Интеграциялық процестердің қаржылық аспектілері

Интеграция – латын сөзі. Қазақша түсінікте бірігу, толықтыру сынды мағынаға саяды. Ал енді осы тарих өткелдерінде ынтымақтаса, қоғамдаса, бірін-бірі толықтыру мақсатында тұтастай елдердің бірігуі ешқашан тым ұзақ мерзімді құрап көрмепті. Егер ойша шолсақ, біріге қимылдау көбіне-көп ортақ жауға қарсы соғыстардағы әскери одақ шеңберінен аса алмаған екен. Интеграция терминінің саяси, экономикалық негіздері туралы алғашқы ойларды айналымға енгізген ғалымдардың қатарына Р.Шмед, Х.Кельзен, Д.Шиндлер сынды неміс ғалымдарын жатқызуға болады. БЕНИЛЮКС. Жалпы, адамзат баласының бірігуге ұмтылысы оның есеюіне қатысты десе болғандай. Қоғам неғұрлым жетілген сайын әрі ғылыми-техникалық жетістіктердің адымы аршындаған сайын арадағы байланыстар да қарқын ала түседі. Ол, тіптен қолдан тоқтатамын десеңіз де өздігімен жүріп, егер оны реттеп отырмасаңыз жабайы қалыпта да дами беретінін уақыт көрсеткен.
Ал экономикалық мақсаттарда бірігудің алғашқы қадамдарының мысалына Бенилюкс елдерінің (Бельгия, Нидерланд, Люксембург мемлекеттерінің алғашқы буындарынан алынған сөз, 1921 жылдың 21 шілдесінде өмірге келген одағын жатқызуға болады. Үш елдің бұлайша бірігуінің бірнеше ортақ астары болатын.
Біріншіден, үшеуі де консти¬туциялық монархиялы мемлекет, яғни корольдік, екіншіден, бір кездері бұлар Бургунд герцогтігінің құрамында болған, үшіншіден, орта ғасырлардан бері жалғасып келе жатқан экономикалық, оның ішінде, әсіресе, сауда бойынша тереңде жатқан байланыс¬тар мен үш корольдік үндессек Еуропадағы саясатқа әсер етуде ықпалымыз күшейеді деген түсініктің өз әсерін тигізгені анық. Араларындағы кеден салықтарын алып тастап, ортақ кедендік тариф қойып, экономикалық мақсатта біріккен бұл одақтың адымы екінші дүниежүзілік соғыс басталғанда тым қысқарып кеткен еді.
Жалпы алғанда, кәрі құрлықта интеграциялық үдерістерге ұмтылу бірінші дүниежүзілік соғыстан соң байқалғанымен, оның нақтылануы екінші дүниежүзілік соғыстан кейін жүре бастады. 1950 жылы Франция Сыртқы істер министрі Роберт Шуман Еуропада көмір және болат одағын құру туралы декларациясын жария етті. Осыдан бастау алып, 1951 жылы Италия, Франция, Германия Федеративтік Республикасы мен Бенилюкс елдерін біріктірген Еуропалық көмір және болат бірлестігі дүниеге келген. Ал арада 6 жыл өткен соң аталған елдер Еуропалық эконо¬микалық қауымдастықты, яғни «ортақ нарықты» өмірге әкелді. Біршама жылдан кейін бұл қауымдастыққа Ұлыбритания, Дания, Ирландия, Грекия, Порту-галия, Испания, Австрия, Швеция, Финляндия тартылып, оның соңы 1992 жылдан Еуропалық одаққа ұласқан. Игі ниет, оң бастама болға¬ны¬мен де Бенилюкстің толық интеграцияға қол жеткізуі оңайлық¬пен келген жоқ. Тек 1974 жылдың 1 қаңтарында барып қана арадағы тауар, капитал айналымы мен қызмет көрсету нағыз еркін қалыпқа түскен. 1958 жылғы Бенилюкс елдерінің Экономикалық одағына қол қойған жоғары мәртебелілер – Бельгия королі Бодуэн I, Люк¬сем¬бургтің ұлы герцогинясы Шарлотта және Нидерланд патшайымы Юлиана одақтың басты мақсаттарын нақты көрсеткен. Онда еркін тауар айналымы мен азаматтардың бір елден бір елге еш кедергісіз, визасыз өтуі, қызмет түрлерін көрсету, капиталдың еркін айналымда жүруі, экономикалық-қаржылық кедергілердің болмауы, адамдардың жұмысқа тұрып, әлеуметтік сақтандыру жүйесінің қызметін қай елде де еркін пайдалануы, салық заңдылықтарында айырмалардың болмауы сынды жеке тұлғаларға қатысты көптеген жеңілдіктермен қатар, мемлекетте экономика, қаржы және әлеуметтік саясат жүргізуді үйлестіру, үш елге бірдей сыртқы сауда және сырт¬қы экономикалық саясат жүр-гізумен өзге елдерге қатысты бірың¬ғай кеден салығын салу сынды реттеулер жүзеге асырылды. Бұл мақсаттардың толығымен жүзеге асырылып қана қоймай, күні бүгінге дейін өзінің бастапқы маңызын жоймай отырғанын айта кету ләзім.