Темекі шегу Қазақстандағы әлеуметтік проблема ретінде

Өмір стилін, өмір жағдайы мен денсаулықты зерттеуде темекі шегу сияқты зерттеу пәні негізгілердің бірі болып табылады. Ол белгілі бір деңгейде өмір стилін анықтайды. Темекі жарнамасының нәтижесінде ұзақ уақыт бойы бұқаралық санада темекі шегушінің бейнесі, қандай да бір марка мен темекі шегуге тән ерекше құндылықтарды таратушы ретінде қалыптасты. Бірақ 2002 жылдан бастап Қазақстанда осы жаман әдетті жою үшін халық арасында мақсатты жоспарлы жұмыс басталды. «Халықтың денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Қазақстан Республикасының Кодексі» қабылданды. 2002 жылы «Темекі шегушіліктің алдын алу және оны шектеу туралы» заң қабылданды, 2007 жылы бұл заңға өзгерістер енгізілді, 2009 жылы «Қоғамдық орындарда темекі шегуге тыйым салу туралы» заң қабылданды 1, 2, 3]. Темекі шегудің денсаулыққа негативті әсері бұрыннан белгілі, сондай-ақ темекі шегудің ең ауыр салдары адамның тыныс салу жүйесі аурулары- өкпе обырының, өкпе ауруының созылмалы обструктивті түрінің күрт өсуіне әкеледі және темекі адамдардың репродуктивтік денсаулығына, әсіресе әйелдер денсаулығына кері әсер етеді. Сондай-ақ темекі шегу әдеті- шығынды талап етеді, темекі шегушілер оны қанағаттандыру үшін көп қаржы жұмсайды.
Бұл проблеманы зерттеуде әртүрлі демографиялық топтарда ересек халықтың арасында темекі шегудің таралуы, темекі шегудің қарқындылығы мен өкпе обырымен ауыру тәуекелділігі тұрғысынан темекі шегудің ұзақтығы сипаттамалары, темекі сатып алуға жұмсалатын шығын және халықтың темекі шегуге қатынасы мәселелері көтерілді. Зерттеуді ҚПЗО компаниясы (Қоғамдық пікірді зерттеу орталығы) Еуропалық Одақтың грантымен HITT жобасының аясында жүргізді. Халықты сұрау 2010 жылдың сәуір-мамыр айларында өткізілді, жеке стандартталған сұхбат әдісімен 18 және одан жоғары жастағы 1800 респондент сұралды, іріктеу Қазақстанның халқын аймақтар мен қоныстану типіне байланысты бөлуге репрезентталды, үй шаруашылығын таңдау үшін бағдарлы іріктеу қолданылды, үй шаруашылығындағы респонденттер жақын арадағы туған күн әдісі негізінде таңдалып алынды.
Салыстыру үшін ҚПЗО компаниясының 2001 жылы LLH жобасының (Еуропалық Одақтың гранты) аясында жүргізілген зерттеу нәтижелері алынды.

1. КОДЕКС РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН О ЗДОРОВЬЕ НАРОДА И СИСТЕМЕ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ (с изменениями и дополнениями по состоянию на 19.01.2011 г.) http://www.zakon.kz/zdorov_kodex.html
2. Закон Республики Казахстан О профилактике и ограничении табакокурения от 10 июля 2002 года N 340, Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2002 г., N 16, ст. 149. Дополнения внесены в
3. Қоғамдық орындарда темекі шегуге тыйым салу туралы Қазақстан Республикасының Заңы http://www.zakon.kz
4. Р.Б. Салтман и Дж. Фигейрас Реформы системы здравоохранения в Европе. Анализ современных стратегий: Пер. с англ. – М.: ГЭОТАР МЕДИЦИНА, 2000
5. Б. Жусупов, Г.Алимбекова Курение как социальная проблема в Казахстане. Из сб. Образ жизни и здоровье населения новых независимых государств (отв.ред. Х.Хаерпфер, Д.Ротман, С. Туманов – Мн..:2003, - 308 с.) с.187-194
6. Рекомендации по мониторингу табачной эпидемии и борьбе с ней – Всемирная Организация Здравоохранения, Женева, 1999. – 258 с. с.141
7. И.А.Баранова. Проблемы диагностики, оценки тяжести и лечения ХОБЛ, Ж-л "Медицинский Совет" №11-12, 2008
8. Қазақстан Республикасының денсаулық сақтауды дамытудың 2011 – 2015 жылдарға арналған «Салауатты Қазақстан» Мемлекеттік бағдарламасы, http://www.mz.gov.kz
9. Джеймс Ф. Энджел и др. Поведение потребителей / Питер. – Санкт-Петербург, 1998, с. 321