Сандық сұйық шығынөлшегіш үшін ақпараттық интерфейс құру

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 58 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ-ФAРAБИ AТЫНДAҒЫ ҚAЗAҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

МЕХAНИКA-МAТЕМAТИКA ФAКУЛЬТЕТІ

AҚПAРAТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР КAФЕДРAСЫ

«САНДЫҚ СҰЙЫҚ ШЫҒЫНӨЛШЕГІШ ҮШІН АҚПАРАТТЫҚ ИНТЕРФЕЙС ҚҰРУ» тaқырыбынa жaзылғaн

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Орындaғaн:

(қолы)

Ченгелбаева Ә. Т

Орындaғaн::

(қолы):

Ченгелбаева Ә. Т:

Орындaғaн::

Ғылыми жетекші:

т. ғ. д., профессор

(қолы):

(қолы)

Ченгелбаева Ә. Т: Бельгибаев Б. А

Орындaғaн::

(қолы):

Ченгелбаева Ә. Т:

Орындaғaн:: Нормa бaқылaушы:

(қолы):

(қолы)

Ченгелбаева Ә. Т: Кумалаков Б. А.

Орындaғaн::

(қолы):

Ченгелбаева Ә. Т:

Орындaғaн::

(қолы):

Ченгелбаева Ә. Т:

Орындaғaн::

(қолы):

Ченгелбаева Ә. Т:

Орындaғaн::

Қорғaуғa жіберілді:

Кaфедрa меңгерушісі м. a., PhD доктор

(қолы):

(қолы)

Ченгелбаева Ә. Т: Есенгалиева Ж. С.

Түйіндеме

Дипломдық жұмыс 59 беттен, 17 суреттен, 25 қолданылған әдебиеттен, 1 қосымшадан тұрады.

Кілттік сөздер : диафрагмалы шығын өлшегіш, ақпараттық технологиялар, ақпараттық жүйелер, компьютерлік интерфейс, визуалды программалау.

Зерттеу объектісі : Программалауды визуалдау.

Жұмыс мақсаты : Нағыз технологиялық үдерістердің датчиктері ретінде қолданылатын шығын өлшегіштердің ауқымды параметрлерін есептеу алгоритмі базасындағы терезелік интерфейстің С# тілінде нысаналы-бағдарланған бағдарламалаудың технологиясын меңгеру болып табылады.

Жасалған жұмыстар : Соңғы жылдары компьютерлк технологияларға арналған визуалды программалау қарқынды дамуда. Мобильді компьютерлер қолданыс аясы кең болғандықтан визуалдау пайдаланушыларды қажет ақпаратпен қамтамасыз етудің тез әрі тиімді жолы болып табылады. Дипомдық жұмыста пайдаланушылардың жұмыс ыңғайлығы үшін терезелік интерфейсті қолдану қарастырылған. Программалау жұмысын терең зерттей отырып, мақсаттар мен талаптарды анықтап, сандық диафрагмалы шығын өлшегіш үшін терезелік интерфейс жасалды.

Қолданылу аясы: Дипломдық жұмыстың тақырыбына сәйкес терезелік интерфейс тек бір салада ғана жұмыс жасау үшін құрылған. Программалауды қолдану саласы мәліметтер базасына байланысты. Бұл жүйені сонымен қатар кез-келген ұйымға пайдаланушылардың жұмыс ыңғайлығы үшін енгізуге болады.

Зерттеудің дамуы : Басқа техникалық құралдармен жұмыс жасау үшін терезелік интерфейс жасау жоспарлануда.

Реферат

Дипломная работа состоит из 59 страниц, 17 рисунков, 25 источников и 1 приложений.

Ключевые слова : Диафрагменный расходометр, информационные технологии, информационная система, компьютерный интерфейс, визуальное программирование.

Объект исследования : Визуализация программирования.

Цель работы : Целью работы является в освоение технологии объектно-ориентированного программирования на языке С# «дружественного» оконного интерфейса на базе алгоритмов расчета объемных параметров расходомеров, применяемых в качестве датчика реальных технологических процессах.

Сделанные работы : В последние годы активно развивается визуальное программирование для компьютерных технологий. Так как мобильные компьютеры широко используются, одним из эффективных и быстрых способов обеспечения пользователей необходимой информацией является визуализация. В дипломной работе рассмотрено использование оконного интерфейса для лучшей работы пользователям. Глубоко исследовав работу программирования, определив цели и требования был разработан оконный интерфейс для цифрового диафрагменного расходометра.

Область применения: Согласно теме дипломной работы, оконный интерфейс разработан для работы только в пределах одной области. Область использования программирования зависит от базы данных. А также можно внедрить эту систему в любую организацию для более удобной работы пользователям.

Дальнейшее развитие исследований: Планируется разработка оконного интерфейса для работы с другими техническими приборами.

Report

Diploma work consists of 59 pages, 17 pictures, 25 sources and 1 appendixes.

Key words: Diaphragm expense, information technologies, informative system, computer interface, visual programming.

Research object: Visualization of programming.

Aim of work : Aim of work is in mastering of technology of the object-oriented programming in language From# a "friendly" window interface on the base of algorithms of calculation of by volume parameters of the flowmeters applied as a sensor the real technological processes.

Done works: the last Years actively the visual programming develops for computer technologies. Because mobile computers are widely used, one of effective and rapid methods of providing of users necessary information is visualization. In diploma work the use of window interface is considered for the best work to the users. Deeply investigating work of programming, defining aims and requirements a window interface was worked out for digital diaphragm expense.

Area to the application: Сoncordantlytheme of diploma work, a window interface is worked out for work only within the limits of one area. The area of the use of programming depends on a database. And also it is possible to inculcate this system in any organization for more comfortable work to the users.

Further development of researches: Development of window interface is Planned for work with other technical devices.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 6

1 ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ ШЫҒЫНӨЛШЕГІШТЕР . . . 7

Шығындарды есептеу алгоритмі . . . 23
(Тарылған ауаның) газ шығыны . . . 25
Бу шығыны . . . 26
Бу бар жылу қуатының шығынын анықтау . . . 27
Су шығыны . . . 27
Ыстық суы бар жылу қуатының шығынын анықтау . . . 28
Рейнольдстың Re санын анықтау . . . 28

ЖОБАЛАУДЫҢ ЗАМАНУИ КҮЙІ ЖӘНЕ КҮРДЕЛІ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ КОМПЬЮТЕРЛІК ИНТЕРФЕЙСІН КОНСТРУКЦИЯЛАУ . . . 30Интерфейстер жөніндегі жалпы ақпараттар . . . 31Визуалды бағдарламалаудағы терезелік компьютерлік интерфейстің ұғымы . . . 34Күрделі технологиялық құрылымның терезелік интерфейсін программалау технологиясының ұстанымдары . . . 43Терезелік интерфейсті құрастырудағы цифрлық диафрагмаланған шығынөлшегіштің құрылымдылық тұрғысынан өзгешеліктері . . . 45
C# ТІЛІНДЕ БАҒДАРЛАМАУ . . . 48Бағдарламаға түсініктеме . . . 49

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 53

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 54

А ҚОСЫМШАСЫ . . . 56

КІРІСПЕ

Компьютер және ақпараттық жүйелер адам өмірінің барлық шеңберлеріне кіреді, осыған байланысты орташаланған қарым-қатынастың әлеуметтік-психологиялық өзектілігі, әсіресе орташаланған компьютерлік технологиялармен қарым-қатынас артады. Ашық және өнімді коммуникацияны қолдайтын жүйелерді әлеуметтік-психологиялық тұрғыдан есепке алумен қатар, компъютерлік жүйелерді әзірлеу өзекті бола түсуде.

Компъютерлік технологияларды игеру, қолданушыдан айтарлықтай зияткерлікті және психофизиологиялық шығындарды талап ететін дербес қызмет болу үстінде. Компьютер технологияларын игеру қиындықтары ақпараттық жүйелердің техникалық кемеліне жетпегеннен ғана емес, сондай-ақ психологиялық білімде бұл жүйелерді әзірлеуде жеткіліксіз қолданумен байланысты. Мұны гуманитарлық ғылымдар облысындағы теоретиктер де, программалық қамтамасыздандыруды әзірлейтін мамандар да атап өткен.

Компьютерлік технологияларын тарату компьютермен адамның коммуникациялар тиімділігінің өзекті мәселесінің артуын жандардырды. Бұл өзара әрекеттесу машиналық-адам бағдарламалар қосындысын іске асыратын бағдарламамен басқару құралының интерфейсі арқылы іске асуда. Интерфейс адам мен компьютер арасындағы құрал және облыс болып табылады, компьютер жүйесіндегі тұлғааралық қарым-қатынасты жалғайды. Интерфейс - бұл пайдаланушы мен компьютердің қарым-қатынасы, яғни екі жүйенің немесе адам мен компьютердің өзара мәліметтер алмасуын жасақтайтын аппараттық-программалық құралдардың жиынтығы.

Шығын деп бірлік уақытта көлденен қима арқылы ағып өткен сұйық мөлшерін айтамыз. Шығын көлем, салмақ немесе масса бірлігінде өлшенуі мүмкін. Осыған сәйкес шығындарды бөледі: көлемдік, салмақтық немесе массалық.

Шығынды анықтау үшін біз көпдеген приборлар білеміз: дисктік диафрагма, Вентури шығынөлшегіші, Пито -Прандталь түтікшесі, сопло.

Сұйықтықтың статикалық қысымы дегеніміз ол қарастырылып отырған нүктедегі бағанадағы қысым. Бернулли теңдеуін қолдаудың бірден бір мысалы біртекті және әртекті азтұтқырлы сұйықтардың шығынын анықтауға арналған Вентурри суөлшегіш немесе шығынөлшегіш деп аталатын құралы. Ол конфузордан (конусты жинағыш аймақ) және диффузордан (конусты тарағыш аймақ) тұрады, бір-бірімен құбырөткізгіштің D диаметрінен аз болатын құбыр цилиндрлі.

Диафрагма - бұл шығын өлшеу үшін арналған құрылғы. Ол екіге бөлінеді: камерасыз диафрагма, камералық диафрагма. Вентури соплосы сияқты жұмыс істейді және Бернулий теңдеуімен негізделген, ағын жылдамдығымен қысымды байланыстырады.

ШЫҒЫНДАР ЖӘНЕ ШЫҒЫНӨЛШЕГІШТЕР

Электрлік құрал-жабдықтар - электрлік энергия көздерінің, оның тұтынушылары мен электрлік сымдар кешені.

Газ- заттың атомдары мен молекулалары бір-бірімен әлсіз байланысқандықтан, кез келген бағытта еркін қозғалатын және өзіне берілген көлемге толық жайылып орналасатын агрегаттық күйі.

Сұйықтық - агрегатталган күйде сұйылатын зат.

Шығын - белгілі бір мақсатта пайдаланылған ресурстардың ақшалай баламмен көрсетілген шамасы; бірлестіктердің кәсіпорындардың, ұйымдардың өнімді өндіруге, айналысқа жіберуге және өткізуге ақшалай нысанда жұмсаған шығыстарының жиынтығы.

Шығын өлшегіш (Расходомер) -. отраның көлемі немесе массасының уақыт бірлігіндегі құрал аркылы өтетін шығынды өлшейтін құрал.

Өлшем қателігі - өлшеу нәтижесі өлшенген шаманың шынайы мәнінен ауытқуы.

Жүйелі қателік - сол және бір физикалық шаманы қайта өлшеу кезінде тұрақты болып қалатын немесе заңды түрде өзгеретін, өлшеу қателігін құраушы.

Кездейсоқ қателік - сол және бір жағдайларда бірдей мұқияттылықпен жүргізілген, физикалық шаманың сол және бір өлшемін қайта өлшеу сериясында кездейсоқ түрде (таңбасы мен мәні бойынша) өзгеретін, өлшеу қателігін құраушы.

Өрескел қателік (ағаттық) - бұл өлшеулер қатарына кіретін, жеке өлшеу нәтижесінің қателігі, ол берілген жағдайлар үшін осы қатардың қалған нәтижелерінен сирек ерекшеленеді.

Статикалық қателік - бұл өзгермейтін шама үшін қабылданатын, физикалық шаманы өлшеу үшін қолданылатын, өлшеу құралының қателігі.

Динамикалық деп айнымалы физикалық шаманы өлшеу кезінде қосымша пайда болатын және оның өлшеу сигналының өзгеру жылдамдығына (жиілігіне) реакциясының сәйкессіздігімен себептелген, өлшеу құралдарының қателігі аталады.

Өлшеу қағидасы - өлшеудің негізіне жатқызылған, ғылыми көрсетілген физикалық құбылыс.

Салыстырып тексеру (Проверка) - жұмыс өлшеу жабдықтарын үлгілі өлшеу жабдықтарымен салыстырып тексеру.

Шкала - өлшенетін шаманың сандық мәнін табуға арналған өлшеуіш аспаптың қатарласа тізілген белгілері (сызықтары) мен оларды бойлай орналасқан сандық таңбалары бар бөлігі.

Штангенқұралдар - оларға сызықтық нонусқа негізделген санау құрылғыларына арналған жалпы принциптерге бағытталған сызықтық өлшеу құрылғылары жатады.

Штангенциркуль - ұзындық өлшемін, дөңес және ойыс диаметрлерін, ойыс тереңдігін және арақашықтығын өлшекге арналған әмбебаптық құрылғы.

Штангенглубиномер - ойыс, фаза тереңдігін өлшеуге арналған. Штангенрейсмасс - бұйымның биіктігін өлшейтін құрылғы.

Пневматикалық өлшеу аспаптары (орыс. пневматические измерительные приборы ) - тетіктердің ішкі және сыртқы өлшемдерін өлшеуге арналған аспаптар. Стандарттық анықтама бойынша (ГОСТ 16263 немесе МИ 2247-93) метрология ― өлшемдер, олардың бірлігін қамтамасыз ететін әдістері мен амалдары және талап етілетін дәлдікке жету үшін қолданатын әдістер туралы ғылым. Негізгі мақсаты ― халықаралық масштабпен елде өлшемнің бірлігін қамтамасыз етуі және де қоғамның толық метрологиялық қамтамасыз етудің жоғарғы деңгейін жетістіру болып табылады. Метрологияның негізгі мәселелері болып табылады:

өлшемнің жалпы теориялары;
өлшемнің бірлік жүйесі мен бірліктері;
эталондар жүйесін құру;
метрологиялық қызмет;
метрологияға және өлшеуіш техникаға ғылым мен техниканың жетістіктерін енгізу;
өлшем бірлігін қамсыздандыру сұрақтары;
өндірістің, техниканың және ғылымның метрологиялық және өлшеуіш мәселелері;
кең мағынада түрлі объектілердің метрологиялық қамсыздандыруы

Қазіргі таңда елімізде отандық өлшем құралдарын инновациялық тұрғыдан дамыту ең өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Еліміздің инновациялық экономикасының жоғары технологиялық және ғылыми қамтымды өндірістерінің жағдайы өлшем құралдарын жасау секторының дамуына тікелей байланысты. Қазіргі таңда елімізде қолданылатын өлшем құралдарының нарығы импортқа тәуелді, осы жайт экономикамызды басқа елдердің өлшем құралдарын жасау нарықтарындағы конъюнктуралық өзгерістерге тәуелді етеді.

Газдың массалық шығынын өлшеуіштердің жұмыс істеу принципі

«Шығын өлшегіш» - ортаның көлемі немесе массасының уақыт бірлігінде құрал арқылы өтетін шығынды өлшейтін құрал. Сұйықтықты, бу немесе газды өндірісте шығаруда, қолдануда және сақтауда бақылау және есептеу үшін қолданылады, сонымен қатар автоматты бақылау жүйесіндегі және реттеудегі технологиялық және жылуэнергетикалық үрдістерді реттеу үшін қызмет етеді. Кез келген уақыт ағымында жұмыс істейтін шығын өлшегіш сұйықтықтың және газдың санауыші деп аталады; олар дербес құралдар ретінде қолдагылуы мүмкін немесе жағармайтаратушы калонкның және соған ұқсас құрылғының өлшеуіш түйініне жатады. Кейде шығын өлшеуіштер өлшенетін масса немесе көлемді жинақтау үшін интегратор-құрылғылармен қамтамасыз етеді.

Көлемді гидромашина базасындағы шығын өлшеуіштер

Көлемді гидрожетек жүйесінде көлемді жұмысшы сұйықтық шығынын өлшеу үшін көлемді гидромашиналарды қолданады (әдеттегідей жалбақталған немесе аксиалды - плунжерлi гидромашиналар) .

Бұл жағдайда көлемді гидромашина гидроқозғалтқыш сияқты жұмыс жасайды, бірақ білікке күш түсірмейді. Онда гидромашина арқылы көлемді шығынды келесі формула бойынша анықтауға болады:

$Q = q_0 \cdot n ,$

Мұндағы

- көлемді шығын,

- гидромашинаның жұмыстық көлемі (гидромашинаның паспортынан қарап анықталады),

- гидромашинаның шығыс білігінің айналу жиілігі, тахометрмен өлшеуге болады.

Байқаймыз, көлемді гидромашина өзі арқылы сұйықтықтың шығынын толық өткізеді, демек, көлемді гидрожетекке аз шығын қиындығы туындамайды.

Газдарға арналған шығын өлшегiш жылулық жұмыс принципі

Газ шығыны өлшеуiшiнің негiзгi құрал элементтерiмен (бұқаралық шығын өлшегiш) болып бөлiнедi: арнаулы "кедергiнiң ағынға элементi" "ағын кедергісінің элементi", өлшеу ұяшықты арнаға бұру мақсатпен ағынды қамтамасыз ететiн мiнсiз ыдырауы сенсордың температуралық тұрақтылығын қамтамасыз ететiн арнаулы өлшеу ұяшық. Ағын кедергісінің элементi тот баспайтын өте дәл уланған арнаулы дисктерiнің жиынтығы болады. Әр арнаның өлшемі сенсордың капилляр өлшеміне сәйкес келедi. Ағын кедергiсінiң элементi құрылым ағынның қатынасының тұрақты еселiгi сенсор арқылы қамтамасыз етедi . Бұл құралдардың пайдалану параметрлерiнің өзгерiстері барлық ауқымда тұрақты қатынаста болады.

Өлшегіш ұяшық (сенсор ) капиллярдан тұрады (өлшегiш арна ), екi жылу кедергiлерiмен (RT1 және RT2) және олардың арасындағы (RH ) қыздыру элементi. Газдың бiр бөлiгi ағын кедергiсінiң элементі капилляр бойымен тармақталып өтедi және қыздыру элементiнiң көмегiмен қызады. Жылу кедергiсінен (T1 ) дейiн газдың температурасын тiркеу үшiн және қыздыруға арналған элементiнен (T2 ) кейiн. Бұл температурлар айырымы (T2-T1 ) массалық газ шығынына тура пропорционал. Электрондық өлшеуiштiң бiр бөлiгi (0. . 5В, 0. . 10В, 0. . 20мА, 4. . 20мА) OUTPUT сызықты бiрегейлендiрiлген шығу белгiсi ұяшықтың өлшегіш сигналдың өзгеруiн қамтамасыз етедi.

Егер құрал өлшеуiшпен ғана емес реттегiшпен болса, онда (SETPOINT ) электрондық сұлба сигналдар тапсырмасының айырмашылықтары негiзiнде (OUTPUT ) өлшеу және жоғарғы дәлдiкпен тұрақты шығынды сүйемелдеу үшiн (ПИДтың заңдарымен сәйкес - реттеу) басқару сигнал өндiредi.

Газ шығынын өлшеуіш-есептегіштердің түрлері

Газдың турбиналы санауышы

Бұрандалы турбина орналасқан құбыр түрінде орындалған, әдеттегідей қалақшалар бір-бірін шағын бөгеп тұрады. Тұрқының(корпустың) ағын бөлігінде құбырдың қимасының үлкен бөлігін жауып тұратын қалқалар орналасқан. Осы арқылы ағынның жылдамдығы қосымша түзетіледі және газдың ағу жылдамдығы өседі. Бұдан басқа, газ ағысының турбулентті режимінің қалыптасуы жүреді, оның есебінен үлкен диапазонда газ санауышінің сызықтық сипаттамасын қамтамасыз етеді.

1 сурет - Газдың турбиналы санауышы

Әдеттегідей, турбинканың биіктігі радиуысының 25-30% аспайды.

Турбинкадағы айналу жылдамдығы өтетін газдың көлемді санына айналуы турбинканың магнитті жалғастырғыш арқылы санақ механизміне (шестеренка таңдау жолымен турбинканың айналу жиілігі мен өткен газдың саны

арасындағы сызықтық байланыс қамтамасыз етіледі) берілу жолымен жүзеге асады. Шығынды өлшеуге арналған СГ-16М және СГ-75М газдың турбиналы санауыштің жарылыстан қорғалған импульсты «реленің құрғақ түйіспесі» шығуы бар (геркон) жиілігі 1 имп. /1куб. м. және жарылыстан қорғалмаған импульсты шығуы (оптопара) импульсті жиілігі 560 имп. /куб. м.

Газдың ротациялық санауышы

2 сурет - газдың ротациялық санауышы

Бұл санауыштің әсер ету принципі арнайы формалы («8» саны сияқты формалы») екі роторды бір-біріне газ ағыны әсерінен домалату болып табылады. Роторлардың домалауының ілеспелілігі сәйкес ротормен және өзара байланысқан арнайы шестеренка көмегімен қамтылады. Өлшеу дәлдігін қамтамасыз ету үшін профильді ротордың және санауыш корпусының ішкі беті жоғарғы дәлдікпен орындалуы тиіс, бұл беттер арнайы технологиялық өңдеуден өтуі керек. Санауыштің бұл типінің турбиналы түрінен бірнеше артықшылығын атап кетейік. Өлшейтін шығынның үлкен диапазоны (до 1:160) ауыспалы ағынды өлшеуде шамалы қателлік. Екінші қасиеті- импульсты режимде жұмыс істейтін шатырлы қазандықты қолданатындарға газ шығынын өлшеуге арналған алмастырылмайтын қасиеті. Санауыш арқылы газдың кез келген бағыты. Санауыш артында және алдында түзу бөлімшелердің болуына талаптың болмауы. Штаттық төмен жиілікті датчикті (геркон) жұмыс істеу жиілігі 10 имп. /куб. м., орташа жиілікті Е-300 жұмыс істеу жиілігі 200 имп. /куб. м. дейін, және жоғарғы жиілікті 14025 имп. /куб. м. дейінгі датчиктен басқа ротациялық санауыштер RVG (также как и “ DELTA ” и “ ROOTS ” ) әбден қамтылуы мүмкін.

Құйын тәрізді шығын өлшегіш-санауыштер.

Жұмыс істеу принципі айналу денесінің газ ағынымен айнала ағуы кезінде периодты құйынның пайда болу әсеріне негізделген. Құйынның олқылық жиілігі ағынның жылдамдығына және сәйкесінше көлемді шығынға пропорционалды. Құйынды көрсету термоанемометрмен (ВРСГ-1) жүзеге асуы мүмкін немесе ультра дыбыспен (ВИР-100, СВГ. М. ) . Бұл санауыштер өлшеу диапазоны бойынша турбиналы мен ротациялы санауыштің арасында 1:50 дейінгі аралық алады. Санауыштің бұл түрінде қозғалғыш элементтер жоқ болғандықтантурбиналы және ротациялық санауышке қажетті жүйеде сылаудың қажеті жоқ. Демек, санауыштің бұл түрін оттегінің көлемін өлшеуге қолдану мүмкіндігі туады. Ал турбиналы және ротациялы санауыштермен өлшеу оттегі ортасында май жануы себебінен үзілді-кесілді мүмкін емес. Сонымен қатар, шығынды өлшеудің жоғарғы шегі санауыштің бұл түрінде турбиналы санауыштен жоғары, мысалы ДУ=200мм. Турбиналы санауыштер 2500 м 3/сағ дейін қолданылады, ал ВРСГ-1 5000 м 3/сағ дейін.

Газдың ультрадыбысты шығын өлшеуіш-санауышы.

Жұмыс істеу принципі ультрадыбысты сәулені ағын бағытымен және ағынға қарсы бағыттап, осы екі сәуленің өту уақытының айырмашылығын анықтауға негізделген. Уақыт айырмашылығы газ ағысының жылдамдығына пропорционал. Ресейде 2002 жылға дейін ультрадыбысты газ шығынын өлшеуіштер шығарылмады. Қазіргі уақытта «Гобой-1» ультрадыбысты шығын өлшегіштер шығарылуда. 10, 16, 25, 40, 65, 100 м 3/с. шығынға, құбырға 25-тен 80 мм дейін, абсолютті қысым үшін 2кгс/см ² , УБСГ-001 0, 1-ден 16 м 3/с шығынға, УБСГ-002 0, 16-дан 25 м 3/с дейінгі шығынға ДУ=1. 1/4 ² , (32мм) және үлкен диаметрлі құбырлар үшін «ГАЗ-001» (100мм көп) және 60 кгс/см ² қысым үшін, бірақ толық түрразмерлі қатарды өндіруші жарияламаған. Ультрадыбысты шығын өлшеуіш-санауыш «Днепр-7» тіркемелі датчикті сәулелі-қабылдағышпен.

3 сурет - Газдың ультрадыбысты шығын өлшеуіш-санауышы.

Шығын өлшеуіш-санауыштің жұмыс істеу принципі ағынның қозғалу жылдамдығына сызықты тәуелді қозғалыстағы ағынның біртекті еместігінен әртүрлі жиілікті доплерлі ультрадыбыстың шағылуына негізделген.

Мембраналы газ санауышы

Санауыштің жұмыс істеу принципі санауышке газ түскенде жылжымалы арақабырғалардың ауысуына негізделген. Өлшеуге қажетті шығын газдың кіруі және шығуы мембраналардың ауыспалы ауысымын шақырады және рычактар жүйесі арқылы редуктор санауыш мезанизмді іске келтіреді. Мембраналы санауыштер өлшеудің үлкен диапазонымен (1:100 дейін) ерекшеленеді, бірақ төмен қысымды газда жұмыс істеуге арналған, әдеттегідей 0, 5 кгс/см ² артық емес. Мембраналы санауыштер негізінен үйлердегі, коттедждегі газ шығынын өлшеуге арналған. Турбиналы және ротоциялы санауыштер жылжымалы элементтердің айналуына байланысты шулы болса, мембраналы санауыштер дыбыссыз жұмыс істейді. Олар пайдалану кезінде сылауды қажет етпейді, ал турбиналы санауыштерді кварталына бір рет сылап тұру қажет. Дегенмен үлкен шығында 25 м 3/с көп болғанда санауыштің өлшемі әжептәуір үлкейеді.

Газ ағымын санауышы

Жұмыс принципі арнайы сорғалап ағатын өндіргіште газ ағуының тербелісіне негізделген. Газ ағысы бір тұрақты қалыптан екіншісіне ауысып отырады және бұл кезде жиілігі газ ағынына және көлемді шығынға пропорционал қысым мен дыбыс шығарады. Электронды түрлендіргіште өткен газ мөлшерін есептеу жүріп жатады. Қазіргі уақытта струялы тұрмыстық санауыштер екі түрлендірумен сериялап шығарылады. СГ-1 келесі шығын өлшеу үшін 0, 03-1, 2 м 3/с және СГ-2 0, 03-6, 0 м 3/с үшін.