Таулы аймақтардағы туристік маршруттар мен турлар ұйымдастыру жолдары

Пән: Туризм
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДОГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Туризм кафедрасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Таулы аймақтардағы туристік маршруттар мен турлар ұйымдастыру жолдары»

Қорғауға жіберілді Жұмысты орындаған:

Ғылыми жетекшісі:

АЛМАТЫ 2013

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Туристік ресурстар және биік Жетісу Алатауы менТянь-Шань таулы өңірлердің туристік-рекреациялық аудандары

1. 1 Туристік ресурстар . . . 5

1. 2 Жетісу Алатауы туристік-рекреациялық ауданы . . . 7

1. 3 Тянь-Шань таулы аймағы туристік-рекреациялық ауданы . . . 18

2. Таулы аймақтардағы туристік маршруттарды ұйымдастыру жолдары

2. 1 Тау туризмі . . . 21

2. 2 Тау туризмі маршруттарына жорық ұйымдастыру мен жүргізу әдістемелері . . . 24

3. Тау туризмнің белсенді түрінің негізгі әдіс-тәсілдері туралы түсінік

3. 1 Тау жорығы туралы ұғым және оның классификациясы . . . 30

3. 2 Туристік жорық техникасы және тактикасы ұғымдары және жорықты ұйымдастыру мен жүргізу әдістемелері . . . 34

3. 3 Тау жорығындағы кедергілер және оның күрделілік санаттары, құрал-жабдықтары, оларды пайдалану әдістері . . . 42

Қорытынды . . . 54

Қолданылған әдебиеттер . . . 56

Кіріспе

Қазіргі таңда туризм-әлемдік экономиканың жетекші саласы болуымен қатар, адамдардың салауатты өмір сүруінің пәрменді құралы ретінде танылып отыр.

Мемілекетіміздің «2050 жылдарға арналған стратегиалық бағдарламасында» туризмнің қоғам мен адам игілігі үшін атқаратын іс-әрекеттері айқындалып, оны жандандыру мен дамыту мәселелері жан-жақты қарастырылған.

Туризм-адамдардың мақсат-тілектері мен мұқтаждықтарына сәйкес бос уақытын тиімді пайдалану үшін жан-жақты қызмет көрсету формасы. Туристік қызмет- туристік шаралар мен іс-әрекеттердің жиынтығы. [1]

Олай болса туризмнің негізгі жұмыс істеу формаларының бірі - туристік жорықтар.

Туристік жорықтар - адамдар үшін қолайлы туризмнің жұмыс формаларының бірі. Олар халық арасында кең таралған және ұйымдастыру, өткізу, материалдық шығындар жағынан тиімді. Жалпы туристік жорықты ұйымдастырып, өткізуді үш кезеңге бөліп қарастырады. Олар - дайындық, өкізу және қорытынды кезеңдер. Жорыққа дайындық кезеңінде жорықты материалдық жағынан қамтамасыз етеді және жорыққа дайындық басталады.

Өткізу кезеңіндегі барлық факторлар және орындалатын іс-шаралар «туризмнің техникасы және тәсілі» бойынша қарастырылады. Туристік жорықтың техникасы және тәсілі бірге аталғанымен, екі түсінікті қалыптастырады, бірақ бір-бірімен өте тығыз байланыста болып, теориялық білімнің негізінде былай түсіндіріледі.

Туризмнің тәсілі - туристік жорық жоспарының мақсаты, туристік жорықтың қауіпсіздігі, туристік жорықтың күндік тәулік кестесі, жорықтың негізгі және қосалқы желілерінің нұсқалары (қауіпті және апатты жағдайға байланысты) . Осы аталған мәселелер туристік маршруттарды жобалауда және оны өту кезінде туристік-тәсілдік шешімнің ұтымды жақтарын қабылдайтын анықтаушы факторлардың жүйелігін құрайды.

Туризмнің техникасы - жорық жағдайларында нақты іс-шаралармен атқарылатын іс-қимылдар бірлігі. Оған жорық жағдайындағы кестенің реттік жағдайы, рельефтің күрделі жол тізбегін таңдау, топ қозғалысының схемалық сипаты және құрал-саймандарды пайдаланып жүріп өту кіреді.

Туристік маршруттың күрделі бөліміндегі қауіпсіздіктің алдын алу техника және тәсілдік дайындықа байланысты. Сондықтан туризмнің техникасы мен тәсілі кез-келген туристік жорықтың негізі болып, міндетті түрде топ мүшелерінен спорттық және терең пәнді білімді талап етеді.

Қорытынды кезеңінде жорықты өткізу кезеңіндегі барлық факторлар мен іс-шаралар қорытындыланады.

Дипломдық зерттеу жұмысымның мақсаты: Болашақ туризм мамандарына туристік маршруттарды ұйымдастыру және маршрут бойында кездесетін кедергілерден өту техникасы мен тәсілінің жекеленген түрлері мен оны маманның алдағы уақыттағы құрамдас тәжірибе практикасында жүзеге асыру болып табылады.

Маршрут бойындағы кедергілер мен қауіп-қатерден жақсы өтіп, топтың қауіпсіздігін қамтамасыз етуде топ жетекшісінің ролі зор. Мұндай жақсы, білікті маманды даярлау, оның ішінде әдістемелік даярлауға аса мән беріліп отыр.

Дипломдық зерттеу жұмысымның міндеттері: көзделген мақсатқа байланысты келесі міндеттер қарастырылды:

Туризмнің белсенді түрінің негізгі әдіс-тәсілдері туралы түсінік
Туристік іс-әрекеттегі әдіс-тәсіл ұғымдары және тау жорығы маршрутын ұйымдастыру мен жүргізу мәселелерін меңгеру;
Тау жорығы маршрутындағы кедергілер және оның күрделілік санаттары, құрал-жабдықтары, оларды пайдалану әдістері;
Туристік тау жорықтар құндылықтары мен жорыққа қатысты мамандар мәселесін шешу;
Күрделілік санаттарындағы тау жорықтарын ұйымдастырудың ерекшеліктерін және маршрут бағыттарының сипатын қарастыру;
Күрделі санаттардағы спорттық жорықтар және оның маңызы;

Дипломдық зерттеу жұмысының құрылымы мен мазмұны: жұмыс кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Кіріспеде зерттеудің көкейкестілігі, мақсаты, міндеттері және зертеу жұмысының құрылымы мен мазмұны берілген.

Бірінші бөлім «Туристік ресурстар және биік Жетісу Алатауы менТянь-Шань таулы өңірлердің туристік-рекреациялық аудандары» Туристік ресурстарды табиғи, тарихи-мәдени және әлеуметтік-экономикалық деп екі топқа бөліп қарайды. Бұл топтарды туристік ресурстар жағдайын анықтайтын (табиғи және әлеуметтік-экономикалық) факторлар ретінде де қарастыруға болады.

Екінші бөлім Таулы аймақтардағы туристік маршруттарды ұйымдастыру жолдары, онда жорық туралы ұғым және оның классификациясы, туристік іс-әрекеттің әдіс-тәсіл ұғымдары, жорық маршрутын ұйымдастыру мен жүргізу әдістемелері, тау жорығындағы кедергілер және оның күрделілік санаттары, құрал-жабдықтары, оларды пайдалану әдістері көрсетілген.

Үшінші бөлім «Тау туризмнің белсенді түрінің негізгі әдіс-тәсілдері туралы түсінік» аталып, туристік жорықтар құндылықтары мен күрделілік санаттарындағы тау жорықтарын ұйымдастырудың ерекшеліктері және бағыттарының сипаты, күрделі санаттардағы спорттық жорықтар және оның маңызды мәселелерінен тұрады.

Зерттеу тәсілдері: анализ және синтез, статистикалық, ақпарат құралдары материалдарын сүрыптау, картографиялық және тау маршруттары картасымен жұмыс жасау.

1. Туристік ресурстар және Жетісу Алатауы, Тянь-Шань таулы өңірлердің туристік-рекреациялық аудандары мен табиғи рекреациялық кешендері.

1. 1 Туристік ресурстар

Туристік ресурстар дегеніміз белгілі бір территориядағы (аумақтағы) туризмді қалыптастырып, дамытуға мүмкіндік беретін тарихи-мәдени және әлеуметтік-экономикалық нысандардың жиынтығы. Туристік ресурстарды табиғи, тарихи-мәдени және әлеуметтік-экономикалық деп екі топқа бөліп қарайды. Бұл топтарды туристік ресурстар жағдайын анықтайтын (табиғи және әлеуметтік-экономикалық) факторлар ретінде де қарастыруға болады. Бірінші топқа көрікті табиғи орындар, тарихи-мәдени және табиғи (табиғат ескерткіштері) экскурсиялық нысаналар, климаттық көрсеткіштер (температура, радиация), теңіз, көл және мұхит жағаларының болуы мен олардың адамдардың демалысы үшін жарамдылығы жатады. Бұл жерде рекреация деген ұғымның мағынасын айта кету керек. Рекреация- адамдардың демалысы мен емделуін қамтамасыз ету арқылы олардың рухани және дене күшін қалпына келтіріп, дамыту, денсаулығын нығайтуға мүмкіндік беретін жағдайлар. Рекреациялық ресурстарға табиғат компоненттері: климат жағдайы, жер бедері, минералды және термальды бұлақтар және өсімдік жамылғысы жатады.

Туристік ресурстардың екінші, әлеуметтік-экономикалық тобына белгілі-бір аумақтардағы туризмді материалдық -техникалық жағынан қамтамасыз етуге бағытталған курорттар, туристік базалар, пансионаттар, демалыс үйлері, санаторийлер, көлік, қонақ үйлер, тамақтану орындары, қосымша туристік инфрақұрылым- арнайы дүкендер, байланыс бөлімшелері, емдеу мекемелері, ойын-сауық және сауықтыру (стадиондар, спорт сарайлары, бассейндер т. б) спорт орындары тиісті. Бұл топқа сондай-ақ қаражаттың жеке еңбек ресурстары да қатысты. Халықтардың ұлттық ерекшеліктері (тұрғын үй жағдайы, ұлттық тағамдары мен киімі, кәсібі, қолөнері, музыка мен фольклор, ұлттық ойындар) мен салт-сана, әдет-ғұрптары мен халықтық, ұлттық мейрамдарын осы екінші топқа енгізуге болады.

Жалпы туристік ресурстарға баға берген кезде территориялардың (аумақтың) табиғи-эстетикалық жағына, олардың тартымдылығы мен қайталанбастығына көңіл бөлу керек, өйткені олар аумақтың туризм бойынша функционалдық сапасын анықтайды. Бұл жерде қолайлы климаттық жағдайлардың рөлі жоғары және аумақ табиғатының аз өзгеру жағдайы ерекше орын алады.

Туристік ресурстарға қатысты келесі ұғым- туристік мүмкіндіктер. Туристік мүмкіндіктер дегеніміз белгілі-бір территориялардағы туризмді қалыптастырып дамытуға мүмкіндік беретін, бірақ әр түрлі себептермен қазіргі жағдайда пайдаланылмай жатқан орындар мен факторлардың жиынтығы. Туристік ресурстардың таралуына байланысты оларды аудандастыру жүргізіледі. Туристік аудандастыру- аумақтағы туризмге байланысты географиялық ақпараттарды жүйелендіруге және ол аумақтағы туризмнің даму заңдылықтарын анықтауға байланысты жеке аудандарды анықтап бөлу. Туристік аудандастыру аумақтың барлық бөліктеріндегі туризмнің жағдайы, факторлары және болашағы жайлы толық түсінік алуға, оларға байланысты жеке аумақтық ерекшеліктерді бір-бірімен салыстырғандағы белгілі-бір аумақтардағы орналасу реті мен жиілігі болу жағдайы. Туристік аудандастыру кезінде әр түрлі таксономикалық рангадағы аумақтық бірліктер бөлініп шығарылады. Олар маңыздылығы жағынан жалпы мемлекеттік (республикалық), дүние жүзілік және жергілікті болуы мүмкін. Ондай аумақтық бірліктерге - туристік-рекреациялық зоналар, туристік аудандар немесе орталықтар жатады.

Туристік рекреациялық зона- көбіне ұзына бойы орналасқан, көрікті, көгалды жерлердегі, тау іші және тау етегі аумақтардағы, көл, бөгендер, теңіз және мұхит жағалауларындағы, темір және автомобиль жолдарының бойындағы, рекреациялық мүмкіндіктерге ие (жағажай, емделу және демалыс орындары т. б) қосымша туристік қызмет орындары және экскурсиялық орындар бар адамдардың танымдық, демалыстық, емделу-сауықтыру қажеттіліктерін қамтамасыз ететін аумақтар. Туристік-рекреациялық зоналарға мысал ретінде Іле Алатауы бойын, Шортанды -Бурабай аумағын, Ресейдің (Анападан Адлерге дейін) және Грузиялық (Леселидзеден Батумиге дейін) Қара теңіз жағалауы, Қырым жағалауларын т. б. айтуға болады.

Туристік аудан немесе туристік орталық-өзінде және төңірегіндегі орналасқан туристік ресурстар негізінде туристік-экскурсиялық қызмет кешені қалыптасқан аумақ, табиғи нысан, қала. Туристік ресурстар мен нысандар туристік аудандардың немесе орталықтардың төңірегіне шоғырланып орналасады. Олар: туристік базалар, қонақ үйлер, пансионаттар, туристік және экскурсиялық нысандар тамақтану және сауда, спорт орындары т. б. Туристік орталықтарға Мәскеу, Санкт-Петербург, Сочи, Ялта, Бұхара, Сергиев Посад, Алматы, Псков, Самарқанд, С уздаль, Бакуриани, Юрмала қалалары, Эльбурс маңы жатады. Туристік аудандар туристік-рекреациялық зоналар бойында да орналасады. Оған мысал Ресейдің Қара теңіз бойындағы (Краснодар өлкесі) Сочи ауданы және Қырым туристік-рекреациялық зонасындағы Ялта туристік ауданы.

Туристік ресурстар бойынша ерекше орынды туристік нысандар алады. Туристік нысан- аумақтық кеңістікте өзіндік орны бар, тарихи-мемориалдық, мәдени-эстетикалық және танымдық мәнге, қасиетке ие, осыған байланысты туристердің көңілін аудартып, олардың өзінде болуына жағдай жасайтын жерлер. Туристік нысандарды 3 топқа бөліп қарастыруға болады.

Табиғи туристік нысандар. Олар: табиғаттың көрікті жерлері, рекреациялық орындар, физикалық-географиялық объектілер; шағын көлдер-(Көлсай көлдері, Қайыңды, Үлкен Алматы көлі т. б. ) ; өзендер- (Ертіс, Бзыбь, Кивач, Чусовая, Белая, Чулышман, Катунь т. б. ) ; табиғат ескерткіштері. Табиғат ескерткіштеріне сирек кездесетін өсімдіктер өскен жерлер (Шетен орманы, Таутүрген шыршалары т. б. ) әр түрлі бейнелерді елестететін табиғи тасты мүсіндер (Оқжетпес, Шайтан тас т. б. ), өзен каньондары (Шарын, Калорадо каньондары т. б. ), сарқырамалар (суқұламалар), үңгірлер, вулкан кратерлері.
Тарихи туристік объектілер. Олар: қалалардың көне кварталдары, археологиялық орындар, көне мешіттер, мазарлар, шіркеулер, монастырлар, үңгір монастырлері (Киево-Печерска лаврасы), храмдар, синогогтар, пагодалар, мемориалдық-тарихи ескерткіштер, костелдер, тастағы таңбалар мен жазулар, қалашықтар, қамалдар, сарайлар т. б.
Әлеуметтік-экономикалық туристік нысандар. Оларға адам қолымен жасалған көрікті орындардың барлығы жатады. Мысалы: Ірі ірі комплекстер, ботаникалық бақтар, мұражайлар, диснейлендтер жэне т. б жатады. [2]

1. 2. Жетісу Алатауы туристік-рекреациялық ауданы

Жетісу Алатауының жалпы ауданы 32 мың км ² , ұзындығы 450, ені 100 км. Тау жүйесі субендік және ендік бағытта созылған. Солтүстік Орталық және Оңтүстік Орталық жоталар тізбегінен тұрады. Олардың аралықтарын Қоңырөлең, Қоғалы, Қапал, Сарыбөктер, Сапақ - Айпара сияқты үш деңгейлі ірі тектоникалық ойыстар бөліп жатыр. Оңтүстік Орталық жотаның бір бөлігі Қытай Халық Республикасының аумағына ұласады. Көксу мен Боратола өзендерінің су айрығы болып табылатын Қоңыроба таулы алқабында Солтүстік және Оңтүстік Орталық жоталар тізбегі бір-бірімен түйілісіп біртұтас тау жүйесін түзеді. 44°- 46°30' с. е., 76°24' - 82°30' ш. б. аралығында орналасқан Жетісу Алатауының аумағы Лион мен Женеваның ендіктеріне сай келеді [3] .

Тау жүйесінің солтүстік-шығыс шекарасы 450 шақырымға созылып жатқан Алакөл-Ебінұр ойыстары арқылы өтеді. Шолақ үстіртін Барлық-Майлы тауларынан ені 10-15 км Жетісу (Қаптағай) қақпасы бөліп тұр. Батысында абсолют биіктігі 1200-1500 метрден орталық бөлігінде біртіндеп биіктейді. Басты жоталардың биіктік бөлігінің іргетасы каледон мен герциннің гранитоидтарынан тұратын ірі антиклинорийлі құрылымдар болып табылады. Алып баспалдақ тәрізді болып келетін Жетісу Алатауын абсолют биіктігіне қарай төмендегі топқа бөледі:

- 700-1600 метрге жететін аласа таулы;

- 1600-3000 метрге дейінгі биіктікті қамтитын орташа биік;

- 3000-4500 м. биіктік аралығын қамтитын биік таулы.

Бірінші төменгі деңгейдегі аласа тауларға сыртқы күштердің әсерінен бұзылған Кеттібай - Борлы, Арғанаты, Малайсары, Лабасы, Қатутау сияқты аридтік климат жағдайында күшті денудацияланған көлбеулігі 15-20º, салыстырмалы биіктік айырмасы 400-500 метр аралығында ауытқитын қалдық таулар жатады. Аласа таулар мен гранитті алқаптарда төрттік мұзбасуларының экзарациялық әрекетінен түзіліп, сыртқы күштердің әсерінен өзгеріске ұшыраған экологиялық және ғылыми-танымдық туризмді дамытуға мүмкіндік беретін «Шыңғыс ханның шатыры» (Желдіқара тауы), «Қыранның қанаты» (Қызылтас тауы), «Шатыртас» (Алмалы тауы), сияқты бірегей табиғат ескерткіштері бар.

Жетісу Алатауының шашырай орналасқан аласа таулы алқаптарын негізгі жоталардан Күреңбел, Қоғалы сияқты тауаралық ойыстар бөліп тұрғандықтан орташа биік тауларға ұласатын біртұтас белдеу түзбейді [4] . Қазіргі кезде аласа таулы белдеу емдік-шипажайлық және саяжайлық рекреация дамыған жақсы игерілген аумақтар болып табылады. Болашақта дельтапланеризм, ат туризмі, тау велосипеді сияқты туризмнің жаңа салалары дамуы мүмкін.

Текелі, Талдықорған, Үштөбе сияқты ірі өндіріс орталықтары шоғырланған Қаратал, Көксу өзендерінің алабында бұқаралық сипаттағы жазғы демалыс орындарын салу көзделуде. Аласа таулы белдеудің шегіндегі минералды ыстық бұлақтардың көзінде салынған бальнеологиялық Қапал -Арасан, Көктал - Арасан, Жаркент - Арасан сияқты нысандарда емдік-шипажайлық рекреация дамыған.

Жетісу Алатауының аласа таулы бөлігінде туристік инфрақұрылымды қалыптастырып, туризмді қарқынды дамытуға кедергі келтіруде. Екінші деңгейдегі биіктік белдеуіне ежелгі төрттік мұзбасуларының абляция аймағында түзілген ысырылу конустары айқын байқалатын денудациялық-тектоникалық жер бедері басым Марқатау, Желдіқарағай, Алтынемел, Жаманқотыртас таулары жатады. [5] Ежелгі мұздықтардың қозғалу аймағында тар шатқалды терең өзен аңғарлары, абляция аймағында Мыңшұңқыр сияқты циркті ойыстар мен мореналы төбелер түзілген. Жоғарыда аталған көлдер мен Жаманқотыртас, Баянжүрек сияқты гранитті алқаптардағы жұмырланған қойтастар мен ысырынды жыныстар анық байқалатын стратиграфиялық маңызды геологиялық соқпақтар мен бағыттарды құруға мүмкіндік береді.

Орташа биіктіктегі таулы белдеудің солтүстік беткейінде 1600-1800-ден 2200-2400 метр биіктік аралығында шыршалы ормандар мен биік шөптесін өсімдікті шалғындар, оңтүстік беткейінде ұсақ жапырақты ормандар мен бұталар, орманды шалғындар мен аршалы-шалғынды далалар, батыс беткейлерінің төменгі бөлігінде алмалы-доланалы жеміс ағаштары, орта бөлігінде қылқан жапырақты ормандар тараған.

Сел мен қар көшкіннің қаупі болуына қарамастан Жетісу Алатауының орташа биіктіктегі таулы бөлігінде рекреациялық нысандарды салуға қолайлы жағдайлар бар. Қазіргі кезеңде ғылыми-танымдық, аң аулау, серуендік-сауықтыру, экологиялық туризмді дамытып, шетелден туристерді тарту мақсатында 2000 жылдан бастап Лепсі, Сарқант, Қапал орман шаруашылығының кордондарында туристік соқпақтар мен қызмет көрсету нысандарын салу қолға алынған.

Үшінші биік таулы белдеуде тектоникалық-денудациялық және күмбез тәрізді альпілік жер бедері 3000-3100 метр биіктіктегі күрделілігі әртүрлі асулар басым. Оларға қазіргі мұзбасулар жүріп жатқан Тастау, Басқантау, Қоңыроба, Тоқсанбай сияқты ең биік жоталар тізбегі жатады. Қазақстанның тау жүйелерінде орталық жағдайға ие болуына, гео-тектоникалық құрылысының ерекшелігіне орай Жетісу Алатауы қазіргі мұздықтар сақталған ірі аудан болып табылады. А. П. Черкасовтың деректеріне сәйкес Жетісу Алатауының Қазақстандық бөлігінде жалпы ауданы 813, 9 км² болатын 1369 мұздық бар [6] . Олардың басым көпшілігі Ырғайты, Тентек, Басқан, Ақсу, Көксу өзендері алабында шоғырланған.

Жетісу Алатауының ең биік бөлігі болып табылатын Басқан өзенінің бастауында Бесбақан (4622 м), Шумский (4442 м) шыңдары орналасқан. Олар әртүрлі аймақтық біліктілігі бар альпинистер үшін маңызы зор. Таудың бұл ауданындағы ең аласа асу Талды болып табылады (3504 м) . Жер бедері салыстырмалы түрде тегіс жұмыр болып келетіндіктен біліктік жоталардың шыңдары мен жалдарын қазіргі мұздықтардың фирн алаңдары жауып жатыр. Төбесі текшелі жатық болып келетіндіктен күмбез тәрізді үшкір шыңдар сирек кездеседі. Өкінішке орай, көлік қатынасының қиындығы, рекреациялық инфрақұрылымның жоқтығының салдарынан аталған биік таулы ауданда қарқынды туристік-рекреациялық іс-әрекетпен айналысуға мүмкіндік болмай отыр. Туристік-рекреациялық тұрғыдан Жетісу Алатауының биік таулы бөлігінің біршама игерілген аудандарына Тронов, Алтынсарин, Аюсай мұздықтары, Сели Тентек, Шығыс асулары жатады. Мұнда күрделілігі әртүрлі дәрежедегі туристік бағыттар қалыптасқан. Аталған бағытта тасты глетчерлердің, жанартаулық күлдің «мұздық саңырауқұлақтарының» болуы, тек аймақтық сауықтыру ғана емес, ғылыми-танымдық туризмді дамытуға мүмкіндік береді.

Аймақтық сауықтырудағы маңызын ескере отырып, Қора өзені бастау алатын Алтынсарин мұздығына жақын маңда альпинизм мен тау шаңғысының базасы құрылса жыл бойы пайдалануға мүмкіндік беретін қызықты туристік бағыт пайда болар еді. Жетісу Алатауының саяжайлық рекреацияны дамытуға қолайлы тау бөктерінен бастап құз жартасты биік тауларға дейінгі бөліктерінде жер бедерінің алуан түрлі пішінімен қатар қалың орман алқаптарының, таза сулы өзен-көлдердің, мұздықтар мен ыстық минералды бұлақтардың болуы адамдардың басым көпшілігінің жаппай демалып, денсаулықтарын қалпына келтіру мақсатындағы дәстүрлі рекреациялық іс-әрекеттерді жүзеге асыруға қолайлы аудандардың бірі болып табылады [7] .

Табиғат жағдайының ерекшелігіне туристік-рекреациялық әлеуеті мен игерілу деңгейіне қарай Жетісу Алатауы Оңтүстік және Солтүстік табиғи рекреациялық кешендеріне бөлінеді.

Жетісу Алатауының Оңтүстік табиғи рекреациялық кешені. Оңтүстік табиғи-рекреациялық кешен аймағы Солтүстігінде Балқаш ойысымен, оңтүстігінде Тоқсанбай, Тышқантау таулары арқылы Қытаймен, батысы Іле ойысымен, шығысында Қоңыроба алқабы, Шаған, Желдіқара таулары Қазан, Көксу өзендері арқылы Солтүстік табиғи рекреациялық кешенмен шектеседі. Табиғи рекреациялық кешен аумағы Жетісу Алатауының оңтүстік сілемі болып табылатын Итшоқы (3806 м), Саршыбын (3498 м), Тоқсанбай (4052 м), Тышқантау (4370 м), Шақпақтас (3970 м), Шолақтау, Алтынемел, Қояндытау, Қатутау, Шақпақ, Қоянтау, Итжон, Алтынемел, Матай, Шолақ, Малайсары таулары мен Бурақожыр, Өсек, Қорғас, Кескентерек, Быжы, Түлкілі өзендерінің орта ағысындағы биік таулы шалғынды орташа биік таулы орманды-шалғынды және аласа таулы шөлді-шөлейтті және таулы далалы ландшафтардың шегінде теңіз деңгейінен 600-3500 метр биіктік аралығында орналасқан. Беткейлерінің көлбеулігі 25-30º, салыстырмалы биіктік айырмасы 1000-2000 метрден асады [5] . Биік таулы белдеудің бұталы-далалы, альпілік және субальпілік шалғынды өсімдікті аумақтары тасқа өрмелеу, альпинизм мен тау туризмін дамытуға мүмкіндік бергенімен бұқаралық сипаттағы демалысты дамытуға қолайсыз. Биік таулы белдеулерде тұрақты қар қыркүйектің соңы мен қазанның басында қалыптасып, 160-200 күнге дейін жатады. Қалыңдығы 77-89 см-ге дейін жетеді. Мұздықтардың тілдеріндегі қар шілденің ортасында еріп кеткенімен биік шыңдарда жаз бойы сақталады. Жылдың суық кезеңінде 10 мм-ден артық жауын-шашын түсетін күндердің ұзақтығы 10-15 тәулікке жетеді. Шілде-тамыз айларындағы температура градиентінің тұрақты болуы тау туризмін дамытуға қолайлы. Тамыздың соңында биік таулы белдеулердегі метеорологиялық жағдайдың қолайлығы 1- 6%-дан аспайды [5] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.