Швед “моделі”

Швецияға келгенде бірден біздің на¬зары¬мызды аударғаны әйелдердің де, ерлердің де зейнеткерлікке 65 жастан шыға¬тындығы болды. “Ойпырмай, бұл сонда қалай болғаны?” – деп ойлап үлгергенімізше, өзіміз алдымен қатысқан христиан ұйымы конференциясындағы баяндамашылар елдегі өмір сүру жасының ұзақтығы әйелдер арасында 79 жас екендігін жеткізді. Демографиялық мәселе де тоқырауға ұшырап тұрмағанға ұқсайды. Швеция халық санының өсуі жөнінен Еуропада Франциядан кейінгі екінші орында. Біз бұл жерде Франция мен Швециядағы халық өсімін елдегі бала туу көрсеткіштерінің артқандығынан емес, эмигранттардың көптеп келуімен байла¬ныс¬тырдық. Және де негізінен туу көр¬сет¬¬кішінің жоғарылауы да соларға тиесілі екен. Кейіннен анықтағанымыздай, Шве-цияда эмигранттар саны Франция¬дағыдай көп болмағанымен, халықтың түрлілігі жыл сайын артып отырған көрінеді.
Қызмет көрсету саласындағы қытай¬лық¬¬тарға, үндістер мен пәкстандықтар, түріктерге қоса Оңтүстік Еуропа және ТМД елдері азаматтарын да аз кездес¬тірген жоқпыз. Тағы бір мән бергеніміз “интернационалдық” жұптардың көбейе бастағандығы болды. Осы және басқа да жағдайлар, мәселен, азаматтық алу бары¬сын¬дағы қарастырылған жеңілдіктер “қар-тайып” бара жатқан кәрі құрлықтағы Швецияның демографиялық ахуалын біраз жеңілдеткен сыңайлы.
Демографиялық ахуалды қауқар¬лан¬ды¬¬ратын істің бір игі бастамасын Шве-ция¬дағы жәрдемақы төлеу жүйесінен көруге болады. Бұл тұрғыда жәрдемақы ата-ананың әлеуметтік жағдайына қара¬мас¬тан-ақ төленеді. Бала бір жасқа тол¬ған¬ға дейін 1050 крон (7 крон – 1 дол¬лар) алса, алтыншы баладан бастап 9714 кроннан асады. Бұл жерде жәрдемақыдан салық алынбайды және ол 18 жасқа дейін төленеді екен.
Келесі жәрдемақы түрі балаларға олардың ата-анасының табысы “төмен” (шамамен 117000 крон) деңгейде болып жатса, пәтерақыға жәрдем есебінде төле¬неді. Мәселен, 1 балаға – 2600 крон, әрі қарай әр бала сайын оның көлемі де ұл¬ғайып отырады. Жәрдемақы түрлері мем¬ле¬кеттік және муниципалитеттік бюджет¬тен төленеді.