Қазақстан Республикасында автокөлік тасымалдауды ұйымдастырудың қазіргі жағдайы (Алматы қаласы мысалында)

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

1 Автокөліктік тасымалдаудың теориялық негіздері

Автокөліктегі тасымалдауды ұйымдастырудың мәні және оның даму тарихы

1. 2 Автокөлікпен тасымалдау тізбегі мен көлік логистика жүйесінің маңыздылығы

1. 3 Автокөліктік тасымалдаулардағы ұйымдастырудың шетелдік тәжірбиесі

2 Қазақстан Республикасының автокөліктік тасымалдау жүйесін талдау

Қазақстан Республикасында автокөлік тасымалдауды ұйымдастырудың қазіргі жағдайы (Алматы қаласы мысалында)
«Transinter TIM group» ЖШС компаниясының автокөлік тасымалдау қызметін талдау

3 Автокөліктік тасымалдауды ұйымдастырудың жетілдіру жолдары

Автомобильмен тасымалдауды ұйымдастыру ерекшеліктері мен экономикалық тиімділіктері

3. 2 Автокөліктік логистикасын ұйымдастырудың жетілдіру жолдары

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Еліміздегі жүргізілген экономикалық реформа жалпы экономиканы ұйымдастыру, басқару ережелерін, заңдылықтарды түгелдей өзгертті. Нарықтық қатынасқа өтудің қазіргі жағдайында өндірістік инфрақұрылымның жедел дамуына, оның ішінде материалдық ресурстардың айналымын сенімді қамтамасыз ететін транспортқа сұраным туындайды.

Жүк тасуда автомобиль тауар өндірушілер мен өндірістік бағыттағы тауарлар мен халық тұтынатын тауарларды тұтынушылар арасында іс жүзінде барлық қарым қатынасына қатысады[1-3] .

Бүгінгі таңда елімізде автомобильмен халықаралық жүк тасымалдау кәсібімен айналысу өте тиімді болып отыр. Қазақстанның автомобильмен тасымалдаушылары 2014 жылы 18 шет ел мемлекеттеріне 46, 5 мың жүріс орындаған, бұл 2005 жылмен салыстырғанда 30 пайызға жоғары көрсеткіш. Мемлекеттік мәліметтер бойынша осы халықаралық жүк тасымалдауға арналған 200-ден астам кәсіпорын бар. Ел басы бекіткен автомобиль жолдары мен инфрақұрылымдарын жетілдіру бағдарламасының негізгі мақсаты 2015 жылдарда автомобильдер жүріс жиілігін 1000-4000 бірлік/күніне жеткізу болмақшы және ол жыл сайын 7-8 пайызға өспекші. Ал бүгінгі уақытта бұл көрсеткіштер жылына 4 пайызға өсіп отыр, бірақ жанар-жағар майлар шығындарына қарағанда бұл көрсеткіш 2 есеге жоғары. [3]

Автомобиль басқадай тасымалдаушы көліктер түрлеріне қарағанда жүк тасымалдау жағдайында бірнеше артықшылығы бар. Оларға мыналар жатады:

- жүктерді «есіктен есікке дейін»;

- жүктердің қауіпсіздігі;

- қымбат тұратын және ауқымды орамдарға деген сұранымды азайту;

- бума материалдарды үнемдеу;

- автомобильмен жүктерді жеткізудің жылдамдығының жоғарлығы;

- аралас тасымалдауға қатысу мүмкіндігі;

- кәсіпорынға өнімдерді жеткізуде және қоймалар да жүктерді сақтау мерзімін қысқартуға, мөлшері аз жүктерді тасымалдауға мүмкіндік береді.

Жоғарыда атап өткен артықшылықтарды ескере отырып, автомобильдік транспорт экономиканың барлық кешендерінде, сонымен қатар машина жасауда кеңінен қолданылады. Машина жасауда жалпы өнім көлемінде материалдық шығындардың үлестік салмағы 50 пайызды құрайды. Шикізатты, материалдарды, шала фабрикаттарды өндіруде толықтырушы заттар көп жағдайда араласып кетеді. Сондықтан әртүрлі транспорт түрлері, әсіресе бірінші кезекте автомобиль пайдаланылады. Машина жасау кешенінде көп жағдайда тасымалдаудың жалпы көлемінің 70 пайызы автомобильдік жолмен іске асырылады. Мұндай қалыппен транспорт машина жасау кәсіпорындарында өндірістік үдерістің үзіліссіз бөлігі болып табылады. Ол өндірістің барлық элементтерімен тығыз байланысты. Сондықтан автомобиль көлігінде анықталынған қолда бар қорлар транспорттық қызметтердің көлемін ұлғайтуға мүмкіндік бере отырып, машина жасау кәсіпорындарына олардың транспорт-тық шығындарын, сәйкесінше өндірілетін өнімдердің бағасын төмендетеді. Осындай себептерден автокөлік логистикасын ұйымдастыру сенімділігін арттыру мәселесі, нарық қарым қатынастарындағы негізгі рөл ойнайтын технологиялық үрдіс екенін анықтайды.

Диплом жұмысының зерттеу тақырыбының өзектілігі. ҚР Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына «Нұрлы жол - болашаққа бастар жол» атты дәстүрлі Жолдауында он бағыт бойынша тапсырмалар берді. Оның ішінде, маңызды бағыттардың бірі - көлік-коммуникациялық кешенінің алдына үлкен міндеттер қойды.

Қазақстан Республиканың аумағында автомобиль жолдары желісінде автокөлік ағындарының салыстырмалы жағдайда төмен тығыздығы, автомобиль көлігімен тасымалдау ара қашықтығының алыстығы, автожол-дардың қанағаттанарлық дәрежесінің жеткіліксіздігі көлік шығыстарының өсуіне және өндірілетін өнімнің өзіндік құнының артып кетуіне әкелетін болғандықтан, көлік ағындарын ғылыми зерттеулерге негізделе отырып тиімді басқаруды қажет етеді.

Халықаралық көлік дәліздерін, республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар жолдарды қалпына келтіру және дамытуды мемлекеттің аумақты дамыту бағдарламаларымен белгіленген, оның экономикалық кеңістігінің тұтастығын қамтамасыз ететін, өңірлік және әкімшілік-аумақтық бірліктер арасындағы байланыс үшін қызмет ететін бағыттарда басымдық тәртібімен жүзеге асыру қажет.

Автокөлік құралдары санының жылдан жылға қарқынды өсуі жағдайында автокөліктермен жолаушылар және жүк тасымалдау ағындарын тиімді басқаруды жетілдіру мәселесінің алға қойылуы бүгінгі күнгі ұлттық экономикадағы көлік кешені рөлінің арта түсуіне әкелді. Сондықтан, автокөлік ағынын тиімді басқаруды экономикалық жетілдіру - бүгінгі күннің өзекті мәселесі.

Диплом жұмысының зерттеудің мақсаты және міндеттері. Дипломдық жұмыстың басты мақсаты халық шаруашылығының қазіргі кезеңдегі өте маңызды мәселесі болып табылатын автокөлік логистикасын ұйымдастыру арқылы автокөлікпен жүк тасымалдау тиімділігін арттыру болып табылады

Аталған мақсатқа сай мына төмендегі міндеттерді шешуді қажет етеді:

- экономика саласы ретіндегі автокөлік кешенінің маңызын және ерекше-лігін негіздеу;

- көлік нарығында автокөлікпен қызмет етуді мемлекеттік реттеу тетік-терін қарастыру;

- автокөліктер санының қарқынды артуы жағдайында аймақта автокөлік-пен жолаушылар және жүк тасымалдауды экономикалық талдау;

- аймақтағы өнеркәсіп орындарына қызмет етуші автокөлік кәсіпорын-дарының экономикалық жағдайын бағалау;

- аймақтағы автожолдардың техникалық жағдайы және оның сапалы болуының автокөлік қызметі тиімділігіне әсерін зерттеу;

- автокөліктер арқылы тасымалдаудың өсуі жағдайындағы автокөлік ағындарын тиімді басқару жолдарын ұсыну.

Зерттеу нысаны. Зерттеу объектісі ретінде Қазақстандық логистикалық нарығы және “Transinter TIM group” ЖШС логистикалық компаниясы таңдап алынды.

Зерттеу пәні. Зерттеу әртүрлі меншіктегі автокөліктік кәсіпорындары мен тасымалдау жұмыстарының дәл мезгілінде және сапалы орындалу шарттары мен көрсеткіштері.

Зерттеудің ақпараттық базасы. Жалпы зерттеудің теориялық әдіс-темелік негізі ретінде заңдылық актілер, Қазақстан Республикасы Президенті-нің жарлықтары мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулылары, автокөлік ағындарын тиімді басқару проблемаларын зерттеген отандық және шетелдік ғалымдардың ғылыми еңбектері, Transinter TIM group компаниясының қаржылық-экономикалық мәліметтері қолданылды.

Зерттеу дәрежесі. Автокөлік ағынын тиімді басқаруды қалыптастыру мен дамыту жөніндегі пікірлерді ресейлік ғалымдар А. П. Абрамов, А. П. Анисимов, В. П. Бычков, О. И. Волков, В. Г. Галабурда, Н. Д. Иловайский, В. А. Король, А. И. Малышев, А. В. Миротин, В. К. Скляренко зерттеп, үлкен үлестерін қосты. Автокөлікпен қызмет көрсету аясын дамыту арқылы елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына қол жеткізу мәселелерін қазақстандық ғалым-экономистер М. Д. Әбішов, М. Баишев, Т. Б. Баяхметов, М. М. Бекмагамбетов, Ж. Н. К. Есенғарин, Ж. Ихданов, М. Б. Кенжеғозин, А. Қ. Қошанов, Н. К. Мамыров, К. Н. Нарибаев, Н. К. Нұрланова, Р. К. Сатова, Л. Ф. Сухова, Бейжанова А. Т және басқалар өздерінің ғылыми зерттеулерінде қарастырып, олардың іс жүзіне енгізілуіне елеулі үлестерін қосты.

Дипломдық жұмыс көлемі мен құрылымы . Дипломдық жұмыстың құрылымы зерттеудің мақсатымен және міндеттерімен анықталып, тақырыпты ашуға негізделген. Дипломдық жұмыс кіріспе, үш бөлім, қорытынды, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. 14 кесте, 12 суретті қамтиды.

1 Автокөліктік тасымалдаудың теориялық негіздері

Автокөліктегі тасымалдауды ұйымдастырудың мәні және оның даму тарихы

Көлік ел экономикасын дамыту негізі және халық шаруашылығының барлық салалары мен сфераларындағы тығыз байланыс арқылы сипатталатын күрделі әлеуметтік-экономикалық және техникалық жүйе болып табылады.

Халық шаруашылығының материалдық өндіріс саласы және өндірістік-әлеуметтік инфрақұрылым субъектісі ретінде көлік нарықтық экономиканың тиімді қалыптасуына елеулі әсер етеді.

Өндірістік процестің түрлі кезеңінде көлік дайын өнім жасап шығаруға қажетті құрамдас бөлшектер мен шикізатты тасымалдау бойынша ішкі технологиялық қызметті атқарады. Бұл жағдайда көлік шығындары өнім өндірісінің өзіндік құнына енгізіледі. Ішкі өндірістік (өнеркәсіптік) көлікке ішкі көліктік коммуникациялар мен техникалық құралдар (кіру жолдары, көтеру-көлігі құралдары, т. б. ) жатады. Ішкі өндірістік қызметке қоса көлік басқа да маңызды міндетті - өндіріс сферасынан тұтыну сферасына дайын өнімді тасымалдауды жүзеге асырады. Басқаша айтқанда, егер көлік өндіріс сферасынан тұтыну сферасына өнімді жеткізіп бермесе, онда өнім өндірісі болмады деген сөз, өйткені өнімге деген қажеттілік қанағаттандырылмайды. Тасымалдауды жүзеге асыра отырып, көлік маңызды материалдық өзгеріс енгізеді - тұтынушыға қатысты өнімнің орнын ауыстырады, оның кеңістіктік болмысын өзгертеді және тұтыну құнын қалыптастырады.

Көлікке тән тұрақты үш элемент материалдық өндірістің кез келген саласында бар, атап айтқанда: еңбек құралы - көлікті сақтауға, жөндеуге және оған қызмет көрсетуге арналған көлік құралдары, ғимараттар мен қодырғылар, жабдықтар; еңбек заты (тасымалдау объектісі) - жүктер мен жолаушылар; адамдардың мақсатты түрде әрекет етуі - еңбек.

Осылайша, көлік материалдық өндіріс саласы қатарына қосылған, бірақ өндірістік процесінде, өнімінде, техникасы, технологиясы, ұйымдастырылуы мен басқаруында өзіндік ерекшелігі бар сала.

Автокөлік кешені - өндірістік-әлеуметтік инфрақұрылымның маңызды қрамдас бөлігі, оның тұрақты және тиімді қызмет етуі экономиканы тұрақтандыру, көтеру және құрылымдық қайта құрудың, халықтың әл-ауқаты мен өмір сүру деңгейін жақсартудың, аумақтық тұтастықты қамтамасыз етудің, елдің қорғаныс қабілеттігінің айнымас шарттары болып табылады.

Автокөлік кешеніндегі шаруашылық субъектілерінің қаржылық-экономикалық жағдайының нашарлауына ел экономикасының жүк қалыптастырушы салаларындағы өндірістің құлдырауы; отын-энергетикалық ресурстар бағасын қалыптастырудағы либерализация; салық жүктемесі деңгейіні жоғары болуы; қатал бәсеке күресіне мүлдем дайын болмау, менеджмент деңгейінің төмендігі әсер етуі мүмкін.

Автомобиль көлігінің материалдық-техникалық базасын жедел жаңарту мен техникалық қайта жарақтандыру қажеттігі инвестициялық капиталдың мол көлемін тартуды талап етеді. Автокөлік қызметінің рентабельдігі төмен болған жағдайда автокөлік бизнесін капитализациялау құнын арттыруды қамтамасыз ету үшін сырттан инвесторлар тарту өзекті мәселе.

Сыртқы экономикалық әрекеттердің жоғары қарқынмен дамуы, экономиканың жаһандануы көлік кешеніне халықаралық қатынастар жүйесіндегі интеграциялық процестерді қамтамасыз ету міндетін артуда.

Әлеуметтік-экономикалық реформалар сала ретінде автомобиль көлігіне түбегейлі құрылымдық өзгерістер әкеліп, көліктің өзге түрлерімен салыстырғанда әлеуметтік саланы дамыту мен экономикалық өсу стратегиясындағы орны мен ролін мынадай ерекшеліктермен сипаттап берді: көліктің басқа түрлеріне қарағанда автомобиль көлігінің нарықтық өзгерістерге аса бейімделгіштігі; жүктерді көліктен-көлікке қайта тиеусіз «есіктен-есікке» жеткізіп беруде автомобиль көлігінің эксплуатациялық және коммерциялық маневрлігі; көліктің өзге түрлерімен өзара әрекеттесуде автомобиль көлігінің жоғары технологиялық және жол жағдайларына бейімделгіштігі; көлік қызметінің тасымалдау реттілігі, жоғары маневрлігі және икемдігі, тасымалданатын жүк көлімі мен сапасының сақталуын қамтамасыз ету; көліктің басқа түрлерімен салыстырғанда тасымалдау процесін ұйымдастыру үшін бастапқы капиталдың аса төменгі деңгейі; аса жоғарғы жылдамдықпен 400 км дейін қашықтыққа жүктердің нақты түрін тасымалдауда, алыс қашықтыққа жедел, құнды, тез бұзылатын жүктерді тасымалдау мүмкіндігі, мұның өзі шаруашылық субъектілері үшін айналым құралдарына деген қажеттілікті қысқартуға мүмкіндік береді; өнімдерді жеткізу тізбегін қалыптастыруда логистикалық тәсілді жүзеге асыруды қамтамасыз ету; тауарларды ұсақ партиялармен жеткізуді ұйымдастыру мүмкіндігі, бұл шағын бизнестегі кәсіпорындардың қызмет етуі үшін маңызды; автокөлік құралдарының жеке және заңды тұлғалар үшін меншік объектісі ретінде болуы; жоғарғы мобилизациялық және коммуникациялық мүмкіндіктің болуы елдің қорғаныс қабілеті мен ішкі қауіпсіздік үшін маңызды.

Автокөлік - ұлттық шаруашылықтың маңызды салаларының бірі. Басқа көліктер қатарында ол пайдалы өндірісті және өндіріспен ауылшарушылық өнімдерінің айналымын қамтамасыздандырып, тұрғындарды тасмалдау қажет-тілігін қамтамасыздандырады.

Алайда, осымен қатар, еліміздің автокөлігінің заманауи ахуалы оның алдында қойылған міндеттерін толық көлемде орындауға мүмкіндік бермейді. Көп жағдайда бұл саладағы экономикалық мүдделері мен қызмет көрсетілетін клиенттермен арасындағы келіспеушілігі, автокөлік өнеркәсібінің өндірістік базасының нашар дамуы, мемлекеттің жеткіліксіз реттеуі және басқа да кемшіліктермен байланысты болып жатыр.

Автомобиль көлігінің үлес салмағы жыл сайын арта түсуде. Оған дәлел тасжолдардың ұзындығының күрт өсуі, қазіргі кезде дүниежүзі бойынша олардың жалпы ұзындығы 25 млн км-ге жуықтады.

Бұл көрсеткіш жөнінен әсіресе АҚШ айрықша көзге түседі: мұнда 1000 адамға шаққанда 600 автомобильден келеді. Автомобиль жолдарының ұзындығы жөніненде (5 млн км) АҚШ жетекші орын алады. Ал жолдардың жиілігі жөнінен Батыс Еуропа мен Жапония алға шығады.

Автомобиль көлігінің өте қарқынды дамуы көліктің жылдамдығына әрі жүкті шалғай аудандарға жедел жеткізуіне байланысты. Жалпы алғанда, дүниежүзілік жүк айналымының 10%-ы, жолаушы тасымалының 80%-ы автомобиль көлігінің үлесіне тиеді.

Автокөлік саласы көліктік кешеннің басқа салалары тәрізді екі өара байланысты ішкі жүйеден: инфроқұрылымнан (оған қызмет көрсету және тасмалдауды қамтамасыздандыру бойынша объектілер бар автожолдар желісі) және қозғалмалы құрамнан тұрады.

Автокөлік жолдар - Қазақстанның көлік коммуникациялық кешенінің ең маңызды элементтерінің бірі, оның тиімді қызмет етуі мен тұрақты дамуы заманауи жағдайда экономиканың көтерілуіне ықпал жасау, тұрғындардың өмір сүру жағдайын жақсартудың басты факторлары болады. Қазақстанда теміржолдар мен су қатынасының салыстырмалы тығыздығының аздығынан автокөлік жолдары басым болып отыр, ал кейбір аймақтар үшін жүктер әкелу және әкету, жолаушы тасмалдарын іске асыратын жалғыз қатынас жолы болып отыр. Нарықтық жағдайында жүктерді жеткізуді жеделдету және оның сақтылығын қамтамасыз ету факторлары алдыңғы қатарға шығады. Осымен байланысты жүк жіберушілер, әсіресе жеке меншік секторында, тек жақын қашықтықтарға ғана емес, сонымен қатар алыс қашықтықтарға (1500-2000шаршы ) автокөлік көлігімен тасмалдауға ауысуы жүріп отыр. Өнеркәсіптік және ауылшаруашылық өндірістің, шағын және орта бизнестің дамуымен облыс аралық, сонымен қатар көршілес мемлекеттер арасында тасымалдар көлемі өсуде.

Қазақстанның Еуразиялық континентінің орталығындағы географиялық орналасуы, қазақстандық автожолдар желілері бөліктерін өздеріне қосатын, Азия - Еуропа қатынасу трансконтиненталды ағыттарындағы қалыптасатын көліктік магистралды қолдануға жағымды қалыптастырады[4] .

Кез-келген мемелекттің тарихы, оның дамуы көлік жүйесінің дамуымен тығыз байланысты. Тарихи заманауи автожол желісінің қалыптасу бастамасы сауда және әкімшілік орталықтарды қосатын мемлекеттік топырақты және пошталық даңғыл жолдар мен тасжолдардың жасалуы бойынша алғаш қадамдар жасалғанда XIX ғасырдың аяғына келеді. Алғашында бұл жолдар көлік- арбалар үшін қолданылып кейін тасмалдауда қажеттіліктің өсуіне байланысты автокөлікке қызмет көрсетуге ауысты

Қазіргі кезде қызмет етіп жатқан желісі негізінен кеңес кезінде қалыптасты. ХХ ғасырдың 20-шы жылдары республиканың атокөлік - арбалық жолдарда алғашқы пошта жолаушы бағыттар: Орынбор, Орал - Гурьев, Алматы - Фрунзе және басқада ұйымдастырылды. Республиканың ірі қалаларында ішкі қалалық автобуспен қатынасу бағыттары ашылды. Осы жылдарда бар жолдар қайта құрылып, жаңа жолдар ашыла бастады. 1940 жылы автокөлік - арбалық жолдар желісінде, оның жартысына жуығы Ақтөбе, Қостанай, Павлодар, Алматы және Шығыс Қазақстан облыстарына жатқы-зылған, қатты төсемді жолдардың 100 мың шаршыдан астам жолдар болды.

Автокөліктік құрылысы қарқынды ХХ ғасырдың ортасында - табиғи ресурстарды, тың мен игерілмеген жерлерді белсенді игеру кезеңінде жүр-гізілді. Салыстармалы аз уақыт ішінде республикада 100 мың шаршыдан астам автокөлік жолдар жағдайы жақсартылып, жаңа жолдар жасалды. Сол жылдары қазіргі Қазақстан Республикасының автожолдар желісі құрылған болатын.

1970 жылы көркейтілген жолдар құрылысының қарқыны жылына 3 - 3, 5мың шаршы құрады. Бұл кезеңде Қарағанды - Теміртау - Целиноград, Семей - Павлодар - Омск, Гурьев - Орал - Ақтөбе және басқа да магистральдер іске қосылды. 1980 ж. басына республиканың оңтүстігі мен шығысында келесі маңызды автожолдар желісін салынды : Алма-Ата - Фрунзе, Жамбыл - Шымкент - Ташкент және басқа да.

1980 жылдарда республикалық автожолдар желісіндегі қатты төсемді жолдар үлесі 70% дан асты. 1991 жылы республикалық статистика мәліметтері бойынша еліміздегі жалпы пайдалану автокөлік жолдар ұзындығы 86 мың шаршыдан асып кетті. 1991 жылы республикалық стат мәліметтер бойынша еліміздегі жалпы пайдалану автокөлік жолдар ұзындығы 86 мың шаршыдан асып кетті. Республикада автокөлік паркінің қалыптасуы автожолдар желісінің қалыптасуымен қатар, негізінен ХХ ғасырдың 20 - шы жылдарынан басталды. 1928 жылы республикалардың автокөліктік паркінің құрамында шамамен 0, 3 мың шетел өндірсінің автокөліктері болды.

Автопаркінің өсу қарқыны республиканың автокөліктік саласы қалып-тасқан кезде, ХХ ғасырдың 70 - 80 жылдар үдеді. 1990 жылы Қазақстанның автопаркі 1, 4 млн. - автокөлік, оның ішінде 0, 3 млн. - жүктік, 0, 8 млн. - жеңіл, 0, 2 млн. - арнайы автокөліктер мен автобустар болды.

Жолаушыларды автокөлікпен тасымалдаудың өз алдына даму тарихын, яғни түбірін қарастырсақ оны 1886 жылы бірінші автокөліктің пайда болуымен байланыстырамыз. Бірақ 1917 жылы революцияға дейін жолаушыларды тасымалдау кеңінен таралмады, әрі ешқандай құқықтық реттеу болмады. Осы уақыттан бастап, жолаушыларды автокөлікпен тасымалдаудың даму тарихын бес кезеңге бөлуге болады:

бірінші кезең 1918-1929жж
екінші кезең 1930-1946жж
үшінші кезең 1947-1960жж
төртінші кезең 1961-1990жж
бесінші кезең 1991 жылдан қазіргі кезеңге дейін.

Автокөлік саласының дамуы басынан бастап, екі бағытта жүргізілді: жалпы қолданыстағы көліктер және ведомстволық бағыну көліктерін қалыптастыру[5] .

Қазақстан аймағында қалыптасқан автокөлік жолдар желісіне мемлекет ішіндегі жалпы қолданыстағы жолдары және ішкі шаруашылық технологиялық тасымалдауы, сонымен қатар қолданыстағы автожолдар желісімен осы жолдардың кәсіпорындар иелерінің байланысын қамтамасыздандыратын, ведомстволық жолдар жатқызылады.

Жалпы қолданыстағы жолдар шаруашылық - әкімшілік рөлі бойнша республикалық және жергілікті маңызды жолдарға бөлінеді.

Республикалық маңызды жолдарға :

республиканың астанасын облыстық орталықтармен, сонымен қатар облыстық орталықтарды бір- бірімен байланыстыратын жолдар;
маңызды мемлекетаралық көліктік байланыстарды қамтамасыз-дандыратын жолдар;
халықаралық маңызды объектілерге келу және арнайы тағайындалған жолдар жатқызылады.

Жергілікті маңыздағы жолдарға республика мен облыстардың әкімшілік орталықтарын аудан, ауыл тұрғылықты органдарымен байланыстыратын, сонымен қатар республикалық маңыздағы жолдар жатады.

Республикалық маңыздағы автокөлік жолдар тізімі ҚР үкіметімен, ал жергілікті маңыздығы жолдар - жергілікті атқарушы органымен ҚР көлік және коммуникациялар министрлігінің келісімімен бекітіледі.

Республикада дамыған ведомстволық жолдар желісі бар, оның 40% астамы қатты төсемді жолдар болып табылады. Қазіргі кезде жалпы қолданыстағы жолдар желісінде жергілікті маңыздағы жолдар басым болып отыр, сонымен қатар автожолдар желісінің жалпы ұзындығының 94% қатты төсемді жолдар құрайды.

Желідегі жетілдірілген төсемді жолдардың үлесі жоғары емес, 10% дан сәл ғана асады, республикалық жолар құрамында - 25% жуық.

Атокөлік жолдары жалпы ұзындығында қалалар мен ауылдық орталық-тар аясындағы учаскелер үлесінен 1, 5% кемін құрады. Жалпы ресублика бойыша қатты төсемді жолдар бойынша көліктік байлансытар мүмкіндігін 100% аудандық орталықтар және 16 % ауылдық және тұрғылықты орындар асыра алады. Ауылдық тұрғылықты орындардың қамтамасыздандырылу көрсеткіші Қарағанды облысында 100% жетеді және Қызылорда облысында ең төмен деңгейде 54% болып отыр.

Қазақстанның жалпы қолданыстағы автожолдар желісі құрамында қозға-лыстың екі жолағымен және жол жүру жалпы ені 6-8 м 3 және 4 техникалық категориялы жолдары басым. Жалпы автокөлік жолдардың желісінде төртжолақты 1 категориялы жолдар 1 % аспайды

Салыстармалы автожолдардың үлкен ұзақтығында және жоғары тығыз-дығында үдемелі қанағаттанарлықсыз пайдалану жағдайы заманауи сатыда басты мәселесі болып табылады. Автокөлік жолдар жол төсемдерімен салынатын, жер жабындысы мен жасанды құрылыстардан құралды. Жол төсемі өз алдына: негізгі бөлігінен, негіздің қосымша қабатынан, жол жабындысынан құрылады.

Автокөліктің қозғалыс бағытын жолдың жол жүру бөлігіне арнайы бояулармен немесе түрлі - түсті пластмассалармен жасалатын белгімен көрсе-тіледі. Сонымен қатар жолдар, дабылдар, белгілер мен көрсеткіштермен жаб-дықталады.

Жол жүру қауіпсіздігін ұйымдастыру мен қамтамасыздандыру тех-никалық құралдар мен құрылғылар классы тағайындалуын іске асыру тәсілі, конструктивті орындау мен құрылыс ерекшеліктері бойынша әртүрлі типтер мен түрлерге бөлінеді.

Қозғалыстағы қызмет көрсету ғимараттар мен құрылыстар классы та-ғайындалуын іске асыру тәсілі, конструктивті орындау мен құрылыс ерек-шеліктері бойынша топтарға, типтер мен түрлерге бөлінеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.