Жобаны жоспарлағанда қызметкерлер құрамын басқару алгоритмін құру

Кіріспе 6
1 Жоба ұғымы және анықтамасы 7
1.1 Жоба ұғымының түсініктемелері 7
1.2 Жобалар классификациясы және ерекшеліктері 9
1.2 Жобаның өмірлік айналымы 11
1.3 Жобаны басқару 17
2 Жобада қызметкерлерді басқару 21
2.1 Жобадағы қызметкерлерді басқару концепциясы 21
2.2 Ұйымдық жоспарлар 21
2.3 Кадрлерді таңдау және команда құру 23
2.4 Қызметтерді талдау және жоба командасын дамыту 26
2.5 Жобада қызметкерлерді басқаруды аяқтау 29
3 Жоба қызметкерлерін басқару есебі 31
3.1 Жоба қызметкерлерін басқару есебін MS Excel.де шығару 34
3.2 Жоба қызметкерлерін басқару есебін SimplexWin v3.1 программасында шығару 42
Қорытынды 48
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 49

Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты жаңа типті басқару кадрлары дайындау және олардың жаңаша ойлау қабілеттерін қалыптастыру қажеттілігі туындайды. Өткір бәсекелестік жағдайындағы кәсіпорынның өміршеңдігін қамтамасыз ету үшін фирманы “дәстүрлі түрде” емес, жаңаша басқарып үйрену қажет. Ең алдымен, адамдарды жаңаша басқара білу керек. Бұның өзі нарықтың конъюнктураны алдын-ала болжап бағалай білетін, дер кезінде стандартты емес басқару шешімдерін қабылдап, оларды іс жүзіне асыратын ұжымда алатын жаңа типті басшы –менеджерлерді дайындауды талап етеді.

1 Мaтeмaтичecкиe ocнoвы упpaвлeния пpoeктaми: Учeбнoe пocoбиe / C.A. Бapкaлoв, В.И. Вopoпaeв, Г.И. Ceклeтoв и дp. Пoд peд. В.Н. Буpкoвa. – М. Выcш. шк., 2005. – 17-33 с.
2 Управление высокотехнологичными программами и проектами /РасселД. Арчибальд ; Пер. с англ. Мамонтова Е. В . ; Под ред. Баженова А. Д., АрефьеваА. О. - М. : Компания АйТи ; ДМК Пресс,2010. – 57-59с.
3 Управление проектами: Учебное пособие / В.А. Заренков. – М.: Изд-во АСВ, 2006. – 21-22с.
4 Мaзуp, И. И. Упpaвлeниe пpoeктaми : учeб. пocoбиe / И. И. Мaзуp, В. Д. Шaпиpo, Н. Г. Oльдepoггe ; пoд peд. И. И. Мaзуpa. – 3-e изд. – М. : Oмeгa-Л, 2006. – 326 c.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

МЕХАНИКА-МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ

АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕЛЕР МАМАНДЫҒЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Жобаны жоспарлағанда қызметкерлер құрамын басқару алгоритмін құру

Орындаушы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қолы)
Смаилова М.Н.

Ғылыми жетекші
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қолы)
Мурзабеков З.Н.

Нормобақылаушы
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қолы)
Кумалаков Б.А.

Қорғауға жіберілді:
кафедра меңгерушісі,
м.а. PhD
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

(қолы)

Есенгалиева Ж.С.

Алматы 2015
РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс 49 беттен, 18 суреттен, 5 кестеден, 9 формуладан, кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан және 10 қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.
Кілттік сөздер: ЖОБА, ЖОБАЛАР КЛАССИФИКАЦИЯСЫ, ӨМІРЛІК АЙНАЛЫМ, ЖОБА ФАЗАЛАРЫ, ЖОБАНЫ БАСҚАРУ, ЖОБА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІН БАСҚАРУ, КАДРЛАР, КОМАНДА, СИМПЛЕКС ӘДІСІ, MS EXCEL, SIMPLEXWIN.
Зерттеу нысаны: жоба қызметкерлерін басқару әдістері мен тәсілдері, процесстері.
Жұмыс мақсаты: жоба қызметкерлерін басқару әдістерді зерттеп, тиімді алгоритм құру және ұсыну.
Зерттеу әдісі: зерттеуді жүргізу барысында қойылған мәселелерді шешу үшін логикалық, статистикалық әдістер, талдау тәсілі мен стратегиялық талдау, тиімді шешім табу әдістері қолданылды.
Нәтижелер: жобаны іске асыру барысында жоба қызметкерлерінің тиімді санын және олардың еңбекақысын есептейтін алгоритм құрылды.
Ендіру дәрежесі: интернет желісіне қол жеткізу мүмкіндігі бар кез-келген ұйымда қолданылуы.
Қолданылу аймағы: барлық жобалық-бағдарланған қызметте, зерттеу нысандарында қолдана алады.

РЕФЕРАТ

Дипломная работа состоит из 49 страниц, 18 рисунков, 5 таблиц, 9 формул, введения, 3 раздела, заключения и 10 использованных источников.
Ключевые слова: ПРОЕКТ, КЛАССИФИКАЦИЯ ПРОЕКТОВ, ЖИЗНЕННЫЙ ЦИКЛ, ФАЗЫ ПРОЕКТА, УПРАВЛЕНИЕ ПРОЕКТОМ, УПРАВЛЕНИЕ ПЕРСОНАЛОМ ПРОЕКТА, КАДРЫ, КОМАНДА, МЕТОД СИМПЛЕКСА, MS EXCEL, SIMPLEXWIN.
Объект исследования: методы и средства, процессы управление персоналом проекта.
Цель работы: исследование методов управление персоналом проекта и создание оптимального алгоритма управление.
Методы исследования: для решения поставленных задач в дипломной работе использовались логические, статистические методы и стратегический анализ управления, методы решения оптимального результата.
Результаты: был разработан алгоритм управления персоналом, определения оптимального количества персонала и их заработной платы.
Степень внедрения: использование в любой организации с доcтупом в интернет.
Область применения: можно использовать во всех проектах и проектно-программированных деятельностиях.

ABSTRACT

Thesis consists of 49 pages, 18 figures, 5 tables, 9 formula, administration, 3 section, 10 conclusions and bibliography.
Keywords: PROJECTS, CLASSIFICATION OF PROJECTS, LIFE CYCLE PHASE OF THE PROJECT, PROJECT MANAGEMENT, PERSONNEL MANAGEMENT PROJECT, FRAMES, TEAM, THE SIMPLEX METHOD, MS EXCEL, SIMPLEXWIN.
Object of research: methods and tools, processes personnel management project.
Objective: to study methods of personnel management of the project and an optimal control algorithm.
Methods: to solve the problems in the thesis work used logical, statistical methods and strategic analysis of management methods for solving optimal results.
Results: the algorithm was developed personnel management determine the optimal number of staff and their salaries.
Degree of implementation: the use of any organization with access Internet.
Applications: can be used in all projects and project programmed activities.

Мазмұны

Кіріспе 6
1 Жоба ұғымы және анықтамасы 7
1.1 Жоба ұғымының түсініктемелері 7
1.2 Жобалар классификациясы және ерекшеліктері 9
1.2 Жобаның өмірлік айналымы 11
1.3 Жобаны басқару 17
2 Жобада қызметкерлерді басқару 21
2.1 Жобадағы қызметкерлерді басқару концепциясы 21
2.2 Ұйымдық жоспарлар 21
2.3 Кадрлерді таңдау және команда құру 23
2.4 Қызметтерді талдау және жоба командасын дамыту 26
2.5 Жобада қызметкерлерді басқаруды аяқтау 29
3 Жоба қызметкерлерін басқару есебі 31
3.1 Жоба қызметкерлерін басқару есебін MS Excel-де шығару 34
3.2 Жоба қызметкерлерін басқару есебін SimplexWin v3.1 программасында шығару 42
Қорытынды 48
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 49

Кіріспе

Экономиканың нарықтық қатынастарға көшуіне байланысты жаңа типті басқару кадрлары дайындау және олардың жаңаша ойлау қабілеттерін қалыптастыру қажеттілігі туындайды. Өткір бәсекелестік жағдайындағы кәсіпорынның өміршеңдігін қамтамасыз ету үшін фирманы "дәстүрлі түрде" емес, жаңаша басқарып үйрену қажет. Ең алдымен, адамдарды жаңаша басқара білу керек. Бұның өзі нарықтың конъюнктураны алдын-ала болжап бағалай білетін, дер кезінде стандартты емес басқару шешімдерін қабылдап, оларды іс жүзіне асыратын ұжымда алатын жаңа типті басшы - менеджерлерді дайындауды талап етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - жоба қызметкерлерін басқару әдістерін зерттеп, тиімді алгоритм құру және ұсыну.
Жoбaлapды бacқapудың әдіcтepі мeн құpaлдapын қoлдaну тaлaп eтілгeн caпaдaғы нәтижeлepгe қoл жeткізугe ғaнa мүмкіндік бepіп қaнa қoймaй, қapжыны, pecуpcтapды, уaқытты үнeмдeугe мүмкіндік бepeді жәнe тәуeкeлді aзaйтaды, ceнімділікті apттыpaды.
Дипломдық жұмыстың мазмұны. Жоба түрлері, объектілері мен субъектілері, өмірлік циклы, фазалары, қызметкерлерді басқару әдістері мен тәсілдері, тиімді шешім қабылдау мысалы және т.б.
Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Жоба құру барысында жобы қызметкерлерін сапалы басқару қойылған мақсаттарын жылдам әрі тиянақты орындауға, қаржы мен ресустарды үнемді және тиімді қолдануға мүмкіндік береді.
Бүгінгі күні жобаларды басқару бүкіл әлемде жобалық-бағдарланған қызметтің әдістемесі ретінде танымал болды. Соңғы 40 жыл ағымында дамыған елдерде жобаларды басқару жеке пән ретінде және нарықтық экономика жағдайында қызметтің ерекше кәсіби саласы ретінде құрылды.
Жобаларды басқару нарықтық экономика жағдайларында неғұрлым тиімді қызмет етеді, ресурс факторлары шешуші рөл атқаратын басқарудың экономикалық әдістеріне жатады.
Біздің мемлекетіміздің көп жылдар бойы жобаларды басқару әлемінен оқшау болғанына қарамастан, елімізде көптеген ірі бағдарламалар мен жобалар жүзеге асырылды. Сондықтан біздің республикамызда жобаларды басқарудың өзіндік жетістіктері мен тәжірибесі жинақталды.
Олай болса, жобаларды басқару - дамудағы нақты сапалы серпіліс. Бұған қалай қол жеткізуге болады? Құрылтайшылар мен ұйымның жоғарғы буын басшыларының арасында өкілеттіліктің дәл бөлінуі. Бизнес - үдерістердің жеке жобаларға бөлінуі, жаңа жобалардың құрылуы, стратегиялық жоспарлау. Жұмыстарды жоба негізінде ұйымдастыру қызметкерлердің жаңа мүмкіндіктері мен таланттарын ашады.
Оларға жобаларды басқаруда бастамашылдықтары мен жауапкершіліктерін, басқарушылық қабілеттіліктерін көрсетуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар жобаларды ұйымдастырудың әдістемесімен танысу жеке жобаларды басқару дағдыларын меңгеруге жол ашады.
1 Жоба ұғымы және анықтамасы

1.1 Жоба ұғымының түсініктемелері

Жоба - сирек кездесетін өнімді жасауға бағытталған, уақытпен шектеулі, жоспарланған шараны айтамыз.Ол бір бірімен тығыз байланысты жұмыстардың жиынтығын, ондағы шарттарды және шектеулерді қарастырып, жобаның табысын қамтамасыз етеді.
Жоба ұғымының қазіргі түсініктемелері.
Осы сәтке дейін отандық тәжірибеде жоба түсінігін ғимаратты, құрылысты немесе техникалық жабдықты салуға арналған жобалық-сметалық құжаттама топтамасы туралы түсінігімен байланыстырып келді. Жобаларды кәсіби басқаруда жобалар түсінігі белгіленген бюджет, уақыт пен сапа шеңберінде жаңа өнімді жасау немесе қызметті ұсыну жөніндегі мақсатты іс-шаралар кешенін жүзеге асыру үдерістерімен байланысып жатады. Осындай құжаттама топтамасын жобалау деп атайды. Батыста мұндай процесске дизайн термині қолданылады, ал жоба ұғымы одан да кең мағынаны білдіреді.
Жоба сөзінің тар мағынадағы ұғымы ресурстарды пайдаланудан белгілі бір пайда табуға бағытталған адам қызметінің кез келген түрі немесе жұмыстардың кешені деп түсіндіріледі. Жобаларға адамдардың банктерде еркін қаржысын орналастыру әрекетін, жаңа объектілердің құрылысы мен істегі объектілердің реконструкциясы, құнды қағаздарды сатып алу, сауда-делдалдық қызметті жатқызуға болады.
Жоба ұғымының кең шеңбердегі мағынасы да бар. Жоғары да келтірілген анықтамада оны іске асырудағы мақсаттар анық белгіленбеген. Қоғам мүшелері қолда бар шектеулі ресурстарды максималды тиімді қолдануға мүдделі екендігін ескеруі тиіс.
Ол уақытта әдебиетте жоба ұғымдары біртұтас белгілі анықтаулары болмады, сондықтан жобаларды басқаруда қолданылатыносы ұғымның кейбір анықтамаларын қарастырайық.
1. Вебстер сөздігі:
Жоба (ағыл.-Project)- бұл әлде бірденені ойластыратын, жоспарлайтын үлкен кәсіпорын.
2. Жобаларды басқару туралы білім басқармасы, PMI, США (A Guide to theProject Management Body of Knowledge, Project Management Institute, 2000):
Жоба - сирек кездесетін өнімді жасауы үшін арналған уақытша кәсіпорын.
3. Жобаныңменеджерлерінің Ағылшын Қауымдастығы:
Жоба - бұл уақыты бойынша шектеулі, нәтижесінің сапасы мен құнына қойылған талаптар жүйесінің кезеңдік өзгерісі.
4. DIN 69901 (Германия) келесі нормативті анықтаманы береді:
Жоба - мынандай бірнеше шарттарды қанағаттандырады, мысалы:
oo тапсырмалардың мақсаты;
oo уақыт, қаржы және де тағы да басқа шектеулер;
oo басқа амалдардан бөлінуі;
oo жоба құрудың спецификациясы.
5. Әлемдік банк:
Жоба түсінігі белгілі бір уақыт аралығында және орныққан бюджеттік тапсырмалармен тығыз бір бірімен байланысқан шаралардың нақты қойылған мақсатына жетуін білдіреді...
Осылайша, жоба ұғымының кең шеңбердегі талқылануына ұлттық экономиканың қарқынды дамуына септігін тигізетін және қоғамның әлеуметтік жағдайының жақсаруының жоғарғы деңгейде қарқындататын кез келген шара жатады.
Жобаның материалдық тиімділігі құндық бағалау жүргізуге болатын, жобаны іске асырудың нәтижесінде пайданы көбейтуді, компанияның пайдасын асыруды, шығындарды азайтып, өндіріс масштабын кеңейтуді, бәсекелесуге қабілетті өнімнің көлемін көбейтуді мақсат тұтады.
Жобаның материалдық емес тиімділігі тұрғылықты халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуды, қоғамдағы саяси тұрақтылықты қамтамасыз етуді, ақпараттық қызмет көрсетуді жақсартуды, жаңа технологияларды құруды, ғылымдағы жаңашылдықты қамтамасыз етуді, т.б. қарастырады.
Бағдарламаларды шартты түрде бөлуге болады:
Мультижобалар - жобалар немесе программалардың жиынтығы ауқымды өнеркәсіптер мен фирмаларда орындалады.
Мұндай бағдарламалар сыртқы ортаға динамикалық өзгерістерге ыңғайлы жаңа әлеуметтік - экономикалық шарттарда тиімді жұмыс істейтін пайдалы, бәсекеге түсе алатын, қаржысы орнықты және әлеуметтік сәтті фирмаларына өзгеруімен стратегиялық дамыған тұжырымдамадан және бағыттардан анықтаумен сабақтас.
Мұндай бағдарламалар, мысалы: бірнеше жобаларды орындау үшін фирмалық басқарудың жүйесін және тапсырма берушілердің оның өндірістік, қаржы, уақытша мүмкіндіктермен және талаптармен шектелген фирмаларға өндірістік бағдарламаларға және тапсырыстар жиынын орындау үшін жасайды.
Ірі ұйымдардың бағдарламаларына мыналарды кіргізсе болады:
oo Тығыз өзара байланысы және әр түрлі жобалардың түптеуі:
Экономикалық, әлеуметтік, ұйымдастыру және техникалық, ішкі жобаларға жататын инвестициялық және инновациялық;
oo Сыртқы нарық үшін ұйыммен іске асатын қызметтердің әр түрлі өнімдер ішкі және сыртқы жобалардың өзара байланысы.
Мұндай жобалардың жиынтықпен басқару тапсырма берушілердің ұйымы мен талаптардың есепке алуы, нақты мүмкіндіктері іске асуға тиісті және көпжобалаудың басқаруы арнайы әдістерді талап етеді.
Мегажобалар - орындаулар қорлармен және уақытпен, ортақ мақсатпен біріккен өзара байланысты жобалардың жиыны болатын нысаналы бағдарлама.
Мұндай бағдарламалар халықаралық, мемлекеттік, ұлттық, аймақтық, аралас бола алады.
Ереже бойынша, бағдарламалар басқаруларға жоғарғы деңгейлерде үйлестіріп жатыр : мемлекеттік (мемлекетаралық), республикалық, облыстық, муниципалдық және т.б.
Бағдарламалар макроэкономикалық сипат алады, халықтың түбегейлі бөлігі мұқият әзірлеудің және олардың жүзеге асыруында басқарудың арнайы әдістерін талап етіп жатыр. Для осуществления этих программ также требуется методология многопроектного управления. Бұл бағдарламалардың жүзеге асуы үшін көпжобалы басқарудың әдістемелігі қажет болады. Жобаны басқарудың негізгі мәселесі мегажобалардан бөлек қайталанбаушылық, тұрақсыздықпен және өңірлерде, елде экономикалық, әлеуметтік және саяси жағдайлардың дамытуымен қиын орындалады. Негізгі мәселесі алғашқы және негізгі шешімдер қабылдау барысында жобаны әзірлеу кезеңдерінде пайда болады [1].

1.2 Жобалар классификациясы және ерекшеліктері

Жобаның алуантүрлігі қосымша салалар бойынша айырмашылығы бола алады: пәндік обласпен, қаржы сұлбасымен, көлеммен, ұзақтығымен, қатысушылардың құрамымен, дәреженің күрделілігімен және т.б айырмашылықтары бола алады.
Жобаларды ыңғайлы түрде талдап әрі синтезделуі үшін әр түрлі негіздер бойынша классификацияланады.
Жоба классификация негіздері:
1. Жоба класы - құрамы мен құрылымы бойынша.
Моножоба - әр түрлі түрдің және масштабтың жеке жобасы.
Жеке техникалық, ұйымдастыру, экономикалық, әлеуметтік жобаларға қатысты бола алады.
Дәстүрді аймақтарда моножобалардың мәселелері мен тапсырмалары жеткілікті екені белгілі. Бұл жердегі есептер нақты анықталған және жоба басқаруын техникалық, ұйымдастыру жобаларын дәстүрлі әдіспен табысты игерілген.
Мультижоба - моножобалардан тұратын және де мультижобалардың басқаруын пайдалануды талап ететін жоба жиынтығы немесе бағдарлама.
Мегажоба - құрамына моно және мультижобалар кіретін, біртұтас аймақтың, салалардың және басқа білімдердің бағдарлама дамуы. Мәніне қарай экономикалық, әлеуметтік, техникалық немесе аралас болуы мүмкін.
2. Жобаның типі - жоба негізгі аймақ бойынша орындалады.
Әлеуметтік жоба. Осындай жобалардың жүзеге асуы келесі ерекшеліктермен көрсетіледі:
oo Жоба мақсаттарына жетіп қалған уақытта аралық нәтижелері табысы бойынша түзетуге тиісті, олардың сандық және сапалы бағасы қиындағаны айдан анық;
oo Алдын ала белгілі болатын жобаның мерзімдері мен ұзақтығы фактордың ықтималдылығына тәуелді;
oo Жобадағы ақшалай шығысы бюджеттің қаржы бөлуінен тәуелді болады;
oo Мүмкіндігінше қорлар бөлініп жатыр;
Әлеуметтік жобалар көп жерде белгісіздікке ие. Жобаның жетекшісіне уақытылы бітуіне арнайы әдіс қажет.
Экономикалық жоба. Экономикалық жобалар келесі ерекшеліктерге ие:
oo Жобаның мақсаты экономикалық көрсеткішті жақсарту, сондықтан оларды бағалау қиынға соғады; ең басты мақсаты алдын ала белгіленеді, бірақ шектеулі жобаның үдерісін жөндеу талап етіледі;
oo Жобаның мерзімі;
oo Жобаға қажет шектеулі қорлар беріледі;
oo Жобаның шығыны жоғардағы аталған шарттарға тәуелді.
Осы аталған шарттар, әлеуметтік жобалардың бастапқы игерілген жоспарға қиын орындалатындығын білдіреді.
Техникалық жоба. Техникалық жобалар келесі ерекшеліктерге ие:
oo Жобаның негізгі мақсаты айқын нақтылы, бірақ жеке мақсаттары ішінара нәтижелердің табысы бойынша анықталады;
oo Аяқталу мерзімі мен жобаның ұзақтығы нақтылы, бірақ жобадан алған аралық нәтижелерге және ортақ өрлеуге байланысты түзете алады;
oo Негізгі шектеулер (техникадан және жабдықтан) адамгершілік қорлардың және қуаттардың қолдану мүмкіндігімен байланысты.
Бұл жерде бар қуаттары жобаға кеткен шығысты және оның дайын болу мерзімін анықтайды.
Аралас жоба. Жоба астындағылар мен әр түрлі типті элементтерді қосатын күрделі жобалар.
3. Жоба түрі - жобаның аймақтық обласы бойынша:
oo Білім беру жобалары. Мұндай жобалардың ерекшеліктері ұйымдастыру жобаларымен сәйкес келеді.
oo Инвестициялық жоба ресурстардың негізгі қорларының көлемін арттыруға, олардың техникалық жаңаруына бағытталған. Рәсімдеу негізінде жобаны іске асыру барысында қоғамдық табысты пайдаланудың мақсатқа сәйкестігін дәлелдеуге қажетті қаржы-экономикалық, инженерлік-техникалық құжаттарды зерттеу мен талдау жатады. Көбінесе, инвестициялық жобалар ұзақ мерзімді болады.
oo Инновациялық жобалар. Инновациялық жобаларға басты мақсаты жаңа технологиялар мен басқада инновацияны ашу болып табылатын кез-келген типті жобалар жатады.
oo Коммерциялық жоба - бұл қоғам ресурстары тауар сауда-саттығы арқылы пайда табуға бағытталған жобалар. Коммерциялық жобалар, көбінесе, қысқа мерзімді болады.
Бұл жұмыс жобаны басқару саласындағы мамандарға, жаңадан бастап жүрген кеңесшілерге, басқарудың жоғарғы және орта буындарының жетекшілеріне, бәсекелесуге қабілетті өнімге бағытталған, қоғамның жаңа сапалы дамуын басқарудағы жобалық технологиялармен байланысты банктер, компаниялар мен кәсіпорындар жетекшілеріне арналған.
oo Біріккен жобалар.
4. Жобаның ұзақтығы - басталған сәттен жоба біткенге дейін:
oo Қысқа мерзімді (3 жылға дейін);
oo Орта мерзімді (3-тен 5 жылға дейін);
oo Ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары).
5. Жобаның күрделілігі:
oo Қарапайым;
oo Күрделі;
oo Өте күрделі.
6. Жобаның масштабы:
oo Ұсақ;
oo Орта;
oo Ауқымды;
oo Өте ауқымды.

Сурет 1.1 - Жобалар классификациясы

1.2 Жобаның өмірлік айналымы

Жобаның өмірлік айналымы (Project Life Cycle) - жобаның ретті фазаларының толық жиынтығы. Олардың аты мен саны жұмыс жасау технолоиясы мен ұйым жақтан бақылау қажеттілігінен анықталады.
Жоба фазасы (Project Phase) - жобаның логикалық өзара байланысқан, аяқталу процессінде негізгі нөтижелердің біреуіне жететін жұмыстарының жиыны.
Әрбір проект идеяның туындауынан бастап толық аяқталғанына дейін бірнеше тізбектелген өзінің даму фазаларынан өтеді. Жобаың даму фазаларының толық жиынтығы жобаның өмірлік айналымын құрады. Өмірлік айналымды - фазаларға, ал фазаларды - иерархиялық майда құрамдарға: стадиялар, этаптар және т.б. бөлу қабылданған.
Жобаның өмірлік айналымы уақыт бойынша өтеді. Оның басталуы және аяқталуы бар, осы уақыт аралығында қандай да бір күш жұмсалуын талап етеді. 2-суретте жобаның өмірлік айналым фазаларынан даму процесінің динамикасын сипаттайтын қарапайым уақыт-күш тәуелділігі көрсетілген.

Сурет 1.2 - Ұжым, жоба, өнімнің өмірлік айналымы

Суреттен көріп тұрғандай, жобаның өмірлік айналымы нөлдік мәннен басталады (жоба басы) және нөлдік мәннен аяқталады (жоба аяқталуы). Уақыт-күш қисық сызығы жоба дамуының қарапайым динамикасын көрсететін формада болады.
Бұл динамика жобаның өмірлік айналымының фазаларымен байланысты. Жалпы жағдайда, жоба 4 даму фазаларынан өтеді: концепция (бастапқы), өңдеу, іске асыру және аяқтау. Инвестициялық жобаның өмірлік айналымының жалпы схемасын 3-суреттен көруге болады.
Өмірлік айналым түсінігі жобаны басқару әдіснамасында қолданылатын орталық түсініктердің бірі болып табылады. Оның негізінде:
oo Жоба құрылымы құрылады және жоба жұмыстарының құрамы анықталады;
oo Бірінші ретте жоба орындалуына тартылатын қызметкерлер қамтылуы және шығын динамикасы анықталады;
oo Өмірлік айналым құрылымының негізінде жобаны өте жақсы басқару мен бақылауды қамтамасыз ету үшін жобаның негізгі этаптары немесе вехалары анықталады [2].

Сурет 1.3 - Инвестициялық жобаның өмірлік айналымы

Ұжым, жоба, өнімнің өмірлік айналымы.
Жоғарыда айтып өткендей, әрбір жобаның айналасы бар. Жақын айналасы ретінде, жоба ұжымның жұмыстық белсенділігінің өмірлік айналымының құрамдас бөлігі болып табылатын аналық ұжым болып табылады. Нарықта орын алатын ұжымның өмірлік айналымы ұсынатын өнімі мен қызметіне тікелей байланысты. Ұжымдарда жобалар туындаған мәселелерді шешу, компанияны және қоршаған ортаның өзгеруіне қызметінің адаптациясын дамыту мақсатында жүзеге асырылады. Жоба қандай да бір жаңа өнімнің немесе қызметтің пайда болуымен және осы мақсатта керекті өзгертулердің орындалуымен тығыз байланысты болуы мүмкін. Осылайша, жоба өнімнің өмірлік айналымымен де байланысты.
Бұл үш өмірлік айналымдар арасында нақты шекара мен байланыс бар. Бұл шекараларды құру қызмет ету сферасын, жобаны басқару құзіретін, жоба басшысы мен оның командасын анықтау үшін, сондай-ақ, нақты шекаралау және жалпы басқару, жобалық басқару, техникалық басқару арасындағы байланысты құру үшін өте маңызды. 1-кестеде ұжым қызметі, оның өнімі және жобаның өмірлік айналымдары арасындағы байланыс көрсетілген.

Кесте 1.1 - Ұжым қызметі, оның өнімі және жобаның өмірлік айналымдары арасындағы байланыс
Ұжымның өмірлік айналымы
Саясат
Даму
Концепция және жобаны өңдеу
Жобаны іске асыру және аяқтау
Өнімді шығару
Өнім бойынша иемденушіні анықтау
Ұжым иемденушісін анықтау

Өнімнің өмірлік айналымы

Концепция және жобаны өңдеу
Жобаны іске асыру және аяқтау
Өнімді шығару
Өнім бойынша иемденушіні анықтау

Жобаның өмірлік айналымы

Концепция және жобаны өңдеу
Жобаны іске асыру және аяқтау

Ұжым өмірінде жоба рөлін дұрыс анықтау тұрақты қызметкерлерді алу және олардың басшылықпен байланысын орнатуға, тиімді дайындықты ұйымдастыруға мүмкіндік береді [2].
Жоба фазалары.
Жоба фазасы жобаның өмірлік айналымының құрылымдық элементі болып табылады. Әрбір фазаның аяқталуы жобаның бір немесе бірнеше нәтижелеріне жетумен анықталады.
Фазалар санын, олардың құрамы, сондай-ақ, олардың ретін анықтайтын жалпы алынған әдіс жоқ және болуы мүмкін емес, себебі бұл қасиеттер нақты жобаға, орындалу шарттарына және негізгі қызметкерлердің тәжірибесіне байланысты. Алайда, жобаны дамыту процесстеріның мазмұны мен логикасы барлық жағдайларда бірдей [3].
Енді өмірлік айналымның 4 фазасының құрамы мен мазмұнын қарастырайық.
Концептуалды фаза. Бұл фазада бастысы - келесілерді қамтитын жоба концепцияларын дайындау:
oo Бастапқы және дәл сол кездегі мәліметтерді жинау (алдын-ала зерттеу);
oo Жоба қажеттілігін анықтау;
oo Инвестициялық ойды құру;
oo Талап жайлы декларация дайындау;
oo Жобаның өмір сүру қабілетін және қаржылай іске асырылуын бағалау;
oo Альтернативаларды анықтау және салыстырмалы бағалау;
oo Концептуалды ұсыныстарды, олардың апробациясы мен экспертизасын көрсету;
oo Концепцияны бекіту және келесі фаза жұмыстарын бастауға рұқсат алу.
Өңдеу фазасы. Бұл фазаның басты мағынасы - жоба-смета құжаттамасын дайындау:
oo Жобалауға тапсырма;
oo Технико-экономикалық негіздеуді әзірлеу (ТЭН);
oo ТЭН сараптама;
oo ТЭН бекіту;
oo Жоба-смета және жоба құжаттамасын дайындау;
oo Жоба-смета және жоба құжаттамасын сараптау;
oo Жоба-смета құжаттамасын бекіту.
Жобаны іске асыру фазасы. Бұл фазаның басты мағынасы оның атынан шығады - жобаның мақсатына жету барысындағы негізгі жұмыстарын орындау:
oo Толық жобалау және техникалық ерекшелік;
oo Жоба жұмыстарын материалды-техникалық қамту;
oo Жобада қарастырылған жұмыстарды орындау;
oo Жұмыстың аяқталуын құптау және келесі фаза жұмыстарын бастауға рұқсат алу.
Фазаны аяқтау немесе жобаны аяқтау. Бұл фазада жобаның соңғы мақсаттары орындалады, қорытындылау, шиеленістерді шешу және жобаны аяқтау. Бұл фазаның негізгі жұмыстарының мағынасы келесіде:
oo Жобаның қабылдау-тапсыру жұмыстары;
oo Жобаның соңғы өніміне пайдаланылмалы сынау;
oo Құрылып жатқан объектіні пайдалану үшін кадрлар дайындау;
oo Объектіні пайдалануға беру және құжаттаманы дайындау;
oo Жобаны аяқтау.
Осындай үлгілерді қолдану төмендегі жағдайларды анықтау және жасауға мүмкіндік берді:
oo жүйелі жіктелген білім арқылы жобаны басқару;
oo жүйені басқарудың жобалық кәсіби негіздері: глобаллизация, стандартизация, бейімделу және оқшаулану;
oo негізгі функциялық есептер шығару механизмі әртүрлі жүйені басқаруда жобалық бағдарлаған қызметті анықтайды;
oo жобаны басқарудың әдістері және міндеттерді шешуде негізгі үлгілер әзірлеу;
oo жобаны басқару мамандарын дайындауда біртұтас жүйелі білім, оқыту және сертификаттау негізі маңызды;
oo жобаны басқару мамандары үшін ортақ тіл және терминалогия мен практика;
Жүйені басқару үш негізгі жүйелік үлгі блоктан объекттердің субъекттердің жүйелі декомпозициялардың және басқару нысандары, жобаны басқарудың жүйелерінен тұрады.
Басқару нысандары. Басқару нысандарына:
oo Жүйелер;
oo Мекемелермен компаниялардағы, жобалар мен бағдарламалар топтамалары;
oo Бағдарламалар;
oo Жобалар;
oo Басқару нысанының маңызды кезеңдері: тұжырымдама, әзірлеме, іске асыру, аяқтау;
oo Жұмыс кешені және т.б;
Басқару субъектісі. Басқару субъектісіне жобаның іске асуында
басқару жүйесіне өзгеріс енгізу және шешім шығарудағы белсенді қатысушылар жатады.
Басқару субъектісіне жатады:
oo Жобаның негізгі қатысушылары:
oo Инвестор;
oo Тапсырыс беруші;
oo Генконтрактор;
oo Орындаушылар және басқалар.
oo Жобаны басқару командасы:
oo Жобаны басқарушы;
oo Жобаны басқарудың командасының мүшелері.
Жобаны іске асырудың басқару жүйесі. Жобаны басқару шешімдеріне басқару субъектілері арқылы әсер ету.
Жобаны басқарудың негізгі классификациялық шешімдеріне жатады:
oo Басқару жүйесінің кезендерінің құрамы:
oo Басқару тұжырымдамасы,
oo Жоба жұмысын жоспарлау,
oo Жоба жұмысының орындалуын ұйымдастыру және бақылау,
oo Жоба жұмысын талдау және реттеу,
oo Жобаны және оның бөліктерін жабу;
oo Басқарудың функцияоналдық аймақтары:
oo Жобаны жекелей аймақтық басқару,
oo Жобаны уақытша параметр бойынша басқару,
oo Құны мен басқару,
oo Сапасымен басқару,
oo Тәуекелмен басқару,
oo Қызметшілермен басқару,
oo Коммуникациямен басқару,
oo Шарттармен басқару,
oo Өзгерістермен басқару,
oo Тағы басқалар;
Пәндік саланы басқару - қызметтің маңызды түрі. Басқаруға қатыстылар:
oo уақыт (бекітілген мерзімде жобаны орындауды қамтамасыз ететін іс-шараларды және операциялардың құрамы мен олардың өзара байланысын, операциялардың ұзақтығының бағасын, күнтізбелік кестені құру мен оны басқаруды анықтайды),
oo құн (жоба бюджетін бекітуді қанағаттандыруға қажетті үдерістерді сипаттайды),
oo сапа (жоба мақсатын қанағатандыруға бағытталған іс-шаралардың мазмұнын береді),
oo қызметкер (адамдардың қызметін қолдану үдерістерін сипаттайды),
oo тәуекелдік (тәуекелдікке идентификация, талдау жасау және оны тану үдерістерін сипаттайды ),
oo ақпараттық байланыс және т.б.
Басқарудың уақытша кезеңдеріне - жобаны басқарудың шешімдерін талдауда иерархиялық уақытша кезеңде әртүрлі объектілер мен субъектілер басқару жатады:
oo Стратегиялық деңгей жобаның ең негізгі жүйесін қамтиды;
oo Басқарудың жылдық деңгейі - бір жыл ішіндегі жоспарланған жұмыстардың атқарылуын талдайжы;
oo Басқарудың кварталды деңгейі - квартал ішіндегі ішіндегі жоспарланған жұмыстардың атқарылуын талдайжы;
oo Басқарудың жедел деңгейі - бір ай, он күндік, апта, тәулік, ауысымдағы жоспарланған жұмыстардың атқарылуын талдайжы [1].

1.3 Жобаны басқару

Жобаны басқару (ProjectManagement) дегеніміз - жобаны іске асыруда әртүрлі тәсілдер, әдістер және құралдармен технологияларды қолдана отырып жоба қатысушылары күткендей жетістікке жету.
Көп жағдайда жобаны басқаруда жетістікке жету үшін кесіби шығармашылық қызмет көрсетуге бағдарлау арқылы іске асыруға болады.
Табысты басқару үшін жобаның келесі негізгі аспектілері қаралады:
oo Мақсаттар және нәтижелер;
oo Жұмыстың орындалу мерзімі;
oo Жұмыстың құны;
oo Жұмыстың сапасы;
oo Тәуекел мүмкіндігі;
oo Орындаушыларды жұмыспен қамтамасыз ету;
oo Қорлармен қамтамасыз ету;
oo Коммуникация;
oo Жобадағы қажетті өзгерістер.
Аталған аспектілерге жобаны басқарудың қызметтік бөлімдері сай келеді:
oo Жекелей басқару аймағы;
oo Уақытша деңгейлер бойынша басқару;
oo Жобаның құндылық деңгейі бойынша басқару;
oo Жұмыс сапасы бойынша басқару;
oo Тәуекел арқылы басқару;
oo Жұмысшылармен басқару;
oo Шарттармен басқару;
oo Коммуникациялармен басқару;
oo Жобадағы өзгерістер арқылы басқару.
Жобаның әрбір қызметтік бөлімі келесі қызметтер арқылы басқарылады.
1. Басқару тұжырымдамасы - жобаны басқарудың стратегиясы және негізгі міндеттерімен мақсатын анықтайтын құжаттар жинағы.
2. Жоспарлау - қандай жағдай болмасын жобадағы алға қойған мақсаттарға жету үшін жобаның әрбір кезеңіндегі іс - әрекеттерді анықтау.
Жобаны жоспарлауда төмендегі қызметтерге сүйену керек:
oo Мақсаттылық. Жоспарлау бүтін иерархиялық тізбекте жобаның негізгі мақсаты олардың орындауын анықтаумен жеке шараларға, жұмыстардың шешімін анықтау.
oo Жинақтылық. Жобаның мақсатымен нәтижесіне жету үшін ғылыми, жобалық, ұйымдастырушылық, өндірістік және басқада іс шаралардың нәтижесін қамту.
oo Жүйелілік. Жобаға қоршаған орта әсерін ескере отырып жүйелеу. Жобаның ішінде және сыртында өзара байланыстарды анықтаумен, есепке алумен тұтастай жүйе ретінде қарау.
oo Икемділік. Жүйенің әртүрлі өзгерістерді ескеру, сыртқы орта мен оның зардаптарының алдын ала болжау қабілеттілігі. Ол үшін ұсынылған шешімдерге жету үшін қолданушыға технологиялық, ұйымдастыру және экономиялық жағдайлар, әртүрлі өлшемдер, шектеулер, басымдылықтар ұсына отырып, талдау түрінде және әртүрлі нұсқаларын ұсыну.
oo Ұтымдылық. Таңдалған деңгейлер бойынша жүйені ұтымды және жақсы қолайлы жоспарлар ұсыну. Бұған экономика математикалық әдістерді қолдану арқылы жетуге болады
oo Бейімделгіштік. Тиімді жоспарлау арқылы ұйымдастыру мәселелерін есепке алу. Жоспар құру жүйесінде басшылықпен бірлесе отырып әртүрлә талаптарды есепке алуға мүмкіндік береді.
oo Қайшылықсыздық. Жоспарлы шешім шығаруда өзара байланыс және тұғырлықпен қамтамасыз ету.
oo Үздіксіздік. Жоспарлы шешім негізгі қажеттілігіне барлау мен бақылауды қамтиды.
oo Тұрақтылық. Жобаның негізгі мақсаты шектеулерінің өзгеріссіздігін, жүйенің тиімділігі мен бейімделгіштігін қамтиды.
Жобаның әрбір деңгейінде орындалған жұмысты ұйымдастыру мен бақылау - жобадағы жұмыс пен бақылауды орындалуын іске асыруды ұйымдастыру.
Жобаның әрбір деңгейінде орындалған әрбір жұмысты талдау мен реттеу - нақты істелген жұмыс пен жоспарланған жұмысты салыстыру, ауытқуларға талдау жасау, алтернативті және қабылданған мүмкіндіктерді бағалау, қажет болған жағдайда жағымсыз ауытқуларды жою үшін түзетулер енгізу.
Жобаны тұтастай және әрбір деңгейін жабу. Атқарылған жұмыстың қорытынды есебі, даулы жағдайларды шешу, әдістерді талдау, жоба іс құжаттарын мұрағатқа дайындау.
Жобалы-бағдарлы басқару
Жобалы-бағдарлы басқару(ManagementbyProjects) - ұжым мен кәсіпорын шеңберінде жекелей алынған тапсырыстармен тапсырмалар жеке жоба ретінде қарала отырып жобаны басқарудың тәсілдерімен әдістерән қолдана отырып басқару түрі.
Жобалы-бағдарлы басқару негізі мекеменің үздіксіз орындалатын көптеген жобаларының орталық тұжырымдамасымен іске асады.
Жобалық-бағдарлаған басқару мекемесінде жоба басшысы жобаға қатысты жұмыстармен қызметкерлерді таңдауда барлық қызметтер өз құзыретінде.
Жобалық-бағдарлаған ұйымдар параллель орындалу және біте алатын жеке жобаларға жиындар орындаулар түрінде бәрінен бұрын өзіндік өндірістік есептерді жүзеге асырып жатыр, серіктестік қорлар қолдануы бойынша қақтығыс жағдайларын құруы арқылы. Серіктестіктер қорларыны жобаның, тиімді қолдануының жиындары жоспарлаулар қажеттілігі күрделі шарттарда ұйымдар қамтамасыз етіп жатыр және оның үздіксіз дамытуда.
Жобалық-бағдарлаған басқару иілгіштік және динамикалық серіктестіктер ұлғайып жатыр, функционалдық жетекшілердің жауапкершілік орталықтары және ұйымдастыру өзгерістерге серіктестіктер дайындығы қамтамасыз етуде.
Жобалық басқару - дамудағы нақты сапалы қарқынды қадам. Бұған қалай қол жеткізуге болады? Ұйымның жоғарғы буыны мен ұйымдастырушылар арасындағы өкілеттілікті нақтылап бөлу керек; бизнес процестерді жеке жобаларға бөлу, жаңа жобаларды құру; стратегиялық жоспарлау қажет. Жобаны ұйыдастыру жұмыстары қызметкерлердің жаңа мүмкіндіктері мен таланттарын ашады, оларға жауапкершілігін, ынтасы мен өзіндік бастамасын, жобаны басқаруда жетекшілік қабілеттерін көрсетуге мүмкіндік береді. Одан басқа жобаларды ұйымдастыру әдістемесіндегі танымдар тек корпоративті ғана емес, жеке жобаларды басқару дағдыларын тануға да жағдай туғызады.
Нарықтық экономика жағдайында біз нарықтық категориялармен ойлана бастаймыз, басқару мәселесін зерттеп тану мақсатын қоямыз, қолда бар шектеулі ресурстарды қалайша нәтижелі және тиімді пайдаланып, үстеме табысты табуға болады деген сұрақтарға жауап іздейміз. Бұл мақсат біздің мінез-құлықтарымызды ұтымдылыққа баулып, ресурстарды пайдаланудың альтернативті тәсілдерін іздестіруге итермелейді. Мұндай тәсіл нақтылы бір жобалардың іске асырылуымен байланысты.

2 Жобада қызметкерлерді басқару

Жобаның қызметкерлерін басқару (Project Human Resour - ce Management) -- жобаға қатыстырылған қызметкерлерді барынша тиімді пайдалану үшін қажетті мәселелер мен процедураларды қамтитын жобаны басқару бөлімі. Ол келесілерден тұрады: ұйымдық жоспарлау, қызметкерлерді таңдау, команда құру және дамыту. Жобаны орындау үшін оның өмірлік айналымы барысында әртүрлі квалификациядағы мамандар қатыстырылады. Ол қызметкерлердің саны жобаның өмірі барысында өзгеріске ұшырап отырады. Қызметкерлерді басқару жоба мақсаттарына жету үшін еңбек қорларын тиімді пайдалануға бағытталуы қажет. Ол келесі сатылардан тұрады:
oo Жобадағы қызметкерлерді басқару концепциясы;
oo Ұйымдық жоспарлау;
oo Қызметкерлерді таңдау мен команда құру;
oo Қызметтерді талдау және команданы дамыту;
oo Жобадағы қызметкерлерді басқаруды аяқтау [4].

2.1 Жобадағы қызметкерлерді басқару концепциясы

Жобадағы қызметкерлерді басқару концепциясы келесі негізгі бөлімдерден тұрады:
oo Қызметкерлерді басқару стратегиясы. Мұнда қызметкерлерді басқару политикасы анықталады және келісіледі, қызметкерлерді басқарудың негізгі мақсаттары мен мәселелері айқындалады, жобаның қызметкерлеріне қойылатын талаптары өңделеді, еңбек қорлары бойыша шектеулер анықталады.
oo Жобаның еңбек қорларына қажеттілігін анықтау. Мұнда жоба командасының негізгі функциялары мен құрылымы, команданың негізгі мүшелерінің жобада қатысу ұзақтығы анықталады.
oo Жобаны керекті мамандармен қамтамасыз ету мүмкіндіктерін талдау. Жобаны керекті мамандармен қамтамасыз ету мүмкіндіктерін талдау жүргізіледі.
oo Қызметкерлерді басқару жүйесіне қойылатын негізгі талаптар. Мұнда қызметкерлерді басқару жүйесіне қойылатын негізгі талаптар анықталады.
oo Концепцияны қарастыру және бекіту.

2.2 Ұйымдық жоспарлар

Еңбек қорларын жоспарлау қызметкерлерді барынша тиімді пайдалануды қамтамасыз ету үшін керекті процедуралардан тұрады. Адамдық қор деген ұғым біздің жағдайда жобаның барлық қатысушыларын құрайды - демеуші, тапсырыс беруші, жеке салымшылар және т.б. Жобадағы ұйымдық жоспарлар келесі негізгі қадамдардан тұрады:
oo Ұйымдық жоспарлау әдістері мен тәсілдерін таңдау;
oo Жобаның ішкі қызметкерлерін анықтау;
oo Жобаны және оның элементтерін құру барысында қызметкерге қажеттілік графигін анықтау;
oo Команданың кәсіптік-білікті құрамын анықтау;
oo Жоба қызметкерлеріне рольдер мен жауапкершіліктерді бөлу;
oo Қызметкерлерді басқару жоспарын жасау.
Ұйымдық жоспарлау міндетінің қойылуы 2.1-кестеде көрсетілген.

Кесте 2.1- Ұйымдық жоспарлау міндетінің қойылуы

Берілген:
Қызметкерлерді басқару концепциясы;
Жоба жұмыстарының түрлері мен мінездемелері;
Жоба жұмыстарының орындалуының күнтізбелік жоспары;
Ішкі қызметкерлер және олармен әрекеттесу.

Талап етіледі:
Команданың кәсіптік-білікті құрамын анықтау;
Жобаның ұйымдық құрылымын дайындау.
Мәселені шешу үшін қолданылатын әдістер мен тәсілдер:
1. Ұйымдық модельдеу әдістері.
2. Рольдер мен жауапкершіліктерді анықтау.
3. Қызметкерлерге қажеттілік графигін анықтау.
4. Типтік модельдер.

Ұйымдық жоспарлау кезінде қолданылатын ақпарат
Жоба жұмыстарының түрлері мен мінездемелері. Жобада орындалатын жұмыс түрлерінің тізімі. Жобаның құрылымдық декомпозициясы негізінде анықталады.
Жоба жұмыстарының орындалуының күнтізбелік жоспары. Нақты маман иелеріне қажеттілікті анықтау үшін қажет.
Ішкі қызметкерлер және олармен әрекеттесу. Жобадағы байланыстар келесідей бөлінеді:
oo Ұйымдар арасындағы байланыс;
oo Әртүрлі қызметкерлер арасындағы жеке байланыс.
Байланыстар жоба масштабы мен типіне қарай жай немесе күрделі, формальді ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.