қоры жақсыСипаттама және қызметтер сапасыЛюкс (2 орынды. 2 бөлмелі - 20 200плюкс (2 орынды, 1 бөлмелі - 16 200плюкс (4 орынды,1 бөлмелі - 24 200Люкс - 48 000Жақсартылған стандарт - 36 000Стандарт - 24 000Кәсіпорынның негізгі бәсекелестері жол бойы қонақ үйлері болып табылады. Қонақ үйдің негізгі басымдығы демократиялы бағасы, қолайлы орналасқан жері болып табылады..3. Маркетинг стратегиясы бизнестің өткізу, жарнама және тауарды жеткізу, баға қою, сатуды ынталандыру және сауда кәсіпорынының орналасуын талдау сияқты маркетинг құралдарын басқаратындығын білдіреді. Маркетингтің әрбір құралын толығырақ қарастырайық.а) Өткізу және тарату стратегиясы. Бұл жерде бизнестің тауарды тұтынушыларға дейін жеткізу үшін қолданайын деп жатқан әдісі көрсетілуі қажет. Сонымен қатар тауарды таратудың келесі варианттары болуы мүмкін: жеке өткізу қызметі, диллерлер, дистрибьютерлер және делдалдар жүйесі.б) Баға құру. Бағаның жалпы құрылымын дайындауды,жеңілдік саясатын және бағаның өзгеруін, баға стратегиясыныңжалпы пайдаға ықпалын ұйғарады. Фирма баға белгілеуде келесі әдістерге жүгінуі мүмкін:- Өзіндік құнға негізделіп құрылған баға тауардың өзіндік құнына стандартты үстемені белгілеу арқылы қойылады.ТауарШығындарБағаҚұндылықТ ұтынушыларТауарШығындарБағаҚұндылық Тұтынушылар8 сурет. Өзіндік құнға негізделген баға белгілеу- Шығынсыз принципіне жүгінетін баға белгілеу - тауарды өткізу және жеткізу шығындары мен жабу мен мақсатты пайдаға жету үшін қажетті деңгейі бекітіледі. Оны келесі формула арқылы анықтауға болады: Тұрақты шығындарШығынсыз көлем = (1) Баға - Айнымалы шығындар Егер компания мақсатты пайдаға қол жеткізгісі келсе, оның қандай да бір өнімді өндіру көлемі шығынсыз көлемнен артық болу керек.Тауар құндылығы негізінде баға белгілеу. Баға белгілеудің бұл әдісінің негізін сатушының шығыны емес, тұтынушының тауарды қабылдау құндылығы құрайды.Тауар құндылығы негізінде баға белгілеу өзіндік құнға негізделген баға белгілеумен салыстырғанда кері процесті құрайды. ТауарТауарШығындарШығындарБағаБағаҚ ұндылықҚұндылықТұтынушыларТұтынушыл ар 9 сурет. Құндылықтар негізінде баға белгілеуБәсекелестердің тәртіптеріне негізделген баға белгілеу. Әдетте тұтынушылардың тауарға деген құндылық жайлы көзқарастары бәсекелестердікімен салыстырыла отырып қалыптасады. Бәсекеге негізделген баға белгілеудің екі әдісі бар: ағымдағы баға деңгейлері негізінде және жабық сауда негізінде. Ағымдағы баға деңгейлері негізіндегі баға белгілеу әдісінде компания өз бағасын меншікті шығындар мен сұранымға байланысты емес, бәсекелестердің баға деңгейлеріне қарай қояды. Жабық сауда негізінде баға белгілеу барысында компания қандай да бір контрактіге қол жеткізу үшін баға деңгейін бәсекелестермен салыстырғанда төменірек етіп қояды [6]. в) Жарнама, жұртшылықпен байланыс және тауарды алға жылжыту. Жарнамалық қызмет теледидар, радио, электрондық-ақпаратты құралдар, баспасөз, байланыс үй арқылы тікелей жіберу, кәсіби жарнама агенттіктерінің қызметі және т.б. құралдарды анықтаудан тұрады. Жаңа бастаушы фирмалардың жарнамаға жеткілікті қаражаттарының болмауына байланысты оларға көпшілік басылыммен және халықпен байланыс жасау кеңес етіледі. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ
Қаржы кафедрасы
Қорғауға жіберілді
Протокол № ___ 2013ж
Кафедра меңгерушісінің м.а.
______________ Мустафина А.К.
Бизнес-жоспар кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы ретінде
( АйМед сұлулық институтының мысалында)
атты тақырыбында
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
050509 - Қаржы мамандығы
Орындаған:
Қаржы мамандығының
3 курс студенті _______________________ Сержанқызы Д.
(қолы, күні )
Ғылыми жетекші:
Э.ғ.к., доцент ________________________ Даулиева Г.Р.
(қолы, күні )
Норма бақылаушы: _______________________ Садыханова Д.А. (қолы, күні )
Алматы 2013
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ
ҚАРЖЫ КАФЕДРАСЫ
ҚАРЖЫ мамандығы
Сырттай оқу бөлімінің 3 курс студенті (колледжден кейін) Сержанқызы Дана
Бизнес-жоспар кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы ретінде
( АйМед сұлулық институтының мысалында) атты тақырыбында диплом жұмысын орындауға арналған
ТАПСЫРМА
_________ ______ 2013 ж. №______ бұйрығымен бекітілді.
Аяқталған жұмысты тапсыру мерзімі ______ ______________________
Жұмыстың бастапқы мәліметтері: жоғарғы басқарушы органдардың заңнамалық актілері, ҚР Президентінің үкімдері алынды, әр түрлі мемлекеттік құрылымдардың ақпараттары және ақпараттық жүйелер мәліметтері, отандық және шетелдік ғылыми еңбектер.
Диплом жұмысындағы толықтырылуы қажет сұрақтар тізімі немесе жұмыстың қысқаша мазмұны:
a) Бизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері қарастырылуы қажет;
ә) Бизнес-жоспарлардың дайындалуын қарастыру, бизнес-жоспарды құру жолдары мен мазмұнын талдау;
б) Кәсіпорын бизнес-жоспарын кәсіпорын мысалында зерттелу қажет;
в) Бизнес-жоспарды құру кезінде кездесетін мәселелерді талдап, оларды жетілдіру жолдарын ұсыну.
Диплом жұмысын дайындау
КЕСТЕСІ
Реттік №
Бөлімдер атауы, қарастырылатын сұрақтар тізімі
Ғылыми жетекшіге тапсыру мерзімі
Ескертулер
1.
Әдебиеттерді таңдау, оларды зерттеу мен өңдеу. Негізгі көздер бойынша библиография жасау.
2.
Диплом жұмысының жоспарын жасау және оны жетекшімен қарастыру.
3.
Бірінші бөлімді жазу және оны тексеруге ұсыну.
4.
Практикалық материалдарды және т.б. жинақтау, жүйелеу және талдау.
5.
Қорытынды мен ұсыныстарды ғылыми жетекшімен келісу.
6.
Ескертуге сәйкес диплом жұмысын қайта өңдеу (толықтыру). Аяқталған жұмысты кафедраға ұсыну.
7.
Рецензия мен пікірлермен танысу
8.
Рецензия мен пікірлерді ескере отырып, қорғауға дайындықты аяқтау.
Тапсырманың берілген күні _______________________
Кафедра меңгерушісі
м.а. __________________________ Мустафина А.К.
Жұмыс жетекшісі
Э.ғ.к., доцент ___________________________ Даулиева Г.Р.
Тапсырманы орындауға
алған студент ___________________________ Сержанқызы Д.
Реферат
Бизнес-жоспар көптеген графиктері мен кестелері бар қалың бетті, түрлі түсті құжат болуы да, бір бетке қолымен жазылған парақ та болуы мүмкін. Бастысы оның қандай қағаз екендігінде емес, бастысы ол табыс әкелетін жоспар болуы керек.
Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар - бұл инвестициялық жобаның мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты анықталады. Жоспарлау жүйесінде бизнес-жоспар әр түрлі құқықтық ұйымдастыру үлгісіндегі кәсіпкерліктің жалпы қабылданған құралы болып табылады.
Бизнес-жоспар әдетте 3-5 жылға арналып құрылады. Бизнес-жоспар жасау кәсіпкерлерге мыналарды білу үшін қажет:
Біріншіден, бизнес-жоспар жасау кәсіпорындарға қызмет барысында барлық ұсақ-түйекке дейін есепке алуға, күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қаупін анықтауға, содан тиімді бағыт таңдап, кәсіпорынның әрі қарай дамуына және кеңеюіне мүмкіндік береді.
Екіншіден, бизнес-жоспар кәсіпорынның қызметін басқару құралы болып табылады. Сонымен бірге жоспарланған нәтижеге жетуге, туындаған мәселелерді айқындап, оларды шешудің кешенді шараларын анықтауға көмектеседі. Сөйтіп, ол нені, кім үшін өндіру қажет? деген сұраққа жауап табады.
Үшіншіден, бизнес-идеяны жүзеге асыруға қажетті ресурстардың көзін анықтау қажет. Потенциалды инвесторларды немесе несие берушілерді қызықтыру үшін оларға толық, анық ашылған бизнес-жоспарды ұсыну қажет. Іскер әріптес қашанда болашаққа шынайы негізделген нақты есепті талап етеді деседі.
Бизнес-жоспар өндіріс және қызмет көрсету көлемін көбейту үшін капитал тарту мақсатында инвесторларды іздеу кезінде міндетті. Бизнес-жоспар негізінде инвесторлар жаңа кәсіпорынның жоспарлаған мақсаттарды, оның ішінде кәсіби деңгейі жоғары менеджерлер командасы мұқият ойластырылған, жалғасын табатын негізгі бағдарламалық іс-әрекеттерді орындауға сай мүмкіндігі бар екендігіне көз жеткізуі тиіс. Егер бизнес-жоспар мақұлданса, ол кәсіпкер мен оның командасының өз әрекеттерін жүзеге асыратын басты критерийі болуы керек
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
1 ТАРАУ. БИЗНЕС-ЖОСПАР БИЗНЕСТІ ТИІМДІ ЖОСПАРЛАУ МЕН БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРАЛЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
0.1 Бизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері ... ... ... .8
0.2 Бизнес-жоспарды құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері ... ...13
2 ТАРАУ. КӘСІПОРЫН БИЗНЕС-ЖОСПАРЫНЫҢ АРУМЕД СҰЛУЛЫҚ ИНСТИТУТЫ МЫСАЛЫНДА НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКА ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ДАМУ ЖОБАСЫ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .42
2.1 АруМед сұлулық институтының ағымдағы жағдайы ... ... ... ... 42
2.2 Бизнес-жоспардың мазмұнын талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... .44
2.3 Бизнес-жоспардың қаржылық есептеулері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 54
3 ТАРАУ. КӘСІПОРЫНДАҒЫ БИЗНЕС-ЖОСПАРДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДАҒЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ ... ... .60
0.1 Қаржылық жоспарды жүзеге асыру барысында туындайтын қиыншылықтар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .60
3.2 Кәсіпорында қаржылық жоспарды жетілдіру жолдары ... ... ... ... ..643.3 Шағын және орта бизнес субъектілеріне бизнес-жоспар құруда мемлекет тарапынан көрсететін қолдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... 67ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..76ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 78КІРІСПЕЗерттеу тақырыбының өзектілігі. Көптеген ірі батыс фирмаларында кәсіпорынды құру мен оны жетілдіру сияқты дамыту бөлімдері жұмыс істейді. Оның басты қызметі фирманың қабылданған жаңа даму стратегиясымен сәйкес басқарудың өндірістік және ұйымдық құрылымдағы өзгерістері бойынша жасалынатын бизнес-жоспардың қаншалықты мөлшерде фирмаға әкелетін тиімділігі мен әсер ету жағдайын талдап, барынша тақырыптың мазмұны мен мақсатын анықтап талдау. Яғни нарықтық экономикаcы дамыған шетел елдердің кәсіпорындарында бизнес-жоспар ең басты элемент болып табылады. Қазақстан енді ғана бизнес-жоспарды құрастыруды тәжірибе жинауда. Көбінесе қызығушылықты мекемелер мен ұйымдардың жеке формалары танытуда.Бизнес-жоспар қазақстандық кәсіпкерлікті стратегиялық жоспарлау құралы ретінде кірді, сондай-ақ инвесторлармен, кредиторлармен және мемлекеттік басқару органдармен келіссөздерді жүргізу үшін қажетті құжат болып табылады. Нарықтық шаруашылық жағдайында бизнес-жоспар кәсіпкерліктің әр түрлі саласында қолданады және кәсіпорынның мәселелерін шешуге көмектеседі. Бизнес-жоспар берілген бизнестің шағын, нақты, түсінікті анықтамасы болып табылады. Бизнес-жоспар көптеген мәселелерді шешеді, ол бизнестің мақсаттарын анықтауға және бизнесті құруға, мәселелердің шешу жолдарын анықтайды және тиімді шешуге мүмкіндік береді.Бизнес-жоспар - коммерциялық iс-шаралардың зерттеп-дайындалған негiзгi аспектiлерiн, туындаған мәселелердi, мүмкiн болған кедергiлердi сараптау және оны жоюдың әдiстерiн көрсететiн фирмаiшiлiк құжат. Несие беру үшiн негiз болады, коммерциялық жобаның шынайылығын және тиiмдiлiгiн сараптау құралы болып табылады.Мәселенің зерттелу деңгейі. Бүгінгі күнде кәсіпкерліктің маңызды мәселелерінің бірі бизнес-жоспарды дайындау болып табылады. бұл тақырьпта тек шетелдерде ғана емес, сонымен қатар біздің елде де көптеген басылымдар мен кітаптардың жарыққа шығарылуы жай емес. Бұл тақырып шетелде де, бізде де маңызды мәселе болып табылады. Көп тараған кітаптардың бірі ретінде Давид Бангоның "Бизнес-жоспарлау бойынша басқару" атты кітабы айтылуда. Бизнес-жоспарлау бойынша бізде алғашқы аударма ретінде Эрнест энд Янгтың "Бизнес-жоспарын құру" атты кітабын айтуға болады. Бұл кітап кәсіпкерлердің және бизнесті жоспарлаумен айналысатын кеңесшілердің арасында да кеңінен тараған, сондықтан бұл зерттеуде Эрнест энд Янгтың оқу құралында бизнес-жоспарды дайындау тәсілдері негізге алынған. Алайда, берілген тақырып бойынша зерттеулер әлі де толық қарастырылмаған, әсіресе бұл тақырыптың отандық экономикаға бейімделу мәселеліне тән. Диплом жұмысының мақсаты. Берілген жұмыстың мақсаты кәсіпорын қаржысын стратегиялық жоспарлау мен басқарудың құралы бизнес-жоспарды зерттеу болып табылады. Мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді орындау қажет:Бизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттерін ашу;Бизнес-жоспарлардың дайындалуын қарастыру, бизнес-жоспарды құру жолдары мен мазмұнын талдау;Кәсіпорын бизнес-жоспарын кәсіпорын мысалында зерттеу; Бизнес-жоспарды құру кезінде кездесетін мәселелерді талдап, оларды жетілдіру жолдарын ұсыну. Диплом жұмысының объектісі ретінде кәсіпорын қаржысындағы қаржылық менеджментінің жоспарлау қызметі табылады. Диплом жұмысының пәні. Кәсіпорынның бизнес-жоспары болып табылады.Дипломдық жұмыстың жазу базасы. Зерттеудің ақпараттық базасы ретінде жоғарғы басқарушы органдардың заңнамалық актілері, ҚР Президентінің үкімдері алынды, әр түрлі мемлекеттік құрылымдардың ақпараттары және ақпараттық жүйелер мәліметтері қолданды. Отандық және шетелдік ғылыми еңбектер кеңінен пайдаланылды. Ақпараттың бір бөлігі кәсіпорын бизнес-жоспары алғашқы құжаттамасын талдау жолымен алынған. Дипломдық зерттеудің практикалық маңыздылығы бизнес-жоспар құру үрдісінде АруМед сұлулық институтын қолдану ұсынысын отандық кәсіпкерлік қызметте қолдану мүмкіндігінде.1 ТАРАУ. БИЗНЕС-ЖОСПАР БИЗНЕСТІ ТИІМДІ ЖОСПАРЛАУ МЕН БАСҚАРУДЫҢ ҚҰРАЛЫБизнес-жоспардың мәні, қызметі, мақсаты мен міндеттері Бизнес - жоспар бизнесті тиімді жоспарлау және басқару үшін дайындалып, қызметінің тиімділігін анықтайтын кәсіпорынды басқарудың бірден-бір құралы болып табылады. Бизнес-жоспар - бұл инвестициялық жобаның мақсаттары мен міндеттері, оны жүзеге асыру тәсілдері мен кәсіпорынның техника-экономикалық немесе жобаның жүзеге асқаннан кейінгі көрсеткіштері көрсетілген жан-жақты құжат. Бизнес-жоспардың құрылымы және оның дәйектелінуі ойластырылған істің бағытталуы мен көлеміне, яғни объектінің ерекшелігі, компания қызметінің саласы, ұйымдастырылу жағдайы, көзделген нарық өлшемі, бәсекелестердің болуы мен өсу перспективасына байланысты анықталады. Жоспарлау жүйесінде бизнес-жоспар әр түрлі құқықтық ұйымдастыру үлгісіндегі кәсіпкерліктің жалпы қабылданған құралы болып табылады. Бизнес-жоспар әдетте 3-5 жылға арналып құрылады. Бизнес-жоспар жасау кәсіпкерлерге мыналарды білу үшін қажет:Біріншіден, бизнес-жоспар жасау кәсіпорындарға қызмет барысында барлық ұсақ-түйекке дейін есепке алуға, күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қаупін анықтауға, содан тиімді бағыт таңдап, кәсіпорынның әрі қарай дамуына және кеңеюіне мүмкіндік береді.Екіншіден, бизнес-жоспар кәсіпорынның қызметін басқару құралы болып табылады. Сонымен бірге жоспарланған нәтижеге жетуге, туындаған мәселелерді айқындап, оларды шешудің кешенді шараларын анықтауға көмектеседі. Сөйтіп, ол нені, кім үшін өндіру қажет? деген сұраққа жауап табады.Үшіншіден, бизнес-идеяны жүзеге асыруға қажетті ресурстардың көзін анықтау қажет. Потенциалды инвесторларды немесе несие берушілерді қызықтыру үшін оларға толық, анық ашылған бизнес-жоспарды ұсыну қажет. Іскер әріптес қашанда болашаққа шынайы негізделген нақты есепті талап етеді деседі[1, 247-248 б].Бизнес-жоспар құру жұмысының негізгі бөлігін мекеме басшысы немесе жаңа іс басталғалы отырғалы тұлға алуы шарт. Бірақ, олар бизнес-жоспар үшін міндетті түрде қажетті мамандар шақырып, олардың пікірлері мен бағалауларын есепке алуы тиіс, сондай-ақ өз қарамағындағыларын да қатыстыруы қажет.Бизнес-жоспарды тәжірибеде дайындау және рәсімдеудің тәртібі бар, бірақ, негізінен кәсіпорынның мәселелері мен міндеттерінің мәнін барынша толық түсінуге қолайлы жағдайда жазуға болады. Бұл ретте мүмкіндігінше келесілерді пайдалану керек:Жобаны іске асыру туралы шешім қабылдау;Жобаны іске асыру үшін қажетті қабілеттер мен ақпараттарды анықтау;Жобаны іске асыруға қажетті ресірстардың көзін анықтау;Өнім немесе көрсетілетін қызмет түрін таңдау;Нарықты анықтау: болашақ тұтынушылар мен бәсекелестерді зерттеу;Нарықта сегментті анықтап, мақсаттарды көздеу;Орналасатын жерді таңдау, салыстыру, артықшылықтарын көрсету;Өндіріс және технологиялардың қолдануын көздеу, мүмкін болса ғылыми-техникалық негіздемені жасау; Кәсіпорынның ұйымдық құрлымын қарастыру, мақсатміндет арақатынасы;Жобаның заңнамаларға сай екендігін тексеру;Мүмкін болатын тәуекелдерді ескеру. Бизнес-жоспардың келесідей түрлері болуы мүмкін:Инвестициялық жобаның бизнес-жоспары. Бұл бизнес-жоспар инвесторлар үшін жасалынады немесе кей жағдайларда инвесторлардың өздері жасауы мүмкін. Инвестициялық жоба алға қойған мақсатқа жету үшін қандай да бір жобаға капитал жұмсаумен байланысты жасалатын ұйымдастыру экономикалық шешімдердің жүйесін білдіреді. Яғни, бұл бизнес-жоспар капитал құятын инвесторларды тарту үшін жасалады.Компанияның бизнес-жоспары - директорлар кеңесінің немесе акционерлер жиналысының алдында компанияның алдағы уақытта даму стратегиялары мен тактикасын таныстыру үшін жасалатын жоспар. Құрылымдық бөлімшенің бизнес-жоспары - бұл жоғарғы басшы органға кәсіпорынның шаруашылық қызмет бөлімінің даму жоспарын қарастырады.Несиелік бизнес-жоспар. Бұл кредиторлардан ақша қаражаттарды алуы үшін жасалатын бизнес-жоспар. Грандтық бизнес-жоспар - мемлекеттік бюджеттен немесе бюджеттен тыс қорлардан қайтарымсыз түрде жобаны жүзеге асыру үшін бағытталатын қаражаттарды алуды көздейтін жоспар.Аймақтық бизнес-жоспар. Бұл аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамудың болашағын анықтауға, соған сәйкес қаржыландыру бойынша бағдарламаларды жасауға негізделеді.Бизнес-жоспарды құрудын бұрын жоспардың мақсаты айқын болуы тиіс. Атап айтқанда бизнес-жоспардың мақсаттары:Инвестициялық жобаны жүзеге асыруының экономикалық негіздемесі;Кәсіпкерлік қызметтің алдағы қаржылық нәтижелерін есептеу;Қаржылық көздерді анықтау;Инвестициялық жобаны жүзеге асыруға қабілетті мамандарды таңдау.Мақсаттар келесі тақырыптарға сай келуі керек:нақтылық және жеке-жеке талданғандық;сандық өлшемділік;мерзімдер бойынша қиыстыру;жаңа жағдайға бейімделу мүмкіндігі.Мақсаттарды іске асыру кезінде артықшылықтарды, мүмкін болар қиыншылықтарды және маңыздылық дәрежесі бойынша оларды шешу жолдарын анықтау қажет. Әрбір мақсатты іске асыру үшін міндеттер және нақты шаралар тізімі жасалады. Тәуекелдік деңгейі мен төтенше жағдайларды алдын-ала анықтау тәуекел мен тұрлаусыздықтан арылуға мүмкіндік береді. Бизнес-жоспарды дайындаушылардың мәселелерін қарастырайық. Бизнес-жоспарды дайындауды сырттан бір кеңесшіге тапсыру қажет, себебі бастапқыда команда бизнесті бастаумен және ұйымдастырумен айналысуы мүмкін деген пікірлер де кеңінен тараған. Шындығына келгенде, сырттан кеңесші тартуға қызықтырмайтын 2 себеп бар. Біріншісі - жоспарлау процесінде бастапқы сатыда команда мүшелерінің әртүрлі стратегиялар мен тактикаларды, қаржы және еңбек ресурстарына деген талаптарды анықтап, фирманың маркетингтік әлеуетін бағалау мүмкіндігі бар. Мұның бәрін бизнес өз жұмысын бастағаннан кейін игеру тым кеш болып табылады. Екіншісі - инвестор бизнес-жоспарды кім жасағанына ерекше мән береді. Оған, сондай-ақ командалық жоспарлау процесінде болашақ кәсіпорынның барлық ұсақ-түйегін жіліктеп білуі, талдауды жақсы игеруі және бизнестің ерекшелігін түсінуі, қайда жұмыс істеуді білуі маңызды.Жоспарлау барысында жұмысты ұтымды ұйымдастыру өте маңызды. Ең тиімді жол - бизнес-жоспардың бөлімдерін орындаушылардың біреуі маркетингтік жұмыспен, екіншісі қаржылық жоспармен, үшіншісі өндірістік және т.б. істермен айналысатындай етіп бөліп беру. Одан кейін ақпараттар бизнес-жоспарда қорытындыланады, себебі орындау түйіні соңғы кезекте дайындалады. Бизнес-жоспардың бірінші вариантының мерзімі және соңғы вариантының мерзімі белгіленеді. Бұдан басқа бизнес-жоспардың нақты анықталған жүйелілігі бойынша жұмысты орындаудың кестесі дайындалады. Бизнес-жоспарды жазғаннан кейін оны қажетсіз мәліметтерді шығару және кәсіби дайындаушылар көзқарасы тұрғысынан ескерту жасау үшін кеңесшілерге рецензия жасауға беру қажет [5. 299 б].Бүгінгі күнде кәсіпкерліктің маңызды мәселелерінің бірі бизнес-жоспарды дайындау болып табылады. Бұл тақырыпта тек шетелдерде ғана емес, сонымен қатар біздің елде де көптеген басылымдар мен кітаптардың жарыққа шығарылуы жай емес. Бизнес-жоспардың бөлімдеріне бірден кіріспестен, олардың негізгі міндетін түсіну қажет.Жоспарлау - менеджмент міндеттерінің бірі және кәсіпорын қызметінің болашағын болжамдауды, яғни келесі мәселелерді шешуді білдіреді: фирма қандай бағытта дамиды; қандай қарқынмен; қойылған мақсатқа қалай жетуге болады; тұрлаусыздық және тәуекелдік дәрежесін төмендету үшін не істеу керек. Тиімді жоспарлау - ол тек мақсаттарды анықтау процесі ғана емес, сондай-ақ сол арқылы жетістікке жету жолдарын табу. Жоспарлау жаңа кәсіпорынды құру кезінде де және оның әрі қарай даму кезеңдерінде де қажет.Бизнес-жоспар жоспарлау процесі нәтижелерінің бірі болып табылады. Бизнес-жоспар - бизнесті ұйымдастыру мүмкіндігін сипаттайтын құжат және менеджерлер командасының кәсіпорынды қандай түрде ұйымдастырайын деп жатқанын анықтайды. Толық бизнес-жоспар әдетте айтарлықтай көлемге ие, бірақ барлық кезде толығырақ жоспар жасаудың алғашқы варианты ретінде шағын бизнес-жоспарлар пайдаланылады. Бизнес-жоспар - өнімге қарағанда процеске көбірек жақын және бизнес-жоспарлаудың нәтижесі өзгеріссіз болып табылмайды. Сондықтан фирма қызметі алғашқы белгіленген нәтижелерден ауытқыған жағдайда бизнес-жоспарды түзетудің күттірмейтін қажеттілігі бар.Бизнес-жоспарды дайындауға әсер ететін негізгі факторларды қарастырайық:Бизнестің күрделілігі. Шағын шаруа қожалығының бизнес-жоспары үлкен көлемде өнім шығаратын, күрделі құрал-жабдықтары және қаржы есебі бар ірі кәсіпорынның бизнес-жоспарынан айтарлықтай айрықшаланады.Бәсекелестік деңгейі. Егер кәсіпорын күшті бәсекелестік күрес жағдайында жұмыс істейтін болса, онда ол бәсекелестер тарапынан күшті қысымды сезбейтіндерге қарағанда бизнес-жоспарды дайындауда жинақы да ұқыпты болуы керек.Тұрлаусыздық деңгейі. Кейбір кәсіпорындар тез өзгеретін, тұрақсыз ортада жұмыс істейді, ол жоспарлау процесін қиындатады және керісінше, тұрақты жағдайларда жұмыс істейтін кәсіпорындарға болашақтағы қызметті болжамдау айтарлықтай оңай.Кәсіпкер және оның менеджерлер командасы. Бизнес-жоспар кәсіпкердің қабілеттілігіне және оның командасының бизнестің ішкі және сыртқы ортасындағы қарым-қатынасты пайдалануына, кәсіпорынның стратегиясы мен тактикасын дұрыс түжырымдау ептілігіне байланысты.Бизнес-жоспар өндіріс және қызмет көрсету көлемін көбейту үшін капитал тарту мақсатында инвесторларды іздеу кезінде міндетті. Бизнес-жоспар негізінде инвесторлар жаңа кәсіпорынның жоспарлаған мақсаттарды, оның ішінде кәсіби деңгейі жоғары менеджерлер командасы мұқият ойластырылған, жалғасын табатын негізгі бағдарламалық іс-әрекеттерді орындауға сай мүмкіндігі бар екендігіне көз жеткізуі тиіс. Егер бизнес-жоспар мақұлданса, ол кәсіпкер мен оның командасының өз әрекеттерін жүзеге асыратын басты критерийі болуы керек.Инвесторларды, бірінші кезекте, кәсіпорынның қарызды өтеуі, яғни оның тек пайызды төлеп қана қоймай, сонымен қатар негізгі қарызды қайтара алуы толғандырады. Сол себепті кәсіпорынның қаржылық көрсеткішін мұқият талдап, жоспарлау қажет. Бизнес-жоспар тек инвестиция тарту құралы ретінде пайдаланылады деген пікір де айтылып жүр. Шындығына келгенде, бизнес-жоспардың мақсат өрісі айтарлықтай кеңірек, себебі бизнес-жоспарды дайындаудың басқа да маңызды себептері бар. Соның ішінде:Көбірек жөнге салынған жұмыс. Бизнес-жоспар менеджерлер командасының тиімді жұмыс істеуіне, яғни әртүрлі балама варианттардың ішінде өте пайдалысын таңдауға, мүмкін болар тәуекелдердің алдын-алуға және олардан құтылудың немесе төмендетудің жолдарын анықтауға көмектеседі. Болашаққа бағдарлану. Жоспарлау менеджерлер командасына көптеген проблемаларды болжауға, алдын-алуға және олар пайда болған кезде дайын болуға септігін тигізеді. Ниеттердің мақұлдануы. Жоспарлау тек стратегияны түжырымдауға ғана емес, сондай-ақ ниеттерді мақұлдау және тәсілдер арқылы оны жүзеге асыруға көмектеседі.Нәтижеге бағдарлану. Мақсаттарды анықтау кәсіпорынды негізгі нәтижеге жетуге бағдарлайды.Стресті басқару. Жоспарлау процесінде шындыққа негізделген мақсаттарды анықтау болашақтағы болатын стресс жағдайларынан құтылуға мүмкіндік береді.Тиімділігі жоғары жұмысты қаржыландыру. Шындыққа жақын мақсаттарды белгілеу кезіндегі қисын әсері бизнес-жоспардың қолға түсетін аз салдары болып табылады. Егер мақсаттар қиын болса да, бірақ жетуге болатынын адамдар көбірек дәлелдейтінін зерттеулер көрсетуде.Бизнес-жоспарды дайындау кезінде мынадай ұсыныстарды ұстану қажет:Бизнес-жоспар логикалық, байланысты, толық, оқуға қолайлы, мүмкіндігінше қысқа болуы және негізгі бөлімдері мен көрсеткіштерін мұқият талдау арқылы инвесторлардың алдында қызметтердің жоғары жауапкершілігін көрсетуі қажет.Бизнес-жоспар инвесторды қызықтырып, оның көңілін тарта білуі керек, сондықтан жеке капиталдың үлесі қандай және инвестор капиталын салу нәтижесінде қанша пайда табатынын нақты белгілеп алу қажет. Бизнес-жоспарда бизнесті қаржыландырудың бірнеше балама көздері көрсетілгені жақсы. Өзінің инвесторларын жақсы білуі қажет, олардың талаптары қандай, оларға не ұнайды, ал не ұнамай қалуы мүмкін және олардың қалауларына сәйкес жоспар жасау.Сыртқы сарапшылардан, тұтынушылардан кәсіпорынның тиімді ақша ағынын таба білетіндігі жөнінде, бұл біраз уақыт алса да және бизнес-жоспарды кешіктіруге тура келсе де, олардың растауларын алу міндет. Ондай растауларды алу бизнес-жоспардың құндылығын және шындығын айтарлықтай көтереді. Сауда көлемі мен нарыққа нақты болжам жасау және болжамға сәйкес қаржы көрсеткіштерін дайындау шарт.Бизнес-жоспарды дайындауда менеджерлер мүшелерінің барлығының қатысуы өте маңызды. Жүзеге асыру процесінде бизнес-жоспар ылғи да ашық талқыланып отыруы тиіс.Енді бизнес-жоспар жасау кезінде не ұсынылмайтынын қарастырайық:Команда мүшелерінің құрамына қазіргі уақытта басқа фирмада жұмыс істейтін және қосылуды кейінге жоспарлап жүрген адамдарды қоспау керек.:: Күдікті, негізсіз және белгісіз мәлімдемелер жасалмау керек, мысалы, сату көлемі команда жорамалдарына негізделген.Техникалық өнімдерді немесе өндіріс процесін тек осы сала мамандарына ғана түсінікті терминдермен сипаттауға болмайды, себебі бұл бизнес-жоспардың тартымдылығын төмендетеді. Мысалы, инвестор қаржысын өзі түсінбейтін нәрсеге салмайды. Көбінесе маман емес адамға мәселенің маңызын қарапайым сөздермен жеткізе алмайтын команданың жете біліктілігі күмән келтіреді.Көркем кітапшалар, слайдтар және шулы тұсаукесерлермен айналыспау керек - барлығы шынайы және табиғи болу керек.:: Бизнесті ұйымдастырып, жүргізу кезінде бизнес-жоспарды дайындауды ұзақ мерзімге созбау керек. Тиімді бизнес-жоспарлау - бұл уақытты, іс-жүзіндегі тәжірибені, белгілі жағдайларды және күш салуды талап ететін қиын процесс[5, 293-297 б].Бөлімде бизнес-жоспардың мәні, мақсат өрістері, міндеттері, бизнес-жоспар дайындаудың маңызды себептері берілген. Сонымен қатар бизнес-жоспарды ұйымдастыру кезеңінде не ұсынылатыны, не ұсынылмайтындығы жазылған. Келесі бөлімде бизнес-жоспардың құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері келтірілетін болады. Бизнес-жоспарды құру тәртібі мен әзірлеудің ерекшеліктері Шаруашылық салаларының ерекшеліктеріне байланысты және нақты жағдайларға қарай (өндіріс көлемі, өнім жіне қызмет түрлері) жоспардың құрамы мен құрлымында айырмашылықтар болуы мүмкін, бұл әр жобаның өз ерекшеліктеріне байланысты болады. Алайда, негізгі мазмұны біртектес болады.Енді бизнес-жоспардың өзін дайындаушылардың тікелей әдістемесіне өтейік. Бизнес-жоспарды дайындаудың әртүрлі тәсілдері бар. Алайда, олардың барлығы ұқсас сызбамен құрылады.Бизнестің жол картасы 2020 бағдарлама аясында ҚР экономикалық даму және сауда министірлігі тапсырыс бойынша Даму қорымен бизнес- жоспарлары құрастырылды. Кәсіпкерлерге көмек ретінде экономиканың басым саласындағы бизнесті құру және дамыту үшін үлгілер дайындалған. Дайын бизнес- жоспарлар кәсіпкерлерге өз бизнес- жоспарын дайындау кезеңінде пайдалануға болады. Және де бизнес- жоспарларға негізгі қаржы көрсеткіштерінің есептері қосылады, бизнес үшін қаржы есептер арқылы үлгі ретінде алуға болады. Төмендегі, Қазақстан Республикасы Ақмола облысының Щучье-Бурабай курорты аймағында қонақ үй ашу үшін бизнес-жоспардың үлгісін Даму қоры АҚ-ы кәсіпкерлерге көмек негізінде ұсынған.Біздің зерттеуімізге негіз ретінде бизнес-жоспардың келесі құрылымы алынады: Кітаптың мұқабасыМазмұныРезюмеКомпанияның жалпы сипаттамасыӨнім және қызмет көрсетулерМаркетингтік жоспарӨндірістік жоспарБасқару және ұйымдастыруЖобаны іске асыру жоспары мен шығындарыҚаржылық жоспарИнвестициялық жоспарТәуекелді талдау Бизнес-жоспардың мұқабасы кәсіпорынның өзіне тән визит карточкасы болып табылатындықтан, келесідей мәліметтерден тұруы қажет: кәсіпорын аты, мекен-жайы, байланыс телефоны және факс нөмірі, бизнес-жоспардың жасалған жері, жылы және айы. Бизнес-жоспардың атауы жоспарлау объектісін нақты және бір мәнді етіп сипаттауы керек. Барлық бизнес-жоспар беттері көрсетілген қосымшаларды қоса алғанда, бизнес-жоспардың барлық бөлімдері тізбектелетін мазмұнынан басталады. Мазмұнның жобалық үлгісі жоғарыда көрсетілген. Резюме бизнес-жоспардың қысқа мазмұнын көрсетеді және әдетте, бизнес-жоспардың барлық бөлімдерін дайындағаннан кейін жазылады, алайда бизнес-жоспардың құрылымында ол мазмұннан кейін тұрады. бұл бизнес-жоспардың негізгі концепциясына инвестордың ерекше көңіл аудару мақсатында істеледі, олардың көбісіне кейде бизнес-жоспардың барлық бөлімдерімен танысу қажет және қажет емес дегенді шешу үшін тек атқарушы резюмемен танысса да жеткілікті.Резюмеде бизнес-жоспардың бөлім-бөлімі бойынша оның ең маңызды жерлері беріледі. Қаржы жоспарының, залалсыздық нүктелердің және таза пайда мөлшерінің капиталдағы үлес салмақтарын пайыз түрінде қысқаша сипаттап көрсету қажет. Резюме іскерлік және өте қысқа сипатта болуы керек. Көптеген авторлар, сондай-ақ инвесторлардың қызығушылығын тарту және жобаның мәнділігіне әсер беру үшін бизнеске өзінің жеке бағасын беруді және эмоционалды жағдайларды енгізуді кеңес етеді. Даму қорының мотель ашу үшін құрылған бизнес-жоспарын мысалға ала отырып, резюменің бір үлгісін қарастырайық.Резюме. Жобаның тұжырымдамасы Қазақстан Республикасы Ақмола облысының (бұдан әрі - Ақмола облысы) Щучинск-Бурабай курортты аймағында қонақ үй ашуды қарастырады.Кәсіпорын қызметінің мақсаты оған қатысушының материалдық әл-ауқатын жақсарту үшін табыс табу болып табылады.Жоспарланған кәсіпорынның нысаналы тобы қызметтерін тұтыншылар - жол бойымен өтетін саяхатшылар, сондай-ақ Щучье-Бурабай курортты аймағына демалуға келетін туристер болып табылады.Қонақ үй ретінде 2-қабатты ғимарат салу, сондай-ақ қонақ үй бөлмелері мен кафе үшін жабдықтар сатып алу жоспарлануда. 1-кесте. Жалпы инвестициялық шығындарШығыстар, мың тг.2 012Негізгі капиталға инвестициялар285 186Негізгі капитал11 667Барлығы296 853Жобаны қаржыландыруды жоба бастамашысының өз қаражаты есебінен сияқты қарыз капиталы есебінен де жүзеге асыру жоспарлануда. 2-кесте. Қаржыландыру сомасыҚаржыландыру көзі, мың тг .СомасыКезеңіҮлесіӨз қаражаты89 05605.2012-01.201330%Қарыз қаражаты207 79705-12.201270%Барлығы296 853100%3-кесте. Кредиттеудің шарттарыКредит валютасыТеңгеПайыздық ставка, жылдық12%Өтеу мерзімі, жыл6,0Пайыздар мен негізгі борышты төлеуай сайынПайыздарды өтеудің жеңілдікті кезеңі, ай9Негізгі борышты өтеудің жеңілдікті кезеңі, ай9Негізгі борышты өтеу түрітең үлестермен4-кесте.Жобаның 5 жылына арналған кәсіпорын қызметі тиімділігінің көрсеткіштеріЖылдық пайда (5 жыл), мың тг.10 061Активтердің рентабельділігі18%14% дисконттау ставкасы кезінде инвестицияланған капиталдың дисконтталған таза кірісі 8 081 мың теңгені құрады.5-кесте.Таза кірісіІшкі кірістілік нормасы (IRR)14%Ағымдағы таза құны (NPV), мың теңге8 081Жобаның өзін-өзі ақтауы (жай), жыл5,1Жобаның өзін-өзі ақтауы (дисконтталған), жыл9,4Жоба экономикалық көзқарас жағынан мыналарға ықпал ететін болады:- жаңа жұмыс орнын құру, бұл тұрақты табыс табуға мүмкіндік береді;- туристерді қоса алғанда қонақ үй қызметтерін көрсету үшін жаңа мотель құру Ақмола облысының бюджетіне салықтар мен басқа да аударымдардың түсуі.Әлеуметтік әсерлердің арасынан:- халықтың қонақ үй қызметтеріне деген сұранысын қанағаттандыруды;- туристер мен саяхатшыларды бір мекеннен екіншісіне қатынайтын алыс сапарларда талаптарын қанағаттандыру үшін демалыс, тамақтану және басқа сервистік қызметтерді ұйымдастыруда жағдайлар жасауды бөліп көрсетуге болады. Компанияның жалпы сипаттамасы. Бұл бөлімде келесідей сауалдарға жауап беру керек:Компания өндірістік пе, саудалық па әлде қызмет көрсетусаласында жұмыс істей ме?Ол өз клиенттеріне нені және қалай ұсынбақ?Қай жерде орналасқан?Өз бизнесін қандай география шегінде дамытуды жоспарлап отыр (жергілікті аймақта, ел масштабында, халықаралық деңгейде)?Кәсіпорынның мәртебесі қандай:жаңадан құрылған кәсіпорын;жұмыс істеп тұрған және кеңеюге ұмтылып жатқан кәсіпорын;ірі бизнестің бөлімшесі.6. Бизнестің мақсаттары келесідей болуы керек:сатылым көлемін көбейту керек;жаңа географиялық аймақтарды меңгеру;ашық акционерлік қоғамға өту;басқа фирманы сатып алу және т.б.Даму қорының қонақ үй ашу үшін құрылған бизнес-жоспарын мысалға ала отырып, кәсіпорынның жалпы сипаттамасын қарастырайық.Кәсіпорыннын жалпы сипаттамасы. Бүгінде ізеттілік индустриясы - бұл өңірдің немесе туристік орталықтың шаруашылығының қуатты жүйесі және туризм экономикасының маңызды бөлігі. Қонақ үй бизнесі туризм және ойын-сауық индустриясы деп аталатын ауқымды сегменттің құрамдас бөлігі болып табылады.Қонақ үй кәсіпорнының негізгі функциясы тұрғындарға уақытша тұратын үй ұсыну болып табылады. Қазақстанда қонақ үй шаруашылығын дамыту үшін барлық мүмкіндіктер бар.Кәсіпорын қызметінің мақсаты оған қатысушының материалдық әл-ауқатын жақсарту үшін табыс табу болып табылады.Жоспарланған кәсіпорынның нысаналы тобы қызметтерін тұтыншылар - жол бойымен өтетін саяхатшылар, сондай-ақ Щучье-Бурабай курортты аймағына демалуға келетін туристер болып табылады.Компанияның басымдықтары: - қонақ үй бизнесі жұмысындағы тәжірибесі мол білікті құрам; - қонақ үй кешенінің оңтайлы орналасқан жері; - қонақ үйдің қызметтері табысы жоғары клиенттерге ғана емес, орташа табысы бар тұтынушыларға да бағдарланған. Қонақ үй қызметімен қатар тамақтану қызметтері де (кафе) көрсетіледі.Қонақ үй орын-жайының жалпы алаңы 657 шаршы метрді құрайды..Осы бизнес-жоспар басшылыққа алатын соңғы нұсқа емес, тек осындай бизнес-идеяны дамытудың әлеуетті мүмкіндігі ғана. Сондықтан да жобаны іске асырған кезде сату бағдарламасы сияқты көрсетілетін қызметтердің де өзгеруі мүмкін. Жоспарланған қызметтердің бәсекелестік басымдығын, сондай-ақ сатып алынатын жабдықтың ерекшелігін барынша ашып көрсету қажет болады.Өнімдер мен қызметтер бөлімінде қарапайым және анық түрде өнімнің мінездемесі мен тартымды жақтары көрсетіледі, атап айтқанда: 1. Тауарлар мен қызметтердің сипаты. Егер өнім туралы айтылатын болса, онда оның физикалық мінездемесін сипаттау қажет. Сондай-ақ, өнімнің фотосуретін, салынған суретін немесе жарнамалық проспектілерін ұсынған пайдалы. Қызметтерді ең жақсысы диаграммалардың көмегімен көрсеткен дұрыс. 2. Тауардың қолданбалылығы мен тартымдылығы, бұл жерде келесі мәселелерге тоқталу қажет::: Тауардың бірегей болуы, оның әлеуеті (көрсетілген өнімнің бәсекелестердің өнімдеріне қарағанда қандай өзгешеліктері бар екендігін және тұтынушы өнімді сатып алып, пайдалану нәтижесінде қандай артықшылықтарға ие болатынын көрсету қажет);:: Тартымдылық (кейде сезгіштік, функционалдық артықшылықтардың арқасында болады; мысалы, өнімнің кейбір түрлері белгілі бір операцияны бәсекелес заттарға қарағанда жылдамырақ және тиімдірек орындауға мүмкіндік береді. Кейде тартымдылық аз сезілетін факторларға тәуелді болуы мүмкін сыртқы көрінісі, маркетингтік стратегияның қаншалықты белсенді жүргізілуі).3. Егер өнім дайындалу кезеңінде болатын болса, онда талдау жүргізу және дайындау кезеңінен бастап, нарыққа шығумен аяқталатын өнімнің дайындалуы мен дамытылуы.Инвесторды қандай да бір тауар немесе қызметтің артықшылығы туралы сендіру үшін сарапшылар мен сол тауар немесе қызмет жөнінде оң көзқараста болатын тұтынушылардың тізімін келтіру ұсынылады.Даму қорының қонақ үй үшін құрылған бизнес-жоспарын мысалға ала отырып, өнімнің сипатталу варианттарын қарастырайық.Өнімдер мен қызметтер. Қонақ үй кәсіпорнының негізгі функциясы клиенттерге уақытша тұратын орын ұсыну болып табылады. Қонақ үйдің негізгі белгілері мыналар::- номерлік қорлардың болуы;- міндетті қызметтер жиынын көрсету (номерлерді, санитарлық тораптарды жинау, төмек-орынды күн сайын жаңарту, номерлерде қызмет көрсету);- қосымша қызметтердің белгілі түр-түрлерінің болуы.Барлық қонақ үйлерде төрт негізгі қызмет топтары қарастырылған::: орналастыру;:: тамақтану;:: бос уақыт;:: тұрмыстық қызметтер көрсету.Олар негізгі, қосымша және ілеспе қызметтерді қамтиды.Қандай қонақ үйдің болмасын қажетті шарты екі негізгі қызметінің болуы: орналастыру және тамақтандыру.Орналастыру қызметін ұстау біріншіден, пайдалану үшін арнайы орын-жайлар ұсынылады (қонақ үй номерлері), екіншіден қонақ үйдің құрамы тікелей көрсететін қызметтері ұсыну болып табылды: қонақтарды қабылдайтын және ресімдейтін портье, қонақ үй номерлерін жинаушылар және т.б.Қонақтарға қызметтер көрсету әр түрлі процестерден тұрады: өндірістік (ас үйде тамақ дайындау), сауда (пайдалану үшін дайын тамақ, алкогольді және алкогольсіз ішімдіктерді сату), сервистік (мейрамханада, барда, кафеде, қонақ үй номелерінде официанттардың қызмет көрсетулері).Қосымша және басқа қызметтерге бассейн, спорт, конференц-залдар, сөйлесіп отыру залдары, автомобильді жалға алу, химиялық тазалау, жуу, шаштараз, массаж кабинеті, және басқалары кіреді. Қазіргі уақытта қосымша қызметтер қонақ үй кәсіпорнының нарықтық тартымдылығын қалыптастыруда ерекше маңызға ие болуда.Тәуелсіз кәсіпорын болсын немесе ішінара қонақ үй корпорациясы болсын барлық отельдердің негізгі міндеті қоғамның белгілі бір қажеттілігіне қызмет етуді, сонымен қатар оның иесіне пайда түсіруді білдіреді.Көптеген адамдар үшін, әсіресе өз автомобильдерімен үнемі жүріп-тұратын, мотельдерде тіркеу рәсімінің ұзақ уақытты алмайтындығы ыңғайлы болып келеді, машинаң да көзіңнің алдында тұрады; даладан бірден номерге кіру де мүгедектер үшін өте қолайлы. Мотельдің кемшілігі қауіпісіздік деңгейінің төмен болуы, сондай-ақ қызмет көрсету түрінің аздығы болып табылады. Маркетингтік жоспардың мақсаты - болжамды бизнестің тауардың өтімділігін қамтамасыз ету үшін нарыққа қалай ықпал ететінін және онда қалыптасқан жағдайда қалай ілтипат ететінін түсіндіру. Көптеген инвесторлар жаңа компанияның табысы тауарға немесе қызмет көрсетуге сұранысты анықтайтын факторға байланысты деп дұрыс айтады. Егер тауарға немесе қызмет көрсетуге деген нақты қажеттілік анықталмаса, онда аталмыш салада ешқандай шеберлік немесе капитал табысқа жетуге көмектесе алмайды. Себебі, барлық бизнесте оның өмір сүруін қамтамасыз ететін сату деңгейінің көлемін қолдау талап етіледі. Бұл бөлімде келесі проблемалар қарастырылады: 1.Өнімдер (қызметтер) нарығының сипаттамасы. Мұнда белгілі бір өнімге және қызмет көрсетуге сұранысты, сонымен бірге нарық және оның мүмкіндігін анықтау қажет. Басқаша айтқанда, сөз жалпы нарықты, оның бірінші және екінші сегментін және де осы сегменттердің мәні мен сипаттамасын сипаттауда болып отыр. Өйткені нарықтың әр объектісінің салыстырмалы тартымдылығына баға беру қажет: Қандай нарықтар бірінші дәрежелі және неге? Уақыт өте бұл қатынастағы мән өзгере ме? Даму қорының мотель ашу үшін құрылған бизнес жоспарындағы өнімдер (қызметтер) нарығының сипаттамасы.Қонақ үй нарығын олигополистикалық бәсекелестіктің нақты белгіленген белгілері бар монополиялық бәсекелестік нарығын ретінде сипаттауға саласында жұмыс істейтін кәсіпорындар көрсететін қызметтер туралы ақпараттары жеткіліксіз сатып алушылар саны барынша жеткілікті. болады: - Нарықта қонақ үй бизнесі Әлеуетті сатып алушыларды қонақ үй және көрсетілетін қызметтер туралы хабардар етуге бағытталған белсенді маркетингтік және жарнамалық саясатты міндетті түрде өткізу;- Нарықта барынша көп сатушылар жұмыс істейді, олардың қызметтері сараланған; сәл ғана айырмашылығы бар: бірінде ақылы автотұрағы бар; біреуінде жоқ және т.б. Фирмалардың бірде бірі осындай қызметті көрсетпейтіндіктен оның баға алдындағы билігі басым. Сонымен қатар саладан шығу ешқандай кедергімен шектелмеген: қонақ үй ғимаратын қайта жабдықтау қиын емес, номерлерді офис ретінде жалға беруге болады және т.б. Осындай кіріс және шығыс кедергілерінің арақатынасы бизнесті бірқатар сақтандыра алады.Қазақстандағы туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер санының серпіні ұлғаюда. Бұл серпін 1-суретте берілген.Шығу туризм Келу туризмі Ішкі туризм1 сурет. ҚР туристік фирмалар қызмет көрсеткен келушілер сан, мың адамДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіСуретте көрсетілгеніндей, 2010 жылы түрі бойынша туристік фирмалардың келушілер саны: Шығу туризмі 262 мың адамды құрайды, ал 2009 жылы оның саны 184 мың адамды құраған, бұл 78 мың адамға (немесе 42,4%) аз. Орналастыру объектілерінің саны Қызмет көрсетілді, мың адам 2 сурет. ҚР орналастыру объектілерінде қызмет көрсетілген келушілер саны, мың адамДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіОрналастыру объектілерінде қызмет көрсетілгендер саны жыл сайын өсуде. Бұл туристер санының жыл сайын өсуіне негізделген, қонақ үй бизнесі дамуда. ҚР Статистика агенттігінің деректері бойынша Ақмола облысында келушілерді орналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер саны 2009 жылы 67 адамды, 2010 жылы - 144 адамды құрады.3 сурет. Ақмола облысында келушілерді орналастырумен айналысатын жеке кәсіпкерлер саны, бірлікДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіАқмола облысында қонақүйлердің толықтырылуы 13,9 % құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 1,3 % көп.4 сурет. Ақмола облысында қонақ үйлепрдің толтырылуы, %Дерек көзі: ҚР Статистика агенттігіАқмола облысында қонақ үйлер номерлерінің саны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 233 бірлікке ұлғайды5-сурет. Ақмола облысы қонақ үйлеріндегі номерлер саны, бірлікДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіҚонақ үйлерде орналастыру орындарының саны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 18 бірлікке ұлғайды, бұл ретте 71 бірлікті құрады. 6-сурет. Ақмола облысы қонақ үйлеріндегі орналастыру орындарының саны, бірлікДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіҚонақ үйлерде келушілердің орналастыру орындарымен қамтам асыз етілі саны 2009 жылмен салыстырғанда 2010 жылы 79 534 адамға ұлғайды және 130 227 адамды құрады.Арту пайызы 157 % құрайды.7-сурет. Ақмола облысының қонақ үйлерінде келушілердің орналасу орындарымен қамтамасыз етілу санының өзгеру серпіні, адамДерек көзі: ҚР Статистика агенттігіБұл көрсеткіштер оң серпінді көрсетеді. Бұл кәсіпорын қызметтері алдағы уақытта да сұранысқа ие болатынына негіз болады.2. Негізгі және әлеуетті бәсекелестер. Бұл тармақта бүгінгі бәсекеге және де оның кәсіпорынға ықпал ету мүмкіндігіне талдау жасалады. Бұл жерде өнімі және қызметі жағынан бәсекелес болатын фирмаларды нақты анықтап алу керек. Мысалы, жаңадан ашылатын мотельдің біраз бәсекелестері бар, олар туралы мәліметтер төмендегі кестеде көрсетілген. 6-кесте. Боровое кентіндегі отельдер мен демалыс үйлері 1-бәсекелес2-бәсекелесБәсекелестің атауыБерекеАлемСипаттама және қызметтер сапасыОтельде люкс, жартылай люкс номерлеріне тапсырыс беруге болады. Әрбір номер - жиһазбен, теледидармен, телефонмен, душ кабинасымен жабдықталған. Қонақтарға көрсетілетін қызметтер - бассейні бар сауна, бильярд, ыңғайлы мейрамхана, банкет залы,спорт алаңы, европа және шығыс тағамы ұсынылады.Номерлерде халаттар, теледидар, телефон, душ бар. Отельде люкс класты 32 номер бар, , төрт бөлмелі VIP - апартаменттерімен, 2-қабатты есігі бөлек VIP - коттеджімен бірге. Барымен бірге мейрамхана бар. Отельдің 90-100 адамға арналған конференц-залы бар. Отельде бильярд, кір жуу,химиялық тазалау, шаштараз, автомобиль тұратын орын бар.Бір номердің құны, теңгемен1-бөлм. 2 орын (жақс.) - 14 0001-бөлм.,2 орын. - 12 0002-бөлм. - 16 0003-бөлм. ,4 орын - 16 500Люкс (1 бөлм 2орындық.) - 18 200Люкс (1 бөлм.., 2 орындық - 20 200Люкс (1 бөлм. 2 орындық кондиционер) - 23 200VIP №311(4 жататын бөлме, кондиционерлер) - 65 2003-бәсекелес4бәсекелесБәсекелесті ң атауыАк БулакАйнакөлСипаттама және қызметтер сапасыОтель-коттедж Боровое кентінің орталығында орналасқан. Отельде емдеу рәсімдері,, массаж, ванналар (хош иісті және тұзды), батпақ аппликациялары, электрофорез, квант терапиясы гидроколонотерапия. Отельде спорт залы, стол теннисі, баскетбол және волейбол алаңдары, сондай-ақ бассейн бар.Айнакөл отелі Боровое демалыс аймағында орналасқан,мұнда сервис ұсынылады,көптеген ойын-сауық орындары бар (мысалы, поездки на экскурсии на квадрациклдармен экскурсияға шығу), номер қоры жақсыСипаттама және қызметтер сапасыЛюкс (2 орынды. 2 бөлмелі - 20 200плюкс (2 орынды, 1 бөлмелі - 16 200плюкс (4 орынды,1 бөлмелі - 24 200Люкс - 48 000Жақсартылған стандарт - 36 000Стандарт - 24 000Кәсіпорынның негізгі бәсекелестері жол бойы қонақ үйлері болып табылады. Қонақ үйдің негізгі басымдығы демократиялы бағасы, қолайлы орналасқан жері болып табылады..3. Маркетинг стратегиясы бизнестің өткізу, жарнама және тауарды жеткізу, баға қою, сатуды ынталандыру және сауда кәсіпорынының орналасуын талдау сияқты маркетинг құралдарын басқаратындығын білдіреді. Маркетингтің әрбір құралын толығырақ қарастырайық.а) Өткізу және тарату стратегиясы. Бұл жерде бизнестің тауарды тұтынушыларға дейін жеткізу үшін қолданайын деп жатқан әдісі көрсетілуі қажет. Сонымен қатар тауарды таратудың келесі варианттары болуы мүмкін: жеке өткізу қызметі, диллерлер, дистрибьютерлер және делдалдар жүйесі.б) Баға құру. Бағаның жалпы құрылымын дайындауды,жеңілдік саясатын және бағаның өзгеруін, баға стратегиясыныңжалпы пайдаға ықпалын ұйғарады. Фирма баға белгілеуде келесі әдістерге жүгінуі мүмкін:- Өзіндік құнға негізделіп құрылған баға тауардың өзіндік құнына стандартты үстемені белгілеу арқылы қойылады.ТауарШығындарБағаҚұндылықТ ұтынушыларТауарШығындарБағаҚұндылық Тұтынушылар8 сурет. Өзіндік құнға негізделген баға белгілеу- Шығынсыз принципіне жүгінетін баға белгілеу - тауарды өткізу және жеткізу шығындары мен жабу мен мақсатты пайдаға жету үшін қажетті деңгейі бекітіледі. Оны келесі формула арқылы анықтауға болады: Тұрақты шығындарШығынсыз көлем = (1) Баға - Айнымалы шығындар Егер компания мақсатты пайдаға қол жеткізгісі келсе, оның қандай да бір өнімді өндіру көлемі шығынсыз көлемнен артық болу керек.Тауар құндылығы негізінде баға белгілеу. Баға белгілеудің бұл әдісінің негізін сатушының шығыны емес, тұтынушының тауарды қабылдау құндылығы құрайды.Тауар құндылығы негізінде баға белгілеу өзіндік құнға негізделген баға белгілеумен салыстырғанда кері процесті құрайды. ТауарТауарШығындарШығындарБағаБағаҚ ұндылықҚұндылықТұтынушыларТұтынушыл ар 9 сурет. Құндылықтар негізінде баға белгілеуБәсекелестердің тәртіптеріне негізделген баға белгілеу. Әдетте тұтынушылардың тауарға деген құндылық жайлы көзқарастары бәсекелестердікімен салыстырыла отырып қалыптасады. Бәсекеге негізделген баға белгілеудің екі әдісі бар: ағымдағы баға деңгейлері негізінде және жабық сауда негізінде. Ағымдағы баға деңгейлері негізіндегі баға белгілеу әдісінде компания өз бағасын меншікті шығындар мен сұранымға байланысты емес, бәсекелестердің баға деңгейлеріне қарай қояды. Жабық сауда негізінде баға белгілеу барысында компания қандай да бір контрактіге қол жеткізу үшін баға деңгейін бәсекелестермен салыстырғанда төменірек етіп қояды [6]. в) Жарнама, жұртшылықпен байланыс және тауарды алға жылжыту. Жарнамалық қызмет теледидар, радио, электрондық-ақпаратты құралдар, баспасөз, байланыс үй арқылы тікелей жіберу, кәсіби жарнама агенттіктерінің қызметі және т.б. құралдарды анықтаудан тұрады. Жаңа бастаушы фирмалардың жарнамаға жеткілікті қаражаттарының болмауына байланысты оларға көпшілік басылыммен және халықпен байланыс жасау кеңес етіледі. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz