Ұлы Отан соғысы жыдарында марапатталған қазақстандық Совет одағының батырлары



Қазақстандық Совет Одағының батырлары
Совет Одағының Батыры — мемлекет алдындағы ерекше ерлігі мен батылдығы үшін берілетін ең жоғары дәрежелі құрметті атақ. КСРО ОАҚ-нің 1934 жылы 16 сәуірдегі қаулысымен бекітілген, бұл атақ ереже бойынша "мемлекет алдындағы батырлық ісіне байланысты жекелей немесе коллекгивтік еңбегі үшін беріледі". Совет Одағының Батырына ең жоғары награда Ленин ордені мен "Алтын Жұлдыз" медалы (1939 жылы 1 тамызда белгіленген) табыс етіледі. Совет Одағының Батыры құрметті атағын 2 мәрте алғанда екінші "Алтын Жұлдыз" медалімен наградталып, олардың туған жерінде қола бюст орнатылады. Совет Одағының Батыры атағы тұңғыш рет 1934 жылы 20 сәуірде Чукот теңізінде мұз құрсауында қалған Арктика экспедициясы мен "Челюскин" мұз жарғыш кемесінің экипажын құтқару кезінде ерекше көзге түскен 7 ұшқышқа берілді. Осы уақытқа дейін бұл атаққа 12,6 мыңдай адам, соның ішінде 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысы кезіңдегі жауынгерлік ерлігі үшін 11,6 мыңнан астам адам ие болды. Совет Одағының Батыры атағын екі мәрте 130 адам, 3 мәрте 3 адам — С.М.Буденный, И.Н.Кожедуб 7 А.И.Покрышкин, 4 мәрте — 2 адам Л.И.Брежнев және Г.К.Жуков алды. Қазақстаннан 500-ге жуық адам Совет Одағының Батыры атанды, соның 5-еуі бұл атаққа 2 мәрте ие болды. Олар: 1941-1945 жылдары неміс-фашист басқыншыларына қарсы ерлікпен шайқасқан ұшқыш-штурмовиктер Т.Ж.Бигельдинов, Л.И.Беда, И.Ф.Павлов, ұшқыш истребитель С.Д.Луганский және 1969-1971 жылдары космосқа үш рет ұшқан ұшқыш-космонавт В.А.Шаталов.
Екі мәрте Совет Одағының Батырлары, (1943-1969).
Беда Леонид Игнатьевич (1920-1976), Бигельдинов Талғат Жақыпбек ұлы (1922), Луганский Сергей Данилович (1918-1977), Павлов Иван Фомич (1922-1950), Шаталов Владимир Александрович (1927).
Қазақстаннан 500-ге жуық адам Совет Одағының Батыры атанды дедік, соның ішінде 1939-1940 жылдары қыста совет финн майданындағы шайқаста көрсеткен ерлігі үшін Совет Одағының Батыры атанды. Төрт қазақстандық (ұшқыш М.С.Пономарев, шекарашы Н.Ф.Карацупа және ұшқыш-космонавттар В.А.Шаталов пен В.И.Пацаев) бұл атаққа соғыстан кейін ие болды. Қазақстандық Совет Одағының Батьфының қалғаны бүл

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
Ұлы Отан соғысы жыдарында марапатталған қазақстандық Совет одағының
батырлары

Қазақстандық Совет Одағының батырлары
Совет Одағының Батыры — мемлекет алдындағы ерекше ерлігі мен батылдығы
үшін берілетін ең жоғары дәрежелі құрметті атақ. КСРО ОАҚ-нің 1934 жылы 16
сәуірдегі қаулысымен бекітілген, бұл атақ ереже бойынша "мемлекет алдындағы
батырлық ісіне байланысты жекелей немесе коллекгивтік еңбегі үшін
беріледі". Совет Одағының Батырына ең жоғары награда Ленин ордені мен
"Алтын Жұлдыз" медалы (1939 жылы 1 тамызда белгіленген) табыс етіледі.
Совет Одағының Батыры құрметті атағын 2 мәрте алғанда екінші "Алтын Жұлдыз"
медалімен наградталып, олардың туған жерінде қола бюст орнатылады. Совет
Одағының Батыры атағы тұңғыш рет 1934 жылы 20 сәуірде Чукот теңізінде мұз
құрсауында қалған Арктика экспедициясы мен "Челюскин" мұз жарғыш кемесінің
экипажын құтқару кезінде ерекше көзге түскен 7 ұшқышқа берілді. Осы уақытқа
дейін бұл атаққа 12,6 мыңдай адам, соның ішінде 1941-1945 жылдары Ұлы Отан
соғысы кезіңдегі жауынгерлік ерлігі үшін 11,6 мыңнан астам адам ие болды.
Совет Одағының Батыры атағын екі мәрте 130 адам, 3 мәрте 3 адам —
С.М.Буденный, И.Н.Кожедуб 7 А.И.Покрышкин, 4 мәрте — 2 адам Л.И.Брежнев
және Г.К.Жуков алды. Қазақстаннан 500-ге жуық адам Совет Одағының Батыры
атанды, соның 5-еуі бұл атаққа 2 мәрте ие болды. Олар: 1941-1945 жылдары
неміс-фашист басқыншыларына қарсы ерлікпен шайқасқан ұшқыш-штурмовиктер
Т.Ж.Бигельдинов, Л.И.Беда, И.Ф.Павлов, ұшқыш истребитель С.Д.Луганский және
1969-1971 жылдары космосқа үш рет ұшқан ұшқыш-космонавт В.А.Шаталов.
Екі мәрте Совет Одағының Батырлары, (1943-1969).
Беда Леонид Игнатьевич (1920-1976), Бигельдинов Талғат Жақыпбек ұлы
(1922), Луганский Сергей Данилович (1918-1977), Павлов Иван Фомич (1922-
1950), Шаталов Владимир Александрович (1927).
Қазақстаннан 500-ге жуық адам Совет Одағының Батыры атанды дедік, соның
ішінде 1939-1940 жылдары қыста совет финн майданындағы шайқаста көрсеткен
ерлігі үшін Совет Одағының Батыры атанды. Төрт қазақстандық (ұшқыш
М.С.Пономарев, шекарашы Н.Ф.Карацупа және ұшқыш-космонавттар В.А.Шаталов
пен В.И.Пацаев) бұл атаққа соғыстан кейін ие болды. Қазақстандық Совет
Одағының Батьфының қалғаны бүл атаққа Ұлы Отан соғысында, соның ішінде 200-
ге жуық адам Украина, 70 - РСФСР, 50-ден астамы — Белоруссия, 8 - Латвия, 7
— Молдавия, 6 — Литва, 1 — Эстония жерлеріндегі ерлігі үшін ие болды.
Қазақстан-дықтардан Польшаны азат етудегі ерлігі үшін 47 адам, Венгрия
жерівде 22 адам, Чехословакияны азат етуде 7 адам, Румыния жерінде 5 адам,
Австрия жерінде 3 адам, Югославияны азат етуде 2 адам, Германия жерінде 63
адам және Қиыр Шығыста Жапонияға қарсы шайқаста 3 адам Совет Одағының
Батыры атанды, Қазақстандық Совет Одағының Батыры арасында Қарулы Күштердің
барлық түрлері мен құрамаларының өкілдері, мамаңдары және қатардағы
жауынгерден дивизия командиріне дейінгі әскери атағы бар адамдар болды.
Солардың ішінде 85 қазақ (сонымен қоса Совет Одағының Батыры атағын алған
11 қазақ республикадан тыс жерде туып және соғыс біткеннен кейін алған
Бауыржан Момышұлы мен Бақтыораз Бейсекеевті қосқанда 98 болады, Қарулы
күштер қатарына сол жақтан шақырылған), 290 орыс, 86 украин, 8 татар, 7
өзбек, 3 мордва, 2 белорус, бірден тәжік, эстон, корей, лезган, ұйғыр және
еврей халықтарының өкілдері бар.
Қазақстаңда жасақталған генерал И.В.Панфилов атывдағы 8-гвардиялық
дивизия Москваны қорғау үшін болған тарихи шайқаста мәңгі ұмытылмайтын
ерлік көрсетті. 28 панфиловшы-гвардияшылар ерлігі бүкіл дүние жүзін таң
қалдырды. Қазақстаңдық жауынгерлер Ленин қаласын жанқиярлықпен қорғады,
Сталинград үшін ерлікпен шайқасты, Украинаны, Белоруссияны, Прибалтиканы,
Молдавияны неміс-фашист басқыншыларынан азат етуге қатынасты. Совет
Армиясының азат етушілік ұлы міндетін патриоттықпен жүзеге асыруға мыңдаған
қазақстандықтар айтарлықтай үлес қосты. Польша, Болгария, Чехословакия,
Венгрия, Румыния, Югославия, Австрия халықтарына бостаңдық әперген жауынгер
құрамалар саныңда республикада жасақталған 72-гвардиялық Красноград, 73-
Сталинград және Дунай, 27-гвардиялық Новобуг, 150-Идрицк және Берлин, 314-
Кингисепп атқыштар дивизиясы және басқалары болды. Қазақстандық жауынгерлер
Берлинге шабуыл жасап, Рейхстаг төбесіне Жеңіс Туын тігуге қатысты. Жүз
мыңдаған қазақстандық жауынгерлер Отан қорғаудағы ерліктері үшін
жауынгерлік ордендермен және медальдармен наградталды. 500-ден аса
қазақстандық жауынгерлерге, соның ішінде 98 қазаққа Совет Одағының Батыры
деген жоғары атақ берілді. Нүркен Әбдіровтың, Сұлтан Баймағамбетовтың,
Леонид Беданың, Иван Панфиловтың, Василий Клочковтың, Мәлік Ғабдуллиннің,
Телеген Тоқтаровтың, Иван Павловтың және соғыстан кейін осы атақты иеленген
Бауыржан Момышұлы, Бақтыораз Бейсекеев және басқа да батырлардың есімдері
совет халқының жүрегінде мәңгі сақталады. Ұлы Отан соғысы батырларының
ғажайып ерліктері ғасырдан ғасырға аңыз болып тарап, болашақ үрпақты
патриоттық істерге жігерлеңдіретін болады. Майдан шебіңце совет патриоттары
— жұмысшы мен колхозшы, совет ителлигенциясының өкілдері, әр халықтың
боздақ перзенттері ортақ мақсатпен құрыштай берік күшке айнадды. Халықтар
достығы солардың бірлігі нәтижесінде көркейе түсті.
Советтік Шығыс әйелдерінің арасыңда бірінші болып қазақ қыздары -
Қазақстан 100-ұлттық атқыштар бригадасының пулеметшісі М.Мәметова, 54-
атқыштар бригадасының мергені Ә.Молдағұловаға Совет Одағының Батыры атағы
берілді. Саяси жетекші В.Г.Клочков басқарған 28 пафиловшылардың Москва
түбінде жасаған мәңгі өшпес ерлігі дүние жүзіне белгілі болды. Аты аңызға
айналған панфиловшы Василий Клочковтың: "Россия кең байтақ, бірақ шегінуге
жер жоқ, артымызда — Москва!" деген қанатгы сөздері тарихқа мөңгілік кірді.
Даңқ орденінің 3 дөрежесіне 142 қазақстандық ие болды.
Шынында да, совет халқы Отанымыздың бостандығы мен тәуелсіздігін фашист
жендеттерінен қорғап қалған, қасиетті жерімізді озбыр қарақшылардан
тазартқан өзінің қаһарман ұлдары мен қыздарын ардақ тұтады, олардың ерлік
дәстүрлерін бүгінгі және келешек ұрпаққа үлгі етеді. Севастополь мен
Одессаны, Москва мен Ленинградты қасық қаны қалғанша қорғаған, Сталинград
іргесінде арпалысқан, Днепр үшін жойқын ұрыстар жүргізген, Берлинге
екпіндете тегеурінді шабуыл жасаған мыңдаған майданшылардың бейнесі біздің
жүрегімізде. Әрине, жеңіс оңайлықпен келген жоқ. Ұлы Отан соғысында
миллиондаған совет патриоты қыршьш кетті. Қан майданда опат болғандарға
Отанымыздың қасиетті ескерткішінің, қадір-құрметінің символы ретінде
Алматыда 28 панфиловшылар паркінде Белгісіз содцаттың бейітінде Мәңгі от
жанып тұр.
Соғыс жылдары ерлік жалпы халықтық сипат алды. Отан-ның азаттығы жолында
өр кеудесін оққа тосқан Александр Матросовтың ерен ерлігі майдаңда 200-ден
астам рет, Николай Гастеллоның ерлігі 74 рет қайталанды. Солардың бірі
қазақ Бахтыораз Бейсекеев. Майдандағы жауынгерлік ерлігі үшін 7 млн адам
ордендермен наградталды. Солардың ішіңде 11603 адамға Совет Одағының Батыры
деген атақ берілді. Сүйікті Отанды, қасиетті туған жерді қорғауда көрсеткен
асқан ерлігі үшін ең жоғары, мәртебелі бұл атаққа 104 адам екі рет, 3 адам
үш рет ие болды дедік.
Майдандағы асқан ерлігі мен қаһармандығы үшін Қазақстанның 500-ден астам
өкіліне, солардың ішінде қазақтың 98 ұл-қызына Совет Одағының Батыры атағы
берідді. Жанған самолетін жау колоннасының ортасына түсірген Бақтыораз
Бейсекеевтің, Нүркен Әбдіровтың, өз кеудесін оққа тосқан Ақәділ Суханбаев
пен Сұлтан Баймағамбетовтің, Шығыстың қос шолпаны атанған Мәншүк Маметова
мен Әлия Молдағұлованың есімдері, ұрпақтар игілігіне айналған мәңгі өшпес
ерлігі бүкіл елімізге әйгілі. Астана мен Алматыдағы сияқты әр қалада
маздаған мәңгілік алаулар — халықтың соларға деген шексіз сүйіспеншілігінің
айғағы.
Ұлы Отан соғысы жылдарында Ұлы Жеңіс үшін шайқасқандардың ұлдары мен
қыздары, немерелері өсіп, бүгінде бейбіт өмірімізді қорғаушы қуатты
ракеталарды, самолеттер мен айбарлы танкілерді солар басқаруда. Қазақ халқы
қаһарлы қаруды Отанымызды қырағылықпен қорғау үшін соларға сеніп тапсырып
отыр. Олардың көпшілігі көкшіл туы жауынгерлік даңққа бөленген, ордендермен
наградталған айтулы бөлімдерде азаматтық парызын өтеуде.
Міне, солардың бірі - Ұлы Отан соғысында ерлігімен елді сүйсіндірген
Совет Одағының Батыры генерал-майор ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Отандық тарих ғылымындағы диаспорологияның рөлі
Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақстандықтардың ерен ерлігі
Қазақстан Ұлы Отан Соғысы жылдарында. Қазақстан экономикасын соғысқа бейімдеуі және қайта құруы
Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі Шығыс Қазақстанның экономикалық даму үрдісінің тарихы
9 мамыр
Фашизммен соғысты жеңіспен аяқтаған Қазақстан жауынгерлері
Сталинград шайқасында
Курск доғасы шайқасындағы Қазақстандықтардың ерлігі
Соғыс жылдарындағы әдебиет пен өнердегі патриотизм
Бауыржан Момышұлы ұлтымыздың мақтанышы. Ерліктің қос қанаты
Пәндер