XX ғасырда Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау саласының дамуы



2002 жыл біздің республикамызда Денсаулық жылы болып жарияланды. Еліміздегі денсаулық сақтау саласының даму және нығаю тарихы Қазақстанның бүкіл халық шаруашылығының даму тарихын көрсетеді. Республикадағы денсаулық сақтау саласы бүгінгі күні қиын жағдайда: бюджеттегі емдеу мекемелері азаматтарға қолайылы, ақысыз, білікті медициналық жәрдем көрсете алмайды, ал ақылы жәрдем алуға жұрттың бәрінің мүмкіндігі жоқ, жаңа жүйе болса әлі игерілмеген. Біз денсаулық сақтау саласын алға ілгерілету үшін ең алдымен оның даму тарихын, оны құрушыларды білуге, оларды қиын экономикалық жағдай кезінде ұзақ жылдар бойы сіңірген еңбегін ардақтауға тиістіміз.
Қазақстанның медицинасы төңкеріске дейінгі кезеңде өз бетінше дамыды, тұрғындар негізінен халық медицинасын кеңінен қолданды.
А. Васильев, А. Ячмин, А. Диваев және басқалар көрсеткендей, XIX ғасырда Қазақстанда медициналық қызметпен негізінен бақсылар, сынықшылар, тәуіптер айналысқан.
Бақсылар дәрі дайындай білген. Олар сол уақытта ғылыми медицинада да қолданылған көптеген дәрі – дәрмектерді пайдаланды. Бұндай дәрілерге раушан, майкене, дермене тұқымы, анар ағашы, цикорий, андыз, дермене жусаны, ашудас, күкірт қышқыл магнезиі, сынап, күкірт тотияйын, мышьяк, мүсәтір спирті, азот қышқылы, хинин, апиын жатады.
Бақсылар асқазан – ішек сырқаттары кезінде әртүрлі дәрілер қолданады. Мысалы, асқазан ауырғанда рауғаш, апиын берген. Іш өткенде науқасқа жұпар жаңғағы шайының қою тұндырмасын, қарақат тұндырмасын берген. Қатты жөтел кезінде шайға немесе сорпаға салынған бұршаққынды бұрыш тұндырмасын қолданған. Қазақтың халық емшілері қымызды негізінен түберкулезді, құрқұлақты, хлорозды, қаназдықты, жүрек – қан тамыры және асқазан – ішек сырқаттарын емдеуге пайдаланған. Жұқпалы ауруларды емдеуде халық медицинасының өз құралдары мен әдістері болған. Шәйді терлету құралы ретінде пайдаланған. Аурудың алдын алу мақсатында алапеспен ауыратындарды сау адамдардан бөлек ұстаған, шешектен, ауырғандарды тек осындай сырқаты болған адамдар ғана күткен. Шешекпен ауыратын бір адамы болса да бүкіл ауыл қонақ қабылдамаған.
Жыныстық қатынас ауруларын (мерез) емдеу қарапайым, бірақ негізінде дұрыс жүргізілген. Науқас адам терісіне сынап жақпамайы жаққан, мышьяк, сынап ішкен, жараларды тотияйынмен күйдірген.
Халық емшілері тері ауруларын да емдей білген, ол үшін
Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. //Денсаулық, Ситақанов С. Д.//, № 10, 2002 ж
2. //Денсаулық, Тілегенова Ұ//, № 6, 2005 ж.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
XX ғасырда Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау саласының дамуы

2002 жыл біздің республикамызда Денсаулық жылы болып жарияланды.
Еліміздегі денсаулық сақтау саласының даму және нығаю тарихы Қазақстанның
бүкіл халық шаруашылығының даму тарихын көрсетеді. Республикадағы денсаулық
сақтау саласы бүгінгі күні қиын жағдайда: бюджеттегі емдеу мекемелері
азаматтарға қолайылы, ақысыз, білікті медициналық жәрдем көрсете алмайды,
ал ақылы жәрдем алуға жұрттың бәрінің мүмкіндігі жоқ, жаңа жүйе болса әлі
игерілмеген. Біз денсаулық сақтау саласын алға ілгерілету үшін ең алдымен
оның даму тарихын, оны құрушыларды білуге, оларды қиын экономикалық жағдай
кезінде ұзақ жылдар бойы сіңірген еңбегін ардақтауға тиістіміз.
Қазақстанның медицинасы төңкеріске дейінгі кезеңде өз бетінше
дамыды, тұрғындар негізінен халық медицинасын кеңінен қолданды.
А. Васильев, А. Ячмин, А. Диваев және басқалар көрсеткендей, XIX
ғасырда Қазақстанда медициналық қызметпен негізінен бақсылар, сынықшылар,
тәуіптер айналысқан.
Бақсылар дәрі дайындай білген. Олар сол уақытта ғылыми медицинада да
қолданылған көптеген дәрі – дәрмектерді пайдаланды. Бұндай дәрілерге
раушан, майкене, дермене тұқымы, анар ағашы, цикорий, андыз, дермене
жусаны, ашудас, күкірт қышқыл магнезиі, сынап, күкірт тотияйын, мышьяк,
мүсәтір спирті, азот қышқылы, хинин, апиын жатады.
Бақсылар асқазан – ішек сырқаттары кезінде әртүрлі дәрілер
қолданады. Мысалы, асқазан ауырғанда рауғаш, апиын берген. Іш өткенде
науқасқа жұпар жаңғағы шайының қою тұндырмасын, қарақат тұндырмасын берген.
Қатты жөтел кезінде шайға немесе сорпаға салынған бұршаққынды бұрыш
тұндырмасын қолданған. Қазақтың халық емшілері қымызды негізінен
түберкулезді, құрқұлақты, хлорозды, қаназдықты, жүрек – қан тамыры және
асқазан – ішек сырқаттарын емдеуге пайдаланған. Жұқпалы ауруларды емдеуде
халық медицинасының өз құралдары мен әдістері болған. Шәйді терлету құралы
ретінде пайдаланған. Аурудың алдын алу мақсатында алапеспен ауыратындарды
сау адамдардан бөлек ұстаған, шешектен, ауырғандарды тек осындай сырқаты
болған адамдар ғана күткен. Шешекпен ауыратын бір адамы болса да бүкіл ауыл
қонақ қабылдамаған.
Жыныстық қатынас ауруларын (мерез) емдеу қарапайым, бірақ негізінде
дұрыс жүргізілген. Науқас адам терісіне сынап жақпамайы жаққан, мышьяк,
сынап ішкен, жараларды тотияйынмен күйдірген.
Халық емшілері тері ауруларын да емдей білген, ол үшін жақпамайлар,
ұнтақтар қолданған. Жақпамайды, әдетте, сынаптан, күкірттен және қойдың
майы қосылған басқа да заттардан дайындаған. Ұнтақ материалы ретінде
ұнтақталған құрғақ жидектер, күл, күйдірілген киіз және т.б. қолданған.
XIX ғасырдың соңында Қазақстанда жұмыс істеген А. Я. Соколов
бақсылар адам анатомиясын білмесе де, олардың кейбіреулері күрделі
хирургиялық оталар жасаған деп көрсетеді. Олар қуықтағы тастарды алған,
катарактаны сығып шығарған, сынықтарды, буынның таюын емдеген, шынтақ
бүгілетін тұстағы тері тамырларынан қан шығару кең тараған. Кесілген тұсқа
жолжелкен жапырақтары, күйдірілген киіздің немесе мақтанаң күлі басылған.
Түйнеме болған терідегі жараға ыстық сугуч құйған, кейде ойық жараны қызып
тұрған темірмен күйдірген. Жылан шаққан уын ауызбен сорып алып, жыланның
басынан даярланған дәрі басқан. Бұл дәрі мынандай жолмен жасалған: жыланның
басы кептіріледі, ұнтақталынады, сүтпен араластырылып, жараға таңылады.
Тістің ауруын меңдуана мен май қоспасымен емдеген, кейде құрғақ меңдуана
басқан. Қазақстанның халық медицинасын П. Н. Соколов осылай сипаттайды.
Мұражай материалдары республиканың халық медицинасы емдеудің мол
тәжірибесін жинақтағанын көрсетеді. Халық емшілері қымызбен, шұбатпен, шөп
тұнбаларымен, су – балшықпен емдеген. Тәуіптер, емшілер, сынақшылар өз
тәжірибесінде түрлі өсімдіктердің тамырларын, киік мүйізі және басқа
құралдарды пайдаланған.
Болат 1962 жылы Қазақ мемлекеттік медицина институтын ойдағыдай
аяқтап, туған өлкесі Атырауға келіп, қызметке араласқаннан кейін көп ұзамай
өзінің сүйікті ұстаздарының бірі – Татьяна николаевна Никоновадан шақыру
алды. Ұстазы студент шәкірттерінің ішінде осыбір баланаң алғырлығы,
білімділігі мен ұқыптылығыны тәнті болып, одан келешекте жақсы дәрігер
ғалым шығады деп іштей топшылаған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Оңтүстік Қазақстанда мемлекеттік әлеуметтік саясаттың жүзеге асырылуы. (1991-2006ж.ж)
Білім беру жүйесінің дамуына әсер ететін факторлар
ҚО ластаушыларының адам ағзасына әсері
Халықаралық туризм туралы
Қоғамның әлеуметтік- демографиялық құрылымы туралы
Қазіргі таңдағы әлемдік туризмнің даму жағдайы
Билік органдарын сайлау
Туберкулезбен ауыратын адамдарға медициналық-әлеуметтік көмек көрсету
Инновация экономикалық дамудың негізі ретінде
Қазақстанның шағын қалалардың дамыту бағыттары
Пәндер