Саяси модернизация
Бүгінгі таңда кешегі кеңес елдеріндегі тоталитарлық саяси жүйенің күллі көкке ұшқаны, әрі жүйелік өзгерісінің өзіндік логикалық шебіне жеткендігі айқын көрініп отыр.
Әртүрлі қоғамдық бағыттылық пен әлеуіметтік және саяси лектегі жүйеге негізделген оқиғаларды қандай да бір концептуалды әдісемелік сызбалар немесе себеп-салдарлық байланыс деңгейінде қарастырып түсіндіру мүмкін емес.
Қазіргі саяси модернизацияның мәнін тек пәнаралық құралға арналған кірігуші зерттеу бағдарламалары негізінде ірі сараптамалық сызбалар мен жетістіктерді игеруді Тарту тұрғысында түсіндіруге болады. Модернизация мәселесінің күрделілігі мен әрқырлылығының ескере отырып, кірігу теориясының модернизацияланған демократияға өтуін және оның консолидацясын құру қажет. Мұндай ұзақ құрылымдық процесс бірнеше күрмеуі күрделі мәселелерді туындатады:
- модернизация және оны жүзеге асыру процессінде негізінен жүгінетін бағыттар, үлгілер және басқару принциптері қандай болу керек?
- модернизация процесі барысында теориялық мәнге мемлекеттің қатысу деңгейінің сәйкестігі қаншалықты және либералды нарықтық экономикасы бар плюралистік қоғамдағы өзін өзі басқару мен ұйымдастыру деңгейі бұл процессте 0аншалықты автономды болып отыр?
Формациялық, өркениетті және жахандық сараптама сызбалар негізіндегі бағам көрсетіп отырғандай бұл аталмыш мәселелер тек теориялық тұрғыда анна емес, сонымен қатар саяси жоспарда да күрделілік танытып отыр. Ал бұл жағдай тәжірибеде өтпелі қоғамда демократияландыруда мемлекеттік саясатты белгілі бір импровизацияға ие болуымен сипатталады.
Әртүрлі қоғамдық бағыттылық пен әлеуіметтік және саяси лектегі жүйеге негізделген оқиғаларды қандай да бір концептуалды әдісемелік сызбалар немесе себеп-салдарлық байланыс деңгейінде қарастырып түсіндіру мүмкін емес.
Қазіргі саяси модернизацияның мәнін тек пәнаралық құралға арналған кірігуші зерттеу бағдарламалары негізінде ірі сараптамалық сызбалар мен жетістіктерді игеруді Тарту тұрғысында түсіндіруге болады. Модернизация мәселесінің күрделілігі мен әрқырлылығының ескере отырып, кірігу теориясының модернизацияланған демократияға өтуін және оның консолидацясын құру қажет. Мұндай ұзақ құрылымдық процесс бірнеше күрмеуі күрделі мәселелерді туындатады:
- модернизация және оны жүзеге асыру процессінде негізінен жүгінетін бағыттар, үлгілер және басқару принциптері қандай болу керек?
- модернизация процесі барысында теориялық мәнге мемлекеттің қатысу деңгейінің сәйкестігі қаншалықты және либералды нарықтық экономикасы бар плюралистік қоғамдағы өзін өзі басқару мен ұйымдастыру деңгейі бұл процессте 0аншалықты автономды болып отыр?
Формациялық, өркениетті және жахандық сараптама сызбалар негізіндегі бағам көрсетіп отырғандай бұл аталмыш мәселелер тек теориялық тұрғыда анна емес, сонымен қатар саяси жоспарда да күрделілік танытып отыр. Ал бұл жағдай тәжірибеде өтпелі қоғамда демократияландыруда мемлекеттік саясатты белгілі бір импровизацияға ие болуымен сипатталады.
1. Казақстан Республикасының Констиутциясы. Алматы, 1998ж.
2. Ашитов З.О. Қазақстан Республикасының құқық негіздері: Оқу құралы.: Жеті жарғы, 2003.- 296 б.
3. Д.А.Булгакова. Мемлекет және құқық теориясы. Оқу құралы.-Алматы: Заң әдебиеті. 2004.
4. Қ.Д.Жоламан. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, ҚазМЗУ –дың баспа- полиграфия орталығы.-1999
5. Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері: Оқулық. -Алматы, 2003.- 692 б
6. Сапарғалиев Ғ. Мемлекет және құқық теориясы: Оқу құралы.- Алматы: Жеті жарғы., 1997.- 96 бет
2. Ашитов З.О. Қазақстан Республикасының құқық негіздері: Оқу құралы.: Жеті жарғы, 2003.- 296 б.
3. Д.А.Булгакова. Мемлекет және құқық теориясы. Оқу құралы.-Алматы: Заң әдебиеті. 2004.
4. Қ.Д.Жоламан. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, ҚазМЗУ –дың баспа- полиграфия орталығы.-1999
5. Қазақстан Республикасының мемлекеті мен құқығының негіздері: Оқулық. -Алматы, 2003.- 692 б
6. Сапарғалиев Ғ. Мемлекет және құқық теориясы: Оқу құралы.- Алматы: Жеті жарғы., 1997.- 96 бет
САЯСИ МОДЕРНИЗАЦИЯ
Саяси модернизация түсінігі мен мәні.
Бүгінгі таңда кешегі кеңес елдеріндегі тоталитарлық саяси жүйенің күллі көкке ұшқаны, әрі жүйелік өзгерісінің өзіндік логикалық шебіне жеткендігі айқын көрініп отыр.
Әртүрлі қоғамдық бағыттылық пен әлеуіметтік және саяси лектегі жүйеге негізделген оқиғаларды қандай да бір концептуалды әдісемелік сызбалар немесе себеп-салдарлық байланыс деңгейінде қарастырып түсіндіру мүмкін емес.
Қазіргі саяси модернизацияның мәнін тек пәнаралық құралға арналған кірігуші зерттеу бағдарламалары негізінде ірі сараптамалық сызбалар мен жетістіктерді игеруді Тарту тұрғысында түсіндіруге болады. Модернизация мәселесінің күрделілігі мен әрқырлылығының ескере отырып, кірігу теориясының модернизацияланған демократияға өтуін және оның консолидацясын құру қажет. Мұндай ұзақ құрылымдық процесс бірнеше күрмеуі күрделі мәселелерді туындатады:
- модернизация және оны жүзеге асыру процессінде негізінен жүгінетін бағыттар, үлгілер және басқару принциптері қандай болу керек?
- модернизация процесі барысында теориялық мәнге мемлекеттің қатысу деңгейінің сәйкестігі қаншалықты және либералды нарықтық экономикасы бар плюралистік қоғамдағы өзін өзі басқару мен ұйымдастыру деңгейі бұл процессте 0аншалықты автономды болып отыр?
Формациялық, өркениетті және жахандық сараптама сызбалар негізіндегі бағам көрсетіп отырғандай бұл аталмыш мәселелер тек теориялық тұрғыда анна емес, сонымен қатар саяси жоспарда да күрделілік танытып отыр. Ал бұл жағдай тәжірибеде өтпелі қоғамда демократияландыруда мемлекеттік саясатты белгілі бір импровизацияға ие болуымен сипатталады.
Әлеуметтік саяси ғылымдарда қабылданданғандай өтпелі қоғамға жағдайлар дәстүрлі қоғамнан қазіргі батыстық қоғамға өтуі мінездейтін модернизация теориясының бастысы болып табылады.
Модернизация парадигмасы өзіне бірнеше аксиоманы жұптастырады. Біріншіден, басты қоғамның даму заңдылықтары деп күнделікте өмірде болып жатқан өзгерістер және әлеуіметтік, саяси, экономикалық қиындықтар және мәдени құрылымдар мен оның функцияларының қоғамдық рационалды сұраныстар мен пайдалы мүддеге сай функциялануындағы сәйкестігін тану.
Екіншіден, өтпелі қоғам - ол мынандай жетістіктерге ұмтылатын қоғам:
- жоғары деңгейдегі индустриализация;
- жоғары валдық ішкі өнімдер мен энергрияның органиқалық емес көзгерін кеңінен қолдануда тұрақты экономикалық даму;
- қоғамдық процесс мақсатында ғылыми-техникалық жетістіктерді қолдану;
- халықтың жоғары және сапалы тұрғыды өмір сүру деңгейін арттыру;
- өндіріс, ғылым және тұтынушы салаларымен байланысты аймақтың жоғары мобилді кәсіби - салалық құрылымдарын барынша өркендету;
- әлеуіметтік стратификация жүйесіндегі орта класқа ерекше көңіл бөлу және т.б.
үшіншіден, модернизация - бұл қоғамдық өмірдегі баолық салаларындағы сәйкес өзгерістердің қажеттігін және психологиялық бағыттағы түрленудің кешенді процесі.
Төртіншіден, демократиялық модернизацияның феномені - жаңару механизмінін игеру және саяси қызмет технологиясының өзгеруі, сонымен қатар саяси мақсат, доктрина, крнцепция, бағдарлама және жобасы болып табылады.
Бұл орайда көптеген зерттеушілердің пірімен санасуға тура келеді. Сонымен демократиялық модернизация - бұл саясатта өзгерістер мен иновацияларды қабылдауға бейім, саясаттың бейімделгіш қасиетін арттыратын, уақыт талабына үн қатуға даяр, әрі нәтижесінде қоғамның саяси тұрақтылығына қол жеткізетін процесс. Осы тұрғыда демократиялық модернизация - өркендеудің терең қайнар бұлағы және саясаттың жаңаруы.
Ақыры бесіншіден, модернизация процесі қоғамның нақты бір саяси жүйесіндегі демократияларындыру процесі мен демократиялық модернизацияны ысырып тастай алмайды. ХХ ғасырдың әлемдік тәжірибесі көрсетіп отырғандай, әлеуіметтік-саяси модернизацияның нәтижесі құрылым жағынан батыстық демократияға жақын, тек демократиялық саяси жүйе болып та табылмайды.
Сонымен қатар саясаттануда сипат алып жүрген модернизацияның демократиялық пішіні тарихи эволюция түріндегі адекватты пішіні болып табылады деген пікірмен де келісуге болады.
Модернизация процесі барысында саяси партиялардың және өзге де азаматтық қоғамда туындайтын құрылымдардың институтциялануымен байланысты саяси қатысы бар ұжымдасқан құрылымдар пайда болады. Ұйымдардың саяси қызмет бағытын анықтайтын саяси идеология шынайыланып және оған деген ұмтылыс артикулдене түседі. Мемлекеттік және жергілікті басқару жүйесі көбіне азаматтардың саяси қатыстылық сынды спецификалық пішінін қадағалау бағытында реформалар жүргізеді. Демократиялық модернизация қоғамның саяси мәдениет құрылымын трансформациялануына, азаматтық тәртіптері әлеуіметтік мәдени стереотиптердің алмасуына, жаңа азаматтық тәртіп пен олаудың либералды - демократиялық моделін қалыптастыруға әкеледі.
Демократиялық модернизация барысында қазіргі қоғамның талаптары мен міндеттеріне интенсивті тұрғыда бейімделу жүйесі құралады. Бұл дегеніміз дәстүрлі әлеуіметтену пішінінің өзгеруі және азаматтарды тек білім беру жүйесінің көмегімен анна оқытуға болады деген сөз емес. Демократиялық модернизация өтпелі қоғамның құрылымын әлеуіметтік және саяси мобилдендіру сынды кең жүйесін тазалауда мынандай мақсаттарды діттейді:
- қоғамның ішкі ресурстарын мобилдендіру;
- демократиялық саяси және әлеуіметтік институттарды құру;
- азаматтардың саяси және әлеуіметтік - экономикалық тәртібінде жаңа жобаларды қалыптастыру;
Батыстық емес әлемде мобилизацияның жаңа жүйесін қалыптастуру болып ең алдымен нақты қоғамда спецификалық ұлттық мүддеге бейімделген, идеалды үлгідегі қазіргі қоғамдық құрылымды басқаратын белгілі бір мүддеге бағытталған, әрі мойындалған саяси элита қызметін тануға болады. Демократиялық модернизацияны басынан өткерген барлық ұлттық мемлекеттер үшін бірдей жағдайда болуы мүмкін емес. Әрі ол міндетті іс-әрекетке негізделген дайын бағдарлама ретінде спецификалық қырларымен демократилық модернизацияның феномені өзіндік ерекшеліктерін айқындайды.
Саяси модернизацияның факторлары, белгілері және кезеңдері. Ғылыми әдебиеттердегі салыстырмалы сарапамаға сүйенер болсақ, онда демократиялық модернизация процессінің түсінігі, мазмұны мен мінездемесіне әсер етуші басты факторларды бөліп қарастыруға болады. Олардың ішінде:
- жаңа процестік мемлекеттердің қазіргі моделдерді қабылданудағы географиялық факторы. Оның басты қараушылары - геосаяси жағдай, аймақ тұрғындарының тығыздығы, аймақтағы ұлттық құрамы және өзге де демографиялық көрсеткіштер;
- мобилдендіру және институтционалды құрылымдар үшін тиімді ресурстар көлемі;
- модернизация процесі басталған тұста өтпелі кезең жағдайының спецификасы мен құрылымдары, экономикалық факторлар;
- трансформацияланушы қоғамның тарихи-мәдени дәсүрі мен ұлттық әлеуіметтік - саяси құрылымдары, саяси мәдениеті;
- билікке ұмтылушы ұлттық элитаның мүмкіндіктері және ресми емес топтардың деңгейі мен әсері, потенциалы. Жоғарыда келтірілген дәйектер, бір жағынан, қоғамның демократиялық модернизация жөніндегі мемлекеттік саясаттың мән-мазмұнын және басқа қорынан алсақ, саяси жүенің басты субъектілері арасындағы мінездемелік қатынасы, атап айтар болсақ, мәселен Президенттің, үкіметтің, заң щығарушы және сот билігінің, саяси партиялардың, қоғамдық және мемлекеттік ұйымдардың қарым-қатынасы арасындағы себеп-салдралық байланысқа жағдай туғызады. Қоғамды трансформациялау жөніндегі мемлекеттік саясатқа әсер етуші екінші деңгей - бұл біздің көзқарасымызша, қоғамдағы әлеуіметтік қайшылықтардың деңгейі, қоғамда жаңадан қаланған институттардың қызмет бабы мен компетенциясын айқындайтын мемлекетіміздің Конституциясы, заңнамасы реміндегі саяси-құқықтық және нормативтік кешен негізінде сипатталуы.
Саяси жүйенің демократияландыруы процесіне әсер ететін ішкі саяси факторларды да бөлек алып қарастырыуымызға болады. Бұл:
- саяси шешімдерді қабылдау процесінің мінездемесі;
- ілгерілеу табиғаты мен әлеуіметтік инновация деңгейі;
- саяси элитаның консолидация деңгейі;
- мемлекеттік саясаттың түр-сипаты;
- саяси күрестің сипаты мен саяси ұйымының қызметі;
- әртүрлі әлеуіметтік топтардың мобильдік деңгеі, оның иерархиясы мен беделін айқындаушы белгілеріндегі өзгергіштік қасиеті, көптеген азаматтарға табыс, білім және тағы басқа салалардағы деңдейдің өзгеруіндегі тиімділік;
- қоғаммен байланыс жүйесінде әлеуіметтік топтарды саяси билік пен өзге де қоғаға әсер етуші формалардың орталықтарына орналастырудағы тиімділік деңгейі.
Қазақстандық дәстүрл3к қор мен мемлекеттік саясатқа республикамыздағы саяси модернизациялау жүйесі арқылы әсер ету мінездемесің басты белгілеріне мыналар жатады:
Тарихи дәстүр мен мемлекеттіліктің басталу доминантының әсері;
Саясатты тұлғаландыру мен лидерліктегі харизматикалық типтің жарқын бейнесіндегі қажетті жоғары деңгейі;
Саяси процестің жоғары динамикасы және оның тұрақсыздығы.
Бұл орайда ішкі саясат белгісі бір деңгейде қоғамның инновацияға бейімделу құралына айналады, сонымен қатар ол либералды принципке негізделген ұжымдық құрылымының кірігудегі басты себебіболып табылады. Сонны мемлекеттік саясаттың басты мақсаты теңдіктің барлық жағдайын тудыратын еркіндіктің кеңінен етек алуына жоғары мүмкіндіктер жасау болып келеді.
Тоталитарлық режимнің нәтижесі демократиялық модернизацияның міндеттерін күрделендіре түседі, дәстүрлі проблематикаға жаңа қиындықтар үстемелейді. Жаңа либералды Саясат та баяу жүзеге асырылған сайын (бұл объективті байланысты ) ол демократиландырушы мемлекеттер үшін 0оғамдық - саяси тұрақтылықты қалпында ұстау, әрі оны сақтау сынды маңызды м2селелердің толғағын қыса түседі. Бұл жайттар мемлекеттік, реформалаушы саясаттардың өтпелі қоғамда жүргізу кезінде экономикалық факторлардан гөрі айқын саяси факторлардың көрініс табуы байқалады.
Мұндай жағдайларды тудырушы себептердің бібі, елдің модернизациялануы мен қоғамдық - саяси тұрақтылықтың сақталуын қамтамассыз етуге мүдделі мемлекеттік билік объективті тұрғыда жоғарыдан деген реформасы тұрғысында өткізуге, жалпы әлемдік тенденция әрекеті үшін орта кластың айқындалмағаны және әлеуіметтік кешеннің болмауынан саяси факторларға көп көңіл бөлуіне жағдай жасау болып саналады.
Сонымен қатар экономикадағы реструктуризация, өндірістік қатынастар мінездемесінің өзгеруі , нарықтық реформа көлемінің кеңеюі мен тереңдеуі жақын перспективада мемлекеттік саясаттың сипаты жұмыстың саяси пішінінен акценттердің араласуына қарай түрленуі мүмкіндігін ескере кету керек.
Әлемдік тәжірибе сараптамасы қоғамдық - саяси тығырықтан шығу қажеттілігі мен тұрақтылықты қамтамассыз етуде демократияланушы посттоталитарлық жүйенің еңбектеген қалпы автократияға немесе жеке билік режимінің қалыптасуы сынды парадоксалды жағдайдың сипа талу мүмкіндіктерін көрсетіп отыр.
Сонымен қатар әлемдік тәжірибе заңды тұрғыда демократияландыру процесін жеделдету қоғамда либералды демократиялық иновацияны қабылдаушы құрылымдардың пайда болу тенденциясының артатындығын куәлік етеді. Оларға бәрінен бұрын модернизация процесін, векторлардың сипат алуын мойындаған, жаңа құндылықтар мен бұқаралық ақпарат құралдарын, көпшілік коммуникациясын игерген жеке тұлғаларды жатқызуға болады.
Қазақстан Республикасының саяси модернизациясы.
Қазақстандық реформалау тәжірибесі қоғам - мемлекеттік билік - қоғам жүйесінде саяси партиялармен бәсекелесетін функционалды өлшемімен бұқаралық ақпарат құралдарында байланыстырушы звено ретінде ерекше роль атқаратындығын көрсетіп отыр. Тәжірибе тәуелсіз БАК - тың саяси ықпалы үлкен потенцияға иелік ететін және нақты жағдайда қоғамның саяси модернизациялау процесінде белсенді орын алатындығы әбден мүмкін екенін мойындайды.
Саяси модернизацияны жүзеге асыруда саяси инновация мен шешімдерді қабылдаудағы басты құрал басып табылатын жоғары саяси элита маңызды роль атқарады.
Бұл тезис бүкіл посткеңестік елдердегі рефромалардың жасандылыққа ұрынуы жоғарыдан деп жүргізілетін қызметі демократиялық модернизацияның алғышарттарын айқындайды. Бұрынырақта алмастыру процессі мен демократияны дамытудың басты импульсі партиялар мен бюрократтар арасындағы қарым-қатынасы болып саналатын (мемлекеттік шенеунітермен).
Осы орайда қазақстандық тәжірибеге жүгіне кетуге тура келеді. Республикамыз үшін, сонымен барлық посттоталитарлық елдер үшін тәуелзіздіктен кейін мемлекеттік шенеуніктер кадрін сұрыптау мен орналастыру мәселесін қолға алуға итермелеиді. Қазақстандағы жағдай секілді өтпелі қоғамды басынан өткіріп отырған кезде мемлекеттің бастамасымен жүйелік трансормациялау, әсіресе алғашқы кезеңде шенеунікке негізделген саяси элита посттоталитарлы қоғамда либералды - демократиялық реформаны жүргізуші күш ретінде, әрі әлуіметтік кешеннің құрылуындағы белсенді белгілі өткен номенклатуралы жүйеде альтернативті айқындаушы роль атқаратын басқарушылардың ротациясы мен дайындық жүйесін қалыптастырады. Бұл елдің саяси жүйесі енді ғана қалыпқа келе бастаған кезеңмен байланысты, біріншіден бұл мемеккет белгілеген, конситуциямен бекітілген және қоғаммен мойындалған өзінің ереже тәртібі бар саяси партилар мен құрылушы топтпрдың мүддесімен құпталған институционалды жүйе (лоббистермен де), екіншіден, ақпараттық - коммуникативтік жүйе (бұл да енді ғана құрылып келе жатқан деңгейде және коммуникация арналары мен ақпараттық инфражүйелердің тек қана саяси жүйе институттары арнасында ғана тұрақсыздығымен емес, сонымен қатар БАК жүйесінде де тұрақсыздық танытып отыр).
Қазақстанның спецификасы деп қоғамымызда саяси элитаның өмірін әлем елдердің тәжірибесімен санаса отырып еңгізілген нормалармен заңдардың орын алуын және республикамыздың даму алғышарттарын айтамыз. Осыған байланысты саяси элитаның саяси, ұйымдастырушы және заңнамалық ролі жүргізіліп отырған реформаның қайталанбау контекстінде бекітіліп, ол стратегиялық айқындалушы болып табылады, немесе қоғам массасымен мойындалып бекітілген болашақ буынды тәрбиелейтін жаңа либералды демократиялық құндылықтар тек бірнеше буыннан кейін күшіне енетін норма-әдеттер. Бұдан шығаратынымыз Казақстан Республикасында мемлекеттік саясат басында Батыстың бетке ұстар білім ордаларында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Саяси модернизация түсінігі мен мәні.
Бүгінгі таңда кешегі кеңес елдеріндегі тоталитарлық саяси жүйенің күллі көкке ұшқаны, әрі жүйелік өзгерісінің өзіндік логикалық шебіне жеткендігі айқын көрініп отыр.
Әртүрлі қоғамдық бағыттылық пен әлеуіметтік және саяси лектегі жүйеге негізделген оқиғаларды қандай да бір концептуалды әдісемелік сызбалар немесе себеп-салдарлық байланыс деңгейінде қарастырып түсіндіру мүмкін емес.
Қазіргі саяси модернизацияның мәнін тек пәнаралық құралға арналған кірігуші зерттеу бағдарламалары негізінде ірі сараптамалық сызбалар мен жетістіктерді игеруді Тарту тұрғысында түсіндіруге болады. Модернизация мәселесінің күрделілігі мен әрқырлылығының ескере отырып, кірігу теориясының модернизацияланған демократияға өтуін және оның консолидацясын құру қажет. Мұндай ұзақ құрылымдық процесс бірнеше күрмеуі күрделі мәселелерді туындатады:
- модернизация және оны жүзеге асыру процессінде негізінен жүгінетін бағыттар, үлгілер және басқару принциптері қандай болу керек?
- модернизация процесі барысында теориялық мәнге мемлекеттің қатысу деңгейінің сәйкестігі қаншалықты және либералды нарықтық экономикасы бар плюралистік қоғамдағы өзін өзі басқару мен ұйымдастыру деңгейі бұл процессте 0аншалықты автономды болып отыр?
Формациялық, өркениетті және жахандық сараптама сызбалар негізіндегі бағам көрсетіп отырғандай бұл аталмыш мәселелер тек теориялық тұрғыда анна емес, сонымен қатар саяси жоспарда да күрделілік танытып отыр. Ал бұл жағдай тәжірибеде өтпелі қоғамда демократияландыруда мемлекеттік саясатты белгілі бір импровизацияға ие болуымен сипатталады.
Әлеуметтік саяси ғылымдарда қабылданданғандай өтпелі қоғамға жағдайлар дәстүрлі қоғамнан қазіргі батыстық қоғамға өтуі мінездейтін модернизация теориясының бастысы болып табылады.
Модернизация парадигмасы өзіне бірнеше аксиоманы жұптастырады. Біріншіден, басты қоғамның даму заңдылықтары деп күнделікте өмірде болып жатқан өзгерістер және әлеуіметтік, саяси, экономикалық қиындықтар және мәдени құрылымдар мен оның функцияларының қоғамдық рационалды сұраныстар мен пайдалы мүддеге сай функциялануындағы сәйкестігін тану.
Екіншіден, өтпелі қоғам - ол мынандай жетістіктерге ұмтылатын қоғам:
- жоғары деңгейдегі индустриализация;
- жоғары валдық ішкі өнімдер мен энергрияның органиқалық емес көзгерін кеңінен қолдануда тұрақты экономикалық даму;
- қоғамдық процесс мақсатында ғылыми-техникалық жетістіктерді қолдану;
- халықтың жоғары және сапалы тұрғыды өмір сүру деңгейін арттыру;
- өндіріс, ғылым және тұтынушы салаларымен байланысты аймақтың жоғары мобилді кәсіби - салалық құрылымдарын барынша өркендету;
- әлеуіметтік стратификация жүйесіндегі орта класқа ерекше көңіл бөлу және т.б.
үшіншіден, модернизация - бұл қоғамдық өмірдегі баолық салаларындағы сәйкес өзгерістердің қажеттігін және психологиялық бағыттағы түрленудің кешенді процесі.
Төртіншіден, демократиялық модернизацияның феномені - жаңару механизмінін игеру және саяси қызмет технологиясының өзгеруі, сонымен қатар саяси мақсат, доктрина, крнцепция, бағдарлама және жобасы болып табылады.
Бұл орайда көптеген зерттеушілердің пірімен санасуға тура келеді. Сонымен демократиялық модернизация - бұл саясатта өзгерістер мен иновацияларды қабылдауға бейім, саясаттың бейімделгіш қасиетін арттыратын, уақыт талабына үн қатуға даяр, әрі нәтижесінде қоғамның саяси тұрақтылығына қол жеткізетін процесс. Осы тұрғыда демократиялық модернизация - өркендеудің терең қайнар бұлағы және саясаттың жаңаруы.
Ақыры бесіншіден, модернизация процесі қоғамның нақты бір саяси жүйесіндегі демократияларындыру процесі мен демократиялық модернизацияны ысырып тастай алмайды. ХХ ғасырдың әлемдік тәжірибесі көрсетіп отырғандай, әлеуіметтік-саяси модернизацияның нәтижесі құрылым жағынан батыстық демократияға жақын, тек демократиялық саяси жүйе болып та табылмайды.
Сонымен қатар саясаттануда сипат алып жүрген модернизацияның демократиялық пішіні тарихи эволюция түріндегі адекватты пішіні болып табылады деген пікірмен де келісуге болады.
Модернизация процесі барысында саяси партиялардың және өзге де азаматтық қоғамда туындайтын құрылымдардың институтциялануымен байланысты саяси қатысы бар ұжымдасқан құрылымдар пайда болады. Ұйымдардың саяси қызмет бағытын анықтайтын саяси идеология шынайыланып және оған деген ұмтылыс артикулдене түседі. Мемлекеттік және жергілікті басқару жүйесі көбіне азаматтардың саяси қатыстылық сынды спецификалық пішінін қадағалау бағытында реформалар жүргізеді. Демократиялық модернизация қоғамның саяси мәдениет құрылымын трансформациялануына, азаматтық тәртіптері әлеуіметтік мәдени стереотиптердің алмасуына, жаңа азаматтық тәртіп пен олаудың либералды - демократиялық моделін қалыптастыруға әкеледі.
Демократиялық модернизация барысында қазіргі қоғамның талаптары мен міндеттеріне интенсивті тұрғыда бейімделу жүйесі құралады. Бұл дегеніміз дәстүрлі әлеуіметтену пішінінің өзгеруі және азаматтарды тек білім беру жүйесінің көмегімен анна оқытуға болады деген сөз емес. Демократиялық модернизация өтпелі қоғамның құрылымын әлеуіметтік және саяси мобилдендіру сынды кең жүйесін тазалауда мынандай мақсаттарды діттейді:
- қоғамның ішкі ресурстарын мобилдендіру;
- демократиялық саяси және әлеуіметтік институттарды құру;
- азаматтардың саяси және әлеуіметтік - экономикалық тәртібінде жаңа жобаларды қалыптастыру;
Батыстық емес әлемде мобилизацияның жаңа жүйесін қалыптастуру болып ең алдымен нақты қоғамда спецификалық ұлттық мүддеге бейімделген, идеалды үлгідегі қазіргі қоғамдық құрылымды басқаратын белгілі бір мүддеге бағытталған, әрі мойындалған саяси элита қызметін тануға болады. Демократиялық модернизацияны басынан өткерген барлық ұлттық мемлекеттер үшін бірдей жағдайда болуы мүмкін емес. Әрі ол міндетті іс-әрекетке негізделген дайын бағдарлама ретінде спецификалық қырларымен демократилық модернизацияның феномені өзіндік ерекшеліктерін айқындайды.
Саяси модернизацияның факторлары, белгілері және кезеңдері. Ғылыми әдебиеттердегі салыстырмалы сарапамаға сүйенер болсақ, онда демократиялық модернизация процессінің түсінігі, мазмұны мен мінездемесіне әсер етуші басты факторларды бөліп қарастыруға болады. Олардың ішінде:
- жаңа процестік мемлекеттердің қазіргі моделдерді қабылданудағы географиялық факторы. Оның басты қараушылары - геосаяси жағдай, аймақ тұрғындарының тығыздығы, аймақтағы ұлттық құрамы және өзге де демографиялық көрсеткіштер;
- мобилдендіру және институтционалды құрылымдар үшін тиімді ресурстар көлемі;
- модернизация процесі басталған тұста өтпелі кезең жағдайының спецификасы мен құрылымдары, экономикалық факторлар;
- трансформацияланушы қоғамның тарихи-мәдени дәсүрі мен ұлттық әлеуіметтік - саяси құрылымдары, саяси мәдениеті;
- билікке ұмтылушы ұлттық элитаның мүмкіндіктері және ресми емес топтардың деңгейі мен әсері, потенциалы. Жоғарыда келтірілген дәйектер, бір жағынан, қоғамның демократиялық модернизация жөніндегі мемлекеттік саясаттың мән-мазмұнын және басқа қорынан алсақ, саяси жүенің басты субъектілері арасындағы мінездемелік қатынасы, атап айтар болсақ, мәселен Президенттің, үкіметтің, заң щығарушы және сот билігінің, саяси партиялардың, қоғамдық және мемлекеттік ұйымдардың қарым-қатынасы арасындағы себеп-салдралық байланысқа жағдай туғызады. Қоғамды трансформациялау жөніндегі мемлекеттік саясатқа әсер етуші екінші деңгей - бұл біздің көзқарасымызша, қоғамдағы әлеуіметтік қайшылықтардың деңгейі, қоғамда жаңадан қаланған институттардың қызмет бабы мен компетенциясын айқындайтын мемлекетіміздің Конституциясы, заңнамасы реміндегі саяси-құқықтық және нормативтік кешен негізінде сипатталуы.
Саяси жүйенің демократияландыруы процесіне әсер ететін ішкі саяси факторларды да бөлек алып қарастырыуымызға болады. Бұл:
- саяси шешімдерді қабылдау процесінің мінездемесі;
- ілгерілеу табиғаты мен әлеуіметтік инновация деңгейі;
- саяси элитаның консолидация деңгейі;
- мемлекеттік саясаттың түр-сипаты;
- саяси күрестің сипаты мен саяси ұйымының қызметі;
- әртүрлі әлеуіметтік топтардың мобильдік деңгеі, оның иерархиясы мен беделін айқындаушы белгілеріндегі өзгергіштік қасиеті, көптеген азаматтарға табыс, білім және тағы басқа салалардағы деңдейдің өзгеруіндегі тиімділік;
- қоғаммен байланыс жүйесінде әлеуіметтік топтарды саяси билік пен өзге де қоғаға әсер етуші формалардың орталықтарына орналастырудағы тиімділік деңгейі.
Қазақстандық дәстүрл3к қор мен мемлекеттік саясатқа республикамыздағы саяси модернизациялау жүйесі арқылы әсер ету мінездемесің басты белгілеріне мыналар жатады:
Тарихи дәстүр мен мемлекеттіліктің басталу доминантының әсері;
Саясатты тұлғаландыру мен лидерліктегі харизматикалық типтің жарқын бейнесіндегі қажетті жоғары деңгейі;
Саяси процестің жоғары динамикасы және оның тұрақсыздығы.
Бұл орайда ішкі саясат белгісі бір деңгейде қоғамның инновацияға бейімделу құралына айналады, сонымен қатар ол либералды принципке негізделген ұжымдық құрылымының кірігудегі басты себебіболып табылады. Сонны мемлекеттік саясаттың басты мақсаты теңдіктің барлық жағдайын тудыратын еркіндіктің кеңінен етек алуына жоғары мүмкіндіктер жасау болып келеді.
Тоталитарлық режимнің нәтижесі демократиялық модернизацияның міндеттерін күрделендіре түседі, дәстүрлі проблематикаға жаңа қиындықтар үстемелейді. Жаңа либералды Саясат та баяу жүзеге асырылған сайын (бұл объективті байланысты ) ол демократиландырушы мемлекеттер үшін 0оғамдық - саяси тұрақтылықты қалпында ұстау, әрі оны сақтау сынды маңызды м2селелердің толғағын қыса түседі. Бұл жайттар мемлекеттік, реформалаушы саясаттардың өтпелі қоғамда жүргізу кезінде экономикалық факторлардан гөрі айқын саяси факторлардың көрініс табуы байқалады.
Мұндай жағдайларды тудырушы себептердің бібі, елдің модернизациялануы мен қоғамдық - саяси тұрақтылықтың сақталуын қамтамассыз етуге мүдделі мемлекеттік билік объективті тұрғыда жоғарыдан деген реформасы тұрғысында өткізуге, жалпы әлемдік тенденция әрекеті үшін орта кластың айқындалмағаны және әлеуіметтік кешеннің болмауынан саяси факторларға көп көңіл бөлуіне жағдай жасау болып саналады.
Сонымен қатар экономикадағы реструктуризация, өндірістік қатынастар мінездемесінің өзгеруі , нарықтық реформа көлемінің кеңеюі мен тереңдеуі жақын перспективада мемлекеттік саясаттың сипаты жұмыстың саяси пішінінен акценттердің араласуына қарай түрленуі мүмкіндігін ескере кету керек.
Әлемдік тәжірибе сараптамасы қоғамдық - саяси тығырықтан шығу қажеттілігі мен тұрақтылықты қамтамассыз етуде демократияланушы посттоталитарлық жүйенің еңбектеген қалпы автократияға немесе жеке билік режимінің қалыптасуы сынды парадоксалды жағдайдың сипа талу мүмкіндіктерін көрсетіп отыр.
Сонымен қатар әлемдік тәжірибе заңды тұрғыда демократияландыру процесін жеделдету қоғамда либералды демократиялық иновацияны қабылдаушы құрылымдардың пайда болу тенденциясының артатындығын куәлік етеді. Оларға бәрінен бұрын модернизация процесін, векторлардың сипат алуын мойындаған, жаңа құндылықтар мен бұқаралық ақпарат құралдарын, көпшілік коммуникациясын игерген жеке тұлғаларды жатқызуға болады.
Қазақстан Республикасының саяси модернизациясы.
Қазақстандық реформалау тәжірибесі қоғам - мемлекеттік билік - қоғам жүйесінде саяси партиялармен бәсекелесетін функционалды өлшемімен бұқаралық ақпарат құралдарында байланыстырушы звено ретінде ерекше роль атқаратындығын көрсетіп отыр. Тәжірибе тәуелсіз БАК - тың саяси ықпалы үлкен потенцияға иелік ететін және нақты жағдайда қоғамның саяси модернизациялау процесінде белсенді орын алатындығы әбден мүмкін екенін мойындайды.
Саяси модернизацияны жүзеге асыруда саяси инновация мен шешімдерді қабылдаудағы басты құрал басып табылатын жоғары саяси элита маңызды роль атқарады.
Бұл тезис бүкіл посткеңестік елдердегі рефромалардың жасандылыққа ұрынуы жоғарыдан деп жүргізілетін қызметі демократиялық модернизацияның алғышарттарын айқындайды. Бұрынырақта алмастыру процессі мен демократияны дамытудың басты импульсі партиялар мен бюрократтар арасындағы қарым-қатынасы болып саналатын (мемлекеттік шенеунітермен).
Осы орайда қазақстандық тәжірибеге жүгіне кетуге тура келеді. Республикамыз үшін, сонымен барлық посттоталитарлық елдер үшін тәуелзіздіктен кейін мемлекеттік шенеуніктер кадрін сұрыптау мен орналастыру мәселесін қолға алуға итермелеиді. Қазақстандағы жағдай секілді өтпелі қоғамды басынан өткіріп отырған кезде мемлекеттің бастамасымен жүйелік трансормациялау, әсіресе алғашқы кезеңде шенеунікке негізделген саяси элита посттоталитарлы қоғамда либералды - демократиялық реформаны жүргізуші күш ретінде, әрі әлуіметтік кешеннің құрылуындағы белсенді белгілі өткен номенклатуралы жүйеде альтернативті айқындаушы роль атқаратын басқарушылардың ротациясы мен дайындық жүйесін қалыптастырады. Бұл елдің саяси жүйесі енді ғана қалыпқа келе бастаған кезеңмен байланысты, біріншіден бұл мемеккет белгілеген, конситуциямен бекітілген және қоғаммен мойындалған өзінің ереже тәртібі бар саяси партилар мен құрылушы топтпрдың мүддесімен құпталған институционалды жүйе (лоббистермен де), екіншіден, ақпараттық - коммуникативтік жүйе (бұл да енді ғана құрылып келе жатқан деңгейде және коммуникация арналары мен ақпараттық инфражүйелердің тек қана саяси жүйе институттары арнасында ғана тұрақсыздығымен емес, сонымен қатар БАК жүйесінде де тұрақсыздық танытып отыр).
Қазақстанның спецификасы деп қоғамымызда саяси элитаның өмірін әлем елдердің тәжірибесімен санаса отырып еңгізілген нормалармен заңдардың орын алуын және республикамыздың даму алғышарттарын айтамыз. Осыған байланысты саяси элитаның саяси, ұйымдастырушы және заңнамалық ролі жүргізіліп отырған реформаның қайталанбау контекстінде бекітіліп, ол стратегиялық айқындалушы болып табылады, немесе қоғам массасымен мойындалып бекітілген болашақ буынды тәрбиелейтін жаңа либералды демократиялық құндылықтар тек бірнеше буыннан кейін күшіне енетін норма-әдеттер. Бұдан шығаратынымыз Казақстан Республикасында мемлекеттік саясат басында Батыстың бетке ұстар білім ордаларында ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz