Жануар қанындағы нысанды элементтердің циркадианды динамикасының ырғақтылығын зерттеу
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Жантөреева Ж. Е.
ЖАНУАР ҚАНЫНДАҒЫ НЫСАНДЫ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ЦИРКАДИАНДЫ ДИНАМИКАСЫНЫҢ ЫРҒАҚТЫЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
5В060700-«Биология» мамандығы
Алматы 2015
Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
«Қорғауға жіберілді »
Кафедра меңгерушісі
б. ғ. д., профессор Төлеуханов С. Т.
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «ЖАНУАР ҚАНЫНДАҒЫ НЫСАНДЫ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ ЦИРКАДИАНДЫ ДИНАМИКАСЫНЫҢ ЫРҒАҚТЫЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ»
5В060700- «Биология» мамандығы
Орындаған
4 курс студенті Жантөреева Ж. Е.
Ғылыми жетекші
б. ғ. д., профессор Тулеуханов С. Т.
Норма бақылаушы
б. ғ. к., аға оқытушы Кулбаева М. С.
Алматы 2015
РЕФЕРАТ
Дипломдық жұмыс 60 беттен, 22 суреттен тұрады, пайдаланған әдебиеттер тізімі 101, соның ішінде 35 шетелдік болып табылады.
Кілтті сөздер: циркадианды ырғақ, қан көрсеткіштері, эритроциттер, тромбоциттер, лейкоциттер, гемоглобин, жылдық динамика.
Жұмыстың мақсаты: жануар қанындағы нысанды элементтердің циркадианды динамикасының ырғақтылығын анықтау.
Жұмыстың міндеттері:
Егеуқұйрықтар қанының құрамындағы эритроциттер, лейкоциттердің, тромбоциттердің және гемоглобиннің циркадианды ырғағын анықтау.
Зерттеу обьектісі және әдістері: зерттеу жұмысы 50 жыныстық жетілген ақ зертханалық аталық егеуқұйрықтарға жүргізілді.
Алынған нәтижелер: зерттеу нәтижелері егеуқұйрықтар қанындағы нысанды элементтердің және гемоглобин мөлшері тәулік бойында айтарлықтай өзгерген жоқ.
Практикалық маңыздылығы: нәтижелер жылдың әр мезгілдерінде қанның нысанды элементтерінің және гемоглобиннің мөлшеріне әсерінің салыстырмалы сараптамасын жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
Енгізу туралы нәтижелері: баспадан шыққан мақалалардың жалпы саны 2. Оның ішінде 1 мақала, 1 тезис. Конференцияның жұмысына қатысуы - 1.
РЕФЕРАТ
Дипломная работа изложена в 60 страницах, содержит 22 рисунков, 101 источников литератур, из них 35 зарубежные.
Ключевые слова: циркадианный ритм, показатели крови, эритроциты, лейкоциты, тромбоциты, гемоглобин, годовая динамика.
Цель работы: определение ритма циркадианной динамики форменных элементов крови животных.
Задачи работы:
Изучение ритма циркадианной динамики количества эритроцитов, лейкоцитов, тромбоцитов, гемоглобина крови у крыс;
Объект и методы исследования: исследовательская работа проведена на 50 белых лабораторных крысах.
Полученные результаты: результаты исследования показали, что изменения суточной динамики количества эритроцитов, лейкоцитов, тромбоцитов и гемоглобина не ярко выражены, в то время как годовая динамика этих показателей подвержена некоторым изменениям.
Практическая значимость: полученные результаты в ходе проведения исследования дает возможность проведению сравнительного анализа влияния сезонов года на показатели форменных элементов крови и гемоглобина.
Результаты выносимые на защиту: количество опубликованных статьей 2. Из них 1 статья и 1 тезис. Участие в конференциях - 1.
ABSTRACT
Thesis is presented in 60 pages, contains 22 drawings, 101 literature sources, 35 of them foreign.
Keywords: circadian rhythm, blood counts, red blood cells, white blood cells, platelets, hemoglobin, the annual dynamics.
The aim of work: t o determine the circadian rhythm of the dynamics of blood cells of animals.
Objectives of the work:
The study of circadian rhythm dynamics of the number of red blood, leukocytes, hemoglobin cells in rats;
Subjects and methods: research work carried out on 50 white laboratory rats.
Results: the results showed that the change in the daily dynamics of the number of red blood cells, white blood cells, platelets and hemoglobin are not pronounced, while the annual dynamics of these indicators is subject to some changes.
Practical value: the results obtained in the course of the study makes it possible to conduct a comparative analysis of the impact of the seasons on the performance of blood cells and hemoglobin, as well as a theoretical contribution to the hronofiziologiyu blood.
Results for the defense: the number of published articles 2. Of these, Article 1 and 1 thesis. Participation in conferences - 1.
МАЗМҰНЫ
БЕЛГІЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
ЭТЖ - эритроциттердің тұну жылдамдығы
АҮФ - аденозин үш фосфор қышқылы
ББҚ - биологиялық белсенді қосылыстар
ЭОГ - эритроциттердiң осмостық гемолизi
ЭАТГ - эритроциттердiң асқын тотығу гемолизі
ЭАТГ - эритроциттердiң асқын тотығу гемолизi
ЭС - эритроциттер суспензиясы
КІРІСПЕ
Тірі жүйелердің уақыттық құрылымын зерттеу маңызды биологиялық мәселе болып табылады, өйткені биологияның негізгі заңдары уақыт іргелі түсінігіне арқа сүйейді.
Қазіргі таңда биологиялық процесстердің ырғақтылығын мойындап қана қою жеткіліксіз, сондай-ақ биоырғақтың жүйе ретіндегі ішкі құрылымын да, оның қалыпты өзгеру аралығын және биоырғақтың бұзылуы басталатын шектерін де білу қажет. Организм ырғағының құрылымы бейімделу процесстерінде, сондай-ақ әртүрлі стресстік әсерлер кезіндегі физиологиялық өзгерістердің қалыптасуында үлкен маңыздылыққа ие.
Организм қызметінің уақыттық құрылуын сараптамасы қандай-да бір дәрежеде биоырғақтардың құрылымдық параметрлерін: периодын, амплитудасын, мезор, акрофазасын және уақыт бойындағы биоырғақтың құрылымдық ұйымдасуын бейнелейтін өзге де параметрлерін зерттеуге негізделуі қажет.
Гемостаз жүйесі - организмнің қалыпты жұмыс жасауын қамтамасыз ететін көптеген жүйелердің бірі. Сонымен қатар, аталған жүйе айқын көрініс табатын соңғы қызмет ету нәтижесі - қантамырлар бойымен қанның сұйық күйін қамтамасыз етілген жағдайда оның құрамдас бөліктерінің жоғары лабилділігіне ие болады. Гемостаз жүйесі жүрек-қантамырлар жүйесімен тығыз морфофункционалдық өзара байланыста болуына қарамастан, олардың әртүрлі экологиялық жағдайда бірлесіп қызмет атқару мәселесінде бірқатар шешілмеген және түсініксіз сұрақтар қалып отыр. Қазіргі таңда циркадиянды ритмге байланысты адамның 500 функцияналдық процестері анықталған.
Тыныштық қалпындағы жүректің жиырылуы циркадияндық ритмнің фазасына тәуелді. Негізгі жердегі ритм - тәуліктік, жердің өз осімен айналу уақытымен негізделген. Сондықтан іс жүзінде тірі ағзадағы барлық процестер тәуліктік қайталануға ие. Барлық ырғақтар (адамдарда 100-ден аса ырғақ түрі анықталған) бір бірімен байланысып, ағзаның уақыт бойынша келісілген, бірізді ырғақтық жүйесін құрайды. Бұл жүйе адам ағзасының әр түрлі қызметінің ырғаққа байланысты өзгерісін анытауға жол ашады, ол дәрігерлер мен физиологтарға аурудың алдын алу және емделушінің қал-жағдайын анықтауға құнды ақпарат болып табылады.
Жұмыстың мақсаты: жануар қанындағы нысанды элементтердің циркадианды динамикасының ырғақтылығын зерттеу болып табылады.
Жұмыстың міндеттері:
- егеуқұйрықтар қанының құрамындағы эритроциттер мөлшерінің циркадианды динамикасының ырғақтылығын зерттеу
- егеуқұйрықтар қанының құрамындағы лейкоциттер мөлшерінің тәуліктік динамикасының ырғақтылығын зерттеу
- егеуқұйрықтар қанының құрамындағы тромбоциттер мөлшерінің циркадианды динамикасының ырғақтылығын зерттеу
- егеуқұйрықтар қанының құрамындағы гемоглобин мөлшерінің тәуліктік динамикасының ырғақтылығын зерттеу
Зерттеу жұмысының өзектілігі: адамның биологиялық ритмі қазіргі таңда организмнің функционалдық күйінің және оның қоршаған ортаға бейімделу тиімділігінің әмбебап критериі ретінде қарастырылуда, сол себепті көптеген зерттеушілердің назарын өзіне аударған мәселе қалыпты жағдайдағы және патологиялық күйдегі биологиялық жүйелердің уақыттық ұйымдасуы мәселесі болып отыр.
Ғылыми жаңалығы: алғаш рет эксперименттік жағдайда егеуқұйрықтар қанының формалық элементтерінің (эритроцит, лейкоцит, тромбоцит) және гемоглобин мөлшерінің тәуліктік ырғағы кешенді түрде зерттелді.
Егеуқұйрықтар қанының формалық элементтерінің және гемоглобин мөлшерінің тәуліктік динамикасының маңызды хроноқұрылымдық параметрлерінің (мезор, амплитуда, акрофаза, период) мәндері анықталды.
Егеуқұйрықтар қанының эритрограммасын зерттеу нәтижелері эритроциттер мөлшері тәулік бойында айтарлықтай өзгере қоймағанымен, жыл маусымдарының ауысуына байланысты айтарлықтай өзгеріске ұшырайтындығын көрсетті. Сондай-ақ лейкоциттер көрсеткіші де маусым алмасуына қарай өзгеріске ұшырап отыратындығы дәлелденді. Айта кететін жайт, анықталған өзгерістер қалыпты мөлшер шеңберінде болды.
Ал егеуқұйрықтар қанының гемоглобин мөлшерін зерттеу нәтижесінде алынған мәліметтер эритроциттер секілді гемоглобин мөлшерінің де маусымдық алмасуларға айтарлықтай сезімтал екендігін дәлелдеді.
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1. 1 Қанның нысанды элементтерінің физиологиясы
Адамның денесіндегі қан - организмнің сұйық негізгі ішкі ортасы. Қанның жалпы мөлшері ересек адамда 4, 5-6 л шамасында, яғни дененің жалпы салмағының 6-8 %. Организмдегі барлық қанның 50% қан деполарын- да қор болып сақталады. Ондай мүшелерге бауыр, көк бауыр, өкпе және тері жатады. Қан бауырда, көк бауырда, сүйек кемігінде түзіледі [1] .
Қан қан клеткаларынан және сұйық плазмадан тұрады. Қан клеткаларына эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер жатады. Қанның бұл клеткалары бүкіл қанның 40-45%-ын, ал, плазма 55-60%-ын құрайды.
Қан плазмасының құрамы да күрделі: оның 90%-ға жуығы су, 7-8% белоктар, 2% түрлі органикалық және бейорганикалық заттар. Оның құрамында белок 0, 3-0, 6%, май және липидтер 0, 1%, 120 мг/% глюкоза қанты, 0, 9% көмірсутегі, минерал заттар - натрий, калий, кальций, хлор түздары, амин қышқылдары мен полипептидтер 4-10 мг%, мочевина 10-25 мг%, түрлі ферменттер, гормондар, холестерин т. б. заттар болады.
Плазманың белоктарының негізгілеріне альбуминдер 4, 5%, ά, β, γ-глобулиндер 2-3%, фибриногендер 0, 2-0, 3% жатады. Плазманың осмостық қысымы мен белсенді реакциясы қанның маңызды физикалық және химиялық қасиеттеріне жатады. Плазманың осмостық қысымы деп оның құрамындағы органикалық және бейорганикалық заттардың ерітінділерін тудыратын қысымын айтады. Плазманың осмостық қысымы ондағы минерал заттарының мөлшеріне байланысты: неғұрлым олардың плазмадағы концентрациясы көп болса, соғұрлым осмостық қысым да көп болады. Қан клеткалары мен денедегі ұлпалардың тірлігі үшін, плазманың осмостық қысымының тұрақтылығының маңызы зор [2-8] .
Қанның белсенді реакциясы оның құрамындағы сутегі иондарының концентрациясына байланысты және оны рН реакциясы (сутегінің көрсеткіші) деп белгілейді. Қанның белсенді реакциясының тұрақтылығы денедегі бүкіл ферменттердің қатысуымен болатын реакциялар үшін маңызды. Қалыпты жағдайда қанның рН=7, 36 тең. Бұл әлсіз сілтінің реакциясы. Қанның белсенді реакциясының тұрақтылығына қанның буферлік жүйесінің үлкен маңызы бар.
Кейбір бейорганикалық қосындылар, белок заттары қанға келетін зат алмасуының нәтижесінде қышқыл немесе сілтілік қасиеттері бар заттармен қосылыстар жасайды. Мысалы, дене еңбегімен шұғылданғанда қанға зат алмасуынан пайда болған қышқыл заттар келеді. Қанның буферлік қасиеті гемоглобин, карбонаттар, плазманың белоктарының буферлік жүйелеріне байланысты. Бұлардың ішіндегі аса маңыздылары гемоглобиндік және карбонаттық буферлік жүйелер [9-14] .
Cыртқы ауада оттегі жетіспегенде көптеген адамдарда пайда болатын белгілер: әлсіздік байқалады, басы жиі ауырады, ұйқы басады (ұйқышыл болады) . Ал егер оттегенің жетіспеушілігі ұзаққа созылса, селқостық күшейіп, өмірге қызығудан айырылады, есінен тaнған адам сияқты жүреді, тіпті өліп кетуі де мүмкін. Қанның құрамындағы белоктың түрлерінің бір-біріне қатынасының да жас айырмашылықтары бар [15-19] .
Қанның пішінді элементтеріне эритроциттер, лейкоциттер және тромбоцит- тер жатады. Бұлардың ішіндегі ең көбі эритроциттер, яғни қанның қызыл клеткалары. Олардың саны адамнын жынысына байланысты: ер адамда 1 мкл қанда 4, 5-5 млн., әйелде 4-4, 5 млн. Қанның қызыл клеткалары ядросыз, диаметрі 7-8 мкм, ал қалыңдығы 2 мкм.
Эритроциттердің пішіні екі жағы ойыңқы келетін линза іспетті болады Мұндай пішін клетканың бетінің ауданын үлкейтіп тасымалдау қызметін атқаруын жеңілдетеді, әсіресе оттегі өкпеден дененің бүкіл клеткаларына және ұлпаларына тасуға ыңғайлы етеді. Бұл қызметі эритроциттердің құрамындағы белок заты гемоглобиннің қатысуымен орындалады [20-23] .
Гемоглобин күрделі зат. Ол гем деп аталатын, құрамында екі валентті темірі бар бояулы заттан және глобин белогынан тұрады. Гемоглобин өкпе қуысында оттегімен оңай қосылып, оксигемоглобинге айналады. Оксигемоглобин организмнің ұлпаларына қанмен тасылады да, ұлпаларға келгенде оңай ыдырайды, нәтижесінде глобин мен О 2 пайда болады. Босаған оттегі ұлпалардың клеткаларының тотығуына қатысады, ал глобин белогы ұлпаларда зат алмасуынан пайда болған көмір қышқылын қосып алып карбокси-гемоглобинге айналады. Бұл да жеңіл ыдырайтын қосынды, қанмен өкпеге барып, көмірқышыл газын босатады, глобинге қайтадан оттегі қосылады [24-29] .
Сөйтіп, гемоглобин өкпеден ұлпаларға оттегін, ұлпалардан өкпе қуысына көмір қышқыл газын тасиды. Көмір қышқыл газы деммен бірге сыртқа шығады. Оттегі мен көмірсутегін қосып алу екі валентті темірдің қасиетіне байланысты. Кейбір жағдайда (жыланның уымен немесе аиіс газымен" уланғанда) гемоглобиннің құрамындағы екі валентті темір үш валентті темірге айналып, ол СО 2 карбоглобин деп аталатын берік қосылысқа айналады, содан барып уланған адамның денесіндегі тотығуға оттегі жетіспей, гемоглобиннің көп мөлшері карбоглобинге айналғанда бала өліп қалады. Мұндай жағдайда уланған адамды жылдам оттегі мол жерге шығару қажет, сонда гемоглобин екі валентті темірі бар дұрыс қалпына келіп, адам тірі қалады. Эритроцитгер қан плазмасының осмостық қысымының әсеріне аса сезімтал болады. Осмостық қысымның төмендеуі эритроциттерді бұзып, оның құрамындағы гемоглобин қан плазмасына шығады. Соның нәтижесінде эритроциттер өзінің басты міндеті - оттегін тасымалдау кабілетінен айырылады [30-36] .
Лейкоциттер - ядросы бар қан клеткалары. Ересек адамның 1 мл қанында 6-8 мың лейкоциттер болады. Адамның иммундық қабілеті (ауруға қарсы тұру, қорғану қабілеті) лейкоциттерге байланысты. Лейкоциттер организмнің жұқпалы, яғни инфекциялық ауруларға қарсы тұруын қамтамасыз етеді. Қан клеткаларының бұл маңызды қызметін Нобель сыйлығының лауреаты орыс ғалымы И. И. Мечников ашқан. Лейкоциттердің бірнеше түрлері бар: а) гранулоциттер; ә) агранулоциттер; б) моноциттер. Гранулоциттердің 3 түрі бар: нейтрофилдер, эозинофилдер және базофилдер. Ал агранулоциттерге лимфоциттер жатады. Қанның құрамындағы лейкоциттердің түрлері адамның жасына лайықты мөлшерде шамамен тұрақты болады. Бұл тұрақтылықты лейкоцитарлық формула деп атайды. Лейкоциттердің саны мен бір-біріне қатынасы, яғни лейкоцитарлық формула түрлі әсерлерге (ауру, ауыр дене жұмысы, ас қабылдау, ұйқы т. с. с. ) байланысты өзгеріп отырады. Лейкоциттердің саны да сыртқы және ішкі әсерлердің ықпалынан үнемі өзгеріп тұрады [37-39] .
Қанның құрамындағы үшінші пішінді элементтер - тромбоциттер немесе қан пластинкалары. Олар сопақша немесе диаметрі 2-5 мкм дөңгелектеу пішінді келеді. Тромбоциттердің жалпы саны 1 мкл 300 мыңнан 100 мыңға дейін. Тромбоциттер сүйек кемігінде пайда болады. Олардың өсіп жетілу мерзімі 7-8 күн, ал қан айналымында 5-11 күндей болады. Тромбоциттердің саны тамақ ішкеннен кейін, ауыр дене жұмысымен шұғылданғанда, әйел екіқабат болғанда көбейеді. Оның мөлшерінің тәуліктік өзгерісі де бар: күндіз көбірек, түнде азырақ болады. Тромбоциттердің қызметі көп. Оларда ферменттер де өндіріледі, фагоцитарлық қабілеті де бар, ұсақ қан тамырларының өткізгіштік қасиетіне де әсер етеді. Тромбоциттердің саны баланың жасына қарай өте көп ауытқиды: 1 мкл қанда 150 мыңнан 600 мыңға дейін болады [40] .
Дегенмен, жеке бір адамның өзіндегі тромбоциттердің саны салыстырмалы түрде алғанда тұрақты келеді. 1 жастан 16 жасқа дейін 1 мкл қандағы орта саны 3, 20-40 жаста 311000, одан әрі қарай шамамен 114 мыңнан 335 мыңға дейін (орта саны 224000), ал 70 жастан аса тромбоцит- тердің саны азаяды: орта есеппен 208000. Тромбоциттердің ең күшті өзгеретін тұрақсыз мезгілі 1 жасқа дейін. Бұл кезде оның жас, әлі толық жетілмеген түрі қанда көп болады. Баланың жасы ұлғая келе тромбоцит- тердің өндірілуі төмендейді, ал қартая келе қан пластинкаларында кері даму күшейеді [41-43] .
Тромбоциттердің басты қызметі - қанның ұюына қатысуы. Қан тамырлары жарақаттанғанда әдетте жараның бетін тромб деп аталатын қойылған қан түйіршігі тез жабады. Біраздан соң ол тығыздалып, жараны бекітеді. Егер қанның мұндай қасиеті болмаса, кішкентай жарадан тоқтаусыз қан ағып, адам әлсіреп, тіпті өліп те кетер еді.
Жалпы алғанда қанның құрамына оқудың әсері олардың қалыпты жағдайындағы мөлшеріне тікелей байланысты. Дене еңбегі организмнің физиологиялық жүйелерінің қызметін, әсіресе қанның құрамын өзгертеді. Дене еңбегінен кейін миогендік лейкоцитоз байқалады. Адамда жүгіргенде, қозғалысты ойын сияқты жеңіл-желпі дене еңбегінде лимфоциттері аздап көбейеді, ал велосипед тебу, сол сияқты қара күшті қажет ететін еңбекте нейтрофилдер көбейеді.
19-21 жастағы бойжеткендер мен жігіттерде жүгіру, суда жүзу сияқты спорт түрлерімен шұғылданғанда лейкоциттердің барлық түрлері көбейеді. Бірақ, сонда да лимфоциттердің көбеюі басым болады. Ал қыздар мен жігіттердің арасында жыныстық айырмашылықтар жоқ деп батыл айтуға болады. Жалпы алғанда миогендік лейкоцитоз бұлшық еттердің жұмысының ұзақтығына байланысты болады, ал жасқа байланысты ерекшеліктер байқалмайды. Мұндай қысқа мерзімді дене еңбектерінің эритроциттердің санына өсері онша күшті емес [44] .
Қан топтары. Адам жараланып, денесінен қанның жартысына жуығы аққанда әлсіреп, тірлігінен айырылады. Мұндай жағдайда бір кісінің қанын екінші адамға құйып, жарақаттанған адамды аман алып қалуға болады. Бірақ адамдардың қанының құрамы бір-біріне сәйкес келмесе, қан құйылған кісі өліп те кетуі мүмкін. Сондықтан донордың (қан беруші адам) қанын реципиентке (қан құйылатын кісі) құяр кезде алдымен олардың қандарының сәйкестігін тексереді.
Қанның құрамындағы эритроциттерде екі түрлі агглютиноген деп аталған зат бар: А және В агглютиногендер. Қанның плазмасында бұлармен кездескенде қанды ұйытып тастайтын ά және β агглютининдер болады. Егер агглютиноген А агглютинин альфамен немесе агглютиноген В агглютинин бетамен кездессе, қанның эритроциттері бір-біріне жабысып, бұзылып, қан ұйып қалады да, оттегін денеге таситын эритроциттер қызметін атқара алмай, адам өліп кету қаупінде болады [45] .
Қанды денешіктер. Бұлар қанның формалы элементтері деп те аталады. Бұған эритроциттер қызыл денешіктер, лейкоциттер, ақ денешіктер және тромбоциттер қан пластинкалары жатады. Бұлардың қаннан алатын үлесі 44% - тей.
Эритроциттер. Төменгі сатылы омыртқалылар балық, амфибия, рептилия және құстар эритроцит клеткаларының ядросы болады және пішіні сопақша келеді. Ал, адам мен сүтқоректілерде қалыпты жағдайда эритроциттердің ядросы болмайды және пішіні екі жағынан иілген диск тәрізді.
Эритроциттердің диаметрі барлық жануарларда бірдей болмайды. Адам эритроциттерінің табиғи ортадағы диаметрі - 8 - 8, 5 мкм, л көлденеңі - 2- 2, 5 мкм. Эритроциттердің серпімділік қасиеті бар. Осы қасиетінің арқасында олар көлденеңі эритроциттердің диаметрінен кіші капиллярлар арқылы өте алады.
Эритроциттердің құрамында 37% - ке дейін қою заттар болады. Эритроциттің сыртқы қабығын құрайтын белок - липоидты строма оның құрылысының негізі болып табылады. Осы строманың ішінде құрамында гемоглобин, тұздар және басқа электролит еместер бар ерітінді болады. Эритроциттің қабығы коллоидтарды белок және липойдтарды өткізбейді. Мысалы, сутегінің, гидроксил тобының иондары жіне басқа аниондар Cl, HClO3 эритроциттің қабығы арқылы жеңіл өтеді, ал Са, Na, K иондары өте жай өтеді, не болмаса тіпті өтпейді.
Дені сау ер адамның 1мм 3 қанында 5млн, ал әйелдердікінде 4, 5 млн. Шамасында эритроцит болады.
Эритроциттердің осынша көп болғандығының нәтижесінде оның оттегі мен көмірқышқыл газы ауысып отыратын ауданы да өте үлкен болады. Адамда ол 3500м 2 жетеді, я болмаса адам денесі бетінің аумағынан 1500 есеге жуық үлкен.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz