Адамның гендік аурулары

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Адамның молекулярлы негізді тұқым қуалайтын ауруларын зерттеу және олардың әлем бойынша таралуы медициналық генетиканың және адам генетикасының актуальды мәселесі. Фенилкетонурия - ферментінің тұқымқуалаушылық арқылы жоқтығына негізделген ауыр аутосомды-рецессивті аурулардың кең тараған түрі . (РАН - фенилаланин гидроксилаза) . Фенилаланиннің токсикалық әсері және жинақталуы есебінен және оның туындылары ұлпаларды, соның ішінде бас ми ұлпаларында жинақталуы арқылы көрінеді және ауру жоғары деңгейде ақыл есінің төмендігімен және ауыр психикалық көріністермен сипатталады. Фенилкетонурия фенилаланиннің алмасуының бірнеше генетикалық гетерогенді формаларының бұзылысын біріктіреді.

Әртүрлі елдердің денсаулық сақтау практикасына фенилкетонурияны енгізуі арқылы осы ауруды зерттеу және жиілігін есептеу мүмкін болып отыр. ФКУ жиілігі әртүрлі елдерде жалпылама скрининг нәтижесі бойынша орта есеппен 1:1, бірақ популяция санына байланысты өзгеріп отырады: 1:2600 -ден 1:12 дейінгі жаңа туған нәрестелерде. Фенилкетонурия жиілігі популяцияға байланысты өзгеріп отырады: Турцияда 1:4370 басталып, Жапонияда 1:80 500 дейін жетеді [1] . Негізінен фенилкетонурияның көп кездесетін түрі диетотерапиямен емделетін классикалық формасы. ВН ₄ тәуелді формасына жалпы гиперфенилаланин скринингы бойынша анықталған аурулардың 1-3% сай келеді екен [2, 3] .

Қазақстанда фенилкетонурия ауруының кездесу жиілігі Березина мәліметтеріне сүйенсек, 1:6980 құрайды. Қазақстанда фенилкетонурия ауруында стандартты түрде саналатын РАН генінің мутациясы басқа елдердің популяциясымен салыстырғанда айырмашылығы жоғары. ФКУ науқастардың көпшілігі компаунд-гетерозиготалылар, оларды көбінесе R408W және R261Q, IVS12ntl мутациялары кездеседі. Бұдан басқа, РАН генінің 7 экзонында полиморфзимі анықталған, бұл полиморфизм РАН белогының функциялық өзгерісін туындатпайды. R408W және R261Q мутациялары дені сау қазақ отбасыларынан анықталмаған, бұл қазақ ұлтының популяциясында гетерозиготалы тасымалдаушылардың аз екендігін байқатады. Этникалық құрам жағынан Қазақстан Республикасында аурудың кездесу жиілігі 100 000 халыққа шаққанда 0, 69 қазақ отбасында және орыстарда 1, 56 құрады

Классикалық фенилкетонурия аутосомды-рецессивті жолмен тұқым қуалайды және 12 -хромосоманың ұзын иығында q22-q24 аймағында орналасқан генінің мутациясымен шақырылады. Белок кодтайтын тізбек 90кб және 13 экзоннан құралады. РАН генінде ауру тудыратын көптеген өзгерістер болады, оның ішінде миссенс (64%), сплайсинг (13%) және нонсенс (6%) және нейтральды мутация (6%) . 20 -ға жуық миссенс- мутациялар СрG динуклеотидтерінің жоғарымутагенділігін тудырады. Қалған мутациялар делеция немесе инсерцияның әртүрлі типтерінен туындайды. Қазіргі кезде РАН генінің 490жуық әртүрлі мутациялары анықталған, кездесуі және жиілігі жоғары гетерогенділікпен сипатталады. [4] .

Европалық популяцияда жоғары деңгейде таралған РАН генінің мутациясы миссенс-мутация R408W болып табылады. Генетикалық дефект 12 экзонда С (цитозин) -ның Т (тимин) - мен алмасуымен байланысты.

Бітіру жұмысының мақсаты . Алматы қаласындағы перзентханаларда туылған нәрестелерге фенилкетонурия ауруына неонатальды скрининг жүргізу.

Жұмыстың негізгі міндеттері:

Иммунофлуориметриялық талдаудың принциптерін игеру
Нәрестелердің қан құрамындағы фенилаланин аминқышқылының концентрациясын анықтау
Ретроспективті талдау жүргізу

Зерттеу жұмысының өзектілігі: Қазіргі кезде фенилкетонурия ауруының кездесу жиілігі жылдан жылға артуда, яғни фенилкетонурия ауруын нәресте кезінде жалпылама скрининг кезінде анықтау маңызды болып табылады. Егер адам организмінде фенилаланин аминқышқылының концентрациясы қалыпты мөлшерден (2 мг/дл) жоғары болса, нәрестенің болашақта ақыл-есі дұрыс дамымайды. Сондықтан нәрестеден сәби кезінен фенилкетонурия ауруы анықталса, науқаста бала күнінен арнайы фенилаланин аминқышқылы жоқ диета түріне үйретіп, фенилаланин аминқышқылының концентрациясын қалыпты мөлшерден асырмау қажет. Егер нәрестеде жалпылама скрининг кезінде фенилкетонурия ауруы анықталмаса, нәрестенің келешекте дамуы бұзылып, ақыл ой кемістігі болады.

Ғылыми жаңалығы: Алматы қаласындағы перзентханаларда туылған нәрестелерге жалпылама неонатальды скрининг жүргізілді. Скрининг нәтижесінде Алматы қаласы бойынша фенилкетонурия ауруымен туылған нәрестелер анықталды. Ауру бойынша оң көрсеткіш берген нәрестелерден қайталама тесттер алынып, генетик мамандарына ұсынылды.

Анықталған нәрестелер бойынша Алматы қаласындағы фенилкетонурия ауруының жалпы кездесу жиілігі анықталды. Аурудың кездесу жиілігі Қазақстан бойынша төмен болып саналады. Сонымен қатар ауру анықталған нәрестелердің ұлты жағынан қазақ ұлтынан кездеспейтіндігі анықталды.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1 ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ

1. Адамның гендік аурулары

Гендік аурулар - гендік мутацияларға негізделген, клиникалық көрінісі жағынан әртүрлі аурулар тобы. Адамда генетикалық жолмен пайда болатын түрлі аурулар мен кемістіктердің саны жыл сайын артып отыр, соған байланысты тұқым қуалайтын патологияның жаңа түрлері белгілі болып отыр. Егер 2008 жылғы ОМІМ анықтамалығына сәйкес 4000 жуық тұқым аурулар тіркелсе, олардың 84% 1990 геннің мутациясына негізделген. [5]

Дүниеге келіп жатқан сәбилердің шамамен 5%-да генетикалық материалдың өзгеруіне байланысты болатын әртүрлікемістіктер кездеседі. Мұндай ауруларға әдетте тұқымқуалаудың үш типі сипатталған: аутосомды-доминантты, аутосомды-рецессивті, Х-пен тіркескен немесе голландрлі немесе У-пен тіркескен [6]

Моногенді аурулардың жалпы таралымы жаңа туған сәбилерге 10:1000, соның ішінде аутосомды-доминатты, аутосомды-рецессивті және Х-пен тіркескен тұқымқуалаудың түрлеріне 7:2, 5:0, 4 қатынастары сай келеді. Тұқым қуалайтын аурулардың моногендік түрлері Г. Мендель заңдарына сәйкес жүреді. Гендік аурулардың бір ерекшелігі олардың гетерогенділігінде. Ол аурудың фенотиптік көрінісі әртүрлі гендердегі мутацияға немесе бір геннің ішіндегі түрлі мутацияларға байланысты екендігін көрсетеді [7] .

Моногенді аурулар - бір ғана гендік мутация негізіндегі этиологиясы бойынша ауру топтары. Дәл қазіргі күні моногендік аурулардың 5000 жуық нозологиялық бірліктерін анықтады. Ол жаңа туған сәбилердің 3-6% анықталған, ал құрылым бойынша 5 жасқа дейінгі балалардың 10-14% өлімге ұшырайды [8-9] .

Гендік аурулар көбінесе зат алмасудың кемшілігіне байланысты көрінеді. Гендік аурулар Мендель заңдылығына сәйкес тұқым қуалайды. Бұл аурулар жаңадан немесе алдыңғы ұрпақтардан тұқымқуалайтын мутациялар болуы мүмкін. Мұндай жағдайда патологиялық гендер организмнің барлық клеткаларында кездеседі. Бірақ гендік мутациялар зиготаның бөлінуі кезінде әртүрлі сатысында бір ғана клеткадар туындайды, организм осы ген бойынша теңбілдікке ие болады. Бір клеткаларда осы геннің қалыпты аллелі қызмет етсе, енді бірінде мутантты аллельдер қызмет етеді. Егер мутация доминантты болса, онда сәйкес келетін клеткаларда фенотиптік көрініс береді және мутантты линияның туындауына себепші болады [10-11] .

Гендік мутациялар - генетикалық құбылыстармен немесе хромосомалық өзгерістермен байланыссыз, кенеттен, секрімелі түрде болатын фенотиптік өзгерістерді, тек қана жекелеген гендердің құрылымында болатын ауытқушылықтармен түсіндіріледі. Ол хромосомалардың белгілі бір бөлігіндегі ДНҚ молекуласындағы нуклеотидтер тізбегінің өзгеруінің нәтижесі болып табылады. Гендік мутациялар доминантты, жартылай доминантты және рецессивті болып келуі мүмкін. Мутациялардың көпшілігі рецессивті болады. Рецессивті мутациялар гетерозиготалылар білінбегенімен, олар түрдің жеке дарабастарында оларға ешбір зиянсыз түрде ұзақ сақтала береді, ал болашақта тек гомозиготалы жағдайға ауысқанда ғана байқалады [12] .

Гендік аурулар - клиникалық көрінісі жағынан ұқсас емес, гендік мутациялар негізіндегі аурулар тобы. Гендік аурулардың жалпы кездесу жиілігі адамдар популяциясында 2-4% құрайды. Гендік мутациялар адамдарда тұқымқуалайтын патологиялардың әртүрлі формасының себептері болады. Қызіргі кезде тұқымқуалайтын аурулардың 3000-ға жуық түрі белгілі. Гендік аурулардың ең жиі кездесетін түрі - ферментопатия [13] .

Ферментопатия -белгілі ферменттің белсенділігінің бұзылуы нәтижесінде немесе болмау себебінен туындайтын патологиялық жағдайдың немесе аурулардың жалпы атауы. Бұл терминнің дамуына биологиялық және аналитикалық химияның жетістіктері үлкен үлес қосты, олар изофермент пен оның метаболиттерінің концентрациясын сұйықтықтарда және организм ұлпасында анықтауға мүмкіндік берді. Ал генетика саласы ферментопатияның себебін адамдардың тұқым қуалайтын аурулар картасын сызу арқылы анықтады [14] .

Сонымен бірге гендік ауруларды құрылымдық, транспорттық және эмбриональды белоктар туындатуы мүмкін. Патологиялық мутациялар онтогенздің әртүрлі сатысында қалыптасуы мүмкін. Оның көп бөлшегі жатырішілік (25% тұқымқуалайтын патология) және пубертатты кезеңге (45%) дейін көрінеді. Патологиялық мутациялардың шамамен 25% пубертатты және бозбалалық кезеңде көрінеді, тек қана 10% моногенді аурулар 20 жастан асқанда дамиды [15] .

Кез келген гендік аурудың біріншілік көрінісі мутантты аллельмен байланысты.

Гендік аурулардың негізгі сызбанұсқасы мынадай қатарды құрайды:

Мутантты аллель →өзгертілген біріншілік өнім → клеткадағы биохимиялық процестердің тізбегі → мүшелер → организм [16]

Молекулалық деңгейде геннің мутациясы нәтижесінде келесіде варианттар мүмкін:

Аномальды белоктың синтезі
Гендік өнімнің шектен тыс өндірілуі
Біріншілік өнімнің болмауы
Біріншілік өнімнің қалыпты мөлшерден аз өндірілуі

Молекулалық деңгейде біріншілік тізбектерде аяқталмай, ары қарай клеткалық деңгейде жалғасын табады. Мутантты генге және аурудың түріне байланысты клетканың тек қана жеке бөліктеріне - лизосома, митохондрия, пероксисомаға, сонымен бірге адамның мүшелеріне әсері болуы мүмкін. Гендік аурулардың клиникалық көрінісі, ауырлығы және даму жылдамдығы организмдегі генотипке тәуелді, науқастың жасына, сыртқы орта жағдайларына (тамақтануына, стресстік жағдайларға, шаршауға) және басқа факторларға байланысты [17]

Гендік аурулардың тұқымқуалаушылығы

Гендік аурулардың төрт түрлі тұқым қуалау сипаты белгілі. Тұқым қуалау түріне байланысты оларды: аутосомды-доминантты, аутосомды-рецессивті және Х немесе У хромосомамен тіркескен жеп жіктеледі.

Тұқым қуалаудың доминантты-аутосомды түрінде мутантты ген аутосомамен байланысты, ол гомозиготалы (АА) және гетерозиготалы (Аа) жағдайда көрінеді. Бұл ауру аутосомды-рецессивті тұқымқуалауға қарағанда, гомологиялық хромосомаларды бір мутантты және бір қалыпты аллельге ие гетерозиготалыларда көрінеді. Анықтама бойынша, аутосомды-доминантты аурулар 44 аутосоманың бірінде орналасады, ауру ерлер мен әйелдерді зақымдайды. Мейоз кезеңінде хромосомалар тәуелсіз бөлінетіндіктен, гетерозиготалы науқастардың балаларында мутантты аллель 50% шамасында болады [18] .

Әрбір науқастың ата-аналарының бірі осы аурудың түрі бойынша гетерозиготалы (басқа: ауру сперматозоидта немесе жұмыртқа клеткасында дамыған жаңа мутациямен шақырылады, ата-аналарында фенотиптік көрінісі болмаған мутантты аллельдің болуы)

Науқас балаларына 50% шамасында ауруды береді
Тек қана гомозиготалы сау балаларында ғана сау ұрпақ туылады;
Ерлер мен әйелдердің ауыру қатынасы теңдей, яғни ауру жыныс таңдамайды;

Кейбір жағдайларда аутосомды-доминатты ауру тұқымқуалау арқылы емес жаңа мутациялармен шақырылады. Мұндай мутациялардың көбінесе функцияны бұзбайды немесе рецессивті сондықтан фенотиптік көрініс бере алмайды. Тек қана кейбір мутациялар ғана доминантты. Жыныс клеткаларында болған мутацияның нәтижесіндегі науқастың балалары әдетте сау болып туылады, себебі мутация тек бір ғана клеткада немесе бірнеше клеткада ғана орын алған. Пролиферация ерекшеліктеріне байланысты мутация көбінесе кеш бөліну кезде ғана пайда болады. Одан бөлек, адас көптеген ұрпақ қалдырады, сондықтан оның балалары жаңа мутацияның тасымалдаушылары болуы екіталай [19] .

Аутосомды-доминантты гендермен бақыланатын патологиялардың ерекшелігі доминантты белгінің көрініс беру деңгейі көпшілігінде әр адамда әртүрлі болып келуі мүмкін. Ол генотиптің жеке ерекшеліктері мен сыртқы факторлардың әсерлеріне байланысты болады. Бұл сырқаттың клиникалық белгісі аурудың әртүрлі деңгейде болатындығынан және тиісті симптомдардың өзгеріп отыратындығынан айқын көрінеді. Гендік аурулардың клиникалық белгісі және олардың ауыртпалығы мен жедел дамуы организм генотипінің ерекшеліктеріне, ауру адамның жасына, сыртқы орта жағдайларына т. б. факторларға байланысты болады.

Аутосомды-рецессивті тұқым қуалауда зерттелетін белгі тек қана ұрпақта ғана клиникалық көрініс береді, ал ата-аналарында ол фенотиптік көрініс байқалмайды. Мұндай аурулардың 1600 жуық түрі белгілі. Қалып аллельдің олуына байланысты мұның экспрессиясы мүмкін емес, сондықтан науқастар әдетте гомозиготалы жағдайда болады. Егер аурудың екі түрлі геннің экспрессиясымен анықталса, науқас екі рецессивті аллель бойынша дигетерозиготалы болуы мүмкін. Табиғат популяциясында летальды рецессивті гендер сирек кездеседі [20]

Аутосомды-рецессивті аурудың себептері тек қана гомозиготалыларда немесе аралас гетерозиготалыларда, яғни бір геннің екі аллелі бойынша өзгерген адамдарда көрінеді. Аутосомды-рецессивті аурулар әдетте фермент дефекттеріне негізделген, сирек - белок құрылымдарының ақауларына. Сондықтанда көбінесе зат алмасудың туа біткен бұзылысын осы аурулар қатарына жатқызады [21] .

Тұқым қуалайтын аутосомды-рецессивті аурулардың пайда болу жиілігі, мутантты геннің ел арасына таралу деңгейіне тікелей байланысты. Мұндай аурулардың жиілігі әсіресе изоляттарда және қандас-туыс адамдардың некелесу пайызы жоғары халықтарда артып кетеді. Мұндай неке ұрпақ үшін зиянды болады. Мысалы, балалар арасындағы кем ақылдылық туыстық некелесуде басқаларға қарағанда 4 есе көп болады. Аутосомды-рецессивті түрде тұқым қуалайтын ауруларға орақ тәрізді - клеткалы анемия және бірқатар зат алмасуға байланысты аурулар - фенилкетонурия, галактоземия, альбинизм т. б. жатады. Жыныспен тіркесіп тұқым қуалайтын ауруларды анықтайтын мутантты ген Х немесе У хромосомада орналасады [22] .

Х-пен тіркескен доминантты тұқым қуалауға мынадай белгілер тән: бұл аурумен еркектер де, әйелдер де ауырады, бірақ ауру әйелдер еркектерге қарағанда екі есе көп болады, ауру әрбір ұрпақ сайын қайталанып отырады; егер шешесі ауру болса ауру баланың туу мүмкіндігі оның жынысына қарамастан 50% тең болады, балалар тек егер ата-анасының біреуі ауру болса ғана ауырады [23] .

Х-пен тіркескен доминантты тұқым қуалайтын жалпы 370 түрлі ауру белгілі. Аурудың аурылығы жынысқа тікелей байланысты. Аурудың толық формасы еркектерде көрінеді, себебі олар гені бойынша гетерозиготалы. Егер мутация рецессивті Х - хромосоманы қозғаса, онда гетерозиготалы әйелдер сау, бірақ олар осы ген бойынша тасымалдаушы, ал гомозиготалы жағдайда летальдылыққа алып келеді. Егер мутация доминантты Х -хромосоманы қозғаса, онда әйелдерді аурудың жеңіл формасымен ауырады. Аурудың маңызды ерекшелігі - әкеден балаға берілмейді, себебі ер бала әкесінің тек У хромосомасын алады [24] .

Х-пен тіркескен ауруларды шақырушы гендер Х-хромосомада орналасқан, сондықтан мұндай аурулар әртүрлі жыныс иегерлерінде әртүрлі көрінеді. Әйелдерде Х-хромосомасы екеуболғандықтан, мутантты геннің көріннуі әртүрлі факторларға тәуелді: әйел мутантты ген бойынша гетерозиготалылығына немесе гомозиготалылығына, доминантты немесе рецессивті мутацияға. Қосымша фактор - аналық организм клеткасында Х-хромосомасының кездейсоқ инактивациясы. Еркектерде Х-хромосома біреу ғана, сондықтан оларда мутация көбінесе толығымен көрінеді, ол доминатты немесе рецессивті мутациялыққа байланысты емес.

Голландрлі немесе У-пен тіркескен тұқым қуалаудың түрі әкеден тек ұлдарына берілетінігімен сипатталады, ол ешқашанда қыздарына берілмейді. У-хромосомамен ер адамдарда аяқ башпайлары арасындағы тері жарғақтарын, аталық бездің дамуы, дененің, аяқ-қолдың және тістерінің өсу қарқыны, гипертрихоз т. б. тұқым қуалайды [25] .

Жынысқа байланысты болып келетін аутосомды белгі келесі ұрпақтарда тек еркектерде, соның ішінде тек гетерозиготалыларда көрініс береді, алайда бұл белгі бойынша гетерозиготалы әйел өзі ауру болмағанымен оны ұлдарына бере алады.

Адамда болатын гендік ауруларға көптеген зат алмасу аурулары да жатады. Олар аминқышқылдары, көмірсулар, липидтер, стероидтар, пуриндер мен пиримидиндер, билирубиндер т. б. алмасуларының өзгеруіне байланысты болады. Мысал ретінде белгілі бір зат алмасу реакцияларының өзгеруіне байланысты болатын кейбір гендік ауруларды қарастырайық.

Аминқышқылдары алмасуының бұзылуына байланысты болатын тұқым қуалайтын гендік ауруларға фенилкетонурия, гистидинемия т. б. жатады. Фенилкетонурия жаңа туған 1000 сәбидің арасында біреуден кездеседі. Фенилкетонурияның бірнеше түрі болатындығы белгілі, олар аурудың қиындылығына қарай ажыратылады [26] .

. 2 Гендік аурулардың типтері

Фенилкетонурия ауруының негізінде фенилаланиннің тирозинге айналуының биохимиялық кезеңдерінің бірінің өзгеретіндігі жатады. Ол кезде организмде фенилаланин жинақталады да оның алмасуының жеңілдеу жолы бірінші орынға шығып, нәтижесінде фенилпируват пайда болады. Бірақ ол одан әрі қарай ешбір өзгеріске ұшырамастан баланың қаны мен ұлпаларына жинақталып организмді улайды, содан соң зәр арқылы сыртқа шығады. Фенилпирожүзім қышқылы нейротропты у болып табылады және ол орталық жүйке жүйесі аксондарының маңайында миелинді қабықшаның түзілуіне кедергі келтіреді. Ми ұлпалары дамуының өзгеруі үш жастан бастап балаларда кем ақылдылықтың болуына және жүйке қызметінің бұзылуына алып келеді. Бұл ауру аутосомды-рецессивті жолмен тұқым қуалайды, оған жауапты ген адамның 12-ші хромосомасында орналасқан [27] .

Гистидинемия гистидаза ферменті синтезінің бұзылуына байланысты болады, ол гистидиннің улы зат болып есептелетін имидизолпирожүзім қышқылына айналуына алып келеді. Аурудың клиникалық белгісі психикалық жағынан дамудың баяулауы, неврологиялық тартылу, сөйлеу мен есту кемістігінің пайда болуы болып табылады. Тұқым қуалаудың аутосомды-рецессивті түріне жатады, гені 12-ші хромомсомада орналасқан.

Көмірсулар алмасуының бұзылуының нәтижесінде гликогендік ауру галактоземия т. б. пайда болады. Гликогендік ауру гликогеннің түзілуі мен ыдырауының бұзылуына байланысты. Гликоген глюкозадан ашығу кезінде пайда болады; қалыпты жағдайда ол қайтадан глюкозаға айналып организмге сіңіп кетеді. Ал бұл процесс бұзылған кезде адамда әртүрлі тұқым қуалайтын гликогеноздар дамиды [28] .

1. 2 Фенилкетонурия ауруы

1. 2. 1 Фенилкетонурия ауруының генетикасы

ФКУ - РАН генінің молекулярлы дефектісімен туындайтын кең таралған аутосомды-рецессивті ауру және ерте кезеңде адекватты емдеу қабылдамаған науқас адамда ақыл есінің төмендігімен сипатталады. ФКУ биохимиялық негізі ферментінің дефициті есебінен тирозинде L-фенилаланиннің қалыпты гидроксилденуінің бұзылуы, фенилаланиннің жиналуына және оның еруіне қосымша активтілік жол болып табылады. дефициті гиперфенилаланинемия болып табылады, ол өз кезегінде орталық нерв жүйесіне (ОНЖ) токсикалық әсер етеді және бас миының зақымдалуына алып келеді [29] .

Ауру алғаш рет 1934жылы норвежск дәрігері Феллингпен сипатталған. 1938 жылы ол науқастың қанында және зәрінде ФА-нің құрамының жоғарылауын демонстрациялап аурудың биохимиялық маркерін теңестірді. 1953 жылы Джервис ФКУ науқастарының бауыр ұлпасында ФА тирозинге айналуы катализденбейді. Бұл ашылу ФКУ кезінде метаболитикалық дефектті орналастырумен қатар ФА гидроксилденуінің ары қарайғы СО ₂ мен суға дейінгі тотығуға керектігі анықталды. Пенроуз, Монро және Джервис шежіресін зерттеу барысында ФКУ аутосомды-рецессивті типте тұқымқуалайтынын анықтады. 1954 жылы Бикель, Геррард және Хикманс ФКУ-ды емдеудің алғашқы талдаулары барысында сынадай қорытындыға келді [30] . ФАді тағаммен бірге қабылдауды шектесе қандағы деңгейі қалыпқа келеді және науқастың психомоторлы дамуын жақсартады. Олар неонатальды кезеңде диетотерапияны енгізу арқылы емдеудің нәтижелі болады деп пайымдады.

60 жылдардың басында 1961 жылы Гатри қандағы ФА концентрациясын анықтау үшін микробиологиялық тест ойлап тапты және ол қолданыла бастағаннан кейін ФКУ жалпылама диагностикасын анықтау мүмкін болды. Осыдан кейін әлемнің әртүрлі елдерінде ФКУ ерте сатысында диагностикалау мақсатында және басқа да тұқымқуалайтын дефекттерді анықтау мақсатында он миллионға жуық жаңа туған нәрестелер тексерілген. Скринингті программалардың негізгі мақсаты - симптоматикалық кезеңге дейін диагнозды қою және мүшелер мен жүйелердің қызметінің бұзылысына дейін емдеуді тағайындау.

Еліміздің әдебиеттерінде ең алғаш рет ФКУ 1965 жылы сипатталған. [18] . Осыдан кейін ФКУ бойынша скрининг мәліметтері жарияланған, нәтижелер тұқымқуалайтын патология КСРО территориясында кең таралғандығын көрсетті. [31] .

Қазіргі кезде ФКУ-ды диагностикалау мақсатында жаңа туған нәрестелерді жалпылама тексеру денсалық сақтауы жоғары деңгейлі елдердің көпшілігінде медициналық қызмет көрсетуге енгізілген. [32] .

ФКУ-ға неонотальды скрининг ГФА (гиперфенилаланемия) -ның доброкачественный қатарын анықтауға мүмкіндік береді. Жаңа туған нәрестелерге скрининг жасау қызметі 35 жыл ішінде ФКУ популяциядағы жиілігін және геногеографиясын анықтауға мүмкіндік берді. ФКУ адам генетика популяциясында ақпартталған модельдердің бірі болды.

ФКУ-нің кең таралуы еуропеоидты нәсілдерде екені анықталды, бірақта олардың жиілігі әртүрлі аймақтарда және этникалық топтарда өзгереді. (кесте. 1) [33-37] .

Кесте 1 - Әлем елдеріндегі фенилкетонурия ауруының кездесу жиілігі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.